Η ψυχολογία δεν είναι εχθρός της πίστης - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Πρόσφατα άκουσα μία ιστορία που με συγκλόνισε. Μία μητέρα, ύστερα από τον αβάσταχτο πόνο τής απώλειας του μωρού της λίγους μόλις μήνες μετά τη γέννα, βρήκε το θάρρος να μιλήσει με έναν ψυχολόγο. Ανάμεσα σε αυτά που του είπε, του εκμυστηρεύτηκε πως νιώθει παρηγοριά και ανακούφιση μέσα από τη χριστιανική της πίστη. Η απάντησή του ήταν: «Αυτό μπορεί να δείχνει ότι βρίσκεστε στο φάσμα του αυτισμού».

Η περίεργη «διάγνωση» δεν είναι απλώς επιστημονικά αμφισβητήσιμη – είναι και ανθρώπινα σκληρή. Η εσωτερική ζωή ενός ανθρώπου δεν είναι πεδίο για ελαφρές διαγνώσεις ή γρήγορες ερμηνείες. Η πίστη, ειδικά σε στιγμές βαθιάς οδύνης, δεν είναι σύμπτωμα, αλλά ένα από τα λίγα στηρίγματα που μπορεί να έχει κάποιος.

Στην επιστήμη της ψυχολογίας, η σχέση ανάμεσα στην πνευματικότητα και την ψυχική ανθεκτικότητα έχει μελετηθεί εκτενώς. Η πίστη, σε οποιαδήποτε μορφή της, δεν ταυτίζεται με παθολογία. Αντιθέτως, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι για πολλούς ανθρώπους λειτουργεί ευεργετικά, ειδικά σε καταστάσεις πένθους και απώλειας.

Ο Kenneth Pargament, Ομότιμος Καθηγητής στο Bowling Green State University, ένας από τους σημαντικότερους ερευνητές στο πεδίο της ψυχολογίας της θρησκείας, υποστηρίζει ότι η θρησκευτική πίστη μπορεί να λειτουργήσει ως «πνευματικό εργαλείο» που βοηθά τους ανθρώπους να ερμηνεύσουν και να αντέξουν τραυματικές εμπειρίες. Η πίστη προσφέρει νόημα, ελπίδα και ένα πλαίσιο κατανόησης του πόνου. Ανέπτυξε την έννοια της «θρησκευτικής αντιμετώπισης» (religious coping), που αναφέρεται στο πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την πίστη τους για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ζωής. Αυτό περιλαμβάνει πρακτικές όπως η προσευχή, ο διαλογισμός ή η αναζήτηση υποστήριξης από μία θρησκευτική κοινότητα. Υπογραμμίζει ότι η πίστη βοηθά τους ανθρώπους να δώσουν νόημα στον πόνο και την απώλειά τους, συνδέοντάς τα με έναν μεγαλύτερο πνευματικό σκοπό. Πολλοί βρίσκουν παρηγοριά πιστεύοντας ότι ο πόνος τους έχει νόημα στο πλαίσιο της θρησκευτικής τους παράδοσης. Οι θρησκευτικές τελετές, όπως οι κηδείες ή τα μνημόσυνα, παίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο βοηθώντας τους ανθρώπους να επεξεργαστούν τη θλίψη τους και να τιμήσουν τον αποθανόντα. Ο Pargament τονίζει, επίσης, τη σημασία των θρησκευτικών κοινοτήτων στην παροχή συναισθηματικής και πρακτικής υποστήριξης σε περιόδους πένθους. Αυτές οι κοινότητες συχνά προσφέρουν συμπόνια, αλληλεγγύη και ένα αίσθημα του «ανήκειν» που μπορεί να ανακουφίσει το βάρος της θλίψης.

Το να απορρίπτει ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας αυτή την εσωτερική πραγματικότητα, όχι μόνο ως μη χρήσιμη, αλλά και ως ένδειξη ψυχοπαθολογίας ή νευροαναπτυξιακής διαταραχής, είναι μία στάση που έρχεται σε ρήξη με το βασικότερο θεμέλιο της ψυχολογικής πρακτικής: τον σεβασμό στην προσωπικότητα και τον κόσμο του θεραπευόμενου.

Η ψυχολογία δεν είναι εχθρός της πίστης. Ούτε καλείται να την αντικαταστήσει. Οι δύο αυτές διαστάσεις μπορούν να συνυπάρξουν – και πολλές φορές χρειάζεται να συνυπάρχουν. Η απώλεια ενός παιδιού δεν «θεραπεύεται»· απλώς μαθαίνεις να ζεις με αυτήν. Και αν η πίστη το κάνει αυτό λίγο πιο υποφερτό, τότε αξίζει τον σεβασμό όλων μας.

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος