Στην Α᾽ Οικουμενική Σύνοδο συμμετείχε και ο Επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος. Σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες του με τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο έθεσε κάποια ζητήματα που αφορούσαν τους Αγίους Τόπους. Ένα από αυτά αφορούσε και τον ναό της Αφροδίτης που είχαν ανεγείρει οι ειδωλολάτρες στον λόφο του Γολγοθά για να αποτρέψουν τους Χριστιανούς από το προσκύνημα που πραγματοποιούσαν στο σημείο της σταυρικής θυσίας του Κυρίου. Την ίδια χρονιά η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου αγία Ελένη πραγματοποίησε ταξίδι στα Ιεροσόλυμα με σκοπό την αποκατάσταση της χριστιανικής λατρείας στους τόπους που βάδισε ο Θεάνθρωπος και την ανέγερση Ιερών Ναών στα σημαντικότερα σημεία της παρουσίας του.
Ειδική μέριμνα απαιτούνταν για την περιοχή του Γολγοθά. Στην περιοχή είχαν γίνει επιχωματώσεις τον καιρό του αυτοκράτορα Ανδριανού και είχε στηθεί είδωλο και ναός της Αφροδίτης επί του Τάφου του Κυρίου, με σκοπό την αποτροπή των Χριστιανών από το προσκύνημα. Το πρώτο έργο της Αγίας Ελένης ήταν η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού.
Η προσπάθεια πέτυχε και ο Τίμιος Σταυρός βρέθηκε μέσα σε σπήλαιο μαζί με τους δύο άλλους των συσταυρωθέντων ληστών και τα λοιπά σύνεργα της σταυρώσεως. Το θαύμα της αναστάσεως της χήρας ξεχώρισε τον σταυρό του Χριστού. Κατόπιν αυτών ο τόπος καθαρίσθηκε και ήρθαν στην επιφάνεια τα σημεία της Σταυρώσεως, της Αποκαθηλώσεως και της Ταφής του Κυρίου. Τα υλικά που αποτελούσαν τον ναό και τα είδωλα απομακρύνθηκαν και η περιοχή καθαγιάσθηκε. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έγινε μια αρχαιολογική ανασκαφή από την Αγία Ελένη και αποκατάσταση ενός Ιερού Μνημείου. Με βασιλικά έξοδα ανεγέρθηκε για πρώτη φορά ο Ναός της Αναστάσεως.Ο Ευσέβιος Καισαρείας διασώζει στην Εκκλησιαστική Ιστορία του επιστολή
την οποία έστειλε ο Μέγας Κωνσταντίνος στον Επίσκοπο Ιεροσολύμων Μακάριο:
«Νικητής Κωνσταντίνος, μέγιστος σεβαστός, Μακαρίω. Τόση μεγάλη είναι η χάρις
του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, όπου δεν φαίνεται να είναι άξια του παρόντος
θαύματος μηδεμία δύναμις λόγων. Επειδή και το σημείο εκείνο του αγιοτάτου
δεσποτικού πάθους, όπου προ πολλού εκρύπτετο υποκάτω της γης και δεν εγνωρίζετο
εις τόσας ετών περιόδους, έως ου έμελλε να αναλάμψει εις τους δικούς του
θεράποντας, που ελευθερώθησαν με την αναίρεσιν και φθοράν του κοινού εχθρού
πάντων, αληθώς υπερβαίνει πάντα νουν ανθρώπινον και μεγάλην έκπληξιν και θάμβος
προξενείν εις τόσον, όπου, και αν όλοι της οικουμένης οι σοφοί εις εν
συνελθόντες θελήσουσι να το επαινέσουν και κατ’ αξίαν να το παραστήσουν, ουδέ
το ελάχιστον δύνανται να ειπούσι.
Τόσον πολλά υπερβαίνει πάσαν ανθρωπίνην κατάληψιν το θαύμα τούτο, όσον
τα ουράνια υπερβαίνουσι τα ανθρώπινα. Και δια τούτο λοιπόν αυτόν τον σκοπόν έχω
πάντοτε και πρώτον και μόνον, ότι καθώς η αληθής πίστις δεικνύει εαυτήν
καθεκάστην με καινότερα θαύματα, κατά τον αυτόν τρόπον και αι ψυχαί πάντων ημών
να σπουδάσωσι προθυμότερον εις τον άγιον νόμον με πάσαν σωφροσύνην και
ομογνώμονα προθυμίαν. Όθεν και θέλω να είναι όλοι εις τούτο καταπεπεισμένοι, το
οποίον υπολαμβάνω να είναι και εις όλους φανερόν, ότι περισσότερο απ’ όλα
φροντίζω όπως, καθώς θεία νεύσει τον ιερόν εκείνον τόπον τον ελάφρωσα από ένα
βάρος, όθεν έγινεν από τας αισχροτάτας προσθήκας των ειδώλων, ούτω να τον
κοσμήσωμεν με κάλλος οικοδομημάτων, επειδή και αυτός ο τόπος εξ αρχής ήτον
άγιος με κρίσιν Θεού και αγιώτερος εφανερώθη, αφού έβγαλεν φως εις την πίστιν
του σωτηρίου πάθους».
Στην συνέχεια της επιστολής ο Μέγας Κωνσταντίνος δίνει κάποιες οδηγίες
για την κατασκευή, αφήνει, όμως, και σχετική ελευθερία στις επιλογές του
Μακαρίου. Κατά τον Θεοδώρητο Κύρου κομιστής της επιστολής ήταν η Αγία Ελένη. Ο
Σωκράτης στην δική του Εκκλησιαστική Ιστορία μας πληροφορεί, ότι ο ναός
κτίσθηκε παρουσία της με σχέδια του αρχιτέκτονα Ζηνοβίου. Στοιχεία από τα
σχέδια αυτά διατηρήθηκαν και στις μεταγενέστερες κατασκευές, όπως ο ανοικτός
θόλος (Ροτόντα) υπεράνω του Παναγίου Τάφου (θεωρήθηκε ότι μόνο ο ουρανός
μπορούσε να σκεπάζει τον Τάφο του Θεανθρώπου. Δόθηκε μεγάλη προσοχή στη
διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου. Είπαμε προηγουμένως ότι μεγάλη ποσότητα
χώματος αφαιρέθηκε και ο χώρος γύρω από το σπήλαιο ισοπεδώθηκε. Να
συμπληρώσουμε ότι και το ίδιο το σπήλαιο διαμορφώθηκε ανάλογα, ώστε να μπορεί
να χτισθεί γύρω του το κουβούκλιο. Οι περισσότεροι των αρχαιολόγων συμφωνούν
ότι ο λόφος του Γολγοθά περιλαμβάνονταν στον πρώτο ναό και μάλιστα με τη
σημερινή του μορφή. Αυτό μπορούμε να ο συμπεράνουμε και από ιστορικές αναφορές,
όπως οι εσωτερικές μαρτυρίες που υπάρχουν στις Κατηχήσεις (συγκεκριμένα στην
ιδ’) του Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων.
Οι εργασίες της οικοδόμησης ολοκληρώθηκαν το 335 μ.Χ. Τα εγκαίνια
πραγματοποιήθηκαν στις 13 Σεπτεμβρίου του 336 από τους επισκόπους που
συμμετείχαν στην σύνοδο της Τύρου. Ο πρώτος ναός είναι γνωστός σε μας ως
Κωνσταντίνειος Βασιλική και περιγραφή του αν και ελλειπή βρίσκουμε στον Βίο του
Βασιλέως Κωνσταντίνου του Ευσεβίου Καισαρείας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου