Η ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑ ΣΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 

Η  ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ  ΤΗΣ  ΑΡΕΤΗΣ

ΚΑΙ  Η  ΘΕΙΑ  ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑ  ΣΤΗΝ  ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ  

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

    Θέμα καίριο, βασικό, πρωταρχικό. Και, από ατυχή διατρέξαντα στα όρια της Εκκλησίας λόγω θανατηφόρου πανδημίας Κόβιτ19, ενδιαφέρον και επίκαιρο. Αφορμή για μια ακόμα προσέγγιση κείμενο παρρησίας από γραφίδα Ιατρική-κ. Δημήτρης Λινός, Ομότιμος Καθηγητής της Χειρουργικής, Εθνικό-Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και όχι μόνο.

      «Η συνεχιζόμενη αντιμετώπιση της καταστροφικής πανδημίας του κορωνοϊού από τους πολιτικούς, τους επιστήμονες, αλλά και τους θρησκευτικούς ηγέτες σε πολλές χώρες του κόσμου, θυμίζει πολλές φορές αυτό που έχει πει ο Άλμπερτ Αϊνιστάιν : «Πιο επικίνδυνη από την άγνοια είναι η αλαζονεία» ! Και ο αρχαιοελληνικός λόγος πιο αυστηρά. «Αλαζονείας ου τις εκφεύγει δίκην», δηλαδή, «κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει την τιμωρία της αλαζονείας του»-Μένανδρος. Και για το σήμερα ο κ. Καθηγητής, απροκάλυπτα : «Είτε είναι πολιτικός, είτε είναι επιστήμονας … επί του προκειμένου οι γιατροί, που υποτίθεται γνωρίζουν και μεταδίδουν στον κόσμο τις αλήθειες της επιστήμης για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Με το ίδιο αυστηρό ύφος ότι, «οι μάσκες δεν προστατεύουν, οι μάσκες κάνουν κακό», στην πρώτη εμφάνιση της πανδημίας, με το ίδιο αλαζονικό ύφος συνέχισαν οι ίδιοι επιστήμονες ότι «οι μάσκες προστατεύουν, οι μάσκες κάνουν καλό», στα από τηλεοράσεως κηρύγματά τους στη δεύτερη φάση της πανδημίας …

      Εκτός από τους πολιτικούς και τους επιστήμονες που πολλές φορές επιβεβαιώνουν ακόμα και την περιγραφή του Πλουτάρχου που λέει ότι: «Οι αλαζόνες συνήθως έχουν θρασύτητα και σχήμα και βάδισμα και πρόσωπο γεμάτο ψωροπερηφάνια και περιφρόνηση», την περίοδο αυτή της πανδημίας, αναδείχτηκε και μια άλλη κατηγορία αλαζόνων. Είναι αυτοί που πιστεύουν ότι είναι «οι σωστοί χριστιανοί». Είναι αυτοί που συκοφαντούν ακόμη και ιερείς της Ορθοδόξου Εκκλησίας που τόλμησαν να πουν ότι, «στους ιερούς ναούς μεταδίδεται ο κορωνο»ιός, όταν δεν φοράνε όλοι μάσκες, όταν δεν τηρούνται οι αποστάσεις, όταν δεν τηρούνται οι υπόλοιπες υγειονομικές επιταγές για αερισμό των ναών, καθαρισμό με αντισηπτικά … Αλλά, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει: «Τίποτε δεν σχίζει τόσο πολύ το σώμα της Εκκλησίας, όσο η αλαζονεία». Όσοι από εμάς πιστεύουν ότι κατέχουν τόσο την απόλυτη επιστημονική αλήθεια. όσο και τη θεολογική, ας καταδεχθούμε να διαβάσουμε δύο και τρεις φορές αυτό που έχει γράψει ο Άγιος Αυγουστίνος: «Υπάρχει και κάτι χειρότερο από την αμαρτία. Είναι η αλαζονεία της αρετής» !

*****   ***   *****

       Κρατάμε την επισήμανση του διακεκριμένου γιατρού: «Την περίοδο αυτή της πανδημίας, αναδείχτηκε και μια άλλη κατηγορία αλαζόνων. Είναι αυτοί που πιστεύουν ότι είναι «οι σωστοί χριστιανοί» ! Και, τα διαχρονικά διαμηνύματα των δυο από τους κορυφαίους Πατέρες της Εκκλησίας Ανατολής και Δύσης: «Τίποτε δεν σχίζει τόσο πολύ το σώμα της Εκκλησίας, όσο η αλαζονεία», Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Υπάρχει και κάτι χειρότερο από την αμαρτία. Είναι η αλαζονεία της αρετής», Ιερός Αυγουστίνος».

     Και προχωρούμε αφήνοντας τον ομολογημένο πια αιφνιδιασμό της Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας γι αυτό το απροσδόκητο. Η Κυβέρνηση ως η υπεύθυνη για την προστασία υγείας και ζωής όλων των Ελλήνων πολιτών, και όχι μόνο, συστήνει συμβουλευτική υγειονομική επιτροπή και ρίχνεται παρευθύς στη μάχη, επιβάλλοντας Lockdοwn γενικό. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος δέχεται τα διαλαμβανόμενα στην Κρατική Απόφαση-Κλείσιμο Ναών, αλλά  συνέχιση τέλεσης της Λειτουργίας ειδική-και την κοινοποιεί στις Μητροπόλεις ως Απόφαση-Εντολή και Εκκλησιαστική. Όπερ σημαίνει ότι, κληρικούς παντός βαθμού και λαϊκούς χριστιανούς ορθόδοξους, η Εντολή τους αφορά και ως Έλληνες πολίτες, και ως μέλη της Εκκλησίας πιστά. «Πείθεσθε τοις ηγουμένοις υμών και υπήκετε»-Εβρ.13,17. Και «Πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γινέσθω»-1Κορ.14,40. Η Εκκλησία δεν είναι αμπέλι ξέφραγο !

      Εδώ όμως αυτό-οριζόμενοι ως «οι σωστοί χριστιανοί», μοναχοί τινές, ιερείς, κι ένας-δυο Επίσκοποι, συν οι ολοκληρωτικά εξαρτημένοι απ’ αυτούς πνευματικά λαϊκοί, σαν άλλοι «χαρισματούχοι», ή «Μάξιμοι ομολογητές» εποχής, είδαν υποταγή της Εκκλησίας στον Καίσαρα. Καίσαρας όμως σήμερα, «ελέω Θεού» απόλυτος μονάρχης δεν υπάρχει, υπάρχει ο δημοκρατικά εκλεγμένος για ορισμένο χρόνο εντολοδόχος του κυρίαρχου λαού, στα όρια του οποίου η Εκκλησία υπάρχει και ζει. Και συνεχίζει την ευχή : «Δος αυτοίς Κύριε ειρηνικόν το Βασίλειον-την Αρχή, ίνα και ημείς εν τη γαλήνη αυτών ήρεμον και ησύχιον βίον διάγωμεν εν πάση ευσεβεία και σεμνότητι»-Λειτουργία Μ. Βασιλείου.

        Αλλά ! «Πόσες και πόσες Σύνοδοι δεν έκαναν λάθη και χοντρά ! Και στην Ορθοδοξία δεν έχει πέραση το αλάθητο κανενός. Εκτός από κείνο κάποιου μοναχού-«αν ξέρατε ποιος είναι αυτός», και του παπά που έκανε αρχή: «Εγώ δε δέχομαι μασκοφορεμένους στην Εκκλησία μου» ! «Κάνω μυστικές Λειτουργίες με όσους εγκρίνω εγώ» ! «Βγάζω στη γύρα το Χριστό της Ευχαριστίας για θεία Μετάληψη» ! Και, «Ανάσταση στις εννιά το βράδυ, δεν κάνω, αλλά στις δώδεκα τα μεσάνυχτα κανονικά» ! Βέβαια «ο κορωνοϊός σαφώς υπάρχει και είναι επικίνδυνος», το υπογράφει και η «κυρία Μαρία Π.» πια ! Σωροί τα νεκρά σώματα σε όλο τον κόσμο, κι εδώ, κι ανάμεσα μοναχοί, ιερείς, και βαρβάτα ονόματα επισκοπικά. Αλλά ! Το αντίδοτο … «προφητική» τρομολαγνεία ξαναζεσταμένο φαγητό «κυρίας Μαρία Π.» σε αφθονία !

******   ***   ******

       Αρκετά ως εδώ των «σωστών χριστιανών», των «χαρισματούχων» του νυν, ή «Μάξιμων Ομολογητών». Ώρα να γυρίσει το πράγμα αλλιώς. «Το να συμμετέχει κανείς, έστω και με αυτό τον τρόπο στον κοινό πόνο είναι δώρο του Θεού», είπε ο Αλβανίας Αναστάσιος, όταν χτυπημένος από κόβιτ19 ήρθε σε κάψουλα αεροπορικώς. «Μετέχω και προσωπικά ως ποιμένας στη δοκιμασία που αφορά σε χιλιάδες αδελφούς μας στην πατρίδα μας και σε εκατομμύρια σε ολόκληρη την οικουμένη. Μετέχω στην αγωνία, και στον πόνο και στο φόβο όλων, που με την πίστη μας στο Θεό όλοι τηρώντας ευλαβικά τους κανόνες και τα μέτρα των αρμοδίων υγειονομικών αρχών της Πολιτείας θα υπερνικήσουμε», είπε ο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος Β’  όταν χτυπήθηκε από Κόβιτ19 μετά. Ο χριστιανός, και δη και ο ποιμένας της Εκκλησίας μπορεί να μην είναι αλληλέγγυος στον πόνο του διπλανού;  

         «Λίγο ακόμα να σηκωθούμε, λίγο ψηλότερα» ! Με Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, και την ομιλία του στον κορυφαίο Απόστολο Πέτρο.  

       Αφορμή της, Λειτουργία έξω από την πόλη, στους τάφους των Μαρτύρων-«μνήμην μαρτύρων επιτελούμεν-που η προσέλευση ήταν μικρή-«ολίγοι ημίν σήμερον οι παραγενόμενοι». Η αγάπη του καλύπτει την απουσία διακριτικά. «Θα ένιωσαν αμαρτωλοί, κι εμποδίστηκαν»--«αμαρτωλὸς ειμί, φησί, και ου δύναμαι». Αλλά, ακριβώς επειδή είσαι αμαρτωλός, έλα στην Εκκλησία, έλα στη Λειτουργία. Δεν ξέρεις ότι κι οι Ιερείς που προεξάρχουν στη Λειτουργία, είναι αμαρτωλοί; Ότι έχουν σώμα, όπως όλοι και αυτοί, το διατρέχει αίμα, το δένουν οστά ! Το ίδιο και οι Επίσκοποι, που τους βαραίνει η κορυφαία ευθύνη διδαχής της ορθής Πίστης, δεν παύουμε να ήμαστε αμαρτωλοί. Όμως δεν παραιτούμαστε από το υψηλό χρέος, γιατί προσβλέπουμε στο πέλαγος της  φιλανθρωπίας του Θεού …

    Αυτά δεν είναι τυχαία, εντάσσονται στο σχέδιο διακυβέρνησης του κόσμου και παιδαγωγίας του ανθρώπου από το Θεό. Αν οι Ιερείς και αυτοί οι Επίσκοποι, δεν αμάρταναν, αν δεν είχαν αντίστοιχες με τους άλλους; αδυναμίες, δε θα καταλάβαιναν τις δυσκολίες τους, θα έφταναν να είναι απάνθρωποι, να αποκλείουν κάθε ενδεχόμενο συγγνώμης και συγχώρεσης αυτών.  Γι αυτό παραχωρεί ο Θεός, να έχουν αδυναμίες, και να πέφτουν σε αμαρτίες και οι Ιερείς και οι Επίσκοποι, και ευρύτερα οι άρχοντες ! Ώστε από την προσωπική  τους πικρή  εμπειρία να μάθουν να κατανοούν τους άλλους, να συγκαταβαίνουν, να τους συγχωρούν !

       Αυτό τον τρόπο παιδαγωγίας ακολουθεί ανέκαθεν ο Θεός ! Ακόμα και γι αυτούς που έμελλε να εμπιστευτεί την πνευματική ευθύνη της Εκκλησίας και του λαού … Δεν είναι δική μου ιδέα, ή θεωρία αυτό,  είναι κάτι που η περίπτωση του Απ. Πέτρου μαρτυρεί περίτρανα.  Στον Πέτρο έμελλε να εμπιστευτεί ο Χριστός τα κλειδιά της Εκκλησίας, και αυτά της Βασιλείας των ουρανών … ως φαίνεται καθαρά από το λόγο που του είπε : «Ό,τι κρατήσεις ασυγχώρητο στη γη, θα είναι ασυγχώρητο και στους ουρανούς, κι ό,τι συγχωρήσεις στη γη θα είναι συγχωρεμένο και στους ουρανούς»-Μτ.16,19. Και, είναι γνωστό ότι ο Πέτρος δεν ήταν τόσο ήρεμος, μάλλον ήταν απότομος, έστω παρορμητικός. Αν τον είχε κρατήσει και αναμάρτητο, ποια συγγνώμη θα περίμεναν να λάβουν οι διδασκόμενοι από αυτόν; Γι αυτό η Θεία Χάρη παραχωρεί να πέσει σε αμάρτημα κι αυτός ! Ώστε από αυτό που θα πάθει, να μάθει να είναι φιλάνθρωπος και συγκαταβατικός.  

      Και πρόσεξε τώρα σε ποια μεγάλη αμαρτία παραχωρεί να πέσει ο κορυφαίος των Αποστόλων, το ασάλευτο θεμέλιο, η αρραγής πέτρα της πίστης, ο πρώτος της Εκκλησίας, το ακαταμάχητο λιμάνι, ο ασάλευτος πύργος ! Ο Πέτρος, που είχε δηλώσει στο Χριστό : «Δε θα σε απαρνηθώ, έστω κι αν χρειαστεί να πεθάνω μαζί σου»-Ματ.26,35. Ο Πέτρος που από θεία αποκάλυψη είπε τη μεγάλη Αλήθεια. «Εσύ είσαι ο Μεσσίας, ο Υιός του Θεού»-Μτ.16,16. Αυτός ο ίδιος όμως τη νύχτα που παραδόθηκε ο Χριστός, στην αυλή του Αρχιερέα εντός, πήγε κοντά στη φωτιά να ζεσταθεί. Εκεί τον πλησίασε μια υπηρετριούλα και του είπε μόνο αυτό :  «Ήσουνα κι εσύ χθες με αυτόν τον άνθρωπο»-Μτ.26,69. Κι ο Πέτρος της απάντησε παρευθύς: «Δεν τον γνωρίζω αυτόν τον άνθρωπο» !

       Ναι, αλλά, εσύ ο ίδιος, ελάχιστη ώρα πριν του δήλωνες ρητά : «Έστω κι αν χρειαστεί να πεθάνω μαζί σου …». Και τώρα τον αρνείσαι και απαντάς: «Δεν τον γνωρίζω αυτόν τον άνθρωπο». Πέτρο καταλαβαίνεις τι λες ; Η όλη σου υπόσχεση, η ρητή δήλωση σου ήταν ως εδώ; Μα δεν πρόλαβες να  δοκιμάσεις βασανιστήρια, ούτε μαστιγώσεις ποσώς, με το που άκουσες τα λόγια μιας υπηρέτριας, προχώρησες στην άρνηση. Αρνείσαι Πέτρο; Και για την ώρα, ούτε βασανιστήρια, ούτε μαστιγώσεις, ούτε πληγές, ούτε θυμοί, ούτε άρχοντες, ούτε ξίφη ακονισμένα, ούτε απαγορευτικά διατάγματα, ούτε βασιλείς που απειλούν, ούτε θάνατοι επί θύρες, ούτε φυλακές, ούτε γκρεμοί και θάλασσες, τίποτα απ’ όλα αυτά, και να που κιόλας αρνήθηκες. «Δεν τον γνωρίζω αυτόν τον άνθρωπο» !

     Η υπηρέτρια επανέρχεται, επιμένει, του λέει ξανά: «Ήσουν κι εσύ χθες μ’ αυτόν τον άνθρωπο». Επιμένει πάλι κι εκείνος. «Δεν  γνωρίζω τον άνθρωπο που μου λες», απαντά. Ναι αλλά ποιον βλέπω να έχεις απέναντι σου, και αρνείσαι;  Όχι κανένα σπουδαίο πρόσωπο, μια γυναίκα, κι αυτή  θυρωρός, μια παρακατιανή, μια αιχμάλωτη, μια κάθε άλλο παρά άξια λόγου, σου λέει, κι εσύ αρνείσαι; Απίστευτο ! Ποιος θα μπορούσε ποτέ να το φανταστεί ! Μια υπηρέτρια πλησίασε ποιον; Τον Πέτρο, μια απλή γυναίκα, και την πίστη του συντάραξε ! Κι ο Πέτρος ο ακλόνητος στύλος της Εκκλησίας, ο πρώτος των πρώτων δεν άντεξε μιας υπηρέτριας την απειλή ! Ποια απειλή, δυο λόγια, μια φράση, κι ο στύλος της Εκκλησίας κλονίστηκε, ο πρώτος των πρώτων βαριά δοκιμάστηκε …  Έτσι έχουν τα πράγματα, αυτήν είδες, κι αυτήν άκουσες, κι αρνήθηκες πάλι, τρίτη φορά που σου επανέλαβε : «Και συ χθες ήσουν μ’ αυτόν τον άνθρωπο». Και όμως αρνήθηκες και την τρίτη φορά !

     «Τότε ο Κύριος γύρισε κι έριξε στον Πέτρο μια ματιά, κι αυτός θυμήθηκε τα λόγια που του είχε πει»-Λκ.22,61. Και βγήκε έξω, κι άρχισε να κλαίει για την αμαρτία που έπεσε, και να μετανοεί ! Και ο φιλάνθρωπος Κύριος του συγχώρεσε την αμαρτία, γιατί γνωρίζει πως ως άνθρωπος κι αυτός, υπέκυψε σε κάτι ανθρώπινο. Αλλά ως προείπα, γι αυτό οικονομήθηκε έτσι το πράγμα και στον Πέτρο, γι αυτό να αμαρτήσει του παραχωρήθηκε. Επειδή έμελλε την πνευματική καθοδήγηση πλήθους λαού να του εμπιστευθεί, ήταν που ήταν ορμητικός, έστω παρορμητικός, να μη γίνει και αναμάρτητος, κι από κει φτάσει να γίνει χωρίς κατανόηση, συγκατάβαση, περιθώριο συγχώρεσης των αμαρτιών των αδελφών του χριστιανών. Αφέθηκε να πέσει στην αμαρτία, ώστε συνειδητοποιώντας το δικό του αμάρτημα, και τα παρεπόμενα αυτού από τη μια, κι από την άλλη τη συγχώρεση του Κυρίου, να μάθει κι αυτός φιλάνθρωπα τους άλλους να συγχωρεί, ως θέλει και υπαγορεύει αυτή ακριβώς η ακολουθούμενη από το Θεό παιδαγωγική. Γι αυτό παραχωρήθηκε να πέσει σε αμαρτία, και τόσο βαριά, αυτός που έμελλε να του εμπιστευθεί την πνευματική καθοδήγηση της Εκκλησίας, ο στύλος των Εκκλησιών, το ασφαλές λιμάνι της πίστης.

     Παραχωρήθηκε να αμαρτήσει ο Πέτρος, ο διδάσκαλος της χριστιανικής οικουμένης, με σκοπό η συγχώρεση του από το Χριστό, ν’ αποτελέσει κεντρικό θέμα, και βάση, και αρχέτυπο  φιλάνθρωπης κατανόησης, συγκατάβασης, συγχώρεσης των αμαρτιών των χριστιανών ! Και γιατί σας τα λέω, επιμένω και επανέρχομαι σ’ αυτά; Για να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι, κι εμείς οι Ιερείς, και αυτοί οι Επίσκοποι, και κορυφαίοι διδάσκαλοι Αλήθειας και πνευματικοί οδηγοί, δεν παύουμε να είμαστε αμαρτωλοί !

     Γι αυτόν το λόγο, δεν εμπιστεύθηκε σε άγγελο την Ιεροσύνη ο Θεός. ούτε σε αρχάγγελο ! Γιατί αυτοί όντας από τα ανθρώπινα εκτός, θα κεραυνοβολούσαν παρευθύς τους αμαρτάνοντες χριστιανούς γενικώς. Αλλά, από άνθρωπο σε άνθρωπο εμπιστεύτηκε το ιερατικό και επισκοπικό χάρισμα, γνωρίζοντας ότι όντας δεμένος με την αμαρτία κι αυτός, ακόμα κι αυτή την ηδονική, για όποιον πιστό βρεθεί σε βαριά αμαρτία, θα αναλογίζεται τα δικά του πλημμελήματα, και θα τηρεί στάση φιλάνθρωπη και συγκαταβατική …»

******   ***   ******

        «Ακουέτωσαν ταύτα» πάντες οι χριστιανοί. Επί του προκειμένου οι «της μιας άλλης κατηγορίας αλαζόνων. Είναι αυτοί που πιστεύουν ότι είναι «οι σωστοί χριστιανοί» !  Επικίνδυνη εμμονή ! Τόσο που κατά Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με συγκεκριμένη αναφορά στον κορυφαίο Απόστολο Πέτρο να εφαρμόζει ο Θεός ειδική παιδαγωγική, να παραχωρεί πτώση του, και τι πτώση, πνευματικό ηλεκτροσόκ, για αλλαγή ! Γιατί ασφαλώς γνωρίζει κάλλιστα, πόσο επικίνδυνο είναι για την Εκκλησία το, «κάτι χειρότερο από την αμαρτία, η αλαζονεία της αρετής», Ιερός Αυγουστίνος. Αυτή η νάρκη του διχασμού. «Τίποτε δεν σχίζει τόσο πολύ το σώμα της Εκκλησίας, όσο η αλαζονεία», Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

     Και, δια του έτερου κορυφαίου, Παύλου του Αποστόλου των Εθνών θέτει ως μέτρο και κριτήριο την ταπείνωση του πρώτου αμαρτωλού για τους όντως «σωστούς χριστιανούς» ! «Χριστός Ιησούς ήλθεν εις τον κόσμον αμαρτωλούς σώσαι, ων πρώτος ειμί εγώ»-1Τμ.1,15. Με την πιο γνήσια υπογραφή: «Χριστώ συνεσταύρωμαι. Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» !-Γαλ.2,20. «Όσοι πιστοί», χριστιανοί ορθόδοξοι  !

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα …»

Αθανάσιος Κοτταδάκης