Η Ημέρα των Νοσηλευτών (International Nurses Day) - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 

Η Ημέρα των Νοσηλευτών (International Nurses Day)

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Η Ημέρα των Νοσηλευτών (International Nurses Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 12 Μαΐου και είναι αφιερωμένη στην αναγνώριση του σημαντικού έργου των νοσηλευτών σε όλο τον κόσμο. Η ημερομηνία αυτή επιλέχθηκε για να τιμήσει τη γενέθλια ημέρα της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (Florence Nightingale), η οποία θεωρείται η ιδρύτρια της σύγχρονης νοσηλευτικής.

Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (1820–1910) ήταν Αγγλίδα νοσοκόμα, στατιστικολόγος και κοινωνική μεταρρυθμίστρια. Έγινε διάσημη για τις υπηρεσίες της κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-1856), όπου φρόντιζε τραυματίες στρατιώτες και εφάρμοσε πρωτοποριακές πρακτικές υγιεινής. Οι ιδέες και οι πρακτικές της έθεσαν τις βάσεις για τη σύγχρονη νοσηλευτική.

Η ιδέα για την καθιέρωση της ημέρας προτάθηκε για πρώτη φορά το 1953 από τη Dorothy Sutherland, αξιωματούχο του Υπουργείου Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, δεν καθιερώθηκε επίσημα εκείνη την εποχή. Το 1974, η Διεθνής Ένωση Νοσηλευτών (International Council of Nurses - ICN) ανακήρυξε τη 12η Μαΐου ως την επίσημη Διεθνή Ημέρα Νοσηλευτών.

Η ημέρα αυτή είναι μία καλή ευκαιρία να θυμηθούμε την ύπαρξη και την προσφορά των νοσηλευτών (ανδρών και γυναικών) στα νοσοκομεία του Βυζαντίου. Και ναι… Το Βυζάντιο είχε νοσοκομεία στα οποία εκτός από τους ιατρούς προσέφεραν υπηρεσίες εθελοντές μοναχοί και λαϊκοί και μόνιμο ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό.

Η φροντίδα των ασθενών στον βυζαντινό κόσμο δεν ήταν μια τυχαία ή πρόχειρη υπόθεση. Από τον 4ο αιώνα μ.Χ., με πρωτοβουλίες όπως αυτή του Μεγάλου Βασιλείου στην Καισάρεια, θεμελιώθηκε η λεγόμενη «βασιλειάδα» – πρότυπο ίδρυμα που συνδύαζε νοσοκομείο, ξενώνα και ορφανοτροφείο. Εκεί εργάζονταν ιατροί και νοσηλευτές. Ο ίδιος ο Μέγας Βασίλειος έχοντας σπουδάσει ιατρική προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του.

Το Πανδοχείον του Αγίου Συμεών του Ξενοδόχου στην Κωνσταντινούπολη λειτούργησε και ως νοσοκομείο, και μάλιστα αποτελεί ένα από τα σημαντικά παραδείγματα βυζαντινών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων με διπλό ρόλο: φιλοξενίας και περίθαλψης. Το ίδρυμα αυτό ιδρύθηκε από τον Άγιο Συμεών τον Ξενοδόχο, μοναχό που έζησε κατά τον 6ο αιώνα και αφιέρωσε την ζωή του στη φροντίδα των φτωχών, των ξένων και των αρρώστων.

Το ίδρυμα περιλάμβανε:

Χώρους ύπνου και φιλοξενίας για ταξιδιώτες και φτωχούς.

Χώρους περίθαλψης για ασθενείς, με παροχή φαγητού, καθαριότητας και ιατρικής φροντίδας.

Φροντίδα λεπρών και βαριά αρρώστων, κάτι που δεν ήταν συνηθισμένο σε όλα τα ιδρύματα της εποχής.

Αν και δεν έχει διασωθεί ο κανονισμός (τυπικόν) λειτουργίας του ιδρύματος, ο Βίος του Αγίου Συμεών μας πληροφορεί πως το Πανδοχείον λειτουργούσε με οργανωμένο τρόπο και είχε μόνιμο προσωπικό.

Τα φιλανθρωπικά Ιδρύματα της Μονής Στουδίου.

Το Τυπικό της Μονής Στουδίου (9ος αιώνας) περιλαμβάνει οδηγίες για τα φιλανθρωπικά ιδρύματα της μονής, όπου υπήρχε μέριμνα για αρρώστους και φτωχούς. Αναφέρονται οι υπεύθυνοι για τη φροντίδα των ασθενών, κυρίως μοναχοί, που είχαν καθήκον να πλένουν, ταΐζουν, και παρηγορούν τους ασθενείς.

Το Νοσοκομείο της Μονής Παντοκράτορος

Ο κανονισμός (τυπικόν) του νοσοκομείου που ίδρυσε ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β΄ Κομνηνός στην Κωνσταντινούπολη (12ος αιώνας) περιγράφει με σαφήνεια τις δομές του ιδρύματος και τα καθήκοντα του προσωπικού. Προβλέπει συγκεκριμένο αριθμό ιατρών, βοηθών και νοσοκόμων ανά πτέρυγα.

Οι νοσοκόμοι ήταν υπεύθυνοι για την καθημερινή φροντίδα των ασθενών, την καθαριότητα, την προετοιμασία φαγητού, και τη βοήθεια στους ιατρούς.

Από το Τυπικό της Μονής Παντοκράτορος:

«Ἐν τῷ νοσοκομείῳ δὲ πέντε ἰατροὶ διοριζόμενοι, καὶ πέντε βοηθοί, καὶ ἕκαστος βοηθὸς ἔχει τρεῖς νοσοκόμους μεθ’ ἑαυτοῦ.»

Κάθε βοηθός ιατρού συνεργαζόταν με τρεις νοσοκόμους, δημιουργώντας μια σαφή ιεραρχία και κατανομή εργασιών.