Περί καθυστερήσεως κατά την Θεία Κοινωνία - πρωτ. Βασιλείου Θερμοῦ

Περί καθυστερήσεως κατά την Θεία Κοινωνία

 πρωτ. Βασιλείου Θερμοῦ

 πρ. Καθηγητοῦ ΑΕΑΑ - Παιδοψυχιάτρου

Το μικρό αυτό κείμενο ασχολείται με ένα πρόβλημα των τελευταίων ετών. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την μακρά διάρκεια της μετάδοσης της Θείας Κοινωνίας στους πιστούς.

Το φαινόμενο να διαρκεί η μετάληψη των Χριστιανών 20 ή 30 ή 45 λεπτά βλέπω ο ίδιος, και μού επιβεβαιώνουν και άλλοι, ότι παρατηρείται: α) στις μεγάλες εορτές του έτους (Χριστούγεννα και παραμονή, Μ. Πέμπτη, Μ. Σάββατο και Ανάσταση, Κοίμηση Θεοτόκου, ενίοτε δε και Θεοφάνεια), στους περισσότερους ναούς της χώρας, β) κάθε Κυριακή (ιδιαιτέρως σε περίοδο νηστείας), σε μεγάλες ενορίες πόλεων και κωμοπόλεων, γ) σποραδικά σε οποιονδήποτε ναό απουσιάζει ένας εκ των συνεφημερίων λόγω ασθενείας ή εντεταλμένης υπηρεσίας αλλού (στην επαρχία κάποιοι ιερείς πόλεων αποστέλλονται σε κενές ενορίες χωριών σε σημαντικές εορτές), δ) σε πανηγύρεις ναών. Ίσως να μού διαφεύγουν και άλλες περιπτώσεις.

Εικάζω ότι το φαινόμενο αυτό προέκυψε σταδιακά εξαιτίας της αυξανόμενης συμμετοχής των πιστών στην Θεία Κοινωνία, διο και μάλλον φαίνεται να βαίνει αυξανόμενο. Στο παρελθόν, όπως γνωρίζουμε, η προσέλευση ήταν αραιή και η Εκκλησία μας έχει δώσει συστηματικό αγώνα για να γίνει συχνότερη. Η ευχάριστη αυτή εξέλιξη είχε, όμως, και κάποια ‘παρενέργεια’.

Θα μπορούσε να ερωτήσει κάποιος γιατί αυτό αποτελεί ποιμαντικό πρόβλημα που αναζητά λύση. Σε συζητήσεις με ευλαβείς Χριστιανούς, τόσο δικές μου όσο και άλλων κληρικών, πολύ συχνά γίνεται κανείς μάρτυρας της δυσφορίας τους για τους εξής λόγους:

α) κάποιοι εκκλησιάζονται με βρέφη ή νήπια, ορισμένοι δε είναι και πολύτεκνοι, με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολο να ‘οικονομήσουν’ τα παιδιά τους για τόσο μεγάλο διάστημα (αναγκαστικά κάποιοι καταφεύγουν σε καθυστερημένη προσέλευση στη Λειτουργία ώστε να μην επιμηκύνεται ο συνολικός χρόνος, λύση όχι ενδεδειγμένη προφανώς αφού αφαιρούν χρόνο από τον εκκλησιασμό),

β) αρκετοί κουράζονται από την αναμονή και διασπώνται ή συζητούν ενόσω περιμένουν τη σειρά τους,

γ) έφηβοι και νέοι οι οποίοι ενδεχομένως πείσθηκαν με δυσκολία να εκκλησιασθούν και να κοινωνήσουν γίνονται απρόθυμοι να επαναλάβουν την εμπειρία,

δ) οι ρυθμοί ζωής διαφέρουν δραματικά από τους της αγροτικής κοινωνίας, κάτι που σημαίνει ότι αρκετοί πρέπει να αποχωρήσουν έγκαιρα από το ναό πχ για εργασία ή ταξίδι, ή για να μεταφέρουν τα παιδιά τους σε δραστηριότητες κτλ,

ε) σε ενορίες οι οποίες εξυπηρετούνται με ηλικιωμένους κληρικούς, συχνά συνταξιούχους, η κόπωση του ιερέα κατά τη μακρά μετάδοση δεν είναι άμοιρη κινδύνων…

Ειδικά για τη νύκτα της Αναστάσεως, είναι γεγονός ότι πολλοί κληρικοί μας καταβάλλουν έντονες προσπάθειες επί σειρά ετών να πείσουν τους χαλαρά συνδεδεμένους με την Εκκλησία πιστούς να παραμείνουν στην Αναστάσιμη Λειτουργία μέχρι τέλους. Ο μόχθος αυτός φαίνεται να στέφεται από επιτυχία αφού κάθε χρόνο παρατηρείται μικρή αλλά σταθερή αύξηση – κινδυνεύει όμως να υπονομεύεται αν η διάρκεια της Θείας Κοινωνίας καταλήγει να φθάνει τα 30 ή 45 λεπτά (!) σε τόσο προχωρημένη ώρα, κάτι αρκετά σύνηθες. Η πρόχειρη λύση που συχνά δίνεται επιδεινώνει το πρόβλημα: οι απόπειρες να ψαλή ο Αναστάσιμος Όρθρος σε ρυθμό ασθμαίνοντα, ώστε να εξοικονομηθή χρόνος, μάλλον προσθέτουν μια ασέβεια και μια χαμένη ευκαιρία.

Ως εκ τούτου, φρονώ (μαζί με άλλους) ότι θα είναι σκόπιμο η Εκκλησία μας να αντιμετωπίσει το εν λόγω πρόβλημα. Η παράδοσή της τήν έχει εφοδιάσει με θεσμούς κατάλληλους - για παράδειγμα, μπορούν ευλαβείς λαϊκοί, είτε να χειροτονηθούν μόνιμοι διάκονοι είτε  να χειροθετηθούν υποδιάκονοι, με αποκλειστικό έργο την συμπαράσταση των κληρικών κατά την μετάδοση της Θείας Κοινωνίας, όχι σε κάθε Λειτουργία φυσικά. Κατ’ εμέ και ο θεσμός των διακονισσών μπορεί να αξιοποιηθή εδώ αλλά, αν αυτό θεωρείται επί του παρόντος τολμηρό, μπορούμε να αρκεσθούμε σε άνδρες.

Έχω την γνώμη και την ελπίδα ότι μια τέτοια ρεαλιστική και φιλάδελφη κίνηση της Ιεραρχίας μας

α) θα ξεκουράσει τους φορτωμένους κληρικούς μας,

β) θα μειώσει την αταξία και αδημονία που δυστυχώς συχνά περιβάλλουν την ώρα της Θείας Κοινωνίας,

γ) θα αποσοβήσει σχόλια και διαμαρτυρίες,

δ) θα αυξήσει την συμμετοχή στο μυστήριο.  

π. Βασίλειος Θερμός