Στον απόηχο της Ιεραρχίας για το Ουκρανικό Μέρος Στ΄ - Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Στον απόηχο της Ιεραρχίας για το Ουκρανικό Μέρος Στ΄

Πεδίο γεωπολιτικής αντιπαράθεσης η Ουκρανία

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Μήλον της έριδος παραμένει η Ουκρανία. Από τη μία πλευρά οι ΗΠΑ και οι χώρες σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ - μαζί τους και το Βατικανό -, και από την άλλη η Ρωσία. Η πλευρά της Δύσης επιδιώκει να αποκόψει πλήρως τους Ουκρανούς από τους όμαιμους και ομόδοξους τους Ρώσους. Προς τον σκοπό αυτό χρησιμοποιεί το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Από την άλλη πλευρά η Ρωσία με κάθε τρόπο προσπαθεί να διατηρήσει όχι μόνο την εθνική και εκκλησιαστική ταυτότητα των Ρώσων της Ουκρανίας, αλλά και την επιρροή της στη εν λόγω χώρα. Ο αγώνας μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για το ποιος θα επικρατήσει στην Ουκρανία εξελίσσεται και είναι αμείλικτος. Είναι συνέχεια των από αιώνων αγώνων επικράτησης επί των Ουκρανών των Βατικανού, Πολωνίας και Λιθουανίας και της αντίστασης που προέβαλλαν οι Ορθόδοξοι Ρώσοι της Δυτικής και Κεντρικής Ουκρανίας.

          Από τότε που γράφτηκε το ρεπορτάζ «Το Φανάρι και η γεωπολιτική των ΗΠΑ»* υπήρξαν γεγονότα και άλλα βρίσκονται σε εξέλιξη. Στις 3 και 4 τρέχοντος μηνός Δεκεμβρίου θα διεξαχθεί στο Λονδίνο «μίνι» συνάντηση κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ. Κατ’ αυτήν ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας Γιενς Στόλτενμπεργκ θα επιδιώξει να υπάρξει κοινή πολιτική έναντι της Ρωσίας στο Ουκρανικό και στους πυρηνικούς εξοπλισμούς.

Προς τούτο ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ στις 28 του παρελθόντος Νοεμβρίου επισκέφθηκε τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν και προσπάθησε να τον πείσει να συναινέσει στην κοινή αντιμετώπιση της Ρωσίας. Υπενθυμίζεται ότι ο Γάλλος Πρόεδρος μίλησε για «εγκεφαλικό θάνατο» της Συμμαχίας και τηρεί έναντι της Ρωσίας μιαν άλλη πολιτική από αυτήν της γραφειοκρατίας του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Κατά την άποψη του Εμμ. Μακρόν ο κοινός εχθρός της Συμμαχίας δεν είναι η Ρωσία, αλλά η τρομοκρατία, την οποία από κοινού πρέπει να αντιμετωπίσουν.

          Ενώ όμως οι ΗΠΑ εμφανίζονται σε οξεία αντιπαράθεση με τη Ρωσία για την Ουκρανία, στο εσωτερικό της εν λόγω χώρας οι Ουκρανοί αισθάνονται αφημένοι από τους Αμερικανούς και προδομένοι, όπως οι Κούρδοι. Όπως έγραψαν, από το Κίεβο ο Άντριου Ε. Κράμερ και η Λάρα Τζέϊκς από την Ουάσινγκτον, στους «Νιου Γιορκ Τάϊμς» (18 Νοεμβρίου 2019, σελ. 1 και 6) «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι τώρα ευρέως απούσες από την πολιτική και διπλωματική διαδικασία για την επίλυση του προβλήματος του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία, κατά δήλωση Ουκρανών και Δυτικών αξιωματούχων στο Κίεβο». Στο εν λόγω ρεπορτάζ οι αμερικανοί δημοσιογράφοι επισημαίνουν ότι τελευταίως εξ αιτίας της πρακτικής της κυβέρνησης Ντ. Τραμπ στην Ουκρανία έχει αποδυναμωθεί η αμερικανική καμπάνια περί προστασίας  της χώρας από την ρωσική βουλιμία και αντιστρόφως έχει καλά αποτελέσματα η ρωσική προπαγάνδα, που υποστηρίζει ότι οι αμερικανοί δεν ενδιαφέρονται για την ευημερία των Ουκρανών, αλλά μόνο για τα συμφέροντά τους. Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ η ρωσική κυβέρνηση είναι ικανοποιημένη από το γεγονός ότι παρά την έντονη αντιρωσική προπαγάνδα δημοσκόπηση ουκρανικής εταιρείας τον περασμένο Σεπτέμβριο έδειξε ότι το 54% των Ουκρανών έχουν θετική άποψη για τη Ρωσία και διατηρούν με τους Ρώσους στενούς προσωπικούς και πολιτισμικούς – εκκλησιαστικούς δεσμούς.

          Μια άλλη εξέλιξη στα πολιτικά πράγματα της Ουκρανίας, που έχουν επίπτωση και στα εκκλησιαστικά, είναι η συνάντηση, η επονομαζόμενη Νορμανδία Τέσσερα, που θα λάβει χώρα στις 9 τρέχοντος μηνός  Δεκεμβρίου στο Παρίσι και θα συμμετάσχουν εκπρόσωποι των Γαλλίας, Γερμανίας, Ρωσίας και Ουκρανίας. Το γεγονός έχει προκαλέσει δυσφορία στους διπλωματικούς κύκλους των ΗΠΑ και της Μεγ. Βρετανίας, που δεν συμμετέχουν.

          Άλλη σημαντική παράμετρος για τις εξελίξεις στην Ουκρανία είναι η πολιτική του  προέδρου της χώρας Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Είναι πολύ διαφορετική από εκείνη του προηγουμένου προέδρου Ποροσένκο. Εκείνος ακολούθησε μιαν έντονα εθνικιστική πολιτική, με σφοδρή αντιρωσική προπαγάνδα. Προς επίτευξη των σκοπών του χρησιμοποίησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, στο οποίο  προσέφερε πλούσια ανταλλάγματα  για τις υπηρεσίες του. Ο Ζελένσκι ακολουθεί τον δρόμο να έχει σταθερές εθνικές θέσεις, αλλά να είναι έναντι της Ρωσίας μετριοπαθής και έτοιμος για συζητήσεις με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Βεβαίως έχει να αντιμετωπίσει εντός της χώρας του τις αντιδράσεις των πολιτικών αντιπάλων του, που διακρίνονται για τον λαϊκισμό τους. Προς δημιουργία μιας καλύτερης ατμόσφαιρας στις σχέσεις των δύο χωρών   πρόσφατα η Ρωσία επέστρεψε στην Ουκρανία τρία πλοία του ουκρανικού πολεμικού ναυτικού, τα οποία είχαν καταλάβει πέρυσι δικά της πολεμικά πλοία, με την αιτιολογία ότι είχαν εισέλθει στα χωρικά της ύδατα.  

          Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι διατηρεί καλές σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, χωρίς να ακολουθεί την καταπιεστική πολιτική σε βάρος της κανονικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, που εφάρμοσε ο προκάτοχός του Ποροσένκο. Ο Ζελένσκι στις 8 Αυγούστου 2019, με την ευκαιρία επίσκεψής του στην Τουρκία, επισκέφθηκε στο Φανάρι τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. Κατά τη συνάντησή τους, όπως  τα πρακτορεία Ρόϊτερς και Ασοσιέτεντ Πρες έγραψαν, ο Ουκρανός Πρόεδρος διαβεβαίωσε τον Πατριάρχη ότι «οι πολιτικές αρχές της Ουκρανίας δεν παρεμβαίνουν πλέον στις υποθέσεις της Εκκλησίας». Το BBC αναφερόμενο στη συγκεκριμένη  επίσκεψη έγραψε ότι ενώ είχε σχεδιασθεί από το Οικ. Πατριαρχείο και την Ουκρανική Προεδρία να δημοσιευθεί ένα κοινό ανακοινωθέν, υπογεγραμμένο από τον Πατριάρχη και τον Βολ. Ζελένσκι, τελικά αυτό δεν πραγματοποιήθηκε. Γιατί δεν υπογράφηκε, την ευθύνη πήρε η Ουκρανική Προεδρία χωρίς να δώσει  εξηγήσεις για την άρνησή της. Πάντως η στάση του Βολ. Ζελένσκι στο Φανάρι ικανοποίησε τον Μητροπολίτη Ουκρανίας Ονούφριο και το Πατριαρχείο της Μόσχας.

          Στις 28 Νοεμβρίου 2019 το πρακτορείο ειδήσεων της Ουκρανίας έγραψε ότι ο Υπουργός Πολιτισμού της χώρας Βλαντιμίρ Μποροτνιάσκι δήλωσε ότι για τα εκκλησιαστικά πράγματα ψηφίστηκε νόμος με βάση τον οποίο το κράτος δεν παρεμβαίνει στις υποθέσεις της Εκκλησίας, αλλά παράλληλα  πρόσθεσε ότι νόμος επίσης υπάρχει, που προβλέπει τη μετονομασία της κανονικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, ώστε «όλοι να καταλαβαίνουν ότι το κέντρο επιρροής στην εν λόγω Εκκλησία βρίσκεται στη Μόσχα».

          Ο Οικ. Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος υποστηρίζει ότι δεν αναμιγνύεται στα πολιτικά πράγματα. Όμως το ρωσικό πρακτορείο Ιντερφάξ έγραψε ότι σε συνέντευξη που έδωσε ο Πρόεδρος Ζελένσκι στην Κωνσταντινούπολη και στο τηλεοπτικό κανάλι «1+1» είπε ότι κατά τη συνάντησή του με τον Πατριάρχη συζήτησε, μεταξύ άλλων, την στρατιωτική και πολιτική κατάσταση στην Ντόνμπας (Ανατολική Ουκρανία, η οποία ελέγχεται από ρώσους κατοίκους της και στην οποία υπάρχει στρατιωτική ένταση), όπως και για το πρόβλημα της Κριμαίας,  την οποία το 2014 προσάρτησε η Ρωσία.

          Σημειώνεται ότι ο Οικ. Πατριάρχης συμμετέσχε σε συνέδριο με καθαρό πολιτικό και ιδεολογικό περιεχόμενο. Συγκεκριμένα στις 15 Οκτωβρίου 2019 συμμετέσχε στο Συνέδριο του Διεθνούς Οργανισμού «Forum 2000», στην Πράγα. Πρόκειται για τσεχικό οργανισμό, που ιδρύθηκε από τον πρώτο πρόεδρο της Τσεχοσλοβακίας και της Τσεχίας Βάκλαβ Χάβελ, με διεθνή ιδεολογική στρατηγική την προώθηση της παγκοσμιοποίησης. Όπως γράφεται στο σκοπό του, «σχεδιάζει τη διαδικασία παγκοσμιοποίησης και σημειώνει διεθνώς τα θετικά της αποτελέσματα». Οι εισηγήσεις και οι συζητήσεις στα Συνέδρια που διοργανώνει εξερευνούν και αναλύουν μεταξύ άλλων  «τις ρίζες της τρομοκρατίας, το ρόλο της θρησκείας και τις ανθρωπολογικές θεωρίες σύγκρουσης των πολιτισμών».

          Μεταξύ των κατά καιρούς ομιλητών του Forum 2000 ήσαν οι Δαλάϊ Λάμα** Τζορτζ Σόρος, Χένρι Κίσινγκερ, Μάντελεν Ολμπράϊτ και το ζεύγος Μπιλ και Χίλαρι Κλίντον. Ο Οικ. Πατριάρχης έκαμε ένα χαιρετισμό 15 λεπτών, που είχε ως θέμα «Υπεύθυνες πολιτικές για έναν βιώσιμο πλανήτη». Η ομιλία του  περιστράφηκε  στο περιβάλλον, αφού είναι ο «πράσινος πατριάρχης». Μέσα στις πολλές εισηγήσεις του συνεδρίου ο χαιρετισμός του φάνηκε ως μία τυπική παρουσία, η οποία βοήθησε τους ιδεολογικούς σκοπούς των οργανωτών, χωρίς να προσφέρει κάτι το ουσιαστικό στην Ορθοδοξία και στο Φανάρι. Σημειώνεται ότι ο Πατριάρχης μετέβη στην Πράγα, αλλά δεν συναντήθηκε με τον Ορθόδοξο Αρχιεπίσκοπο Τσεχίας και Σλοβακίας Ραστισλάβ. Ο συγκεκριμένος πρωθιεράρχης  υποστηρίζει την κανονική Εκκλησία στην Ουκρανία και δεν έχει αναγνωρίσει τους σχισματικούς..

          Ο Οικ. Πατριάρχης είχε και έχει αγαστή συνεργασία με τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ελλάδος και ως προς το Ουκρανικό εκκλησιαστικό θέμα. Στις 14 Ιουλίου 2019 σε συνέντευξη που έδωσε  στον ανταποκριτή του Ουκρανικού πρακτορείου TSN Σεργκέϊ Γκαλτσένκο υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν πιέσεις από κυβερνήσεις προς τις «αδελφές Ορθόδοξες Εκκλησίες». Τα γεγονότα δεν τον δικαιώνουν. Στο ίδιο πρακτορείο και στην ίδια συνέντευξη ο Πατριάρχης προεξόφλησε ότι η πρώτη Εκκλησία, η οποία θα αναγνωρίσει τους σχισματικούς της Ουκρανίας θα είναι η Εκκλησία της Ελλάδος. Σε αυτό βγήκε αληθινός.

  Νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 6 Μαΐου 2019  ο πρέσβης των ΗΠΑ Τζέφρι Πάϊατ συνόδευσε τον πρεσβευτή των ΗΠΑ για τα ζητήματα θρησκευτικών ελευθεριών Σάμιουελ Μπράουνμπακ στον Αρχιεπίσκοπο της Εκκλησίας της Ελλάδος Ιερώνυμο. Ο κ. Μπράουνμπακ προωθεί δια των εκκλησιαστικών θεμάτων την γεωπολιτική των ΗΠΑ. Μετά τη συγκεκριμένη συνάντηση ο Αρχιεπίσκοπος άλλαξε στάση. Από αρνητικός ή σκεπτικός που ήταν για την αναγνώριση των σχισματικών της Ουκρανίας και με παγωμένες τις σχέσεις του με τον Οικ. Πατριάρχη τον προσκάλεσε στο Δήλεσι, ως να μην είχε συμβεί τίποτε μεταξύ τους. Στις 22 Μαΐου οι δύο Προκαθήμενοι είχαν κατ’ ιδίαν συνάντηση στην Αρχιεπισκοπή. Τότε έγινε η αρχή της αναγνωρίσεως από την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος της  σχισματικής Εκκλησίας της Ουκρανίας. Κατά την διήμερη παραμονή του στην Αθήνα ο Οικ. Πατριάρχης δέχθηκε την επίσκεψη του πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τζ. Πάϊατ...

Ο πρέσβης των ΗΠΑ δεν απέκρυψε την ανάμιξή του στα εκκλησιαστικά πράγματα της Ουκρανίας. Επισκέφθηκε πάλι τον Αρχιεπίσκοπο στις 22 Νοεμβρίου 2019. Μετά τη συνάντηση δήλωσε ότι μίλησαν για το ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα και τόνισε ότι η απόφαση της Ιεραρχίας ήταν «ιστορικής σημασίας» και ότι «οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν τη σοφία με την οποία κινήθηκε ο Αρχιεπίσκοπος στο εν λόγω ζήτημα». Ο ίδιος αμερικανός διπλωμάτης μιλώντας στη διημερίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών και του περιοδικού «The Foreign Affairs: The Hellenic Edition» στήριξε για μιαν ακόμη φορά τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, ο οποίος συντάχθηκε με την άποψη του Οικ. Πατριάρχη Βαρθολομαίου και τάχθηκε υπέρ της χορήγησης αυτοκεφαλίας στους σχισματικούς της Ουκρανίας. Απαντώντας στον αμερικανό πρέσβη η πρεσβεία της Ρωσίας τόνισε μεταξύ άλλων την αλαζονική και συμφεροντολογική στάση των ΗΠΑ στο εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας και τις κατηγόρησε ότι όχι μόνο περιφρονούν την ενότητα της Ορθοδοξίας, αλλά την υπονομεύουν κιόλας. Είναι γεγονός ότι οι γραφειοκράτες του ΥπΕξ των ΗΠΑ ουδέν γνωρίζουν περί Ορθοδοξίας. Εκείνο που έχουν αντιληφθεί και προωθούν είναι το ότι το Οικ. Πατριαρχείο μπορεί να τις βοηθήσει στο να μειώσουν την επιρροή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Για την πολιτική ανάμιξη των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην αναγνώριση των σχισματικών της Ουκρανίας ο επικεφαλής μιας από τις σχισματικές παρατάξεις Μακάριος Μάλετιτς σε συνέντευξή του στο Ουκρανικό «Κανάλι 24», στις 7 Μαρτίου 2019, υπογράμμισε ότι χωρίς την υποστήριξη των Δυτικών Κρατών ο Πατριάρχης δεν θα είχε δώσει την Αυτοκεφαλία στην Ουκρανία.

Ανάλογες με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο πολιτικές παραινέσεις δέχθηκε και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος. Ήταν για λύπηση όταν ανακοίνωσε την «κωλοτούμπα» του και από θερμός υποστηρικτής της υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο κανονικής Εκκλησίας αναγνώρισε τους σχισματικούς και είπε για τον νεαρό Προκαθήμενό τους καλά λόγια. Προφανώς ευρισκόμενος σε αμηχανία όταν ανακοίνωσε την αλλαγή της στάσης του στις κάμερες της τηλεόρασης μίλησε για το Συνοδικό σύστημα και ότι η πλειοψηφία της Πατριαρχικής Συνόδου έτσι αποφάσισε... Τώρα το θυμήθηκε. Έως τότε ίσχυε Και στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας το Πατριαρχικό σύστημα... Πάνω στην αμηχανία του είπε επίσης ότι στην απόφασή του έχει την υποστήριξη της Ελληνικής Πολιτείας και έδειξε τον πρέσβη της Ελλάδος στην Αίγυπτο, που στεκόταν δίπλα του...

Δεν ήταν μόνο αυτό. Ο Θεόδ. Καλμούκος, επί χρόνια συνεργάτης του Αντώνη Διαματάρη, ιδιοκτήτου της εφημερίδας «Εθνικός Κήρυξ» της Νέας Υόρκης και σήμερα Υφυπουργού των Εξωτερικών, αρμοδίου για τις εκτός συνόρων Ελληνικές Εκκλησίες, έγραψε ότι η προ εβδομάδων επίσκεψη του κ. Υφυπουργού στον Πατριάρχη Αλεξανδρείας «ήταν όντως καθοριστικής σημασίας». Και δεν έμεινε εκεί. Με ύφος απαράδεκτα αλαζονικό συνιστά στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο να προχωρήσει άμεσα στην αναγνώριση των σχισματικών της Ουκρανίας «γιατί έχει εκτεθεί ανεπανόρθωτα» και στον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο για το ίδιο ζήτημα συνιστά «να αφήσει κατά μέρος τα γνωστά Ζωικά τερτίπια, να αναλογισθεί το ότι έγινε Προκαθήμενος το οφείλει στο Οικ. Πατριαρχείο και να παύσει να παίζει παίγνια και παρελκυστίνδες (sic)».

Τα όσα έγραψε ο Θεόδ. Καλμούκος δικαιώνουν απολύτως τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας ο οποίος σε άρθρο του στην «Καθημερινή» την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019 (σελ. 13) έγραψε ότι «οι διαφαινόμενες εκατέρωθεν πολιτικές πιέσεις τραυματίζουν το πνευματικό κύρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ενώ η κινητοποίηση ανευθύνων προσώπων, για να λοιδορούν εκείνους που διατυπώνουν διαφορετικές εκτιμήσεις, κολακεύοντας συγχρόνως όσους υποστηρίζουν, ευτελίζει τον διορθόδοξο διάλογο σε μία κρίσιμη για την Ορθοδοξία εποχή». -     

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΕΣΤΙΑ σε δύο συνέχειες, στις 9 και 11 Ιανουαρίου 2019 και στις 14 Ιανουαρίου σε ιστοσελίδες και μπλογκς με τα οποία συνεργάζομαι. Προς ενημέρωσή των αναγνωστών μου το αποστέλλω πάλι μαζί με το παρόν.    

**Είναι ο μόνος θρησκευτικός ηγέτης που έχει συμμετάσχει, αλλά σημειώνεται ότι παράλληλα είναι σε εξορία κρατικός ηγεμόνας του Θιβέτ.   

----------------------

 Το Φανάρι και η γεωπολιτική των ΗΠΑ

 Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

          Η γεωπολιτική των ΗΠΑ σκοπεύει έως σήμερα στο να περιορίσει, στο ελάχιστο δυνατό,  την έκταση της επιρροής της Ρωσίας. Το «έως σήμερα» αναφέρεται στο απρόβλεπτο της πολιτικής του προέδρου Τραμπ. Αυτή η γεωπολιτική εφαρμόζεται στην Ουκρανία, με τη συνδρομή του Φαναρίου, το οποίο εγκλωβίστηκε στις πολιτικές και εθνικές οξύτατες συγκρούσεις μεταξύ των ίδιων των Ουκρανών και μεταξύ αυτών και των Ρώσων.

          Οι ΗΠΑ μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη και την κατάργηση, ντε φάκτο, του Συμφώνου της Βαρσοβίας επεκτείνει την επιρροή τους στις πρώην κομμουνιστικές χώρες, ακόμη και σε αυτές που ήσαν μέρος της ΕΣΣΔ. Αυτό συμβαίνει κυρίως με το ΝΑΤΟ και με τον άξονα των Γερμανίας – Γαλλίας, που κυριαρχεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και των οποίων η γεωστρατηγική ακολουθεί αυτήν των ΗΠΑ.

          Από καιρό οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί της  επιχειρούν  να εντάξουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και βρίσκουν ισχυρότατη αντίσταση τόσο από μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας, όσο και από τη Ρωσία. Το Κέντρο Γεωπολιτικών Πληροφοριών των ΗΠΑ Stratfor ( Ιδρυτής ο G. Friedman) αναφέρει πως λόγω της θέσης της και του πλούσιου εδάφους και υπεδάφους της η Ουκρανία ήταν για αιώνες πεδίο συγκρούσεων μεταξύ των κρατών της περιοχής. Αυτός ο ανταγωνισμός σήμερα έχει πάρει ακραία μορφή, με την υποστηριζόμενη από τη Δύση κυβέρνηση Ποροσένκο να συγκρούεται με την υποστηριζόμενη από τη Ρωσία επαναστατική κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία. Με το δεδομένο ότι (φιλο)ρωσικά πολιτικά και πληθυσμιακά κέντρα υπάρχουν στο Λβοφ της δυτικής Ουκρανίας, στο Κίεβο του κέντρου της, και στις ανατολικές πόλεις Ντόνετσκ και Λουχάνσκ, το πρόβλημα της Ουκρανίας καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο στην πολιτική διαχείρισή του.

          Στην περίπλοκη αυτή κατάσταση ο υποστηριζόμενος από τις ΗΠΑ Πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρος Ποροσένκο αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την Ορθόδοξη Εκκλησία και δι’ αυτής να «κηρύξει» την πλήρη ανεξαρτησία της χώρας του από την Ρωσία. Στις 24 Σεπτεμβρίου 2018 ο Ποροσένκο μετέβη  στη Νέα Υόρκη για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και, με την ευκαιρία, είχε συναντήσεις με αμερικανούς επισήμους και με το ουκρανικό λόμπι στις ΗΠΑ. Στη συνάντηση του με τον αμερικανό  πρέσβυ για τις θρησκευτικές ελευθερίες παγκοσμίως είχε τη διαβεβαίωση του ότι η χώρα του στηρίζει τις ενέργειές του για να λάβει την αυτοκεφαλία η Εκκλησία της Ουκρανίας. Στις 19 Οκτωβρίου 2018 ο υπουργός των εξωτερικών των ΗΠΑ Μάϊκ Πομπέο με επίσημη δήλωσή του υποστήριξε την προώθηση της αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Σημειώνεται ότι από τον Απρίλιο του 2018 οι ΗΠΑ είχαν αυξήσει την πίεση στο Φανάρι να προχωρήσει, έστω μόνο, το συντομότερο στην ίδρυση αυτοκέφαλης Εκκλησίας στην Ουκρανία..

 «Κατά σύμπτωση» τις ίδιες ημέρες που ο Ποροσένκο ήταν στις ΗΠΑ ήσαν εκεί και οι υποστηρίζοντες την αυτοκεφαλία της ουκρανικής Εκκλησίας σχισματικοί αρχιερείς Φιλάρετος και Συμεών. Τον Συμεών ο Ποροσένκο προωθούσε για Πατριάρχη Κιέβου στην αυτοκέφαλη Εκκλησία. Ο Φιλάρετος σε συνάντηση που είχε με το «Ατλαντικό Συμβούλιο» στις 19 Σεπτεμβρίου, είπε: «Είμαστε ευγνώμονες στις ΗΠΑ για την υποστήριξη προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην πρόθεσή του να μας δώσει τον Τόμο της αυτοκεφαλίας...Ελπίζουμε ότι οι ΗΠΑ θα μας βοηθήσουν να φέρουμε σε πέρας αυτό το εκκλησιαστικό ζήτημα».

          Η ανακήρυξη των σχισματικών της Ουκρανίας ως «Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας» μπορεί να συνέβη με την ώθηση των ΗΠΑ, στα πλαίσια των γεωπολιτικών σχεδίων τους, όμως οι αυτουργοί είναι ο Πρόεδρος Ποροσένκο και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Μετά την ανακοίνωση της αποφάσεως του Φαναρίου να δοθεί η αυτοκεφαλία στους σχισματικούς της Ουκρανίας, ο Ποροσένκο, στις 11 Οκτωβρίου 2018, δια των ΜΜΕ, ανακοίνωσε θριαμβευτικά το γεγονός στους Ουκρανούς. Μεταξύ των άλλων είπε: « Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχου και της Ιεράς Συνόδου διέλυσε επί τέλους τις αυτοκρατορικές ψευδαισθήσεις και τα σοβινιστικά φαντάσματα της Μόσχας... Το θέμα της αυτοκεφαλίας και του Τόμου είναι ζήτημα που αφορά στην ανεξαρτησία μας, στην εθνική μας ασφάλεια....Η αυτοκεφαλία αποτελεί μέρος της κρατικής φιλοευρωπαϊκής και φιλοουκρανικής στρατηγικής μας....Όλοι μαζί γονυπετούμε μπροστά στον Παναγιώτατο Βαρθολομαίο για την ευμένεια που έδειξε στην Ουκρανία...».   

          Ο Ποροσένκο εκτός των ΗΠΑ θέλησε να έχει και την ευνοϊκή αντιμετώπιση της ενεργείας του ιδίου και του Οικ. Πατριάρχου από τον πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν. Σε δήλωση του ο πρόεδρος της Ουκρανίας εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, διότι «δεν επενέβη στην διαδικασία απονομής της αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία». Και πρόσθεσε: « Ο ίδιος είναι φίλος της Ουκρανίας και προσωπικός μου φίλος».

          Ο λαϊκισμός του Ποροσένκο και η χρησιμοποίηση του κ. Βαρθολομαίου και της Ορθόδοξης Εκκλησίας στις εθνικιστικές κορόνες του δεν έχουν το αποτέλεσμα που περίμενε στην ουκρανική κοινή γνώμη, εν όψει των προεδρικών εκλογών, τον Μάρτιο του 2019. Η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση (7/12/2018-18/12/2018) δείχνει ότι είναι πολύ χαμηλά σε δημοτικότητα και περίπου 11 ποσοστιαίες μονάδες πίσω από την Ιουλία Τιμοσένκο. Η Τιμοσένκο έχει 24,5% και ο Ποροσένκο13,1%. Ίδιο ποοσοστό (13,1%) με τον Ποροσένκο έχει o φιλορώσος πολιτικός Γιούρι Μπόϊκο. Αυτό σημαίνει ότι παρά την υποστήριξη των ΗΠΑ και την ευλογία του κ. Βαρθολομαίου ο Ουκρανός πρόεδρος κινδυνεύει να μείνει έξω από τον δεύτερο γύρο των προσεχών εκλογών...

          Η εξήγηση που δίνει για το χαμηλό ποσοστό του Ποροσένκο ο Ανατόλι Όκτισιουκ, του Ουκρανικού Ινστιτούτου Αναλύσεων και Διαχείρισης της Πολιτικής UNIAN, είναι ότι οι Ουκρανοί στο μεγάλο ποσοστό τους είναι μεν πιστοί Ορθόδοξοι χριστιανοί, αλλά δεν ενδιαφέρονται για τα εκκλησιαστικά ζητήματα, ούτε αντιλαμβάνονται τι σημαίνει Τόμος και αυτοκεφαλία. Νοιάζονται περισσότερο για τα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα και τις πολιτικές ελευθερίες. Ο Ποροσένκο θεωρείται ότι έχει συγκεντρώσει στα χέρια του όλη την κρατική εξουσία και του αποδίδεται η πλήρης ευθύνη της κατάστασης της χώρας, η αποτυχία δηλαδή να προχωρήσει σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις, να καταπολεμήσει τη διαφθορά, να αυξήσει τον εθνικό πλούτο, να βελτιώσει τη ζωή των Ουκρανών.

Ακόμη και στο εκκλησιαστικό ζήτημα, που το μετέτρεψε σε ύψιστο εθνικό, αποδίδεται στον Ποροσένκο πλήρης αποτυχία. Πέραν της περαιτέρω εντάσεως που προκαλεί στις σχέσεις της χώρας του με την γειτονική Ρωσία, και στο βάθεμα του χάσματος μεταξύ των ουκρανών απέτυχε στο να εκλεγεί Προκαθήμενος της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας ο εκλεκτός του Συμεών, απέτυχε να αναχθεί Αυτή σε Πατριαρχείο, απέτυχε να είναι πλήρως ανεξάρτητη από το Φανάρι.

          Ο Πρόεδρος Ποροσένκο, με την ευχαριστήρια επιστολή που απέστειλε στον Πρόεδρο της Τουρκίας,  εμμέσως πλην σαφώς παραδέχθηκε ότι ο κ. Βαρθολομαίος εξαρτάται από τον κ. Ερντογάν. Αυτό δεν διέφυγε του Προέδρου της Ρωσίας Βλ. Πούτιν. Στην ετήσια συνέντευξη του προς τα διεθνή ΜΜΕ επί όλων  των θεμάτων, την οποία έδωσε στις 20 Δεκεμβρίου 2018, μίλησε με σκληρά λόγια για τα όσα αποφάσισε ο κ. Βαρθολομαίος για την Ουκρανία. Σύμφωνα με το πρακτορείο «Ιντερφάξ» ο Ρώσος Πρόεδρος συνέδεσε τις ενέργειες του Οικ. Πατριάρχου στην Ουκρανία με την επιθυμία του «να υποτάξει την Ουκρανική Εκκλησία και μετά να έχει οφέλη από αυτήν» και πρόσθεσε: «Κοιτάξτε πως κατέστη εξαρτώμενο στην Τουρκία, το Τουρκικό πατριαρχείο. Περιλαμβάνει εξαρτήσεις και ένα πλήθος άλλων πραγμάτων, και χρήμα, το πιο σημαντικό. Πιστεύω ότι το κύριο ελατήριο  και κίνητρο του Βαρθολομαίου είναι να υποτάξει αυτή τη χώρα και μετά να αρχίσει να έχει οφέλη από αυτήν».

Ο Βλ. Πούτιν σημείωσε επίσης ότι είναι απαράδεκτη η ανάμιξη των ΗΠΑ στην εκκλησιαστική κατάσταση στην Ουκρανία και σημείωσε: « Όλα αυτά είναι μια ακόμη απόδειξη ότι έγιναν εν όψει της προεκλογικής εκστρατείας και έχουν σκοπό να βαθύνουν τον χωρισμό των λαών της Ουκρανίας και της Ρωσίας». Τέλος τόνισε πως η απαράδεκτη ανάμιξη της πολιτικής ουκρανικής εξουσίας στα εσωτερικά της Εκκλησίας έχει ως αποτέλεσμα «να μετατρέψει τη σχισματική εκκλησία της Ουκρανίας σε εκκλησιαστική επαρχία της Ισταμπούλ». «Δεν τους άρεσε να είναι εκκλησιαστική επαρχία της Μόσχας και έγιναν της Ισταμπούλ» είπε χαρακτηριστικά. Σημειώνεται ότι ο Ποροσένκο κατά την «Ενωτική Σύνοδο» στο Κίεβο καθόταν δίπλα στον προεδρεύοντα Μητροπολίτη Γαλλίας Εμμανουήλ... Σχολιάζοντας το γεγονός ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος διερωτήθηκε τι θα άκουγε η Ρωσική Εκκλησία αν ο Πρόεδρος Πούτιν καθόταν δίπλα του στην Πατριαρχική Σύνοδο...

          Το θέμα της γεωπολιτικής εξελίξεως στην Ουκρανία και των σχέσεων Αγκύρας, Μόσχας, Ουάσινγκτον, στις οποίες, με ευθύνη του Οικ. Πατριάρχη, εμπλέκεται το Φανάρι, είναι πολύπλοκο και όλα είναι ρευστά. Οι Ρώσοι και μεγάλο μέρος των Ουκρανών θεωρούν ότι είναι ένας λαός, με μια πίστη. Η φιλορωσική εξέγερση στις ανατολικές επαρχίες της χώρας και η προσάρτηση από τη Ρωσία της Κριμαίας, χωρίς ουσιαστική αντίδραση από τη Δύση, είναι μία παράμετρος της πολυπλοκότητας. Η μείωση της οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία από την κυβέρνηση Τραμπ είναι μία άλλη.

Οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ρωσία και τις ΗΠΑ μία ακόμη. Ο Πούτιν έχει πολύ καλή σχέση με τον Ερντογάν. Τον επαίνεσε στην προαναφερθείσα συνέντευξη Τύπου, λέγοντας ότι παρά το ότι η χώρα του είναι μέλος του ΝΑΤΟ εκείνος ακολουθεί ανεξάρτητη πολιτική. Η Ρωσία έχει αναλάβει  την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ακούγιου της Κιλικίας και προβλέπεται από τον Οκτώβριο του 2019 να αρχίσει να παραδίδει στην Τουρκία  πυραύλους εδάφους – αέρος S-400, αγορά  ύψους 2,5 δισ. δολαρίων. Κατά το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων «Ανατολού» η συμφωνία αυτή Ρωσίας – Τουρκίας έχει προκαλέσει την αντίδραση των ΗΠΑ, παρά τις εκ μέρους της Τουρκίας συζητήσεις για αγορά από τις ΗΠΑ πυραύλων τύπου Πάτριοτ και αεροπλάνων F-35. Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι οι ρωσικοί πύραυλοι δεν είναι συμβατοί με τα όπλα που χρησιμοποιούν οι άλλες χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ και προειδοποιούν ότι αν πραγματοποιηθεί η εγκατάσταση ρωσικών πυραύλων στην Τουρκία αυτό θα έχει αρνητικές συνέπειες στις αμερικανο – τουρκικές σχέσεις και στη θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.

Βεβαίως ο απρόβλεπτος πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι αποσύρει τους αμερικανούς στρατιώτες από τη Συρία, ενέργεια που ευνοεί την Τουρκία και βλάπτει τους Κούρδους, οι οποίοι συνεργάσθηκαν επιτυχώς με τους Αμερικανούς σε βάρος των τρομοκρατών του Ισλαμικού κράτους και τους αντάρτες, που εφοδίαζαν οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία σε βάρος του προέδρου Άσαντ... Ευνοεί επίσης  τους Ρώσους και τον Πρόεδρο Άσαντ, που του δίδεται η ευκαιρία να εδραιώσει την κυριαρχία του στη χώρα...

Μια άλλη παράμετρος στις σχέσεις της Άγκυρας με την Μόσχα και την Ουάσιγκτον  είναι η συμφωνία που υπέγραψαν οι κύριοι Πούτιν και Ερντογάν, στις 19 Νοεμβρίου 2018, για την κατασκευή αγωγού μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας. Με αυτόν η Ρωσία θα αυξήσει την γεωπολιτική της επιρροή στην Ευρώπη και η Τουρκία θα εδραιώσει τη θέση της ως σημαντικής περιφερειακής δύναμης. Φυσικά οι ΗΠΑ αντιδρούν με κάθε τρόπο στην υλοποίηση της συμφωνίας αυτής και παράλληλα επιζητούν τρόπους να μειώσουν τις ανάγκες της Ευρώπης σε ρωσικό φυσικό αέριο. Σημειώνεται ότι ο αγωγός μέσω Τουρκίας (TurkStream) θα απαλλάξει τη Ρωσία από το πέρασμα του προς την Ευρώπη αγωγού μέσω της Ουκρανίας, ενέργεια που θα σημάνει ζημία της εν λόγω χώρας τριών δις. Ευρώ ετησίως.

Με τα δεδομένα αυτά είναι βέβαιο ότι οι φιλικές σχέσεις Ποροσένκο - Ερντογάν μετρούν πολύ λιγότερο από τον, με βάση τα τεράστια συμφέροντα, δεσμό Ερντογάν – Πούτιν. Επομένως τίποτε δεν είναι εξασφαλισμένο, ως προς τη θέση του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης στην Τουρκία  και την τύχη της αυτοκέφαλης (σχισματικής) Εκκλησίας της Ουκρανίας. Τελικά έχει δίκιο Μητροπολίτης του Φαναρίου, ο οποίος στο ερώτημα που του τέθηκε για τη Ουκρανία απάντησε με βαθύ αναστεναγμό: « Να δούμε πώς θα βγούμε από εκεί που μας έμπλεξε ο Βαρθολομαίος».-