Μήνυμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατὰ τὸν Ἑορτασμὸν τῆς 150ης Ἐπετείου τοῦ Ὁλοκαυτώματος τοῦ Ἀρκαδίου

Μήνυμα

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου

κατὰ τὸν Ἑορτασμὸν

τῆς 150ης Ἐπετείου τοῦ Ὁλοκαυτώματος τοῦ Ἀρκαδίου

(Ἱ. Καθεδρικὸς Ναὸς Ἀθηνῶν, 6 Νοεμβρίου 2016).

Ἐξοχώτατε κύριε Προκόπιε Παυλόπουλε, Πρόεδρε τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας,

Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κύριε Ἱερώνυμε,

Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,

Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Καθηγηταί,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἐπὶ τῇ ἑκατοστῇ καὶ πεντηκοστῇ ἐπετείῳ ἀπὸ τῆς ἡρωϊκῆς θυσίας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου καὶ ὡς κατακλεῖδα τῆς ἀναιμάκτου μυσταγωγίας εἰς τὴν ὁποίαν συμμετέσχομεν καὶ ἡμεῖς ἀπὸ τῆς ἡμετέρας ἕδρας, ἐν πνεύματι καὶ ἐγκαρδίως ἀπευθύνομεν πρὸς πάντας ὑμᾶς χαιρετισμὸν ἐκ τῆς μαρτυρικῆς Μητρός σας Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως.

Καὶ ἐν πρώτοις, ἐκφράζομεν τὴν χαρὰν καὶ τὴν εὐαρέσκειαν τοῦ Ἱεροῦ τῆς Ὀρθοδοξίας Κέντρου διὰ τὴν συλλειτουργίαν πλειάδος ἁγίων Ἱεραρχῶν, προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κυρίου Ἱερωνύμου, ὡς καὶ διὰ τὴν παρουσίαν τῆς ἐντίμου Ἑλληνικῆς Πολιτείας ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας Ἐξοχωτάτου κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου, ἡ ὁποία προσδίδει ἔμφασιν καὶ αἴγλην εἰς τὰς ἐν λόγῳ ἐκδηλώσεις τιμῆς καὶ μνήμης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου καὶ τῆς θυσίας αὐτῆς, ἡ ὁποία καὶ κατέστησεν αὐτὴν ἱστορικὴν καὶ περιάκουστον.

Εἶτα, ἐπιθυμοῦμεν νὰ ἐπισημάνωμεν ὅτι ἡ ἐπίστεψις τῶν ἐκδηλώσεων ἑορτασμοῦ τῶν ἡρώων τοῦ θρυλικοῦ Ἀρκαδίου διὰ εὐχαριστιακῆς ἱερουργίας ὑπάρχει ἡ καταληλλοτέρα κατάληξις, συνδυαζομένη μετὰ τῆς δοξολογίας, ἐπιμνημοσύνου δεήσεως καὶ ἐν τέλει καταθέσεως στεφάνων, διότι, ἀκούσαντες πρῶτον ἱστορικὰς ἀναλύσεις περὶ τῆς θυσίας τοῦ Ἀρκαδίου, διὰ τῆς Ἀναιμάκτου Θυσίας φέρομεν τοὺς τιμωμένους ἀγωνιστὰς αὐτοῦ ἐν μέσῳ ἡμῶν, ὅπως ἔτι ἐναργέστερον ἐνωτισθῶμεν τῆς φωνῆς των, δεδομένου ὅτι ἐν τῇ Θείᾳ Λειτουργίᾳ ζῶντες καὶ κεκοιμημένοι ἑνούμεθα ἐνώπιον τοῦ θρόνου τῆς θείας Μεγαλωσύνης.

Καὶ ἡ φωνὴ τῶν ἡρώων τοῦ Ἀρκαδίου λειτουργεῖ ὡς ἐγερτήριον σάλπισμα, τὸ ὁποῖον ἀφυπνίζει τὰς συνειδήσεις καὶ καλεῖ εἰς περισυλλογήν, εἰς ἀποτίμησιν τῶν ἀγαθῶν τὰ ὁποῖα ἐχαρίσθησαν εἰς ἡμᾶς διὰ τῆς αὐτοθυσίας ἐκείνων, ἀλλὰ καὶ εἰς στοχασμὸν περὶ τῶν ἐξαιρετικῶν στοιχείων τῆς ταυτότητός των, τὰ ὁποῖα ὡδήγησαν αὐτοὺς εἰς τὰς γενναιόφρονας πράξεις τὰς ὁποίας θαυμάζομεν καὶ τιμῶμεν.

Ἡ ἐλευθερία, ἡ ἐλευθερία τῆς πίστεως καὶ τῆς συνειδήσεως, καθὼς καὶ ἡ πολύτιμος παρακαταθήκη τοῦ ἑλληνορθοδόξου πνεύματος καὶ πολιτισμοῦ, τὰ ὁποῖα ἀπολαμβάνομεν ἀκωλύτως ἐπὶ τῶν ἡμερῶν ἡμῶν, εἶναι ἀνυπολογίστου ἀξίας εὐλογίαι τοῦ Θεοῦ, αἱ ὁποῖαι παρεδόθησαν εἰς ἡμᾶς χάρις εἰς τοὺς ἀγῶνας τῶν φιλοπόνων καὶ φιλαδέλφων προγόνων ἡμῶν, ὡς ὑπῆρξαν οἱ σήμερον τιμώμενοι μεγαλόφρονες καὶ γενναιόφρονες Κρῇτες.

Διό, ἐν ἐκτιμήσει τῶν πολυτιμήτων τούτων δωρημάτων, χρεωστοῦμεν, ὡς καὶ ἄρτι ἐποιήσαμεν, ἐσαεὶ νὰ ἀναπέμπωμεν δόξαν τῷ Παναγάθῳ Θεῷ καὶ Κυρίῳ ἡμῶν, ὁ Ὁποῖος ᾠκονόμησεν, ὥστε οἱ εὐκλεεῖς ἡμῶν πρόγονοι, δι᾿ ἱδρώτων καὶ αἱμάτων, νὰ κατακτήσωσι καὶ κληροδοτήσωσιν ἡμῖν τὰ τοιαῦτα ἀγαθά, δοξάζοντες τὸ ἅγιον Αὐτοῦ Ὄνομα καὶ ἀντιλαμβάνοντες παρ᾿ Αὐτοῦ δόξαν καὶ κλέος ἄφθαρτον.

Ἔτι δέ, ὀφείλομεν, ὡς εὐγνώμονα τέκνα, νὰ προστατεύσωμεν, νὰ διατηρήσωμεν καὶ νὰ προαγάγωμεν πάσῃ δυνάμει ὡς ἱερὰν τὴν παρακαταθήκην ταύτην, ἔχοντες ὡς πρότυπα καὶ ὁδηγοὺς τοὺς ἐνδόξους προγόνους καὶ πατέρας ἡμῶν, «ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμούμεθα τὴν πίστιν» (πρβλ. Ἑβρ. ιγ´ 7), ἀλλὰ καὶ τὰς λοιπὰς ἀρετάς.

Τὸ ὁλοκαύτωμα τοῦ Ἀρκαδίου ἀποτελεῖ ἐναργὲς παράδειγμα πρῶτον μὲν ἀκλονήτου πρὸς Θεὸν πίστεως, εἶτα δὲ φλογερᾶς πρὸς Αὐτὸν ἀγάπης ἀλλὰ καὶ φιλοπατρίας, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ εἰς τὴν ὑπερτάτην θυσίαν, κατὰ τὸ ἁγιογραφικόν: «μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (Ἰωάν. ιε´ 13). Καὶ σήμερον, ὅτε ὁ εὐδαιμονισμός, ὡς ἄλλη μεταδοτικὴ νόσος, ἐξαπλοῦται καλλιεργούμενος ὑπὸ τοῦ καταναλωτικοῦ καὶ ἐμπορικοῦ πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἀντιβαίνει εἰς τὰ εὐγενῆ ἰδανικὰ τῆς φιλαλληλίας καὶ τῆς ὀλιγαρκείας, καὶ ἡ ἠθικὴ διάβρωσις ἀπειλεῖ νὰ καταπίῃ τὴν γνησίαν βίωσιν τῶν πατρῴων ἡμῶν παραδόσεων, εἶναι καὶ πάλιν ἀνάγκη, καὶ μάλιστα ἐπείγουσα καὶ ζωτική, νὰ προασπισθῶμεν, κατὰ διαφορετικὸν τρόπον, τὴν κληρονομίαν μας, ζῶντες βίον ἀκραιφνῶς χριστιανικόν, ἀνταποκρινόμενον εἰς τὰς ἑλληνορθοδόξους παραδόσεις τοῦ Γένους μας. «Οἱ καιροὶ οὐ μενετοί».

Ἐν τῷ σημείῳ τούτῳ ἐπιλαμβανόμεθα τῆς εὐκαιρίας νὰ ἐπισημάνωμεν ὅτι ἡ θυσία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου παρέχει, σὺν τοῖς ἄλλοις, χαρακτηριστικὸν παράδειγμα τῆς συμμετοχῆς τῆς Ἐκκλησίας εἰς τοὺς ἀγῶνας τοῦ λαοῦ καὶ τῆς ὁλοθύμου συμπαραστάσεως ἐκ μέρους αὐτῆς εἰς πάντα ποικιλοτρόπως χειμαζόμενον ἄνθρωπον. Εἶναι, ἄλλωστε, φυσικὸν νὰ συνδράμῃ εἰς τὰς ἑκάστοτε τοιαύτας προσπαθείας ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία, ἤδη ἐκ τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων, ὑπάρχει πρωτοπόρος εἰς τὴν διακήρυξιν τῆς ἱερότητος τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καὶ τὴν κατάργησιν τῶν διακρίσεων: «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ» (Γαλ. γ´ 28). Σεμνυνόμεθα διὰ τὴν προσφορὰν τοῦ ἱεροῦ κλήρου καὶ τῶν μοναχῶν εἰς τὴν διαμόρφωσιν τοῦ ὑψηλοῦ ἀγωνιστικοῦ φρονήματος τῆς ἡρωϊκῆς Κρήτης· δυνάμεθα δὲ νὰ εἴπωμεν ὅτι τοῦτο τυγχάνει χαρακτηριστικὸν τῆς Ὀρθοδοξίας γενικώτερον. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι φῶς καὶ μόνον ὅ,τι εἶναι φῶς εἶναι Ὀρθοδοξία ὡς λέγει σύγχρονος Ὀρθόδοξος θεολόγος.

Ἐν κατακλεῖδι, συγχαίρομεν τοὺς διοργανώσαντας τὸν ἑορτασμὸν τῆς ἑκατοστῆς καὶ πεντηκοστῆς ἐπετείου ἀπὸ τοῦ ὁλοκαυτώματος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου, εὐχόμεθα δὲ ἡ πανηγυρικὴ αὕτη μνεία τοῦ συγκλονιστικοῦ τούτου ἱστορικοῦ γεγονότος νὰ εὕρῃ ἀπήχησιν εἰς τὰς καρδίας πάντων, ὥστε οἱ μαχηταὶ τοῦ Ἀρκαδίου νὰ τιμηθοῦν πρὸ πάντων διὰ τῆς μιμήσεως τοῦ ἤθους αὐτῶν ὑπὸ τῶν ἐπιγόνων των, ὁπότε καὶ αἱ ψυχαί των θὰ ἀγάλλωνται ἔτι μᾶλλον ἐν ταῖς σκηναῖς τῶν δικαίων, τὸ δὲ ὄνομα τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ θὰ αἰνῆται ἐπὶ γῆς καὶ ἐν οὐρανοῖς, ᾯ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.