Ο Πάπας Φραγκίσκος μιλάει για τη «συνομιλία του Πνεύματος»

Βασιλική του Αγίου Πέτρου - Κυριακή, 29 Οκτωβρίου 2023
 Στη λήξη της Λειτουργίας της Γενικής Συνέλευσης της Συνόδου των Ρωμαιοκαθολικών Επισκόπων, ο Πάπας Φραγκίσκος μιλάει για τη «συνομιλία του Πνεύματος», που βιώνει «την αγάπη παρουσία του Κυρίου» και ανακαλύφθηκε στην «ομορφιά της αδελφότητας."

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ

Ένας διδάσκαλος του νόμου έρχεται στον Ιησού για να τον δοκιμάσει με ένα πρόσχημα. Το ερώτημα που θέτει, ωστόσο, είναι ένα σημαντικό και διαρκές ερώτημα που, κατά καιρούς, αναδύεται και στις δικές μας καρδιές και στη ζωή της Εκκλησίας: "Ποια εντολή του νόμου είναι η μεγαλύτερη;" (Ματθ. 22:36). Κι εμείς, βυθισμένοι στο ζωντανό ρεύμα της Παράδοσης, μπορούμε να ρωτήσουμε: "Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα; Ποια είναι η κινητήρια δύναμη;" Τι έχει τόση σημασία ώστε να είναι η κατευθυντήρια αρχή των πάντων; Η απάντηση του Ιησού είναι σαφής: "Θα αγαπάς τον Κύριο τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά, με όλη σου την ψυχή και με όλο σου το νου. Αυτή είναι η μεγαλύτερη και πρώτη εντολή. Και: Να αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου" (Ματθ. 22:37-39).

Αδελφοί, Καρδινάλιοι, Επίσκοποι και ιερείς, άνδρες και γυναίκες, αφιερωμένοι, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, στο τέλος αυτού του σταδίου της διαδρομής μας, είναι σημαντικό να δούμε εκ νέου την "αρχή και το θεμέλιο" από το οποίο όλα ξεκινούν πάντα: αγαπώντας. Αγαπώντας τον Θεό με όλη μας τη ζωή και αγαπώντας τον πλησίον μας όπως τον εαυτό μας.

Όχι τις στρατηγικές μας, τους ανθρώπινους υπολογισμούς μας, τους τρόπους του κόσμου, αλλά την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον: αυτή είναι η καρδιά των πάντων. Και πώς διοχετεύουμε αυτή τη δυναμική της αγάπης; Θα πρότεινα δύο ρήματα, δύο κινήσεις της καρδιάς, πάνω στις οποίες θα ήθελα να προβληματιστούμε: να λατρεύω και να υπηρετώ. Αγαπάμε τον Θεό μέσω της λατρείας και της υπηρεσίας.

Το πρώτο ρήμα, λατρεύω. Το να αγαπάς σημαίνει να λατρεύεις. Η λατρεία είναι η πρώτη απάντηση που μπορούμε να προσφέρουμε στην δωρεάν και εκπληκτική αγάπη του Θεού. Η κατάπληξη της λατρείας, το θαύμα της λατρείας, είναι κάτι ουσιώδες στη ζωή της Εκκλησίας, ιδιαίτερα στις μέρες μας, στις οποίες έχουμε εγκαταλείψει την πρακτική της λατρείας. Το να λατρεύουμε τον Θεό σημαίνει να αναγνωρίζουμε με πίστη ότι μόνο αυτός είναι ο Κύριος και ότι η ατομική μας ζωή, η προσκυνηματική πορεία της Εκκλησίας και η τελική έκβαση της ιστορίας εξαρτώνται από την τρυφερότητα της αγάπης του. Αυτός δίνει νόημα στη ζωή μας.

Λατρεύοντας τον Θεό, ανακαλύπτουμε ξανά ότι είμαστε ελεύθεροι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Γραφές συνδέουν συχνά την αγάπη προς τον Κύριο με την καταπολέμηση κάθε μορφής ειδωλολατρίας. Όσοι λατρεύουν τον Θεό απορρίπτουν τα είδωλα, διότι ενώ ο Θεός απελευθερώνει, τα είδωλα υποδουλώνουν. Τα είδωλα μας εξαπατούν και δεν πραγματοποιούν ποτέ αυτό που υπόσχονται, επειδή είναι "έργο των χειρών των ανθρώπων" (Ψαλμ. 115:4). Η Αγία Γραφή είναι ανυποχώρητη σε σχέση με την ειδωλολατρία, επειδή τα είδωλα κατασκευάζονται και χειραγωγούνται από ανθρώπους, ενώ ο Θεός, ο Ζωντανός Θεός, είναι παρών και υπερβατικός- είναι εκείνος "που δεν είναι αυτό που φαντάζομαι ότι είναι, που δεν εξαρτάται από αυτό που περιμένω από αυτόν και που μπορεί έτσι να ανατρέψει τις προσδοκίες μου, ακριβώς επειδή είναι ζωντανός. Η απόδειξη ότι δεν έχουμε πάντα τη σωστή ιδέα για τον Θεό είναι ότι κατά καιρούς απογοητευόμαστε: Σκεφτόμαστε: "Περίμενα ένα πράγμα, φανταζόμουν ότι ο Θεός θα συμπεριφερόταν έτσι, και αντ' αυτού έκανα λάθος". Αλλά με αυτόν τον τρόπο, επιστρέφουμε στο μονοπάτι της ειδωλολατρίας, θέλοντας ο Κύριος να ενεργεί σύμφωνα με την εικόνα που έχουμε γι' αυτόν" (C.M. Martini, I grandi della Bibbia. Esercizi spirituali con l'Antico Testamento, Φλωρεντία, 2022, 826-827). Κινδυνεύουμε πάντα να σκεφτούμε ότι μπορούμε να "ελέγξουμε τον Θεό", ότι μπορούμε να περιορίσουμε την αγάπη Του στο δικό μας πρόγραμμα. Αντίθετα, ο τρόπος που ενεργεί είναι πάντα απρόβλεπτος, υπερβαίνει τη σκέψη μας, και ο τρόπος που ενεργεί ο Θεός απαιτεί κατά συνέπεια κατάπληξη και λατρεία. Ο θαυμασμός είναι πολύ σημαντικός!

Πρέπει να αγωνιζόμαστε συνεχώς ενάντια σε όλα τα είδη ειδωλολατρίας- όχι μόνο τα κοσμικά είδη, που συχνά πηγάζουν από την ματαιοδοξία, όπως η λαγνεία για επιτυχία, ο εγωκεντρισμός, η απληστία για χρήματα - ας μην ξεχνάμε ότι ο διάβολος εισέρχεται "από τις τσέπες", τα θέλγητρα του καριερισμού- αλλά και εκείνες τις μορφές ειδωλολατρίας που μεταμφιέζονται σε πνευματικότητα - η δική μου πνευματικότητα: οι δικές μου θρησκευτικές ιδέες, οι δικές μου ποιμαντικές ικανότητες... Ας επαγρυπνούμε, για να μη διαπιστώσουμε ότι βάζουμε τον εαυτό μας στο επίκεντρο και όχι εκείνον. Και ας επιστρέψουμε στη λατρεία. Είθε η λατρεία να είναι κεντρική για όσους από εμάς είναι ποιμένες: ας αφιερώνουμε καθημερινά χρόνο στην οικειότητα με τον Ιησού τον Καλό Ποιμένα, προσκυνώντας τον στη σκηνή. Είθε η Εκκλησία να λατρεύει: σε κάθε επισκοπή, σε κάθε ενορία, σε κάθε κοινότητα, ας λατρεύουμε τον Κύριο! Μόνο έτσι θα στραφούμε στον Ιησού και όχι στον εαυτό μας. Γιατί μόνο μέσα από τη σιωπηλή λατρεία θα ζήσει ο Λόγος του Θεού μέσα στα λόγια μας- μόνο στην παρουσία του θα εξαγνιστούμε, θα μεταμορφωθούμε και θα ανανεωθούμε από τη φωτιά του Πνεύματός του. Αδελφοί και αδελφές, ας προσκυνήσουμε τον Κύριο Ιησού!

Το δεύτερο ρήμα είναι να υπηρετώ. Το να αγαπάς σημαίνει να υπηρετείς. Στη μεγάλη εντολή, ο Χριστός συνδέει τον Θεό και τον πλησίον μεταξύ τους, ώστε να μην αποσυνδεθούν ποτέ. Δεν μπορεί να υπάρξει αληθινή θρησκευτική εμπειρία που να είναι κουφή στην κραυγή του κόσμου. Δεν υπάρχει αγάπη για τον Θεό χωρίς φροντίδα και ενδιαφέρον για τον πλησίον μας- διαφορετικά, κινδυνεύουμε να γίνουμε φαρισαϊκοί. Μπορεί να έχουμε πολλές καλές ιδέες για το πώς να μεταρρυθμίσουμε την Εκκλησία, αλλά ας θυμόμαστε: το να λατρεύουμε τον Θεό και να αγαπάμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας με την αγάπη Του, αυτή είναι η μεγάλη και αιώνια μεταρρύθμιση. Να είμαστε μια Εκκλησία που λατρεύει και μια Εκκλησία που υπηρετεί, που πλένει τα πόδια της πληγωμένης ανθρωπότητας, που συνοδεύει εκείνους που είναι αδύναμοι, αδύναμοι και παραμερισμένοι, που βγαίνει με αγάπη για να συναντήσει τους φτωχούς. Ακούσαμε στο πρώτο ανάγνωσμα πως αυτό διέταξε ο ίδιος ο Θεός.

Αδελφοί και αδελφές, σκέφτομαι τα θύματα των φρικαλεοτήτων του πολέμου- τα βάσανα των μεταναστών, τον κρυφό πόνο εκείνων που ζουν μόνοι και στη φτώχεια- εκείνους που συνθλίβονται από τα βάρη της ζωής- εκείνους που δεν έχουν πια δάκρυα να χύσουν, εκείνους που δεν έχουν φωνή. Και σκέφτομαι επίσης πόσο συχνά, πίσω από ωραία λόγια και ελκυστικές υποσχέσεις, οι άνθρωποι υφίστανται εκμετάλλευση ή δεν γίνεται τίποτα για να αποτραπεί αυτό. Είναι μεγάλη αμαρτία η εκμετάλλευση των ευάλωτων, μια μεγάλη αμαρτία που διαβρώνει την αδελφοσύνη και καταστρέφει την κοινωνία. Ως μαθητές του Ιησού, επιθυμούμε να φέρουμε στον κόσμο ένα διαφορετικό είδος προζυμιού, αυτό του Ευαγγελίου. Να βάλουμε τον Θεό στην πρώτη θέση και, μαζί Του, αυτούς που αγαπάει ιδιαίτερα: τους φτωχούς και τους αδύναμους.

Αυτή, αδελφοί και αδελφές, είναι η Εκκλησία που καλούμαστε να "ονειρευτούμε": μια Εκκλησία που είναι ο υπηρέτης όλων, ο υπηρέτης των ελαχίστων αδελφών μας. Μια Εκκλησία που δεν απαιτεί ποτέ μια βεβαίωση "καλής συμπεριφοράς", αλλά καλωσορίζει, υπηρετεί, αγαπά και συγχωρεί. Μια Εκκλησία με ανοιχτές πόρτες που αποτελεί καταφύγιο ελέους. "Ο ελεήμων άνθρωπος", έλεγε ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, "είναι σαν λιμάνι σε όσους έχουν ανάγκη- και το λιμάνι δέχεται όλους όσους διαφεύγουν το ναυάγιο και τους ελευθερώνει από τον κίνδυνο, είτε είναι κακοί είτε καλοί- όποιο είδος ανθρώπων κι αν είναι αυτοί που κινδυνεύουν, τους δέχεται στο καταφύγιό του. Κι εσείς, όταν βλέπετε κάποιον άνθρωπο να υφίσταται ναυάγιο στη στεριά λόγω φτώχειας, μην τον κρίνετε, ούτε να ζητάτε εξηγήσεις, αλλά ανακουφίστε την αγωνία του". (Λόγος εις τον πτωχόν Λάζαρον, II, 5).

Αδελφοί και αδελφές, η Γενική Συνέλευση της Συνόδου έχει πλέον ολοκληρωθεί. Σε αυτή τη "συνομιλία του Πνεύματος", βιώσαμε τη στοργική παρουσία του Κυρίου και ανακαλύψαμε την ομορφιά της αδελφοσύνης. Ακούσαμε ο ένας τον άλλον και πάνω απ' όλα, μέσα στην πλούσια ποικιλία των καταβολών και των ανησυχιών μας, ακούσαμε το Άγιο Πνεύμα. Σήμερα δεν βλέπουμε τους πλήρεις καρπούς αυτής της διαδικασίας, αλλά με διορατικότητα κοιτάζουμε τον ορίζοντα που ανοίγεται μπροστά μας. Ο Κύριος θα μας καθοδηγήσει και θα μας βοηθήσει να γίνουμε μια πιο συνοδική και ιεραποστολική Εκκλησία, μια Εκκλησία που λατρεύει τον Θεό και υπηρετεί τις γυναίκες και τους άνδρες της εποχής μας, προχωρώντας για να φέρει σε όλους την παρηγορητική χαρά του Ευαγγελίου.

Αδελφοί και αδελφές, σας ευχαριστώ για όλα όσα κάνατε κατά τη διάρκεια της Συνόδου και για όλα όσα συνεχίζετε να κάνετε. Σας ευχαριστώ για το ταξίδι που κάναμε μαζί, για την ακρόαση και τον διάλογό σας. Εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη μου, θα ήθελα επίσης να προσφέρω μια προσευχή για όλους μας: Ας αυξήσουμε τη λατρεία μας προς τον Θεό και την υπηρεσία μας προς τον πλησίον μας. Να λατρεύουμε και να υπηρετούμε. Είθε ο Κύριος να μας συνοδεύει. Ας προχωρήσουμε μπροστά με χαρά!