Όταν καταξιώνεται ο καριερισμός στην Ιερωσύνη... - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Όταν καταξιώνεται ο καριερισμός στην Ιερωσύνη...

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

«Μή ἐξεῖναι ἁπλῶς καθιστᾶν ἐπίσκοπον
ἐν κώμη τινί ἤ βραχεῖᾳ πόλει,
ᾗτινι καί εἷς μόνος πρεσβύτερος ἐπαρκεῖ·
οὐκ ἀναγκαῖον γάρ ἐπισκόπους ἐκεῖσε καθίστασθαι,
ἵνα μή κατευτελίζηται τό τοῦ ἐπισκόπου
ὄνομα καί ἡ αὐθεντία»
Κανών στ΄, Σύνοδος Σαρδικής (343 μ.Χ.)[1]

Τι είναι ο Αρχηγός της Ιερωσύνης; Θύμα.

Τι σημαίνει κάτι τέτοιο;

Ότι αυτός ο Αρχηγός της Ιερωσύνης, δείχνει ποια πρέπει να είναι η ποιότητα της. Θυσία και Σταυρός! Θυσία υπέρ των αδελφών και Σταυρός, δια και με τον οποίον φανερώνεται η θυσία. Γιατί η θυσία δεν είναι... προτρεπτική προστακτική, είναι φανέρωση, με τον τρόπο ζωής, της Νέας Ζωής που ήρθε ο Ιησούς να φανερώσει και να προτείνει. Και οι ακόλουθοί του λοιπόν χριστιανοί, και πολύ περισσότερο... οι, εἰς τύπον και τόπον Χριστού ευρισκόμενοι ιερείς του Χριστού, είναι εικόνες Του, όχι αναπληρωτές ή αντιπρόσωποι Του! Τέτοια αντίληψη είναι παρερμηνεία! Εικόνες Του είναι οι κληρικοί που όσο καθαρότερα Τον αντιγράφουν τόσο σαφέστερα Τον δείχνουν. Η μίτρα των αρχιερέων της Παλαιάς Διαθήκης έγραφε: «Ἀφιέρωμα τῷ Κυρίῳ»· όχι... αντιπρόσωπος Του! Πολύ περισσότερο στην Νέα Διαθήκη που υπάρχει η σαφής διδασκαλία για το ποιος και πώς είναι πρώτος και ποιος έσχατος! (Βλέπε και Κωνσταντίνου Οικονόμου, του εξ Οικονόμων, Λόγος εἰς τό Μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄)

Ιερωσύνη είναι θυσία, προσφορά και διακονία, όχι απαίτηση, εκ μέρους του φορέα, αποδοχής του από τους χριστιανούς! Η ιδιότητα και η ποιότητα, ατυχώς, δεν ταυτίζονται πάντα. Ο σεβασμός σε αυτήν γεννιέται από την ποιότητα του φορέα, δεν επιβάλλεται θεσμικά.

Ο απόστολος Παύλος κατειρωνεύεται τον αρχιερέα ως «τοῖχο κεκονιαμμένο» και όταν εξανίστανται οι παρόντες λέγοντάς του: «Τι είναι αυτά που λες; Τον αρχιερέα του Θεού λοιδορείς;», αυτός συνεχίζοντας την ειρωνεία λέει πως (αυτός ο φαρισαίος!) δεν κατάλαβε ότι πρόκειται για αρχιερέα!!! Πόσες ώρες περισυλλογής χρειάζεται το απόσπασμα...;;!! [α. «... ὁ τῆς ἔξω ἐπιφανείας ἐπιμελόμενος, κακός ὤν τῇ γνώμῃ, τοῖχος κεκονιαμένος εἴη...» (Δίδυμος Τυφλός)· β. «... καίτοι εἰδώς προσποιεῖται ἄγνοιαν οὐ βλέπουσαν, ἀλλ’ οἰκονομοῦσαν...» (Οικουμένιος)].

Η τελευταία συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος έκανε ένα... replay ετήσιας συνεδρίασης, χωρίς (ούτε τυπικά) να έχει θέμα και λόγο σύναξης, ει μη το... φλέγον της εκλογής αρχιερέων (πλην των τριών Μητροπολιτών) άνευ χαρτοφυλακίου...!!

Μετά τη λήξη της περιόδου της δικτατορίας και την κατάργηση βασικών νομοθετημάτων της, προέκυψε η ανάγκη θεσμικής ρύθμισης της νομικής υπόστασης του νομικού προσώπου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ανατέθηκε σε νομοπαρασκευαστική επιτροπή αποτελούμενη από νομικούς, αλλά και κληρικούς, να προτείνει το νομικό καθεστώς που θα διέπει στο εξής την Εκκλησία της Ελλάδος και ειδικότερα τη σχέση της με την Πολιτεία.

Η σχετική διαδικασία κατέληξε στην διαμόρφωση Καταστατικού Χάρτου (όπως βαρύγδουπα ονομάστηκε) αδιαμφισβήτητου κύρους ρυθμίσεων. Πυξίδα για το μέλλον. Ασφάλεια από παρεκτροπές. Αναφορά των ισχυόντων!!!

Μεταξύ των άλλων θεμάτων που ρυθμίστηκαν επί το κανονικότερον υπήρξε και το θέμα της κατάργησης του αντικανονικού θεσμού των βοηθών επισκόπων. Ο προηγούμενος αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Κοτσώνης είχε χειροτονήσει τέσσερις βοηθούς. Αντικανονικά οπωσδήποτε. Τώρα με τον Καταστατικό Χάρτη (Ν. 590/1977) αυτό παντελώς καταργήθηκε στο διηνεκές...! Προεβλήθηκε η κατάργηση, συζητήθηκε, επιβραβεύθηκε, προσμετρήθηκε ως αποκατάσταση της κανονικής τάξης.

ΟΜΩΣ παρερχομένων των ετών οι κορυβαντιούντες και εορτάσαντες το θέμα άρχισαν να διεμβολίζουν το Νόμο με τροποποιήσεις (θέμα ιδιαίτερα σύνηθες για όλες τις Ελληνικές Κυβερνήσεις) επαναφέροντες από το παράθυρο αυτό που, καλώς, εξεδιώχθη από την θύρα!

Προκειμένου δε... να πειστεί η εκάστοτε κυβέρνηση να προχωρήσει στις αναγκαίες νομικές τροποποιήσεις, η αιτούσα διοίκηση της Εκκλησίας παραιτήθηκε  από την μισθολογική αναβάθμιση των χειροτονηθησομένων... ενθυμούμενη την πτωχείαν των μοναχών...!!

Φτάσαμε στο σημείο μάλιστα η απάντηση στις ενστάσεις για το θέμα του βοηθού επισκόπου να είναι: ...Μα δεν θα επιβαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό!!! Τότε, αφού είναι έτσι, και αφού, δυστυχώς, αυτό είναι το κριτήριο αξιολόγησης, ας χειροτονηθούν όλοι οι αρχιμανδρίτες, που ούτως ή άλλως πληρώνονται να... τους φύγει κι ο καημός!! Θλίψη και οδύνη και κωμωδία! Έτσι ο Νόμος 590/1977, αφού πρώτα καταργεί τους βοηθούς, στην συνέχεια τους "αποκαθιστά" με κωμωδία τροποποιήσεων...! Τροπολογία στο Ν. 1951/1991, άρθρο 13.

Ένα ιερέα, κανένας Μητροπολίτης (κανονικά) δεν μπορεί να τον χειροτονήσει χωρίς συγκεκριμένη δέσμευση ενορίας. Όπως έκαστος επίσκοπος ορίζεται επίσκοπος μιας περιοχής, έτσι και ο πρεσβύτερος ορίζεται ιερέας ορισμένης εκκλησίας. Και οι δύο έχουν οργανική ενότητα, χειροτονούμενος και Ευχαριστιακό Σώμα του Χριστού, ο πιστός λαός δηλαδή. Αν το κάνει είναι... απολελυμένη χειροτονία! Τι σημαίνει... απολελυμένη...; Συνθήκη που δημιουργεί διάλυση. Ασάφεια. Σύγχυση. Ανυποληψία. Γιατί η Ιερωσύνη λειτουργεί ως ανάληψη θυσιαστικής ευθύνης για την ποιμαντική φροντίδα συγκεκριμένων χριστιανών. Όχι αορίστως και γενικά. Ακόμα και η αστειότητα των αρχιμανδριτών, θέλει να διατηρεί ως «φύλλο συκής» της χειροτονίας τους, τις ανάγκες της μονής(!) στην οποία υποτίθεται είναι ενταγμένοι-«γραμμένοι»...!!! Και η οποία μονή πλειστάκις ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ… Τόσο καλά!!

Όταν κάποιος αποφασίζει να θυσιάσει τη ζωή του στο θυσιαστήριο των ολοκαυτωμάτων, φυσικά πρέπει να έχει αξιολογήσει σωστά (στην πραγματική του αξία) τον εαυτό του και να έχει αποφασίσει ότι η θυσία δεν είναι ανταποδοτική σκοπιμότητα, γιατί τότε δεν είναι θυσία, αλλά συναλλαγή. Και επειδή έχει λανθασμένα καθιερωθεί η εκλογή μόνον αγάμων (...μοναχών...! Τι είπατε;;) σε αρχιερείς, είναι συνηθέστατη η ευχή στην χειροτονία αγάμου... διακόνου από μέρους αφελών καλόκαρδων ευσεβών: Άντε και δεσπότης! Ακούει ο καημένος χρόνια κάτι τέτοιο! Η καρδιά του βουλιαγμένη μέσα στο τέλμα τέτοιων επιθυμιών, αν όχι εξαρχής (κάποιοι κάνουν πρόβα αρχιερατικών από τον καιρό των σπουδών!) καθ’ οδόν, σχεδόν σίγουρα, χάνει την θυσιαστική διάθεση και αποκτά φιλόδοξη αγωνία... πότε θα γίνει...! Αν δε ενυπάρχουν ή αποκτηθούν καθ’ οδόν και προβλήματα ψυχικοηθικά, τότε η Ιερωσύνη γίνεται τρόπος συλλογής χρημάτων για ανάγκες διάφορες, ή παλκοσένικο προβολής της μειωμένης αυτοεκτίμησης ή κακοφορμισμένος ψυχισμός ανασφαλειών, γκρινιάρικης συμπεριφοράς κλπ, κλπ.

Τώρα λοιπόν έρχεται η Σύνοδος και επιβραβεύει τέτοια θέματα-προβλήματα, επικροτεί τον καριερισμό και με τέτοιες αποφάσεις και έτσι καθιερώνεται και απολελυμένη αρχιερωσύνη. Χωρίς θυσιαστήριο. Χωρίς ευθύνη. Χωρίς ράβδο συμβολική καθοδήγησης ποιμνίου, έστω και αν του δίνουν, για την... διαδικασία μιμήσεως αρχιερατικής χειροτονίας... Κανέναν δεν ποιμαίνει!! Ποιου άλλωστε ποιμνίου; Της πάλαι ποτέ... δηλαδή τώρα ανύπαρκτης μητροπόλεως; Virtual Reality!Έλεγε ο Παπίνι: Οι Φαρισαίοι αποδείχτηκαν αθάνατοι. Πέρασαν από την Συναγωγή στην Εκκλησία.

Βοηθός επίσκοπος… Ιστορικά ανύπαρκτος. Θεολογικά αναιρετικός της αποκλειστικότητας του ενός ποιμένος. Πρακτικά προσχηματικός. Ως ιερέας ένας κληρικός μιας Mητρόπολης δεν μπορεί να βοηθήσει τον επίσκοπο; Μόλις ντυθεί αρχιερατικά (χωρίς ουσιαστικά να είναι) τότε θα αναλωθεί στην διακονία των ανθρώπων;

Η Καθολική Εκκλησία, από την οποία εμείς οι Ορθόδοξοι αντιγράψαμε το λάθος, έχει ταξινομήσει τα πράγματα σε, τουλάχιστον, λογική βάση και πορεύεται σε σαφώς περιγραφόμενο και διαφανές πλαίσιο. Στα άρθρα 403–411 του Κανονικού Δικαίου της ασχολείται με τη ρύθμιση της θεσμικής αποδοχής εκ μέρους της των βοηθών και βοηθητικών επισκόπων! Ο βοηθός επίσκοπος χειροτονείται είτε κατόπιν αιτήσεως του μητροπολίτη ή κατ’ ευθείαν διοριζόμενος από την Αγία Έδρα και εν συνεχεία διαδέχεται τον αρχιερέα. Ο βοηθητικός είναι μόνο αυτό που λέει η λέξη. Στην ηλικία των 75 χρόνων της ζωής του (στους καθολικούς) κάθε αρχιερέας θα παραιτηθεί οπωσδήποτε. Η τάξη ίσχυε και στην Παλαιά Διαθήκη με οριζόμενο χρονικό διάστημα χειροτονίας των ιερέων και των αρχιερέων το διάστημα μεταξύ 30 με 65 έτη! Τίποτα πριν τα 30 και τίποτα μετά τα 65!! (Αν κάτι τέτοιο ισχύσει και εδώ, τότε... Ὡδίνες ἔλαβον κατοικούντας... όχι Φιλιστιείμ αλλά την Ελλάδα) Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις αυτών των προσώπων είναι σαφέστατα καθορισμένα με το γράμμα διορισμού τους και όχι επαφιέμενα στην φιλοπατρία του μητροπολίτη... ὡς δόξει τῷ προεστώτι!

Ο ένας ή περισσότεροι βοηθοί επίσκοποι διαβουλεύονται μεταξύ τους και με το μητροπολίτη, ο οποίος «πρέπει να επιθυμεί να συμβουλεύεται τους βοηθούς επισκόπους πριν από τους άλλους» (Καν. 407, §2), για θέματα μείζονος σημασίας. Οι βοηθοί επίσκοποι υποχρεούνται να κατοικούν στην επισκοπή (Καν. 410). Τα ηλικιακά όρια ισχύουν και για τους βοηθούς φυσικά (Καν. 411).

Εμείς όλα τα έχουμε στην αοριστία του αυτόματου και του αφανούς (το χειρότερο) πιλότου.

Τι κάνει σε μάς ο βοηθός επίσκοπος; Ό,τι δόξει τῷ προεστώτι! Από πότε επίσκοπος έχει προεστώτα άλλον πλην του Χριστού; Πού μένει; Όπου θέλει! Ποιος ρωτάει τη γνώμη του για θέματα της μητροπόλεως και της Εκκλησίας; Συνήθως κανένας! Κάθε Κυριακή ψάχνει πού θα λειτουργήσει και ποια ιεροτελεστία αγνώστου (...νεκρού, ...βαπτιζόμενου, ...νυμφευόμενου;;) θα τελέσει!! Συγχρόνως αυτοί που εξελέγησαν και ντυθήκανε... «ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν...» ("ομοιόμορφοι" με τους μητροπολίτες) ΑΥΡΙΟ απαγορεύεται να συμπαρευρίσκονται στο διοικητικό σώμα! Φωνάζουμε δηλαδή, τί ἐν τῇ πράξει ὄντως είναι...!!

Μέσα σε όλη αυτή την θεολογική σύγχυση το χειρότερο και διαλυτικότερο κάθε σοβαρής σκέψης είναι η απαράδεκτη αιτιολόγηση ότι κάποιους τους κάνουν βοηθούς... τιμής ένεκεν! Πόσο τραγικό είναι να επισημοποιείται η φιλοδοξία και να γίνεται επίτευγμα. "Απαγορεύτηκε" στον λαό να εκλέγει τους ποιμένα του και έγινε "δικαίωμα" της Διοίκησης. Δηλαδή, τελικά, ευαρέσκεια "βασιλική" είναι η αρχιερωσύνη; Θέμα γνωριμιών; Κτήμα-ιδιοκτησία είναι η Ιερωσύνη, που την φέραμε από το πατρικό μας, και δωρείται τοῖς ἡμετέροις καί "συγγενέσι"; Επιβράβευση στο άθροισμα χρόνων διακονίας; Παρηγοριά στον... άρρωστο; Δεν θέλουμε να σκεφτούμε ότι με κάτι τέτοια ευτελίζεται το θέμα και γελοιοποιείται η σοβαρότητα της Ιερωσύνης; Δεν το καταλαβαίνουμε; Ή, το χειρότερο, δεν μας ενδιαφέρει; Τελικώς καταλήγει το όλο σκηνικό: «Καραμέλα στα καλά παιδάκια» και προώθηση του κληρικαλιστικού καριερισμού. Καμιά αγωνία και σκέψη δεν γεννιέται ότι με κάτι τέτοια γεμίζει ο χώρος της Εκκλησίας... «χωλούς καί ἀνάπηρους ψωμοζῆτες...»; (Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων: Λόγος εἰς τό μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄).

Φυσικά, καί δόξα τῷ Θεῷ, δεν είναι κάτι τέτοιο, κάθε κληρικός που δέχεται να γίνει βοηθός επίσκοπος! Όμως το άνοιγμα μια τέτοιας "πόρτας"-δυνατότητας θα κάνει γοητευτική την πιθανότητα σε «χωλούς καί ἀνάπηρους καί ψωμοζῆτες»!!!

Τέτοιο κλίμα και ατμόσφαιρα φυσικά προάγει την υποτέλεια, την υποκριτική υπακοή, την αυτοαναίρεση χάριν προσδοκίας αναδείξεως, την "ψευδαιδήμονα" σιωπή, αφού... «βοῦς ἐπί γλώσσης βέβηκεν»!! Και μένει να διαβάζουμε στα Συναξάρια για τους αγίους, ότι ήταν ο άγιος «ξένος προς κάθε είδος δουλικής ευγνωμοσύνης για όσους είχαν στηρίξει την εκλογή-χειροτονία του» (Συναξαριστής Σιμωνόπετρας, 13 Νοεμβρίου, σελ. 154, Βίος αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, εκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ).

Και... "ψάχνουμε", λέμε, για χριστιανούς που θέλουν να γίνουν ιερείς, αποδομώντας τελικά την θυσιαστική αυταπάρνηση (περιορίζοντας την... "θυσία" στο να ντυθεί το «ἱερόν ράσον»... που μας επέβαλε ο προτεστάντης Βασιλιάς Γεώργιος ο Α’) και την κοινωνική υπόληψη της ιερωσύνης και κάνοντας αυτοεκπληρούμενη προφητεία την παροιμία: Πώς πάνε, κόρακα, τα πουλιά σου; Όσο παν και μαυρίζουν!

Ὁ Χριστός, σώζοι τήν Ἐκκλησία.

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

[1] Το παράθεμα από τον 6^ο Κανόνα αφορά υπερβολές και καταχρήσεις στους χωροεπισκόπους. Σε υποστατή δηλαδή ποιμαντικοθεολογικά επισκοπή μικρού μεγέθους. Με τα λεγόμενα από την Σύνοδο πολύ περισσότερο είναι αδιανόητη η ύπαρξη... επισκόπου «ψιλῷ τίτλῳ», τουτέστιν στον... αέρα! Η Σύνοδος συνεκλήθη για την αποδοχή-αποκατάσταση του αγίου Αθανασίου, πρωτοστατούντων του Πάπα Ιουλίου και του επισκόπου Κορδούης Οσίου.