Απάντηση π. Βασιλείου Θερμού προς το σχόλιο του ‘Σωτήρος’.

11 Δεκεμβρίου 2017

Σεβαστοί πατέρες και αγαπητοί αδελφοί, χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε. Επειδή το σχόλιο το οποίο μέ αφορούσε ήταν ανυπόγραφο, κατ’ ανάγκην απευθύνομαι σε ολόκληρη την αδελφότητα.

Την επιστολή αυτή συντάσσει ένας παλαιός ‘Χαρούμενος Αγωνιστής’, ο οποίος διατηρεί ζωηρές αναμνήσεις από τις Λειτουργίες που ετελούντο στον ‘Μέγα Βασίλειο’. Τα βιώματα αυτά υπήρξαν και ένας από τους λόγους που μέ οδήγησαν να αγαπήσω την ορθόδοξη λατρεία. Είναι κρίμα που η πρώτη μετά από 41 χρόνια «επαφή» μας γίνεται για να επικριθώ. Σας είμαι πάντως ευγνώμων για την ευγενή διακριτικότητά σας να αποφύγετε να μέ κατονομάσετε.

Κατ’ αρχήν, για τον απληροφόρητο αναγνώστη του σχολίου σας δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσει ποιος ξεστόμισε στην εκδήλωση της Πάτρας τις σκληρές εκφράσεις που αναγράφετε. Δεν τού γίνεται αμέσως σαφές ότι δεν είμαι εγώ. Πράγματι, ποτέ δεν έχω χρησιμοποιήσει έντονους χαρακτηρισμούς, ακόμη και για όσους μέ πολέμησαν λυσσαλέα.

Θα ήταν, όμως, σκόπιμο, νομίζω, και θα προσφέρατε υπηρεσία προς την αλήθεια, αν είχατε διευκρινίσει ότι κακοχαρακτηρίσθηκαν έτσι από τον ένα εισηγητή, όχι όσοι απλώς διαφωνούν με εμένα, όπως γράφετε, αλλά όσοι ανώνυμα εξαπέλυσαν τις προηγούμενες από την εκδήλωση μέρες επιθετικά σχόλια, με λοιδορίες και αφορισμούς. Αυτό δεν είναι διαφωνία που βασίζεται σε επιχειρήματα, αλλά διαδικτυακό λυντσάρισμα, από το οποίο έχω συγκεντρώσει άφθονη εμπειρία επί 18 χρόνια. Όλο αυτό το διάστημα, αδελφοί, κατά το οποίο βάλλομαι δημοσίως με αγριότητα και με ψεύδη, δυστυχώς δεν είδα να εκδηλώνεται η (επαινετή κατά τα άλλα) ευαισθησία σας για το ήθος της ασκουμένης κριτικής.

Για το αν η εκδήλωση είχε «χαμηλὸ επίπεδο» ίσως θα ήταν καλό να αναζητήσουμε τα σχόλια όσων τήν παρακολούθησαν, τα οποία βρίσκονται στη σχετική ανάρτηση (http://anastasiosk.blogspot.gr/2017/11/blog-post_450.html

 καθώς και στο http://anastasiosk.blogspot.gr/2017/11/blog-post_10.html ).

Ως προς την ουσία του ζητήματος, σκέφτομαι ότι πιθανόν να διαφέρει η αντίληψή μας περί θεοπνευστίας. Όσον μέ αφορά, δεν θεωρώ ότι το Άγιο Πνεύμα υπαγόρευε και οι ιεροί συγγραφείς συνέγραφαν. Ο θεόπνευστος απαρτισμός της Αγίας Γραφής, φρονώ, αποτελεί ένα θεανθρώπινο έργο, στο οποίο ο συγγραφέας παραμένει ένα ‘παιδί της εποχής του’, αλλά εξαγιασμένο. Προφανώς δεν συμβουλεύετε τις γυναίκες σήμερα να φορούν μαντήλι στη λατρεία, ούτε αποδοκιμάζετε τις κυρίες κάποιας ηλικίας που δεν διατηρούν μακριά κόμη, άρα και σεις ακόμη, όπως όλοι μας, αποκλίνετε και στα δύο από τον απόστολο Παύλο. Επίσης φαντάζομαι ότι επιδοκιμάζετε την μακρά κόμη των κληρικών, σε αντίθεση πάλι με τον ίδιο απόστολο που δεν την εγκρίνει για τους άνδρες. Για να μην μνημονεύσω πληθώρα επιστημονικών ζητημάτων στα οποία οι συγγραφείς της Αγίας Γραφής είχαν εσφαλμένες απόψεις (π.χ. ότι ο ήλιος περιστρέφεται γύρω από τη γη, ότι το έμβρυο υπάρχει εν δυνάμει μέσα στο σώμα του άνδρα και απλώς αναπτύσσεται όταν τοποθετηθή στο σώμα της γυναίκας, ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε πριν από πέντε χιλιάδες και κάτι χρόνια κ.ά.), κάτι που όμως δεν τούς εμπόδισε να αποτελούν υποδείγματα αγιότητας και αρετής.

Στο πρώτο κεφάλαιο της προς Ρωμαίους η ομοφυλοφιλία συνδέεται με μια γενικότερη στάση ανταρσίας εναντίον του Θεού· ο αυτονομημένος άνθρωπος επαναστατεί συνειδητά και στρέφεται στα είδωλα («σεβάστηκαν και λάτρεψαν την κτίση αντί για τον Κτίστη»), οπότε ο Θεός τόν εγκαταλείπει στα ποικίλα δεινά, μεταξύ των οποίων και η ομοφυλοφιλία. Η εντύπωση που ένας Χριστιανός αποκόμιζε από τους τότε ομοφυλόφιλους ήταν ότι επρόκειτο για ακραία διεφθαρμένους· η άστατη και προκλητική ζωή τους, καθώς και η παράδοσή τους στις απολαύσεις μέσα στην ειδωλολατρική συνάφεια στην οποία ανήκαν, δημιουργούσαν αβίαστα την αίσθηση ότι ως ομάδα αποτελούσαν κοινωνικό και ηθικό περιθώριο.

Τα παραπάνω αντιλαμβάνεται κανείς αν προσέξει το εξής απόσπασμα από την εν λόγω περικοπή: «(Οι αποστατήσαντες εκ του Θεού) είναι γεμάτοι από κάθε λογής αδικία, πορνεία, πονηρία, πλεονεξία, κακία. Είναι γεμάτοι φθόνο, φόνο, φιλονικία, απάτη και κακοήθεια. Κακολογούν και κατηγορούν ο ένας τον άλλο, μισούν τον Θεό, είναι κακοποιοί, υπερήφανοι, αλαζόνες, σκέφτονται μόνο πώς θα βλάψουν τους άλλους, είναι ανυπάκουοι στους γονείς τους. Άνθρωποι χωρίς σύνεση, δεν κρατούν τον λόγο τους, δεν έχουν στοργή, διαλλακτικότητα, και έλεος». Υπάρχει σήμερα κάποιος Χριστιανός, έστω και συντηρητικός, ο οποίος να θεωρεί πως οι ομοφυλόφιλοι αποτελούν την επιτομή όλων αυτών των θλιβερών παθών;

           Για τον απόστολο Παύλο είναι προφανές ότι το κύριο θέμα του δεν είναι οι ομοφυλόφιλοι. Αντικείμενό του είναι η νοοτροπία και η συμπεριφορά του ανθρώπου της αποστασίας εν γένει· βλέποντας τι συμβαίνει γύρω του παρατηρεί πως οι διεφθαρμένοι της εποχής ανήκουν στους ειδωλολάτρες, οπότε περιγράφει τις άφθονες πτυχές της διαφθοράς τους (αναπτύσσω το θέμα στο νέο βιβλίο μου Σεξουαλικός προσανατολισμός και ταυτότητα φύλου: οι απαντήσεις …και οι άνθρωποι, σ. 46-63). Έτσι λοιπόν, αν προσκαλέσετε έναν σημερινό ομοφυλόφιλο να διαβάσει το πρώτο κεφάλαιο της προς Ρωμαίους, αναμφίβολα θα δυσκολευθή να αναγνωρίσει σε αυτό τον εαυτό του. Και ξέρετε, ένας τέτοιος άνθρωπος ενδέχεται να είναι το παιδί μιας χριστιανικής οικογένειας, ένα κατηχητόπουλο˙ ή, όσο και αν σάς σοκάρει, ένας ομαδάρχης! Σας βεβαιώνω υπεύθυνα πως η ομοφυλόφιλη έλξη έχει «χτυπήσει την πόρτα» διπλανών μας, φυσιολογικών ανθρώπων, ακόμη και εργατών της Εκκλησίας, εκ των οποίων κάποιοι είναι αξιόλογοι.

Όσο για την άποψή μου πως η ομοφυλοφιλία δεν έχει κοινά με τα υπόλοιπα πάθη, γι’ αυτό και δεν θα πρέπει να εντάσσεται μεταξύ αυτών, εκθέτω λεπτομερώς το σκεπτικό μου στο βιβλίο Έλξη και πάθος, σ. 439-441. Δεν θα επεκταθώ επ’ αυτού˙ θα αναρωτηθώ, όμως, γιατί γράφετε ωσάν να διέφυγε της προσοχής σας ότι το εν λόγω βιβλίο μου καταλήγει, διεξοδικά και με απόλυτη σαφήνεια, σε θεολογική απόρριψη της ομοφυλοφιλίας! Μέσα από την πατερική θεολογία αποδεικνύω ότι δεν είναι δυνατόν να γίνει δεκτή, γι’ αυτό άλλωστε και την αποκαλώ σοβαρό ποιμαντικό πρόβλημα, μάλιστα δε σταυρικό˙ αν την είχα αποενοχοποιήσει, απλώς δεν θα υπήρχε ποιμαντικό θέμα.

Αντ’ αυτού τιτλοφορείτε το σχόλιό σας «Αποενοχοποίηση της ομοφυλοφιλίας», δημιουργώντας δύο προβλήματα στον αναγνώστη: τόν εξωθείτε να πιστέψει ότι εγώ θεολογικά δήθεν τήν αποδέχομαι, ενώ ταυτόχρονα τόν αφήνετε να υποθέσει ότι και μόνη η ομοφυλόφιλη έλξη θα πρέπει να συνοδεύεται από ενοχή. Θέλω να πιστεύω ότι δεν συμμερίζεσθε μια τέτοια απάνθρωπη στάση, ότι δηλαδή δεν διατηρείτε την πεπλανημένη αντίληψη πως η ομοφυλοφιλία αποτελεί ελεύθερη επιλογή, αφού στην πραγματικότητα ουδείς είναι ο δημιουργός της ομοφυλόφιλης έλξης του. Ενοχή έχει νόημα να υφίσταται όπου υπάρχει ελεύθερη επιλογή, ή έστω αμέλεια.

Σχετικά με την «ρύπανση την οποία έχει υποστεί η Εκκλησία μας», πάλι ο αναγνώστης δεν αντιλαμβάνεται σαφώς ότι δεν μίλησα για ρύπανση εκ προσώπων˙ μια τέτοια ιδέα θα μέ κατέτασσε στους φαρισαίους ή στους πουριτανούς, και αμφότερα μέ απωθούν σφόδρα. (Άλλωστε εγώ ο ίδιος ρυπαίνω τη ιερωσύνη). Όπως φαίνεται σαφώς από τα συμφραζόμενα, μίλησα για «ρύπανση» εννοώντας το πλήθος των σφαλερών, έως και επικίνδυνων, δοξασιών, στάσεων, πρακτικών κ.ο.κ. οι οποίες εμφιλοχωρούν σε κάποιους κληρικούς και λαϊκούς. Αυτό ασφαλώς δεν περιμένατε από εμένα να τό ακούσετε. Ενδεικτικά σάς θυμίζω τον μακαριστό μητροπολίτη Κοζάνης Διονύσιο που είχε γράψει πώς στην λατρεία μας έχει εισχωρήσει πολλή «σκουριά» και τον επίσης αείμνηστο π. Γεώργιο Καψάνη που δημοσίως είχε δηλώσει «δεν είναι ορθά όλα όσα παραλάβαμε στην λατρεία από τους παλαιότερους στο Άγιον Όρος». Επίσης τον καθηγητή Γεώργιο Μαντζαρίδη που ασφαλώς υπονοεί σφάλμα στο οποίο υποπίπτουν πολλά στελέχη της Εκκλησίας μας όταν γράφει πως «η παράδοση είναι κίνηση καί ζωή, γι’ αυτό καί δέν καλλιεργείται μέ τήν συντήρηση, αλλά μέ τή διαρκή αναδημιουργία... Όταν ἡ παράδοση ταυτίζεται μέ τήν συντήρηση, χάνει τήν ταυτότητά της καί νεκρώνεται». Προφανώς θα συμφωνείτε ότι αυτοί δεν προτεσταντίζουν. Άλλωστε και οι χριστιανικές οργανώσεις τί άλλο παρά «αποκάθαρση» της Εκκλησίας από μακραίωνη «ρύπανση» ιδεών και νοοτροπιών επετέλεσαν, όταν παρέλαβαν ένα εκκλησιαστικό σώμα που θεωρούσε αυτονόητη, ακόμη και ενδεδειγμένη, την αραιή και απροϋπόθετη συμμετοχή στη Θεία Κοινωνία, και επιδόθηκαν σε συστηματική διόρθωση των εσφαλμένων αντιλήψεων και στάσεων προωθώντας την συχνή και κατόπιν προετοιμασίας προσέλευση στο Μυστήριο;

Αν με την φράση «τὰ κάστρα πέφτουν πάντα ἀπὸ μέσα» εννοείτε ότι αποτελώ κίνδυνο για την Εκκλησία, η κατηγορία είναι πολύ βαρειά, αδελφοί μου. Ίσως θα χρειασθή να το ξανασκεφθήτε. Μάλλον θα διαφωνήσουν μαζί σας πολλοί, μεταξύ των οποίων ιεράρχες και πρεσβύτεροι. Τα πολύ περισσότερα επαινετικά σχόλια που έχω λάβει για το βιβλίο αυτό εύλογα δεν τά έχετε υπόψη. Μια ιδέα, όμως, λαμβάνετε στην ανάρτηση από την οποία παρακολουθήσατε την εκδήλωση˙ (επί τη ευκαιρία, ας ρίξετε μια ματιά και στο σχόλιο της 8^ης Δεκεμβρίου, 11.18 μ.μ).

Πατέρες και αδελφοί, συγχωρήστε με, αλλά δεν μέ γνωρίζετε. Αν έχετε την εντύπωση ότι ασεβώ προς την Αγία Γραφή, μάλλον αγνοείτε το βιβλίο μου για τους Ψαλμούς, όπως αγνοείτε και ότι επί σειρά ετών συντονίζω ομάδα μελέτης Αγίας Γραφής. Λογικό είναι, επίσης, να μην έχετε υπόψη σας τις ώρες τις οποίες έχω αφιερώσει συζητώντας με αιρετικούς ή πλανεμένους για να ανασκευάσω παρερμηνείες τους της Αγίας Γραφής. Επίσης δεν γνωρίζετε ότι, σύμφωνα με κάποιους, μερικά από τα καλύτερα κηρύγματά μου τα έχω κάνει επί παυλείων αποστολικών αναγνωσμάτων, καθώς και το γεγονός ότι, όταν ο μητροπολίτης Μεσογαίας ζήτησε από όσους κατοικούμε σε μια συγκεκριμένη περιοχή να προτείνουμε στο όνομα τίνος να αφιερωθή ο νέος ναός που ανεγειρόταν, πρότεινα τον απόστολο Παύλο!

Ξέρετε, ο σχολιασμός επικαίρων θεμάτων παρουσιάζει εκ φύσεως ένα μειονέκτημα. Επειδή κατ’ ανάγκην επισκοπεί εις πλάτος, κινδυνεύει να υστερεί εις βάθος. Αυτό φαίνεται ότι συνέβη προ πολλών ετών στην στήλη σας «Απόψεις και σχόλια»: όταν ξέσπασε εκείνη η τραγική υπόθεση των σατανιστών της Παλλήνης, ένα σχόλιο αναρωτιόταν αν είναι σύμπτωση ότι τα τηλέφωνα της περιοχής άρχιζαν από 666…!

Είμαι βέβαιος ότι τώρα ουδείς εξ υμών συμμερίζεται μια τέτοια ιδέα. Και θέλω να πιστεύω, κατά παρόμοιο τρόπο, ότι μετά από κάποια χρόνια ουδείς εξ υμών θα συμμερίζεται το συγκεκριμένο σχόλιο που μέ αφορούσε. Το σφάλλειν ανθρώπινον. Παρακαλώ να εύχεσθε για την μετάνοιά μου και για την αποφυγή σφαλμάτων.

Επειδή το σχόλιό σας αναρτήθηκε και εξ αυτού αναδημοσιεύθηκε σε άλλους ιστότοπους και δέχθηκε σχόλια αναγνωστών, αισθάνομαι ότι δεν έχω άλλη επιλογή παρά να κοινοποιήσω και εγώ την απάντησή μου αυτή, στην προσπάθειά μου να διορθώσω εσφαλμένες εντυπώσεις. Ελπίζω να τό αντιλαμβάνεσθε. Ζητώ συγγνώμη αν αυτό θα σάς λυπήσει.

Ευλογημένο άγιο Δωδεκαήμερο σάς εύχομαι. Να έχετε πλούσιο τον φωτισμό του Παρακλήτου στα ιεραποστολικά και ποιμαντικά σας έργα

Με σεβασμό και αγάπη,

πρωτ. Βασίλειος Θερμός