Τὸ σκάνδαλον τοῦ «σκανδάλου» - π. Ιωήλ Κωνστάνταρος

Τὸ σκάνδαλον τοῦ «σκανδάλου»

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς τῶν Ἀπόκρεω 

(Α' Κορ. η΄ 8 – θ΄ 2) 

Μόνο αὐτὸς ποὺ φλέγεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη καὶ γιὰ τὴν δόξα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἕτοιμος γιὰ κάθε εἴδους θυσία. Θυσία ἀπὸ τὰ μικρότερα ἕως τὰ μεγαλύτερα, ὅπως βλέπουμε στὸν Ἀπόστολο Παῦλο. Στὸν Ἀπόστολο τῶν ἐθνῶν ποὺ διαμαρτύρεται μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς του ἐναντίον ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι εἴτε ἐνσυνειδήτως, εἴτε ἀσυνειδήτως, γίνονται ἀφορμὴ σκανδάλου γιὰ τοὺς πιστούς. Καὶ δὲν μπορεῖ νὰ συμβαίνει διαφορετικά, ἀφοῦ τὸ σκάνδαλο, ἐπιφέρει καταστρεπτικὴ ἐπίδραση στὴν πνευματικὴ ζωὴ καὶ γενικῶς στὴν πρόοδο τῶν Χριστιανῶν. 

Ὁ Ἀπόστολος εἶχε λάβει πληροφορίες ὅτι στὴν Κόρινθο ὑπῆρχαν μερικοὶ πιστοὶ “προοδευμένοι” στὴν γνώση οἱ ὁποῖοι δὲν προσεχαν ὅσο θὰ ἔπρεπε τὴν ἐξωτερική τους συμπεριφορὰ καὶ γίνονταν ἀφορμὴ πολλῶν σκανδάλων. Ἡ βρῶσις τῶν εἰδωλοθύτων κρεάτων, δηλ. αὐτῶν τὰ ὁποία εἶχαν πρὶν προσφερθεῖ θυσία στὰ εἴδωλα, γινόταν αἰτία, ὥστε ὁρισμένοι ἁπλοϊκοὶ πιστοί, ποὺ δὲν εἶχαν ξεκαθαρίσει ἀκόμα μέσα τους κάποια θέματα, νὰ σκανδαλίζονται. Ἔτσι ὁ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου, τοὺς ἐπιτιμά, ἐκείνους ποὺ γίνονται αἰτία καὶ ἀφορμὴ σκανδάλου καὶ τοὺς γράφει: “Ἐὰν ἡ τροφὴ γίνεται αἰτία σκανδάλου στὸν ἀδερφό μου, δὲν θὰ φάγω καθόλου κρέας σὲ ὅλη μου τὴν ζωή, γιὰ νὰ μὴ σκανδαλίσω τὸν ἀδερφὸ μού”. 

Ὁ θεόπνευστος Ἀπόστολος ξεκαθαρίζει τὸ θέμα τοῦ σκανδάλου κατὰ τρόπο ἄμεσο καὶ δυναμικό. Ὅμως τὸ σκάνδαλο δὲν ἀφοροῦσε μόνο τὴν Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου, ἀλλὰ...

δυστυχῶς τὸ βρίσκουμε σὲ κάθε τόπο καὶ σὲ κάθε ἐποχὴ νὰ φυτρώνει ὡς μανιτάρι τοῦ διαβόλου. Διότι, τί εἶναι σκάνδαλο; Σκάνδαλο εἶναι τὸ ἐμπόδιο καὶ τὸ πρόσκομμα τὸ ὁποῖο παρεμβάλλεται στὴν πνευματικὴ πορεία καὶ ἐμποδίζει τὴν πνευματικὴ προκοπή. Κάποια συμπεριφορὰ ἀνάρμοστη γιὰ Χριστιανό, κάποιος λόγος ἐπιπόλαιος, κάποιο παράδειγμα πρὸς ἀποφυγήν, ἀλλὰ καὶ τόσα ἄλλα ποὺ ὅπως ὅλοι βλέπουμε γίνονται ἀφορμὲς γιὰ νὰ κλονιστεῖ ἡ πίστις τοῦ ἐν Χριστῷ ἀδελφοῦ. Καὶ φυσικὰ σκάνδαλο δημιουργεῖται, ὄχι μόνο ἀπὸ ὅσους εἶναι ἐντελῶς ἀπρόσεκτοι καὶ ἔχουν σχεδὸν ἀρνηθεῖ τὴν Χριστιανικὴ ζωή, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἀκατάρτιστους πιστοὺς καὶ ἐν πολλοῖς ἀπὸ πράξεις ποὺ μποροῦν νὰ χαρακτηριστοῦν ὡς “ἠθικῶς ἀδιάφοροι”. 

Τὸ θέμα γίνεται παραπάνω ἀπὸ ὅσο μποροῦμε νὰ ὑπολογίσουμε σοβαρό, ὅταν βλέπουμε τὸν ἴδιο τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, νὰ καταδικάζει τὸ σκάνδαλο μὲ τὶς πλέον δριμεῖς ἐκφράσεις. Νὰ περιγράφει μὲ τὰ μελανώτερα τῶν χρωμάτων, τὴν βαριὰ εὐθύνη ἐκείνου ποὺ τὸ προκαλεῖ: “Οὐαὶ – λέγει - τῷ ἀνθρώπω ἐκείνω δὶ οὐ τὸ σκάνδαλον ἔρχεται” (Ματθ. ιη' 7). Καὶ ἀκριβῶς τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Χριστοῦ θὰ πρέπει νὰ δημουργοῦν τὴν εὐλογημένη προσοχὴ καὶ περίσκεψη, ἂν ὄχι τὸν φόβο στὶς ψυχὲς ὅσων αἰσθάνονται ὅτι ἡ ἕως τώρα συμπεριφορά τους δὲν εἶχε τὴν προσοχὴ ἀλλὰ καὶ τὴν συναίσθηση ὅτι οἱ ἴδιοι γίνονται αἰτία, κάποιες ψυχὲς νὰ κλονίζονται σοβαρά, ἴσως δὲ καὶ ἀνεπανόρθωτα. Ἑπομένως τὸ σκάνδαλο ἀποτελεῖ ἁμαρτία μεγάλη καὶ ἡ εὐθύνη ὅλων μας εἶναι καθόλου μικρὴ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο σημαίνει ὅτι εἶναι ἀπολύτως ἀνάγκη ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανός, νὰ θυσιάζει καὶ μερικὰ δικαιώματά του, προκειμένου νὰ ἀποφύγει τὴν δημιουργία σκανδάλου γιὰ τοὺς ἄλλους, ἀφοῦ ἐπιτέλους καὶ ὁ πλέον ἁπλοϊκὸς ἀδελφὸς φέρει ἀθάνατη ψυχὴ “ὑπὲρ ἢς Χριστὸς ἀπέθανεν”. 

Θὰ πρέπει ὅμως νὰ καταστεῖ ἀπ' ὅλους μας κατανοητὸ καὶ κάτι ἀκόμα. Ὅτι, ναὶ μὲν φέρει εὐθύνη ἐκεῖνος ποὺ μὲ τὴν ἀπρόσεκτη ζωὴ του σκανδαλίζει, ἀλλὰ μεγάλη τὴν εὐθύνη ἔχει καὶ ἐκεῖνος ποὺ σκανδαλίζεται. Ἂς σταθοῦμε γιὰ λίγο καὶ στὸ σημεῖο αὐτό, διότι ὑπάρχουν καὶ ὁρισμένοι ποὺ ὡς αἰτιολογία τοῦ κλονισμοῦ τῆς πίστεώς τους, μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται ὡς πραστράτημα σὲ ἁμαρτωλὲς πράξεις, φέρουν τὸ ὅτι δῆθεν ἐσκανδαλίσθησαν ἀπὸ τὸν ἄλλον (τὸν ἀπρόσεκτο). Ὅπως ὅμως γίνεται κατανοητὸ ἀπ' ὅλους, ἡ ἀδικαιολόγητος αὐτὴ δικαιολογία ὅτι δηλ. “δέν πταίω ἐγώ· ὁ ἄλλος μὲ παρέσυρε”, ὄχι μόνο δὲν ἁπαλύνει τὸ βάρος τῆς εὐθύνης, ἀλλὰ προσαυξάνει τὴν κατηγορία ἐπὶ τοῦ “σκανδαλισθέντος” καὶ εἰς τὸ κακὸν ἡττηθέντος, σὲ ἀκόμα μεγαλύτερο βαθμό. “Όποιος προσπαθεῖ νὰ δικαιολογήσει τὰ δικά του σφάλματα προβάλλοντας τὰ ἀτοπήματα καὶ σκάνδαλα τῶν ἄλλων, ὁμοιάζει μὲ ἐκεῖνον ποὺ θέλει νὰ πλυθεῖ καὶ νὰ καθαριστεῖ μὲ τὴ λάσπη” εἶχε διδάξει ὁ Σωκράτης. 

Ὁ Θεὸς δὲν μᾶς εἶπε νὰ κανονίζουμε τὴ συμπεριφορὰ μας σύμφωνα μὲ τὸ κακὸ παράδειγμα ποὺ δίδουν δυστυχῶς οἱ ἀπρόσεκτοι Χριστιανοί, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ οἱ ἐπιπόλαιοι ποιμένες, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὸν Νόμο Του καὶ τὸ αἰώνιο παράδειγμα ποὺ Αὐτὸς ὁ ἴδιος μᾶς ἔδωσε ἐπὶ γῆς. 

Ἐὰν μάλιστα θελήσουμε νὰ ἐμβαθύνουμε ἔτι περισσότερο στὸ θέμα τοῦ σκανδάλου, θὰ καταλήξουμε στὸ ὅτι τὸ σκάνδαλο μπορεῖ ἀκόμα καὶ νὰ μᾶς βοηθήσει, καὶ ὄχι νὰ μᾶς ἐμποδίσει στὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα. “Τά σκάνδαλα- κηρύσσει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος- διεγείρουν (πρέπει νὰ διεγείρουν) τὴν προσοχή μας, μᾶς κάνουν προθυμότερους στὸ καλὸ καὶ ἀκονίζουν τὸν νοῦ μας”. Μήπως δὲν τὸ βλέπουμε αὐτὸ καὶ στὶς χαλεπές, ἀπὸ κάθε ἄποψη, ἡμέρες ποῦ διανύουμε, κυρίως ὅμως ἀπὸ ἐκκλησιολογικῆς πλευρᾶς; Τὰ σκάνδαλα τῶν συμπροσευχῶν ὑψηλὰ ἱσταμένων προσώπων μὲ κακοδόξους καὶ αἱρετικούς, τὰ θεατρικὰ σχεδὸν συλλείτουργα, πρὸς προσβολὴν τῶν ἁγίων πατέρων καὶ διδασκάλων, κάνουν “τοῖς νοῦν Χριστοῦ ἔχουσιν” νὰ μελετοῦν Γραφή, Πατρολογία, Κανονικὸν Δίκαιον, Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία κ.τ.λ. καὶ γενικῶς εἰπεῖν τὰ σκάνδαλα καὶ αὐτοῦ τοῦ τομέως γίνονται αἰτία γιὰ ὅσους ἔχουν φόβον καὶ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἀδελφούς, νὰ ἀτενίζουν καθαρότερα τὴν ἀλήθεια, νὰ ἀπορρίπτουν τὸ σκάνδαλο καὶ τὴν πλάνη καὶ φυσικὰ νὰ ὑψώνουν χείρας ἱκέτιδας, ἀναφωνόντας ἀκαταπαύστως τὸ “δόξα τῆ μακροθυμία σου Κύριε δόξα σοι”. Καὶ ὅπως κάποιος ἅγιος ὅταν ἐρωτήθηκε ἀπὸ ποῦ ἔμαθε τὴν τέχνη τῆς προσευχῆς, ἀπάντησε, “ἀπὸ τὰ δαιμόνια”, ἀπὸ τὸν πόλεμο δηλ. πού τοῦ ἔκαναν, ἀνεκάλυψε τὴν μέθοδο τῆς καρδιακῆς προσευχῆς, οὕτω πὼς καὶ ἐν προκειμένω, τὰ ἐκκλησιαστικὰ ἰδίως σκάνδαλα καταρτίζουν τοὺς αὐθεντικοὺς πιστοὺς ἁγιωτέρους, τοὺς δὲ ρηχοὺς καὶ ἀγεύστους τῆς πνευματικῆς ζωῆς, χειροτέρους. 

Ὅμως, ἂς κλείσουμε μὲ τοῦτο. Πρῶτον, νὰ ἀποφεύγουμε πάση θυσία νὰ προξενοῦμε σκάνδαλο οἱασδήποτε μορφῆς, καὶ δεύτερον, νὰ μὴν παρασυρόμεθα ἀπὸ τὰ “θέατρα τοῦ παραλόγου” ποὺ εὐκαίρως - ἀκαίρως ἀνεβάζουν ἐπὶ τῆς διεθνοῦς σκηνῆς ὅσοι ἔχασαν τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ, τὸν σεβασμὸ πρὸς τοὺς ἁγίους καὶ φυσικὰ τὴν ἐντροπὴ ἔναντί τοῦ ποιμνίου τους. 

Ἀμήν. 

Ἀρχιμανδρίτης Ἰωὴλ Κωνστάνταρος 

Email: ioil.konitsa@gmail.com 

Κόνιτσα.