Η προσευχή, του δικαίου δεν είναι μαγική πράξη. Είναι πράξη κοινωνίας με τον Θεό και καρπός πίστης. - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Στην εορτή του Προφήτη Ηλία, η Εκκλησία μας προβάλλει ένα απόσπασμα από την Καθολική Επιστολή του Ιακώβου (5:16-20), το οποίο δίνει έμφαση στη δύναμη της προσευχής και την αξία της μετάνοιας. Ο Ιάκωβος, Αδελφόθεος και πρώτος Επίσκοπος Ιεροσολύμων, μας διδάσκει όχι απλώς ηθικά, αλλά βαθειά θεολογικά: «Πολλὴ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη». Και φέρνει ως παράδειγμα τον Προφήτη Ηλία.

Ο Ηλίας, λέει, ήταν άνθρωπος «ὁμοιοπαθὴς ἡμῖν» – με πάθη όπως εμείς. Δεν ήταν υπεράνθρωπος, μα ούτε και άγιος από τη φύση του. Ήταν άνθρωπος της προσευχής, της πίστης και της υπακοής στο θέλημα του Θεού. Γι’ αυτό και η προσευχή του είχε δύναμη. Όταν προσευχήθηκε να μη βρέξει, σταμάτησε η βροχή για τριάμισι χρόνια. Και όταν ξαναπροσευχήθηκε, ο ουρανός έδωσε βροχή και η γη καρποφόρησε.

Η προσευχή του δικαίου

Οι Πατέρες της Εκκλησίας βλέπουν στην προσευχή του Ηλία όχι απλώς ένα θαύμα, αλλά μια πνευματική κατάσταση. Ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει ότι η προσευχή του δικαίου δεν είναι απλή επίκληση λέξεων, αλλά καρπός καθαρής καρδιάς, ενότητας με τον Θεό και αγάπης για τον κόσμο.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει ότι ο Ηλίας δεν έκανε επίδειξη δυνάμεων, αλλά εκδήλωσε την αγωνία του για τη σωτηρία του λαού, που είχε απομακρυνθεί από την αλήθεια και λάτρευε τα είδωλα.

Η προσευχή, λοιπόν, του δικαίου δεν είναι μαγική πράξη. Είναι πράξη κοινωνίας με τον Θεό και καρπός πίστης. Και ο Θεός, που «ἐτάζει καρδίας», ακούει την προσευχή εκείνου που ζει με μετάνοια και δικαιοσύνη.

Η ανομβρία και η βροχή: σύμβολα πνευματικής κατάστασης

Η ανομβρία στα χρόνια του Ηλία δεν ήταν μόνο φυσικό φαινόμενο, αλλά πνευματική παιδαγωγία. Η γη στέγνωσε, γιατί η καρδιά του λαού είχε ξεραθεί από την αποστασία. Και όταν ο λαός μετανόησε, ύστερα από τη θυσία στο όρος Κάρμηλος και την αναγνώριση του αληθινού Θεού, τότε ήρθε η βροχή – ως ευλογία και ανακαίνιση.

Αυτό το γεγονός έχει διαχρονική σημασία. Ο άνθρωπος που απομακρύνεται από τον Θεό, βιώνει πνευματική ξηρασία. Χάνεται η ειρήνη, η χαρά, η ελπίδα. Αλλά όταν επιστρέφει, όταν προσεύχεται με ταπείνωση και ειλικρίνεια, τότε έρχεται η «βροχή» της Χάριτος, και η ψυχή αποκτά πνευματική καρποφορία.

Το ενδιαφέρον για την σωτηρία του πλανεμένου

Το απόσπασμα κλείνει με ένα συγκλονιστικό κάλεσμα: «Ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου, καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν». Δεν αρκεί να προσευχόμαστε μόνο για τον εαυτό μας. Η αληθινή αγάπη μάς καλεί να νοιαζόμαστε για τον αδελφό που πλανήθηκε, που έχασε τον δρόμο της αλήθειας.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης γράφει στη «Κλίμακα» ότι «καμία προσευχή δεν είναι πιο ευάρεστη στον Θεό από εκείνη που γίνεται για τον άλλον». Όποιος βοηθά έναν συνάνθρωπο να επιστρέψει στην αλήθεια, γίνεται συνεργός του Θεού στο έργο της σωτηρίας.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε την προσευχή του δικαίου, την πίστη του Ηλία, την μετάνοια που φέρνει βροχή Χάριτος. Ας μη δούμε τον Προφήτη Ηλία απλώς ως μορφή του παρελθόντος, αλλά ως ζωντανό υπόδειγμα για εμάς. Ο Θεός ακούει ακόμα. Και η προσευχή, όταν γίνεται με καρδιά καθαρή και ελπίδα ζωντανή, μπορεί να αλλάξει όχι μόνο τον κόσμο γύρω μας – αλλά και τον κόσμο μέσα μας.

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος