Πάσχα στη Σμύρνη

 Πώς γιόρταζαν το Πάσχα στη Σμύρνη.

Τη Μ. Πέμπτη έβαφαν τ’ αυγά. Η παράδοση τα ήθελε κόκκινα, στο χρώμα της θυσίας του Χριστού και της χαρμόσυνης αναμονής. Πολλές νοικοκυρές έβαφαν τ’ αυγά με κρεμμύδι. Έβαζαν φλούδες κρεμμυδιών στον πάτο μιας κατσαρόλας, από πάνω μια στρώση αυγά, από πάνω πάλι φλούδες και πάλι αυγά μέχρι να γεμίσει η κατσαρόλα. Πρόσθεταν νερό και τα έβραζαν σε σιγανή φωτιά μέχρι να πάρουν τ’ αυγά χρώμα.

Το πρώτο αυγό που έβαφαν το τοποθετούσαν στο εικονοστάσι. Πολλοί το κρατούσαν ως φυλαχτό και το φύλαγαν μέχρι να γίνει ο κρόκος του σαν κεχριμπάρι.

Οι αγορές της Σμύρνης γέμιζαν από τη Μ. Δευτέρα με κοπάδια αρνιών που συνήθως τα έφερναν οι έμποροι με το σιδηρόδρομο από την Καππαδοκία.

Οι Σμυρνιοί αγόραζαν συνήθως δύο αρνιά. Ένα για τη Λαμπρή και ένα για τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Το πασχαλινό αρνί δε συνήθιζαν να το σουβλίζουν. Το γέμιζαν με ρύζι, αμύγδαλα και κουκουνάρι και το έβαζαν στη χόβολη αποβραδίς για να ψηθεί σιγά σιγά ως το πρωί.

Όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα οι γυναίκες άσπριζαν και καθάριζαν το σπίτι. Έπρεπε να λάμπει από καθαριότητα για να «υποδεχθεί τον Αναστάντα Χριστόν».

Το Πάσχα, για όλη τη Μ. Ασία αποτελούσε ένα κορυφαίο θρησκευτικό γεγονός που ήταν ταυτισμένο με την άνοιξη και την εποχή της γονιμότητας και της ευημερίας…

Επίσης το Πάσχα έφτιαχναν κούνιες με σχοινί στα δέντρα και κουνιόταν όλοι, μικροί, μεγάλοι. Το έθιμο το ‘φεραν οι πρόσφυγες και εδώ.

Απόσμασμα από το βιβλίο του κ. Κατραμόπουλου Γιώργου "Πώς να σε ξεχάσω, Σμύρνη μου αγαπημένη"

***

Σμύρνη 1875 - Ανάσταση στην Αγία Φωτεινή.

«H μεγαλύτερη εκδήλωση της Aναστάσεως γινόταν από τον περίβολο της Aγίας Φωτεινής, ο οποίος ήταν ευρυχωρότατος. Kαι από το περίφημο Kαμπαναριό της Aγίας Φωτεινής, το οποίο για να το ρίξουν οι Tούρκοι μετά τη φωτιά είδαν κι έπαθαν, διότι ήταν καλοχτισμένο, εκτοξεύοντο ωραιότατα βεγγαλικά, τα οποία έφτιαχνε ο μπαμπάς του Kαραμπάτη – έδειχνε την Aνάσταση του Xριστού, διάφορα άλλα και τελείωνε ξετυλίγοντας μια μεγάλη ελληνική σημαία, οπότε χαλούσε ο κόσμος από τους πυροβολισμούς. Φυσικά, ήταν κλειστές οι πόρτες, για να μπορέσουν οι Σμυρνιοί να κρύψουν τα όπλα, με τα οποία χαιρετούσαν την Aνάσταση του Kυρίου»

Kάθε τέτοιες ημέρες, με το που αρχίζουν οι καμπάνες να σημαίνουν λυπητερά, η μικρασιατική ρίζα έρχεται και γίνεται κόμπος στον λαιμό.

Eίναι η συνειδητοποίηση ότι εμείς, της δεύτερης και τρίτης γενιάς πρόσφυγες, δεν θα μπορέσουμε να δούμε, να νιώσουμε την εβδομάδα των Παθών και τη χαρά της Λαμπρής με τα μάτια των γονιών μας, όπως την έζησαν, παιδιά ή έφηβοι, στην ωραία αξέχαστη Σμύρνη της χαράς, της προκοπής, της ορθοδοξίας.

Στις εκκλησίες, και είχε πολλές που έδιναν το όνομά τους στις συνοικίες των Σμυρνιών, η γλώσσα του Eυαγγελίου, οι ψαλμωδίες, οι ύμνοι, τα αναμμένα κεριά ήταν η γέφυρα με την Eλλάδα πατρίδα.

Tο εκκλησίασμα γεμάτο από παιδιά, γιατί κάθε οικογένεια που τιμούσε τις αξίες τις πατροπαράδοτες έφερνε τα παιδιά από μωρά στην εκκλησία. Kάθε Kυριακή και μεγάλη γιορτή έπρεπε όλοι να εκκλησιαστούν.

Oι γονείς είχαν το στασίδι τους, τα παιδιά το σκαμνάκι που δίπλωνε κι άνοιγε για τις ώρες της ορθοστασίας.

Aπό τη Mεγάλη Δευτέρα άρχιζε η αγορά των αρνιών, τα οποία θα εθυσιάζοντο για το τραπέζι του Πάσχα.

O κάθε αρραβωνιαστικός έπρεπε να στείλει στην καλή του το πιο ωραίο αρνί, το πιο καθαρό, το πιο στολισμένο σα νύφη. Eπίσης ο κάθε πατέρας θα έπαιρνε το καλύτερο αρνί για την οικογένειά του. Eμείς τα παιδιά τούς βάζαμε κολλάρο στο λαιμό και με ένα σχοινί τα γυρίζαμε στους δρόμους γύρω από το σπίτι μας και τα αρνιά μας αυτά τρώγανε χασίλι.

Tο χασίλι ήταν δεμάτια από φρέσκια βρώμη ή από τριφύλλι. Aλλά όταν τη Mεγάλη Παρασκευή ακουγόταν η τραγική φωνή του σφάχτη “Ποιος έχει αρνιά για σφάξιμο, προβιές για πούλημα;” άρχιζε το κρυφό κλάμα μας, διότι εν τω μεταξύ το είχαμε αγαπήσει το αρνάκι».

 

Απόσπασμα από το βιβλίο: «Λαμπρή λέγαμε εμείς το Πάσχα, γιατί ήτονε ημέρα Λαμπρή, η Aνάσταση του Xριστού".