ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΓΡΑΠΤΟ: «Η ΑΓΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ» ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ  ΣΤΟ  ΓΡΑΠΤΟ:

«Η  ΑΓΙΑ  ΜΕΓΑΛΗ  ΣΥΝΟΔΟΣ  ΤΗΣ  ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ»

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       

Ευχαριστώ όλους όσους διάβασαν και σχολίασαν το ανωτέρω γραπτό, αλλά και όσους απλώς κατέθεσαν όπως προανήγγειλα-«Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, οι άλλοι Πατριάρχες, οι Αρχιεπίσκοποι, και οι λοιποί προεξάρχοντες των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, λέει, με αυτή την τάχα μου «Μεγάλη Σύνοδο» μεθοδεύουν το ξεπούλημα της Ορθοδοξίας στον Πάπα, στην Παν-αίρεση του Οικουμενισμού, το Συγκρητισμό»- και περίμενα, την ex kathedra, και ως το συνηθίζουν με ύφος δέκα καρδιναλίων άποψή τους: «Είναι έργο μιας δράκας αιρετικών Οικουμενιστών». Αυτά είναι τα όριά τους, τα σέβομαι, διό και αφήνω στον καθένα να πει, αν ή ποιοι αποτελούν μια δράκα, ipso jure σε ρόλο Ηρακλή της Ορθοδοξίας, κυνηγών «αιρετικών  μαγισσών» ολούθε, εκτός από το χώρο τους !

     Επανέρχομαι, λοιπόν, στο θέμα και επεκτείνω σε δυο κύρια και καίρια σημεία, όχι άσχετα με κάποια σχόλια.

1.   Το περιβόητο “Filioque”, «Φιλιόκβε», «και εκ του Υιού». Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης προτάσσει στο Πρόσωπο του Υιού το ρήμα «πέμπω»-«στέλνω», ενώ στο Πρόσωπο του Πατέρα το ρήμα «εκπορεύομαι»-«εκ-πηγάζω». «Όταν έλθη ο παράκλητος ον εγώ πέμψω υμίν, το πνεύμα της αληθείας ο παρά του Πατρός εκπορεύεται»-Ιωαν.15,26.. Όποιος γνωρίζει ελληνική γλώσσα, γνωρίζει τη διαφορά της σημασίας τους, πράγμα το οποίο κάνει απόλυτα ξεκάθαρο η λίαν προσεκτική νεοελληνική απόδοση του χωρίου από τους Καθηγητές των Θεολογικών Σχολών: «Όταν έρθει ο Παράκλητος που θα σας τον στείλω εγώ από τον Πατέρα, το Πνεύμα της Αλήθειας που εκπορεύεται από τον Πατέρα». Με βάση αυτό το χωρίο, η 2^η Οικουμενική Σύνοδος-Κωνσταντινούπολη, 381-στη διατύπωση του 8^ου άρθρου του «Πιστεύω»: «Και εις το Πνεύμα το Άγιον το κύριον το ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον…», έλυσε μια για πάντα το θέμα.

       Άρα, «τι έτι χρείαν έχομεν μαρτύρων και … καταγγελιών, κάθε τι άλλο είναι αυταπόδεικτα λάθος, με ό, τι συνεπάγεται αυτό σε χαρακτηρισμούς, ανάλογους με τα πνευματικά όρια καθενός, ακόμα και Αγίου, πράγμα απόλυτα σεβαστό, αλλά και με  ανοιχτό στο ενδεχόμενο αποδοχής του ή όχι στη συνείδηση πολλών. Αφού, κανείς μόνος, πλην του Χριστού και της Εκκλησίας που είναι το  Σώμα Του, δεν έχει το αλάθητο !

       Κατά τα άλλα. Είναι γνωστό ότι, ανέκαθεν Ανατολή και Δύση προσέγγιζαν την Τριαδική Αλήθεια από αντίθετη αφετηρία. Η Ανατολή ξεκινούσε από τις τρεις υποστάσεις-πρόσωπα με τα υποστατικά τους ιδιώματα-αγεννησία, γέννηση, εκπόρευση-και ανηφόριζε άνετα στην ενότητα της ουσίας-φύσης. Η Δύση ξεκινούσε από τη μία ουσία-φύση και κατηφόριζε προς τις τρεις υποστάσεις-πρόσωπα, με ανοιχτό το ενδεχόμενο  κάποιας σύγχυσης.

       Από τούτο εμφανίστηκε πολύ νωρίς στην Ισπανία ο λατινικός τύπος «Filioque» «και εκ του Υιού»-επίσημα, στη σύνοδο του Τολέδο 589-από αγαθή πρόθεση ή διάθεση, και βέβαια, «σαν πρόσκαιρο χρήσιμο επιχείρημα να πολεμηθούν οι Αρειανοί που αμφισβητούσαν τη θεότητα του Χριστού, και επομένως να υπογραμμιστεί το Ομοούσιον του Πατρός και του Υιού». Αλλά ! «Όπως συμβαίνει συχνά σε κάθε πολεμική, ο σκοπός υπερακοντίζεται και το επιχείρημα ξεπερνά και νοθεύει τη δογματικά ορθή αντίληψη …

      Αρκετά αργότερα, μεγάλος υποστηρικτής του Filioque, που είχε απομείνει ως μία παράδοση στην Ισπανία-προσθέτω, με νόημα και νεύμα, χωρίς να της δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, μέχρι την υπέρ όρια παπική παρέμβαση στο θέμα Ιγνατίου-Φωτίου, 867-γίνεται ο Καρλομάγκνος. Που, για πολιτικούς λόγους συγκαλεί σύνοδο-Άαχεν, 809-με σκοπό να αφορίσει την ανταγωνιστική αυτοκρατορία των Ελλήνων … Ως σημείο διαμαρτυρίας ο Πάπας Λέων ο 3^ος επιθυμώντας σταθερά να υποστηρίξει την ορθόδοξη πίστη, προστάζει να χαράξουν και να τοποθετήσουν επίσημα στον χάλκινο πυλώνα του καθεδρικού ναού της Ρώμης δυο αργυρές ασπίδες με το κείμενο του «Πιστεύω» ελληνικά και λατινικά χωρίς καμιά προσθήκη. Η χρήση όμως του Filioque γενικεύεται στη Δύση και η Ρώμη λυγίζει εμπρός στη δύναμη. (Όταν) στα 1014 ο αυτοκράτορας Ερρίκος ο 2^ος στέφεται στη Ρώμη και επιβάλλει το γερμανικό τυπικό της Λειτουργίας. Τότε ψάλθηκε πρώτη φορά το «Πιστεύω» με την παρεμβολή του Filioque στο ναό του Αγίου Πέτρου της Ρώμης.

      Το Βυζάντιο εμπρός στην αίρεση που ομολογήθηκε απ’ το πατριαρχείο της Δύσεως, έπαυσε να μνημονεύει τον Πάπα-σημείο ρήξεως. Εκείνο που η Ανατολή κατηγορεί κυρίως, δεν είναι τόσο η δογματική παρέκκλιση, όσο η σχισματική, η χωριστική πράξη να τροποποιηθεί το ιερό κείμενο-παρά τη ρητή απαγόρευση των συνόδων να θιγεί-χωρίς να ερωτηθεί ο ανατολικός τομέας της Una Sancta, της Μιας Αγίας Εκκλησίας. Είναι το μέγα αμάρτημα κατά της αγάπης, κατά της αδελφότητας του Σώματος, είναι μια «ηθική αδελφοκτονία», όπως λέγει ο Χομιάκωφ…

      Αλλά ! Αυτά έχουν παγιωθεί πια, χίλια ή αντίστοιχα πεντακόσια χρόνια, και δεν μπορούν να αλλάξουν, χωρίς σοβαρά παρεπόμενα. Ως σημειώθηκε, πλέον του ενός Πάπες έχουν απαγγείλει τα τελευταία χρόνια το «Πιστεύω» ελληνικά χωρίς το, «και εκ του Υιού»-“Filioque”, δεχόμενοι de facto την ορθή διατύπωση της 2^ης Οικουμενικής Συνόδου. Όμως για ευνόητους λόγους, δεν τόλμησαν να πάνε πιο πέρα. Και φυσικά, δεν μπορεί, ούτε διανοείται να αλλάξει την πιστότητά της η Ορθόδοξη ανόθευτη συνέχεια της Ενωμένης Εκκλησίας στην ορθή διατύπωση, «το εκ του Πατρός εκπορευόμενον», της ανωτέρω Συνόδου. Άλλωστε είμαστε πολύ μακριά σε ατμόσφαιρα από την εποχή που ο  υπεροπτικός Καρδινάλιος Ουμβέρτος στο έγγραφο που κατέθεσε στην Αγία Τράπεζα της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως-1054-είχε φτάσει και να κατηγορεί την Ανατολική Ορθοδοξία, ότι έφθειρε το «Πιστεύω», «έχοντας αποκόψει το Filioque» !!

      Κατά τα άλλα. «Το Τριαδικό μυστήριο είναι ασύλληπτο για τη διαλογιστική σκέψη. Πρέπει να το τιμούμε «εν σιγή», με τη σιωπή της αποφατικότητας-«Συ γαρ ει Θεός ανέκφραστος, απερινόητος, αόρατος, ακατάληπτος»-Λειτουργία Χρυσοστόμου. Πρέπει επίσης να ξεχωρίζουμε καθαρά την ενδοθεϊκή ζωή, όπου ο Πατήρ είναι αιώνια η μοναδική και υποστατική πηγή του Υιού και του Πνεύματος, από το οικονομικό-σωτήριο-σχέδιο της φανερώσεως μέσα στον κόσμο, όπου ο Υιός μεταδίδει το Πνεύμα»-Π. Ευδοκίμωφ, «Ορθοδοξία», σελ. 184 κε. 

      Στα τελευταία, μπορεί ίσως να προστεθεί και ότι, με γνώση της Τριαδικής Θεότητας μόνο όση αρκεί να πιστέψουμε, «ότι  Ιησούς εστίν ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, και ίνα πιστεύοντες ζωήν έχητε εν τω ονόματι αυτού-Ιωαν.20,31-πάει πολύ να νομίζουμε ένθεν κακείθεν πως θα εγκλωβίσουμε την απροσπέλαστη θεία υπόσταση του Υιού και τη σχέση του με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα στην άλφα ή βήτα, έτσι κι αλλιώς ανθρώπινη διατύπωση, και ότι αυτό είναι όλο, και όχι κάτι πολύ πέρα από αυτό ! Και εδώ δεν είναι άσχετη η ερώτηση: «Μενούν γε, συ τις ει ο ανταποκρινόμενος τω Θεώ; Μη ερεί το πλάσμα τω πλάσαντι, τι με εποίησας ούτως;»-«Άνθρωπε, ποιος είσαι εσύ, λοιπόν, που κάνεις κριτική στο Θεό; Μπορεί να πει ένα δημιούργημα στο δημιουργό του, «γιατί με έκανες έτσι;»- Ρωμ.9,21.

2.      Το σημείο αιχμής: Η προτεινόμενη στη Μεγάλη Σύνοδο για συζήτηση και απόφαση  στο θέμα «των σχέσεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο», διατύπωση που έχει ως εξής: «Η Ορθόδοξος Εκκλησία αναγνωρίζει την ιστορικήν ύπαρξιν άλλων χριστιανικῶν Εκκλησιών ή Οµολογιῶν, µη ευρισκοµένων εν κοινωνίᾳ µετ' αυτής».. Διατύπωση που με απλά λόγια, σημαίνει υπεύθυνη και επίσημη αναγνώριση της ύπαρξης και άλλων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών-Ρωμαιοκαθολική, Ευαγγελική ! Άρα όχι «εκκλησιών», ούτε πολύ περισσότερο «αιρέσεων», με τις οποίες, βέβαια, η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει συμβατικές-αδελφικές σχέσεις, αλλά όχι μυστηριακή κοινωνία, «intercommunio». Διατύπωση από την οποία, δυο εξαίρετοι και έμπειροι Ιεράρχες του Ελλαδικού χώρου αντιπροτείνουν να απαλειφθεί ο όρος, «Εκκλησιών», και να μείνει μόνο ο όρος, «Ομολογιών». Αντιπρόταση λίαν σεβαστή, όσο κι αν μαρτυρεί φοβική προσγείωση και συνακόλουθο βήμα στο ρεαλισμό, σε σχέση με την προτεινόμενη που μαρτυρεί, από καθαρή προσγείωση και απλό ρεαλισμό, μέχρι θαρραλέο άνοιγμα στον «υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο», με δικλείδα ασφαλείας, για όσους ανησυχούν, και όχι μόνο, τη διευκρίνιση, «µη ευρισκοµένων εν κοινωνίᾳ  µετ' αυτής». 

       Ωστόσο, και ανεξάρτητα από το αν ή ποια από τις δυο διατυπώσεις επιλεγεί, το καίριο, το αποφασιστικό, το καινούργιο και τελικά το θετικό είναι ότι, από αμφότερες τις διατυπώσεις εκλείπει, ο όρος αίρεση ! Πράγμα που με τη σειρά του υποδηλώνει λίαν ευδιάκριτα ότι γίνεται δεκτό πως η περίπτωσή τους, το «σημείο αιχμής» ή «ακανθώδες θέμα» τους-αίρεση-είναι εντελώς διαφορετικό από ό,τι ή σε σχέση με αυτό που κάλυπτε όρος παλιά ! Ότι πρόκειται για κάτι άλλο από αυτό που ήταν οι παλιές αιρέσεις-Αρειανισμός…- ή πιο ξεκάθαρα ότι, αποτελούν μια άλλη εκκλησιαστική παράδοση !

     Δεν ξέρω, βέβαια, αν ή ως ποιο βαθμό το προτείνουν λαμβάνοντας υπόψη, ή μη προσπερνώντας, μήτε αντιμετωπίζοντας αδιάφορα, αλλά «κατ’ οικονομίαν» το γεγονός ότι όπως εμείς, οι Ορθόδοξοι, έτσι οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Ευαγγελικοί-Προτεστάντες απαγγέλλουν, που θα πει, ομολογούν, το Σύμβολο της Πίστεως της Ενωμένης Εκκλησίας των εννιά πρώτων αιώνων, έστω με μια αντί-Κανονική, ως μη εγκριθείσα από αντίστοιχη Σύνοδο, παρεμβολή του θεολογούμενου Φιλιόκβε, στο κείμενο της 2^ης Οικουμενικής Συνόδου.. Ξέρω όμως ότι, στην τρέχουσα πράξη και ζωή, η επίσημη επικοινωνία και σχέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με «τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο» δεν έχει τη μορφή επικοινωνίας ή σχέσης με αιρέσεις, αλλά με ό, τι υποδηλώνει ο όρος Εκκλησία-Ρωμαιοκαθολική ή Ευαγγελική- που οι ίδιες δέχονται και ονομάζουν εαυτές !

      Επίσης ότι, η ευρύτερη πλειοψηφία του ορθόδοξου εκκλησιαστικού πληρώματος δε θεωρεί τους Ρωμαιοκαθολικούς και όχι λίγους από τους Ευαγγελικούς-Προτεστάντες ως αιρετικούς. Σέβεται τα Κανονικά Κρατήματα της Εκκλησίας μας-π.χ. τη μη μυστηριακή κοινωνία-αλλά τους αντιμετωπίζει ως αδελφούς χριστιανούς που για λόγους ιστορικούς και άλλους, βρέθηκαν σε μια άλλη εκκλησιαστική Παράδοση ! Σε ναούς της οποίας, προσθέτω με νόημα και νεύμα, λειτούργησαν ορθόδοξα, ορθόδοξοι ιερείς, όταν απόδημοι ορθόδοξοι Έλληνες σε κάποιο μέρος δεν είχαν χτίσει ακόμα ορθόδοξο ναό. Και δεν είναι χωρίς σημασία ότι Οικουμενικό Πατριαρχείο δε σύστησε ποτέ Ορθόδοξη Επισκοπή Ρώμης, ούτε εξέλεξε Ορθόδοξο Επίσκοπο Ρώμης. Δέχεται-σέβεται τον εκάστοτε Επίσκοπο-Πάπα Ρώμης, όπως πριν το 1054, ως Επίσκοπο πρώτο μεταξύ ίσων-πρεσβεία τιμής όχι εξουσίας-και δεν αναγνωρίζει, ούτε δέχεται όλα τα μετά ταύτα--πρωτείο, αλάθητο, πολιτική εξουσία. Να μην προσθέσω εδώ και ότι κάποιοι κληρικοί Καθηγητές των Θεολογικών Σχολών, πυρφόροι πρωταγωνιστές της αντί-δυτικής αφοριστικής, στα Πανεπιστήμια των … αιρετικών, Παπικών, όπως τους λένε, και Προτεσταντών καμαρώνουν, και καλά κάνουν, ότι έκαναν τις λαμπρές σπουδές που τους εξασφάλισαν την αντίστοιχη Θεολογική έδρα στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη ! 

      Να περιοριστώ στο να επισημάνω ότι, η ευρύτερη πλειοψηφία των ορθόδοξων χριστιανών, και όσοι ξέρουν λίγα θεολογικά γράμματα καταλαβαίνουν, η συνείδηση του εκκλησιαστικού πληρώματος, ακολουθεί, χωρίς ίσως να το ξέρει, τη διακριτική, πλην εύστοχη αρχή: «Γνωρίζουμε-οι Ορθόδοξοι- πού είναι η Εκκλησία. Αλλά ! Δεν έχουμε την εξουσία να εκφέρουμε κρίση και να πούμε, πού δεν είναι η Εκκλησία»-Π. Ευδοκίμωφ. Πολύ περισσότερο, ακολουθεί τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, Μεγάλο Πατέρα και Οικουμενικό Διδάσκαλο της Εκκλησίας,, ο οποίος στην  3^η ομιλία στο χωρίο: «Ίνα το αυτό λέγητε πάντες, και μη η εν υμίν σχίσματα»-1Κορ.1,10-επισημαίνει: «Αλλά και πάλι-ο Παύλος- τους ονομάζει αδελφούς. Γιατί κι αν ακόμα είναι φανερό το αμάρτημα-λάθος-τους, τίποτε δεν εμποδίζει να τους αποκαλεί ακόμα αδελφούς» !

      Διό καταπιάνομαι με την έξοδο επαναλαμβάνοντας ότι, τα πνευματικά όρια καθενός είναι σεβαστά. Είναι ελεύθερος να τα κρίνει ο καθείς, αλλά δεν είναι απαραίτητο να στιγματίζει. Γιατί τον πρώτο και τελευταίο λόγο γι αυτά έχει η κρίση του Θεού, που οι δρόμοι και οι βουλές του, ας προσέξουμε το παλαιόθεν γνωστό,  είναι αλλιώτικες !-«Ου γαρ εισίν αι βουλαί μου ώσπερ αι βουλαί υμών, ουδ’ ώσπερ αι οδοί υμών αι οδοί μου, λέγει Κύριος»-Ησ.55,8.

       Και λέω πάλι: «Μη ταρασσέσθω υμών η καρδία, μηδέ δειλιάτω», χριστιανοί Ορθόδοξοι Αδελφοί. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της Μεγάλης Συνόδου θα τελούμε «εν ειρήνη» όπως πριν τη Θ. Λειτουργία, και θα απαγγέλλουμε το «Πιστεύω», εμείς ομολογώντας, «το εκ του Πατρός εκπορευόμενον», και «ο υπόλοιπος χριστιανικός κόσμος», «το εκ του Πατρός και εκ του Υιού εκπορευόμενον». Αλλά ! Αν ψηφιστεί η προτεινόμενη διατύπωση, θα έχει αποκτήσει μια δυναμική αυτό που τόσους αιώνες καθυστέρησε-όχι εντελώς αδικαιολόγητα, λόγω, ως μη όφειλε, των και βαριών ανομημάτων των Δυτικών εις βάρος της Ορθοδοξίας-με όχι μικρή ζημιά για όλη Χριστιανοσύνη. Χάρη στην ορθόδοξη αυθυπέρβαση, ή για να μη λέμε μεγάλα λόγια, χάρη στον ορθόδοξο ρεαλισμό, θα έχει αλλάξει η ατμόσφαιρα, θα πιάσει να επανέρχεται η χριστιανική αδελφοσύνη στη βάση της. Θα ασκηθούμε να νιώθουμε, ως οφείλουμε,  όντως αδελφοί, και να ενεργούμε προς τα έξω με, και ως κοινότητα  αδελφική ! Περιττό να προστεθεί, αν ή πόσο θετικό μπορεί να αποβεί αυτό για τη Χριστιανοσύνη και ευρύτερα.

     Τέλος επειδή πολλοί θα επισείσουν εδώ ως παντιέρα αντίστασης την Παράδοση των Πατέρων της Εκκλησίας, θα θυμίσω ότι, έκαναν τον Ελληνισμό φίλο από αμείλικτο εχθρό, και έθεσαν την ελληνική σκέψη στην υπηρεσία της χριστιανικής Αλήθειας εκφράζοντάς την σε γλώσσα προσεγγίσιμη από τους ανθρώπους της εποχής τους ! Και θα ρωτήσω, αν θεωρούν ότι σήμερα έχει ακολουθηθεί αυτή τους η μεθόδευση και αποδοθεί το πνεύμα Ευαγγελίου και η δική τους ανάπτυξη σε γλώσσα κατάλληλη για τον άνθρωπο της 3^ης χιλιετίας; Έναν άνθρωπο, που ως επισημαίνει ο Ολιβιέ Κλεμάν, «είναι «έξω», και σχεδόν όλοι σήμερα είναι έξω από την Εκκλησία; Αντίθετα, προσθέτει, ο συνήθης θεολογικός λόγος έχει δομηθεί για τους «μέσα στην Εκκλησία». Σήμερα όμως είναι σχεδόν ακατανόητος για τους έξω».

        Και προτείνει: «Αντλώντας από το Ευαγγέλιο μπορούμε να απελευθερώσουμε το πνεύμα των Πατέρων από ένα συγκεκριμένο ιστορικό περιεχόμενο. Να δώσουμε δύναμη σ’ αυτό το πνεύμα μέσα σε ένα σύμπαν που δεν είναι αυτό του Πτολεμαίου, ούτε της στωικής ή της μανιχαϊκής ανθρωπολογίας, αλλά του Αϊνστάιν, του Μπριγκοτίν, του Λακάν, του Μάρξ … των «μαύρων οπών», μέσα στο απύθμενο βάθος του κόσμου, όπως στο απύθμενο βάθος της ψυχής μας. Που δεν είναι πλέον ο μοναδικός κόσμος της Μεσογείου θαλάσσης, αλλά όλος ο πλανήτης με τις ιδεολογίες του και τις θρησκείες του, με την Ινδία και την Αφρική και τις δυο Αμερικές… Ας μιλήσουμε διαφορετικά … για την αγάπη, για το θάνατο, για την ανάσταση. Για την ομορφιά και για τα πρόσωπα, για την ελευθερία και τη ζωή». Γιατί, όπως επισημαίνει, σήμερα: «Η θεολογία θα είναι μια ποιητική, ή δε θα είναι τίποτα-ή τουλάχιστον δε θα είναι τίποτα περισσότερο από μια τέρψη-διασκέδαση για «αστούς τω πνεύματι». Μια αληθινή ποιητική, όπου αναπνέει (=ζει) κανείς το πνεύμα».

      Οφείλουμε, λοιπόν, οι σημερινοί χριστιανοί όλου του κόσμου, με όποιο τρόπο, και σε όποιο βαθμό ο Τριαδικός Θεός μας έχει δωρίσει την πίστη στο Θεάνθρωπο Υιό και Λόγο Του, να μην ξεχνάμε ότι, είμαστε χρεωμένοι με ουσιαστικό ευαγγελισμό του κόσμου της εποχής μας. Ιδιαίτερα εμείς οι Ορθόδοξοι, οφείλουμε να απελευθερωθούμε τη μέγγενη  μιας Ορθοδοξίας «Αντί», «Ορθοδοξία-Αντί-Δύση». Να αφήσουμε τα παχιά λόγια, και τη γοητεία μιας υπέρ πτητικής θεολογίας, να ντυθούμε με το πνεύμα της εκστατικής-«εαυτόν εκένωσεν»- ταπείνωσης του Ιησού Χριστού, και να ευαγγελιστούμε την και όντως ανόθευτη πίστη μας στον Κύριο, δείχνοντάς την όντως ανόθευτα, ανώτερα ως έχουμε χρέος από όλους τους άλλους, τουτέστιν, όπως Εκείνος, πρώτιστα και κύρια με ήθος και ύφος ζωής σταυρικής αγάπης προς όλους ! Όχι με απλά ασκητικό-μοναστικά υποκατάστατα αυτής» !  

     

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα»

Αθανάσιος  Κοτταδάκης