Μνήμη Στέλιου Κυριακίδη. Έρευνα σε παλαιοβιβλιοπωλεία των ΗΠΑ - ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΕΓΕΙΩΤΗ

 Μνήμη Στέλιου Κυριακίδη. 

Έρευνα σε παλαιοβιβλιοπωλεία των ΗΠΑ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΕΓΕΙΩΤΗ*

Ο Στέλιος Κυριακίδης είναι μια μορφή μυθική για όλους τους Έλληνες και ιδιαίτερα της Κύπρου. Μορφή γιγάντια του Κυπριακού,, Ελλαδικού, Βαλκανικού και διεθνούς αθλητισμού για δεκαετίες στα γήπεδα και τις ποικίλες διαδρομές μαραθωνίου.

Με την ευκαιρία των Λεμεσίων επιχειρούμε την παρουσίαση δύο σπάνιων αφιερωμάτων στο μεγάλο αυτό αθλητή του ΓΣΟ που αποκαλύψαμε μετά από έρευνα σε παλαιοβιβλιοπωλεία των ΗΠΑ. Πρώτα το περιοδικό LIFE το οποίο αφιερώνει μια τεράστια φωτογραφία- πορτρέτο του νικητή του μεγάλου Μαραθωνίου της Βοστώνης του 1946. Μαζί και η ιστορική φωτογραφία του τερματισμού του. Το περιοδικό LIFE της 6 Μαΐου αφιερώνει τρεις σελίδες για τον μεταπολεμικό Μαραθώνιο της Βοστώνης με τίτλο: «BOSTON MARATHON-Greek flies from Athens to win distance race».

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει έξι φωτογραφίες και ένα ενδιαφέρον σχετικά σύντομο κείμενο. Αναφέρει ο ρεπόρτερ: « Στο Hopkinton της Μασαχουσέτης 116 δρομείς μεγάλων αποστάσεων ξεκίνησαν να τρέχουν το Μαραθώνιο της Βοστώνης, τη σκληρότερη αυτή διαδρομή που καλύπτει 26 μίλια και 385 υάρδες σκληρού δρόμου μέσα στο κέντρο της Βοστώνης. Ανάμεσα στους αθλητές της αφετηρίας και αρκετοί παλαιοί αθλητές διότι το τρέξιμο μαραθωνίου δρόμου είναι άθλημα των βετεράνων.

Ήταν εκεί ο Clarence DeMar πενήντα επτά ετών που κέρδισε επτά φορές από το 1911. Ήταν ο John Kelley που κέρδισε δυο φορές προηγουμένως και ο Cerard Cote ένας Γαλλοκαναδός που κέρδισε τρεις φορές μέχρι τώρα το Μαραθώνιο της Βοστώνης. Αλλά από όλους τους δρομείς η πλέον δραματική φιγούρα στη κούρσα ήταν ένας συναισθηματικός, εκφραστικός Έλληνας, τριάντα πέντε ετών με το όνομα Στυλιανός Κυριακίδης.

Ο Κυριακίδης είναι ο πρωταθλητής μαραθωνίου της Ελλάδας, των Βαλκανίων, της Ουγγαρίας και της Αιγύπτου και κατέχει το ρεκόρ για την κλασική διαδρομή από το Μαραθώνα στην Αθήνα. Ταξίδεψε αεροπορικώς από την Αθήνα για να κερδίσει το Μαραθώνιο της Βοστώνης ελπίζοντας να δημοσιοποιήσει την τραγωδία της πεινασμένης του χώρας και να συγκεντρώσει ένα φορτίο τροφίμων. Στην αρχή ξεκίνησε όγδοος και ανέβαινε θέσεις αργά, αργά. Κοντά στο τέλος ακολουθούσε τον John Kelley. Με ένα γρήγορο σπριντ προσπέρασε τον Kelley και φωνάζοντας «Για την Ελλάδα» έκοψε το νήμα του τερματισμού, κερδίζοντας με χρόνο 2 ώρες 29 λεπτά και 27 δευτερόλεπτα».

Η μεγάλη νίκη του Στέλιου Κυριακίδη, μεγάλου αθλητή της Λεμεσού ταξίδεψε σε πάμπολλα περιοδικά και εφημερίδες σε ολόκληρη την Αμερικανική Ήπειρο. Ήταν η νίκη του ήθους και της θυσίας για την πατρίδα. Ένας Έλληνας αθλητής βασανισμένος από την πείνα στην Κατοχή κέρδισε τους άρτια προπονημένους αμερικανούς αθλητές και ιδιάιτερα τον χαρισματικό δρομέα John Kelley, αδιαφιλονίκητο φαβορί εκείνης της κούρσας.

Στην έκδοση αυτή φιλοξενούμε ένα πολύ όμορφο κείμενο του επιφανούς χρονογράφου Πόλυ Ιερωνυμίδη από το βιβλίο του »Σκίτσα Ζωής». Το κείμενο αυτό εικονογραφεί περίτεχνα ένα λεμεσιανό πορτρέτο του αθλητή της Λεμεσού Στέλιου Κυριακίδη και παρουσιάζει με γλαφυρότητα και ομορφιά το μετακατοχικό του πέρασμα από την πόλη μας.

«Ήταν ο Βαλκανιονίκης πρωταθλητής!

Γυρνάμε του ημερολογίου τα φύλλα μερικές δεκάδες χρόνια στο παρελθόν για ένα της μνήμης φρεσκάρισμα.

Εκεί στου κεντρικού μας δρόμου, Αγίου Ανδρέου, τα στενά καλντερίμια οι παλιοί Λεμεσιανοί συναντούσαν κάθε μέρα ένα άντρα μέτριου αναστήματος, σφιχτοδεμένο να κρατάει χαρτιά, φάκελα και λοιπά έντυπα, να περπατάει γοργά καλημερίζοντας με ευγένεια τους περαστικούς ....

Αν κάποιος γνωστός του τύχαινε να τον συναντήσει κι' αντήλλασαν κουβέντες περισσότερες θα πιστοποιούσαν οι ακούοντες ότι πρόκειται περί Ελλαδίτη επισκέπτη. Πέρασαν μερικές μέρες για να πληροφορηθεί το φιλοπερίεργο κοινό ότι ο ζωηρός περιπατητής ήταν ο δοξασμένος Βαλκανιονίκης αθλητής Στέλιος Κυριακίδης. 'Ηρθε απ' την Αθήνα μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς και προσελήφθη σε κάποιο γραφείο ως κλητήρας και συνάμα γυμναζόταν στο ΓΣΟ, στο αγαπημένο του, όπως έλεγε, στάδιο που με τα χρώματα του συλλόγου έτρεχε στην Αθήνα, στις Βαλκανικές χώρες και νικούσε.

Πέρασε κατοχή, πείνα και στερήσεις αλλά δεν παράτησε τον αθλητισμό. Θυμούμαστε που έλαβε μέρος εδώ στη Λεμεσό σε Παγκύπριους αγώνες και πρώτευσε στους μεγάλους δρόμους και στο Μαραθώνιο.

Όταν του προσέφεραν τα έπαθλα ευχαρίστησε και απευθυνόμενος στους νέους τους παρώτρυνε να γυμνάζονται και να αγωνίζονται για τη δική τους υγεία και της πατρίδας μας τη δόξα.

Τον άλλο χρόνο στα 1946 τούτο το «χωριατόπαιδο» απ' το Στατό της Πάφου ήρθε πρώτο στο διεθνή Μαραθώνιο της Βοστώνης και όταν η είδηση μεταδόθηκε από ραδιόφωνο της Αθήνας πολλοί Λεμεσιανοί φίλαθλοι δάκρυσαν από συγκίνηση.

Όταν ξανάρθε στην Κύπρο και τον γνωρίσαμε καλά στο ξενοδοχείο «Κοντινεντάλ» όπου έμενε, διαπιστώσαμε πόσο εγκρατής και ασκητικός ήταν, πόσο σεμνό και πιστός λάτρης του αθλητικού ιδεώδους. Βίωσε της φυλής τα ιδανικά και αγωνίστηκε με ευγένια και ήθος για τον κότινο της νίκης και του Ηρακλή τ’ αγρίλι».

TIME ΚΑΙ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ

Μνήμη Στέλιου Κυριακίδη

 

 ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΕΓΕΙΩΤΗ*
)
Το περιοδικό Time και ο μεγάλος μαραθωνοδρόμος. Χρόνος: 2 ώρες, 29 λεπτά και 27 δευτερόλεπτα Δύο λεπτά μπροστά από τον Κέλλυ και επτά από τον Κοτι

Στο προηγούμενο αφιερωματικό κείμενο παρουσιάσαμε το εκτενές πορτρέτο τριών σελίδων που αφιέρωσε το μεγάλης κυκλοφορίας αμερικάνικο περιοδικό LIFE στο νικητή του Μαραθωνίου της Βοστώνης Στέλιο Κυριακίδη.

Σε αυτό το κείμενο θα παρουσιάσουμε το αφιέρωμα του άλλου μεγάλου ειδησεογραφικού περιοδικού του TIME το οποίο στο τεύχος της 29ης Απριλίου 1946 φιλοξενεί μια όχι και τόσο γνωστή φωτογραφία του Διεθνούς Πρακτορείου Ειδήσεων Associated Press. Ο Στέλιος Κυριακίδης δαφνοστεφανωμένος και ευτυχής.

Το Κείμενο που ειδησεογραφικά καλύπτει τη νίκη του Κυριακίδη φέρει τον τίτλο «Για την Ελλάδα» (For Greece) και αναφέρει τα παρακάτω: « Οι άνδρες που τρέχουν τον είκοσι έξι μιλίων Μαραθώνιο της Βοστώνης κάθε χρόνο στην ημέρα του Πατριώτη έχουν ποικιλία κινήτρων. Τουλάχιστον ένας με βάρος διακόσιων λίτρων (200-pounder) τρέχει για να μειώσει το βάρος του. Ο Στυλιανός Κυριακίδης έτρεξε την προηγούμενη εβδομάδα επειδή είναι Έλληνας.

Ο Στυλιανός είναι ένας τριανταπεντάχρονος εισπράκτορας λογιαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος που επέζησε μέσα από την μιζέρια του πολέμου στην Αθήνα και κατέχει τον τίτλο του Πανελλήνιου πρωταθλητή Μαραθώνιου.

Πριν ένα χρόνο είχε την εξής ιδέα:

« Μια ελληνική θριαμβευτική νίκη στα πενήντα χρόνια του Μαραθώνιου της Βοστώνης μπορεί να προβάλει δραματικά το αγωνιζόμενο του έθνος και να κερδίσει βοήθεια για τους πεινασμένους ανθρώπους της χώρας του.

Καλύπτοντας διπλά τις εισπρακτικές περιοδείες του κέρδισε χρόνο για να δυναμώσει τα πόδια του με τρέξιμο δώδεκα μιλίων στα Πελλοπονησιακά λιθόστρωτα. Η οικογένεια του έκαμε θυσίες για να δυναμώσει σωματικά. « Κάποιες φορές έτρωγα κρέας ενώ η γυναίκα μου έτρωγε μπιζέλια». Όταν έφτασε στη Βοστώνη, οι αθλητικογράφοι τον θεώρησαν ως ένα καλό θέμα για ιστορία στα περιοδικά και τις εφημερίδες. Κανένας όμως δεν σκέφτηκε ότι έχει οποιαδήποτε πιθανότητα απέναντι στον αγωνιζόμενο πρωταθλητή Johny Kelley ή τον τρείς φορές νικητή του Μαραθωνίου του Μοντρεάλ Gerard Cote.

Το πρωί της κούρσας, ο Στυλιανός έλαβε ένα γράμμα από την Αθήνα από την τριών ετών κορούλα του Ελένη η οποία τον διέταζε να κερδίσει. Πάνω από τους λόφους και μέσα από τη δεντρόφυτη διαδρομή του Άσλαντ, του Φράμινγκαμ, του Νάτιγκ και του Γουέλλεσλεϊ έτρεξε όπως δεν έτρεξε ποτέ ξανά. Όταν προσέγγισε τη γραμμή του τερματισμού στο κέντρο της Βοστώνης, στην οδό Εξετερ ήταν δυο λεπτά μπροστά από τον Κέλλυ και επτά λεπτά από τον τρίτο Κοτί Χρόνος: Δυο ώρες 29 λεπτά και 27 δευτερόλεπτα.»

Αυτό το λιτό και συνάμα εντυπωσιακό κείμενο του περιοδικού Time εικονογραφεί το θρίαμβο του μεγάλου αθλητή του Γ.Σ.Ο, της Λεμεσού, της Κύπρου και της Ελλάδος.

Αυτός ήταν ο Στέλιος Κυριακίδης ο δικός μας άνθρωπος από το Στατό της Πάφου που στηρίχτηκε ως αθλητής στην αθλητομάνα Λεμεσός από το Γ.Σ.Ο και το ευγενή Βρετανό ιατρό Τσέβερτον. Ο αθλητής που στο ντεμπούτο του ως αθλητής του Γ.Σ Ολύμπια του 1933 νίκησε στα 5000 και 10000 μέτρα. Την ίδια χρόνια είναι δεύτερος στους Πανελλήνιους και κερδίζει δικαία την προσοχή και τη στήριξη του μεγάλου προπονητή της Εθνικής Ελλάδος Σίμιτσεκ, του μεγάλου αγωνιστικού του ευεργέτη.

Η συνέχεια είναι λαμπερή: Τέσσερις φορές πρώτος Βαλκανιονίκης στον Μαραθώνιο (1934, 1936, 1937, 1939). Δύο φορές Βαλκανιονίκης στα 10000 μέτρα (1934, 1936). Κάτοχος Πανελλήνιων ρεκόρ στο Μαραθώνιο στα 10000 και στα 5000 μέτρα. Δυο συμμετοχές στους Ολυμπιακούς αγώνες (11ος στο Βερολίνο το 1936 και 18ος στο Λονδίνο το 1948). Δεκάδες φορές πρωταθλητής Κύπρου και Ελλάδος σε πέντε αγωνίσματα.

Μα πάνω από όλα εκείνη η ξερακιανή θυσιαστική νίκη της Βοστώνης με τη βοήθεια του Θεού και για το χατίρι της Ελλάδας, του λαού της και των πεινασμένων αθλητών της. Όταν οι αθλητικογράφοι του πρότειναν να μην τρέξει λόγω της ισχνής σωματικής του κατάστασης απάντησε:

«Νομίζω πως έχω αρκετή δύναμη, αν όχι στα πόδια... τότε εδώ τουλάχιστο, στην ψυχή μου. Ήρθα με σκοπό να τρέξω για την Ελλάδα, την πατρίδα μου. Θα τρέξω πάει τελείωσε, ότι θέλει ο Θεός, εύχομαι να έρθω πρώτος, να νικήσω.»

Στον τερματισμό μετά τις πρώτες ανάσες της νίκης μίλησε με τη φωνή της καρδιάς και του φιλότιμου των Ελλήνων της Κύπρου:

« Έδωσα τον καλύτερο εαυτό μου για την Ελλάδα. Και αυτό που έδωσα σήμερα ήταν ακόμα καλύτερο από ότι πίστευα. Ο αγώνας τελείωσε αλλά η δική μου δουλειά τώρα αρχίζει. Θα γυρίσω τη χώρα για να εκπληρώσω την αποστολή μου, να μαζέψω όση περισσότερη βοήθεια μπορώ για τους συμπατριώτες μου. Ευτυχώς που κέρδισα και τώρα μπορώ να αναλάβω αυτή την αποστολή. Αν δεν είχα κερδίσει θα είχα πεθάνει.»

«Έχω δει ανθρώπους να πεθαίνουν, έχω δει αθλητές να πεθαίνουν γιατί δεν είχαν την κατάλληλη διατροφή και τα φάρμακα που χρειάζονταν. Θα το λεω όπου σταθώ κι’ όπου βρεθώ. Μέρα νύκτα, δεν έχει σημασία. Δεν θα κοιμάμαι αν αυτό θα βοηθήσει. Περισσότερο και από τη νίκη επιθυμώ να επιστρέψω στην πατρίδα μου ένα καράβι γεμάτο τρόφιμα, φάρμακα, ρουχισμό, ακόμα και αθλητικό εξοπλισμό για τους νέους.»

Αυτός ήταν ο παππούς μας Στυλιανός Κυριακίδης γεννηθείς το 1910 στα Στατό της Πάφου.

Αυτό ήταν το μεγάλο αγκωνάρι του Γ.Σ.Ο και της Εθνικής Ελλάδος από το 1934 μέχρι το 1950. Αυτή είναι μια μεγάλη καύχηση της πόλης μας, της φιλάδελφης και πονετικής Λεμεσού.

Υ.Γ Εκτός από τη βιβλιογραφική έρευνα την έρευνα, σε παλαιοβιβλιοπωλεία των ΗΠΑ πολύ μας βοήθησε στα δυο αφιερώματα το βιβλίο «1910-1987, Αφιέρωμα στον Στέλιο Κυριακίδη» που εξέδωσε το Σωματείο Ερασιτεχνών και Βετεράνων Αθλητών «Στέλιος Κυριακίδης» που εκδόθηκε το 2007. Σε όσους συνέβαλαν σε αυτή την έκδοση αξίζει έπαινος μέγας.

*Εκπαιδευτικός - Ερευνητής