Τα «σύμβολα» είναι μόνο «συμβολικά»; - π. Αλέξανδρος Σμέμαν

[…] Σήμερα κανένας άνθρωπος, αν εξαιρέσομε την ιδιαίτερη κατηγορία των μυημένων που ονομάζονται «λειτουργιολόγοι», δεν ενδιαφέρεται για αυτό που αποτελούσε στα περασμένα την κύρια απασχόληση των Χριστιανών: τις γιορτές και τις εποχές, τους κύκλους της προσευχής (μέρα, βδομάδα, χρονιά), μια πάρα πολύ πραγματική μέριμνα για τον «καιρό» - το χρόνο της λειτουργικής ιερουργίας. Δεν είναι μονάχα ο μέσος λαϊκός άνθρωπος, αλλά και ο θεολόγος που μοιάζει να λέει: ο κόσμος του χριστιανικού «συμβολισμού» δεν είναι πια ο κόσμος μας, όλα αυτά απότυχαν, όλα αυτά έφυγαν, έχομε σοβαρότερη δουλειά να κοιτάξομε∙ θα ήταν αδιανόητο και ανόητο να δοκιμάσομε να λύσομε οποιοδήποτε «πρόβλημα» από τη σύγχρονη ζωή κάνοντας αναγωγή στο Πάσχα, ας πούμε, ή στην Πεντηκοστή ή ακόμα στην Κυριακή.

Στο σημείο τούτο ας ρωτήσομε μερικά ρωτήματα. Τα «σύμβολα» αυτά είναι μόνο «συμβολικά»; Ή μήπως η αποτυχία τους είναι πιθανό να εξηγηθεί από τη συμβολική αξία που τους δίνουν οι ίδιοι οι Χριστιανοί, τώρα που έπαψαν να κατανοούν την αληθινή φύση τους; Και μη δεν έπαψαν να κατανοούν την αληθινή φύση τους, επειδή σε μια ορισμένη στιγμή του χρόνου (εδώ θα μας πήγαινε πολύ μακριά μια ανάπτυξη πάνω στο θέμα αυτό) οι Χριστιανοί κατάντησε να πιστεύουν πως η «θρησκεία» δεν έχει να κάνει τίποτα με το χρόνο, πως είναι στην πραγματικότητα σωτηρία από το χρόνο;

Προτού αποχτήσομε το δικαίωμα να απαλλαγούμε από τα παλαιά «σύμβολα», πρέπει να καταλάβομε πως η πραγματική τραγωδία του Χριστιανισμού δεν είναι ο «συμβιβασμός» του με τον κόσμο και τον προοδευτικό «ματεριαλισμό», αλλά αντίθετα η «πνευματικοποίηση» και ο μετασχηματισμός του σε «θρησκεία». Και – όπως κιόλας ξέρομε – θρησκεία κατάντησε να σημαίνει ένας κόσμος καθαρής πνευματικότητας, μια συγκέντρωση της προσοχής σε θέματα που ανήκουν στην «ψυχή». Οι Χριστιανοί μπήκαν στον πειρασμό να απορρίψουν ολότελα το χρόνο και να τον αντικαταστήσουν με το μυστικισμό και τις «πνευματικές» επιδιώξεις, να ζουν ως Χριστιανοί έξω από τον καιρό και συνεκδοχικά να ξεφεύγουν από τις απογοητεύσεις του, να επιμένουν πως ο χρόνος δεν έχει πραγματική σημασία από την άποψη της Βασιλείας, που βρίσκεται «πέρα από το χρόνο». Και τελικά το πέτυχαν. Κατάστησαν το χρόνο αληθινά ασήμαντο, αν και γεμάτον από χριστιανικά «σύμβολα». Και σήμερα δεν ξέρουν οι ίδιοι τι να κάνουν με τα σύμβολα αυτά. Γιατί είναι αδύνατο κανένας να «φέρει το Χριστό πίσω στα Χριστούγεννα»*, αν Εκείνος δεν έχει λυτρώσει – παναπεί γεμίσει με σημασία – τον ίδιο το χρόνο.

Πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Σμέμαν

*       Τυπικό αμερικανικό σύνθημα. Ο Χριστός στην Αμερική έχει γίνει τόσο εμπορεύσιμος, ώστε πολλοί Διαμαρτυρόμενοι βάζουν το σύνθημα αυτό στα αυτοκίνητά τους τις εορτές των Χριστουγέννων.