Πρέπει ο χριστιανός να αναμειγνύεται με την πολιτική; Το παράδειγμα του Χριστού - π. Χριστοφόρου Χρόνη

Πρέπει ο χριστιανός να αναμειγνύεται με την πολιτική; 

Το παράδειγμα του Χριστού

Πρωτοπρεσβυτέρου Χριστοφόρου Χρόνη

Κληρικού Ι. Μ. Αιτωλίας κ΄ Ακαρνανίας

Διδάσκοντος στο ΕΚΠΑ/Θεολογική Σχολή-Τμ. Θεολογίας

1

         Η σχέση Χριστιανισμού και πολιτικής είναι θέμα συζήτησης εδώ και αιώνες. Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο Χριστιανισμός δεν πρέπει να έχει θέση στην πολιτική, άλλοι πιστεύουν ότι οι διδασκαλίες του Χριστού μπορούν και πρέπει να συμβάλλουν στη λήψη πολιτικών αποφάσεων.

        Ένα επιχείρημα για το διαχωρισμό του Χριστού, και άρα των χριστιανών, από την πολιτική πηγάζει από την ιδέα ότι η θρησκεία είναι ένα προσωπικό ζήτημα που δεν πρέπει να επιβάλλεται στους άλλους. Ο ρόλος της κυβέρνησης είναι να εκπροσωπεί όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, και επομένως δεν πρέπει να επιβάλλει καμία θρησκεία στους ανθρώπους. Αυτή η άποψη υποστηρίζεται συχνά από κοσμικούς που πιστεύουν ότι η θρησκεία δεν έχει θέση στη δημόσια σφαίρα. Υπάρχουν ορισμένοι Χριστιανοί που υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να αναμειγνύονται στην πολιτική επειδή πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο έρχεται σε σύγκρουση με τις βιβλικές διδασκαλίες σχετικά με το να είναι κανείς χωρισμένος από τις εγκόσμιες υποθέσεις.^[1]

        Επιπλέον, έχουμε και χριστιανούς που μπορεί να αισθάνονται άβολα να συμμετέχουν στον πολιτικό στίβο, λόγω των ανησυχιών τους για έναν επικείμενο ηθικό τους συμβιβασμό εντός ορισμένων πολιτικών συστημάτων.

Ασφαλώς υπάρχει και μία μερίδα επικριτών οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ενδέχεται να έρχονται σε σύγκρουση με ορισμένες πολιτικές ιδεολογίες ή πολιτικές, που επηρεάζουν αρνητικά μειονοτικές ομάδες, όπως τα μέλη της ΛΟΑΤ+ κοινότητας ή την κοινότητα των αλλόθρησκων προσφύγων. Οι τελευταίοι επικριτές υποστηρίζουν ότι το να επιτρέπεται η θρησκεία να επηρεάζει την πολιτική μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία πολιτικών, που κάνουν διακρίσεις εναντίον ορισμένων ομάδων με βάση τη θρησκεία τους ή την αθρησκεία τους. Μπορεί επίσης να οδηγήσει στην περιθωριοποίηση ορισμένων θρησκευτικών ομάδων όταν αυτές δεν ευθυγραμμίζονται με την κυρίαρχη θρησκευτική άποψη.

2

        Ωστόσο, υπάρχει και η αντίθετη άποψη όπου υποστηρίζει ότι οι διδασκαλίες του Χριστού περιέχουν θεμελιώδεις αξίες που μπορούν και πρέπει να εφαρμόζονται στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, άρα ένας χριστιανός μπορεί ελεύθερα να αναμειγνύεται με την πολιτική, αρκεί να παραμένει πιστός και συνεπής στις χριστιανικές αρχές του. Οι διδασκαλίες του Χριστού τονίζουν την αξία του προσώπου, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της φιλανθρωπίας, της ισοτιμίας, της αγάπης για όλα τα ανθρώπινα όντα, αρχές που μπορούν να είναι εξόχως ωφέλιμες για τη δημιουργία μιας δίκαιης κοινωνίας. Εφαρμόζοντας αυτές τις αξίες στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, οι πολιτικοί μπορούν να προωθήσουν δίκαιες και ισότιμες πολιτικές προς όφελος των πολιτών.

         Οι Χριστιανοί πιστεύουν ότι πρέπει να συμμετέχουν στην πολιτική επειδή έχουν την ευθύνη να επηρεάζουν θετικά την κοινωνία. Υποστηρίζουν ότι οι χριστιανικές αξίες, όπως η αγάπη για τον Θεό και τον πλησίον, μπορούν να χρησιμεύσουν ως κατευθυντήριες αρχές για την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης με πολιτικά μέσα. Επίσης, όταν οι Χριστιανοί εμπλέκονται σε διαδικασίες λήψης πολιτικών αποφάσεων σε διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης ή τρέχουν οι ίδιοι για δημόσια αξιώματα, μπορούν να διασφαλίσουν ότι αυτές οι αποφάσεις θα ευθυγραμμίζονται με τις βιβλικές διδασκαλίες.

         Μελετώντας κάποιος με υπευθυνότητα την παγκόσμια ιστορία θα διαπιστώσει ότι ο Χριστιανισμός ήταν συνυφασμένος με πολιτικές επεμβάσεις και αποφάσεις. Για παράδειγμα, κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι πρώτοι Χριστιανοί αρνήθηκαν να λατρεύουν τους ψεύτικους ειδωλολατρικούς θεούς και τον εκάστοτε Καίσαρα, κάτι που οδήγησε στον διωγμό τους από τις ρωμαϊκές αρχές. Ωστόσο, η αλλαγή της πολιτικής κατάστασης επί του αυτοκράτορα  Μ. Κωνσταντίνου άλλαξε τα πράγματα, καθώς διευκόλυνε τους Χριστιανούς να ασκούν την πίστη τους ανοιχτά, χωρίς το φόβο διώξεων.

         Ο λόγος των Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας είχε σημαντική επίδραση στα πολιτικά δρώμενα της εκάστοτε εποχής. Στηλιτεύθηκαν τα κοινωνικά προβλήματα -κοινωνική αδικία, φτώχεια, εξορία, μετανάστευση, φορολογία, άδικη νομοθεσία, κ.α. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο, ο οποίος αντιδρά κατά των άδικων νόμων και συγκεκριμένα δεν δέχεται τους πολιτικούς νόμους, που τιμωρούσαν τη γυναίκα σε περίπτωση μοιχείας, ενώ άφηναν τον άντρα ατιμώρητο.^[2] Ουσιαστική ήταν η συμβολή του Χριστιανισμού στην καταπολέμηση της ασθένειας και της εξαθλίωσης με την ανάπτυξη και εξάπλωση των πρώτων (παγκοσμίως) νοσηλευτηρίων, με εκπληκτική μάλιστα επιστημονική μέθοδο, πρωτοποριακή για την εποχή.^[3] Στις ημέρες μας, ποιος δεν έχει συγκινηθεί από τις αγωνιώδεις προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχου μας κ. Βαρθολομαίου για την προστασία του περιβάλλοντος, προσπάθειες που τον έχουν χαρακτηρίσει διεθνώς ως «ο πράσινος Πατριάρχης»;

        Αν φύγουμε από τον Ορθόδοξο χώρο θα διαπιστώσουμε ότι διάφοροι χριστιανοί ηγέτες, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, ο Ντέσμοντ Τούτου και η Μητέρα Τερέζα, χρησιμοποίησαν τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις για να πολεμήσουν τις ντροπιαστικές φυλετικές διακρίσεις στην Αμερική, τους νόμους του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική και να βοηθήσουν τους φτωχούς σε όλο τον κόσμο αντίστοιχα.

3

        Ας έρθουμε τέλος στον αρχηγό της πίστεώς μας, στον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Αναμείχθηκε στην πολιτική ο Χριστός; Δεν έχουμε παρά να διαβάσουμε το εικοστό τρίτο κεφάλαιο του Ματθαίου. Εκεί θα δούμε τον Ιησού να εξαπολύει οχτώ φοβερά «Οὐαὶ» κατά των Φαρισαίων. Ποιοι ήταν οι Φαρισαίοι; Δεν ήταν μόνο οι θρησκευτικοί ηγέτες αλλά και οι πολιτικοί ηγέτες του Ισραήλ!^[4] Επομένως ο Ιησούς είχε εμπλακεί στην πολιτική. Το ίδιο και ο Απόστολος Παύλος. Απευθύνθηκε στους πολιτικούς ηγέτες της εποχής του και μάλιστα χρησιμοποίησε τα προνόμια της ρωμαϊκής υπηκοότητάς του για να προστατεύσει τον εαυτό του και να προωθήσει το Ευαγγέλιο.

        Ο Χριστός μας είπε να είμαστε το «αλάτι» και το «φως» του κόσμου,^[5] και δεν είπε να είμαστε αλάτι και φως σε όλα εκτός από την πολιτική. Οι Χριστιανοί πρέπει να είναι «αλάτι» και «φως» σε ό,τι κάνουν, σε όλες τις εκφάνσεις του βίου τους, είτε είναι στην εκκλησία τους, στις επιχειρήσεις τους, στο σπίτι τους, στο σχολείο τους ή στην κυβέρνησή τους. Αυτό δεν σημαίνει εγκαθίδρυση μιας «θεοκρατίας». Οι Χριστιανοί πρέπει να είναι αιώνιοι προστάτες της ελευθερίας, συμπεριλαμβανομένης της θρησκευτικής ελευθερίας. Στην πραγματικότητα, το να συμμετέχουν χριστιανοί στην κυβέρνηση τυγχάνει να είναι επωφελές ακόμη και για μη Χριστιανούς. Πως γίνεται αυτό; Μόνο η χριστιανική κοσμοθεωρία διασφαλίζει τα αναφαίρετα δικαιώματα του ατόμου – δικαιώματα που περιλαμβάνουν το δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία, την ίση μεταχείριση και τη θρησκευτική ελευθερία. Στο Ισλάμ δεν θα το δούμε αυτό. Ισλάμ σημαίνει υποταγή στον Αλλάχ και στον νόμο της Σαρία. Το Ισλάμ δεν προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα. Προσπαθήστε να κηρύξετε το Ευαγγέλιο στο Ιράν, στη Σαουδική Αραβία, στην Κίνα και θα διαπιστώσετε την αλήθεια του πράγματος. Δεν μπορείτε νομικά να κηρύξετε το Ευαγγέλιο σε αυτές τις χώρες —ή να ασκείτε ελεύθερα άλλες πτυχές της θρησκείας σας—επειδή πολιτικά το έχουν αποκλείσει.

       Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι είναι επιβεβλημένο ένας χριστιανός να αναμειγνύεται με την πολιτική. Έτσι θα είμαστε υπεύθυνοι για τους εκάστοτε ηγέτες μας, γι’ αυτό οφείλουμε να αναζητούμε και να ψηφίζουμε ανθρώπους με χριστιανικό βίωμα, ήθος και συνέπεια. Υπάρχουν; Ασφαλώς. Αλλά είναι λίγοι. Κανένα πρόβλημα. Άλλωστε η ποιότητα δεν εξαρτάται από την ποσότητα. Ο λόγος του ιερού Χρυσοστόμου θα έχει διαχρονική αξία: «Ἀρκεῖ εἰς ἀνθρωπος ζήλω πεπυρωμένος ὁλοκλῆρον διορθῶσαι δῆμον».

---

[1] Ιωαν. 18,36 «Ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου· εἰ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου ἦν ἡ βασιλεία ἡ ἐμή, οἱ ὑπηρέται ἄν οἱ ἐμοὶ ἠγωνίζοντο, ἵνα μὴ παραδοθῶ τοῖς Ἰουδαίοις· νῦν δὲ ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐντεῦθεν».
[2] Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος 37, 6, PG 36, 289B, «Οὐ δέχομαι ταύτην την νομοθεσίαν, οὐκ ἐπαινῶ τὴν συνήθειαν. Ἄνδρες ἦσαν οἱ νομοθέτες διὰ τοῦτο κατὰ γυναικῶν ἡ νομοθεσία».
[3] π. Δημήτριος Κωνσταντέλος, Βυζαντινή Φιλανθρωπία και Κοινωνική Πρόνοια, Φως, Αθήνα χ.χ., σ. 230.
[4] Βλ. λήμμα «Φαρισαίοι» στο Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας, εκδ. Άρτος Ζωής, Αθήνα 1980, σ. 978.
[5] Ματθ. 5,13-14 «Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς· ἐὰν δὲ τὸ ἅλας μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται; εἰς οὐδὲν ἰσχύει ἔτι εἰ μὴ βληθῆναι ἔξω καὶ καταπατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων.Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου. οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη».