Πού είναι ο Θεός; - Varden Erik Επίσκοπος του Trondheim

Πού είναι ο Θεός;

Varden Erik Επίσκοπος του Trondheim

6 Απριλίου 2025 
Πανεπιστήμιο Κολούμπια

Όπου η Χάρη είναι παρούσα
το χθεσινό παράπτωμα
η πτώση ή η προδοσία
δεν καθορίζουν τις σημερινές δυνατότητες

Ησαΐας 43.16-21: Δεν χρειάζεται να θυμηθούμε το παρελθόν.
Φιλιππησίους 3.8-14: Τίποτα δεν μπορεί να αντισταθμίσει το ύψιστο πλεονέκτημα της γνώσης του Χριστού.
Ιωάννης 8.1-11: Ούτε εγώ σας καταδικάζω.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής η Εκκλησία μάς παρασύρει σε μια διαδικασία ανάμνησης. Ξεκινάμε τη σαρακοστιανή μας εκστρατεία λέγοντας: “Να θυμάσαι ότι είσαι χώμα!”. Οι μετάνοιες που αναλαμβάνουμε είναι αναγνώριση των αμαρτιών που διαπράξαμε, τις οποίες προσπαθούμε να διορθώσουμε· αντιμετωπίζουμε σκόπιμα πτυχές της ζωής μας που κανονικά, για λόγους ευπρέπειας, κρατάμε μακριά από τα μάτια μας. Η λειτουργία της Σαρακοστής είναι δομημένη με βάση την ιστορία της εξόδου του Ισραήλ από την Αίγυπτο. Αφήνουμε τους εαυτούς μας να διαβαστούν-αντιστοιχηθούν σε αυτήν, βρίσκοντας εκεί παραμέτρους για τη δική μας ύπαρξη, το δικό μας σπάσιμο των δεσμών από τη δουλεία, σαν να ήταν αυτή η αρχαία αφήγηση προσωπική ανάμνηση. Η πασχαλινή Πρώτη Αναστάσιμη Λειτουργία-αγρυπνία, τοποθετεί τον εορτασμό του Πάσχα μέσα σε μια αφήγηση που φτάνει πίσω στη δημιουργία του κόσμου και μπροστά στο τέλος του χρόνου.

Οι χριστιανοί, όπως και οι Εβραίοι, έχουν διαμορφωθεί ψυχικά να είναι ειδικοί στην ανάμνηση· ξανά και ξανά, μέσα στην ιστορία της Εκκλησίας, η πραγματική ανανέωση επήλθε όταν η Εκκλησία, ή κάποια κοινότητα μέσα στην Εκκλησία, θυμήθηκε εκ νέου ένα μέρος της κληρονομιάς που οι περισσότεροι άνθρωποι είχαν ξεχάσει.

Πώς στο καλό, λοιπόν, πρέπει να κατανοήσουμε την προτροπή του προφήτη Ησαΐα όταν λέει: “Δεν χρειάζεται να ανακαλέσετε το παρελθόν, δεν χρειάζεται να σκεφτείτε τι έγινε πριν”. Μιλάει σοβαρά;

Λοιπόν, ναι· αλλά υπονομεύει την ίδια του τη δήλωση στο βαθμό που την εισάγει, ακριβώς, υπενθυμίζοντας εκείνο το παράδειγμα της θείας λύτρωσης: το άνοιγμα της Ερυθράς Θάλασσας και τον αφανισμό του στρατού του Φαραώ. Το μέλημα του Ησαΐα δεν είναι η ακύρωση του παρελθόντος· θέλει να διασφαλίσει ότι η θρησκευτική μας προοπτική δεν είναι μόνο αναδρομική, για να μας κρατήσει, όπως θα έλεγε ο Παύλος, “να στρεφόμαστε προς τα εμπρός για όσα πρόκειται να έρθουν”.

“Βλέπετε”, λέει ο Κύριος μέσω του προφήτη του, “κάνω μια νέα πράξη· δεν μπορείτε να το δείτε;”. Συχνά αποτυγχάνουμε να αναγνωρίσουμε τις εκδηλώσεις της πρόνοιας στη ζωή μας και στον κόσμο γενικότερα, λόγω απλής έλλειψης προσοχής ή φαντασίας. Περιμένουμε από τον Θεό να ενεργεί προβλέψιμα· σχεδιάζουμε λεπτομερώς την πορεία δράσης που περιμένουμε να ακολουθήσει. Ψάχνουμε για ενδείξεις της παρέμβασής του σε οικεία μέρη. Το πρόβλημα είναι ότι, με βάση το ιστορικό του, δεν βρίσκεται ποτέ εκεί όπου είναι πιθανό να φανερώσει τον εαυτό του. Στεκόμαστε στις εθνικές οδούς με σημαίες, περιμένοντας μια πομπή από παρελαύνοντες αγγέλους. Ο Κύριος, εν τω μεταξύ, λέει: “Φτιάχνω δρόμο στην έρημο, μονοπάτια στην άγρια φύση”. Θα πάμε να τον βρούμε εκεί; Ή μήπως, τώρα, όπως και στην εποχή του Ησαΐα, θα είναι τα τσακάλια και οι στρουθοκάμηλοι που θα δοξάζουν την ένδοξη παρουσία του Θεού, ενώ εμείς, φυλακισμένοι στις περιορισμένες αντιλήψεις μας, θα αναστενάζουμε θλιμμένα: “Πού είναι ο Θεός;”. Γιατί δεν συμβαίνει τίποτα;

Η ευαγγελική ιστορία της συνάντησης του Χριστού με τη μοιχαλίδα διαδραματίζεται στο ναό, το συμβολικό αντίθετο της ερήμου. Ωστόσο, είναι ένα παράδειγμα της δράσης του Θεού εκτός τόπου και χρόνου, που οδηγεί τους ανθρώπους, ρητά τους θρησκευόμενους ανθρώπους, σε αχαρτογράφητη περιοχή. Είναι εντυπωσιακό ότι ο Ιησούς μπαίνει σε αυτή τη σκηνή από το όρος των Ελαιών, όπου προσευχόταν τη νύχτα, “πριν ξημερώσει”, προετοιμάζοντας, τρόπον τινά, το έδαφος για την πνευματική μάχη που, στον ίδιο χώρο, θα τον έκανε, λίγο αργότερα, να ιδρώσει αίμα. Αυτό που παρακολουθούμε στην αντιπαράθεσή του με τους Φαρισαίους και τους Γραμματείς δεν είναι απλώς μια λεπτή διαμάχη μεταξύ θεολόγων· είναι η πραγματοποίηση ενός σταυρικού έργου λύτρωσης.

Με νομικούς όρους η υπόθεση που αντιμετωπίζει φαίνεται κοινότυπη. Ένα αδίκημα έχει διαπραχθεί και έχει αποδειχθεί δεόντως· ο νόμος αποδίδει μια ποινή· η ποινή αυτή πρόκειται να τεθεί σε ισχύ. Οι εξουσιαστές δεν ρωτούν τον Ιησού: “Πρέπει ή δεν πρέπει;” Ρωτούν: “Εγκρίνεις αυτό που ξέρουμε ότι δικαιούμαστε να εκτελέσουμε;” Θέλουν να μάθουν αν υποτάσσεται στον Νόμο. Είναι υπέρ ή εναντίον μας αυτός ο άνθρωπος· είναι υπάκουος ή ταραχοποιός;

Ω, πόσο μας αρέσουν τέτοιες καταστάσεις, όταν είμαστε σίγουροι ότι βρισκόμαστε στην πλευρά του δικαίου! Πόσο μας αρέσει να επικαλούμαστε υψηλές αρχές για να υποστηρίξουμε την αυτοδικία μας! Οι υψηλές αρχές είναι βέβαια απαραίτητες για την οικοδόμηση μιας δίκαιης κοινωνίας· αλλά δεν εγγυώνται από μόνες τους τη δικαιοσύνη. Απαιτούν δίκαιη εκτέλεση. Ακόμα και τα υψηλά πρότυπα μπορούν να εργαλειοποιηθούν και να μολυνθούν από την ανθρώπινη κακία ή μοχθηρία.

Πρόσφατα είδα έναν καμβά που απεικονίζει αυτή τη σκηνή από τον Lucas Cranach, τον ζωγράφο της αυλής των εκλεκτόρων της Σαξονίας του 16ου αιώνα. Ο Χριστός πλαισιώνεται από έναν άνδρα που τον κοιτάζει με ανυπόμονη, ακόμη και χαρούμενη προσδοκία, με το αριστερό του χέρι να κρατά ένα αναποδογυρισμένο καπέλο γεμάτο κοφτερές πέτρες. Στο δεξί του χέρι κρατά μια τέτοια έτοιμη για χρήση, χωρίς να τον ενοχλεί ο παραμικρός ενδοιασμός συνείδησης. Η εκδικητικότητα είναι γραμμένη στα χαρακτηριστικά του ως παραμόρφωση που τον κάνει να φαίνεται ταυτόχρονα άσχημος, απειλητικός και γελοίος.

Αλίμονο, μια τέτοια έκφραση αναγνωρίζουμε, τόσο από όσα βλέπουμε στις ειδήσεις όσο και, ανησυχητικά, από όσα βλέπουμε ενίοτε στις καρδιές μας, όταν τις εξετάζουμε στην πραγματικότητα. Εδώ είναι που τα λόγια του Χριστού μας καταδικάζουν.

Η αμαρτία δεν εξαγνίζεται με την αμαρτία, η ειρήνη δεν αποκαθίσταται με τη βία, η αρετή δεν καλλιεργείται με την κακία. Αν θέλουμε να δούμε τη νέα πράξη του Θεού, και να αφήσουμε τους εαυτούς μας να ανανεωθούν, πρέπει να αποσυρθούμε στην έρημο, να αφήσουμε πίσω τις ασφάλειές μας, να ανοιχτούμε στην κρίση, να αφήσουμε το διεστραμμένο πάθος, να συμφιλιωθούμε με τον Θεό και τους ανθρώπους, ώστε να αναγνωρίσουμε έτσι τον σκοπό του Θεού για τη σωτηρία και να συνεργαστούμε με αυτόν. Θα δούμε λοιπόν ότι τα πράγματα και οι άνθρωποι μπορούν να μεταμορφωθούν αν επιτραπεί στον Θεό να ενεργήσει ελεύθερα μέσα τους.

Όπου η χάρη είναι παρούσα, το χθεσινό παράπτωμα, η πτώση ή η προδοσία δεν καθορίζουν τις σημερινές δυνατότητες. Το παλιό μπορεί να γίνει καινούργιο, το λιοντάρι μπορεί να ξαπλώσει ειρηνικά δίπλα στο αρνί. Μια τέτοια αλλαγή είναι όμως πέρα από την απλή ανθρώπινη δράση. Προϋποθέτει τη θέληση να σωθεί κάποιος και τη συντονισμένη ελπίδα να σωθούν και άλλοι.

Αυτό είναι το μήνυμα που μας δίνει η Εκκλησία αυτή την τελευταία Κυριακή πριν εισέλθουμε στον πανηγυρικό εορτασμό των ιερών Παθών του Κυρίου μας.

Πηγή: Εοριακό info