Νεο-Πατερική σύνθεση
Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη
Ζηζιούλας
"Νομίζω ότι στην ουσία η Νεο-Πατερική
σύνθεση δεν είναι τίποτε άλλο από την προσπάθεια να απαντήσουμε με βάση τα
υπάρχοντα κείμενά τους στο ερώτημα: τί θα έλεγαν οι Πατέρες αν βρίσκονταν στην
εποχή μας; Το εγχείρημα είναι δύσκολο, και στη γλώσσα του
Φλωρόβσκυ,"θαρραλέο και ριψοκίνδυνο". Αλλά ποιός μας λέει ότι η
θεολογία είναι εύκολη υπόθεση;
Εύκολη είναι όταν επαναλαμβάνουμε σαν παπαγάλοι τί είπαν οι Πατέρες στην εποχή τους. Αλλά, όπως κάθε δάσκαλος, έτσι και οι Πατέρες απεχθάνονται τους μαθητές που παπαγαλίζουν, και χαίρονται εκείνους που λένε το μάθημα "με δικά τους λόγια". Τα δικά μας λόγια είναι τα ερωτήματα που θέτει ο πολιτισμός στον οποίο ανήκουμε, και σ΄αυτά πρέπει να πούμε το μάθημα των Πατέρων.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να τους
υποκαταστήσουμε ως διαχρονικούς διδασκάλους μας. Σημαίνει ότι πρέπει να τους
κατανοήσουμε τόσο βαθιά, ώστε να μπορούμε να πούμε τί θα μας έλεγαν σήμερα.
Αυτή είναι η Νεο-Πατερική σύνθεση. Και αυτή είναι στην ουσία η ίδια η Ορθόδοξη
θεολογία".
Pan.
11 σχόλια:
Ακριβώς και άριστα. Και όντως η ελευθερία της αγάπης θέλει Παύλεια αντοχή. Είναι βλέπετε πολλοί οι κάπηλοι του λόγου του Θεού, τάχα μου εν ονόματι της Παράδοσης που αυτοί μόνοι μπορούν να εκφράζουν, και όχι λίγοι οι οπλισμένοι με το δικό τους ... "αλάθητο" κυνηγοί "αιρετικών" κεφαλών. Αθανάσιος Κοτταδάκης
Πολύ σωστά πιστεύω!
Η Ευαγγελική αλήθεια δεν νοθεύεται καί όποιος θέλει ακολουθεί όπως είπε ο κύριος.
Νομίζω ότι το ίδιο Αγιον Πνεύμα που εφώτιζε τους Παλαιούς Πατέρες, Φωτίζει καί τους σημερινούς Αγίους (Παίσιο, Πορφύριο ,καί τούς λοιπούς) νά δίνουν απαντήσεις σε σημερινά ζητήματα.
Γι αυτό καί οι σημερινοί Αγιοι είχαν σάν βάση καί θεμέλιο τους παλαιούς Πατέρες, άν και ζούσαν στον 20ο αιώνα.
Δεν εννοεί το άρθρο τέτοιες απαιτήσεις!
Εννοεί πιο μοντέρνες!
«... τί θα έλεγαν οι Πατέρες αν βρίσκονταν στην εποχή μας; »
...συνέχεια.
«Ἔτσι, γιὰ νὰ εἴμαστε ὀρθόδοξοι καὶ νὰ ἔχουμε τὴν βεβαιότητα τῆς σωτηρίας μᾶς δὲν μᾶς χρειάζεται καμμιὰ νεοπατερική, μεταπατερικὴ καὶ συναφειακὴ θεολογία. Μᾶς χρειάζονται δύο πράγματα: Τὸ πρῶτο, νὰ μείνουμε σταθεροί, ὅπως ἔχουμε καθῆκον, στὴν ὁρολογία τῶν Πατέρων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, γιατί αὐτὴ ἡ ὁρολογία ἀποτελεῖ σημαντικὸ μέρος τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, τὸ ἀληθινὸ καὶ αὐθεντικὸ consensus patrum, ἀλλὰ νὰ μείνουμε ἑδραῖοι καὶ στὴν ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια ποὺ δόθηκε στοὺς Πατέρες. Καὶ τὸ δεύτερο, νὰ ἀναζητήσουμε «ζωντανοὺς ὀργανισμούς», οἱ ὁποῖοι ζοὺν μέσα στὸ «πνεῦμα» τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, δηλαδὴ βιώνουν τὶς ὀρθόδοξες προϋποθέσεις τῶν δογμάτων γιὰ νὰ μᾶς καθοδηγήσουν σωστὰ στὴν βίωση τοῦ δόγματος. Δυστυχῶς, μερικοὶ ποὺ ὁμιλοῦν γιὰ νεοπατερική, μεταπατερικὴ καὶ συναφειακὴ θεολογία ἔχουν πρόβλημα καὶ μὲ τὶς δύο αὐτὲς προϋποθέσεις, δηλαδὴ καὶ μὲ τοὺς ὅρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ μὲ τοὺς «ζωντανοὺς ὀργανισμοὺς» τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.
Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο ἐνοχλοῦνται ἀπὸ τὴν θεολογία τὴν ὁποῖα ἐξέφρασε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, γιατί ὁ μεγάλος αὐτὸς διδάσκαλος συνέδεσε τὴν γνήσια ὀρθόδοξη θεολογία τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων μὲ τὴν σύγχρονη ἡσυχαστικὴ παράδοση, δηλαδὴ συνέδεσε τὴν θεολογία μὲ τὴν ἐμπειρία, τὴν καθηγητικὴ ἕδρα μὲ τὸ ἡσυχαστήριο. Ἂν ἡ θεολογία δὲν ἐκφρασθῇ ἐμπειρικῶς, γίνεται στοχασμὸς καὶ κουράζει τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ἂν ἡ ἐμπειρία δὲν στηριχθῇ στὴν θεολογία τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων εἶναι μιὰ ἀτομικὴ εὐσέβεια, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ ἔχη «συναφειακὰ» στοιχεῖα μὲ ὅλες τὶς ἄλλες ἀνατολικὲς παραδόσεις. Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης φαίνεται ἐνοχλητικὸς γιὰ τοὺς στοχαστικούς, φιλοσοφοῦντες θεολόγους ποὺ διακατέχονται ἀπὸ τὴν «στοχαστικὴ ἀναλογία», κατὰ τὴν ἔκφραση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ.
Ἀκόμη, αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος, κατὰ τὴν γνώμη μου, ποὺ ἀμφισβητοῦνται ἀπὸ μερικοὺς σύγχρονες σημαντικὲς ἁγιορειτικὲς μορφές, ὅπως ὁ π. Πορφύριος, ὁ π. Παΐσιος, ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής, ὁ Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ κλπ. Ἐνοχλεῖ τὴν σύγχρονη συγκρητιστικὴ θεολογία ὁ βίος καὶ ἡ διδασκαλία τῶν συγχρόνων «ζωντανῶν ὀργανισμῶν» τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Σὲ μιὰ εἰσήγησή μου ποὺ ἔγινε στὸ παρελθὸν προκειμένου νὰ τεκμηριώσω τὴν θεωρητικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας χρησιμοποίησα κείμενα τοῦ π. Πορφυρίου, ἑνὸς ἐξαγιασμένου Ἱερομονάχου τῆς ἐποχῆς μας. Αἰσθάνθηκα βαθύτατη ἔκπληξη ὅταν ὀρθόδοξοι θεολόγοι καὶ Κληρικοί, ποὺ ἦταν παρόντες, διαφώνησαν μὲ τὴν ἀναφορά μου σὲ λόγους τοῦ π. Πορφυρίου, διότι σύμφωνα μὲ τὴν ἄποψή τους, μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ «ἰδεολογοποιεῖται» ἡ ὀρθόδοξη πίστη.
.......
Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος, κατὰ τὴν γνώμη μου, γιὰ τὸν ὁποῖο ἐπιδιώκεται ἡ μετάφραση τῆς θείας Λειτουργίας καὶ ἄλλων λειτουργικῶν κειμένων καὶ στὴν πραγματικότητα ἐπιχειρεῖται «ἡ ἀπομυθοποίηση» τῆς λειτουργικῆς καὶ βιβλικοπατερικὴς γλώσσας. Δὲν ἐξηγεῖται διαφορετικὰ ἡ προσωπικὴ ἐπίθεση μερικῶν ἐναντίον ἐκείνων ποὺ μὲ θεολογικὸ λόγο ἐκφράζουν τὸν σεβασμό τους στὸ γλωσσικὸ ἰδίωμα τῆς θείας Λειτουργίας. Ἂν ἡ λειτουργικὴ γλῶσσα ἀπωλέση τὸν πατερικὸ καὶ θεολογικὸ λόγο, τότε γίνεται μιὰ «συναφειακή», «μεταπατερικὴ» λειτουργικὴ γλῶσσα, ποὺ μπορεῖ νὰ χωρέση σὲ ὅλους τοὺς σύγχρονους συγκρητισμούς. Ἄλλωστε οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτούς, ποὺ ὑπεραμύνονται τῆς μεταφράσεως τῶν λειτουργικῶν κειμένων καὶ ἐπιτίθενται μὲ ἐμπάθεια καὶ ἀπρέπεια ἐναντίον ἐκείνων ποὺ ἐκφράζουν μιὰ ἄλλη σκέψη, ἀνήκουν σὲ αὐτὸ τὸ κλίμα τῆς «μεταπατερικῆς» καὶ «συναφειακὴς» θεολογίας. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ αὐτοὺς ποὺ ἀρνοῦνται τὴν ἰσχὺ τῶν πατερικῶν λόγων γιὰ τὴν ἐποχή μας. Θέλουν νὰ ἀφήσουν ἐλεύθερο τὸν χῶρο σὲ κάθε στοχασμὸ καὶ συγκρητισμό.
Συμπερασματικά, θεωρῶ ὅτι ἡ μοντέρνα θεολογία, ποὺ ἀποδεσμεύονται ἀπὸ τοὺς Πατέρες καὶ ἐκφράζεται μὲ βαρύγδουπους ὅρους, δῆθεν ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο, εἶναι ἐπικίνδυνη γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν θεολογία της. Εἶναι πραγματικὰ ἕνας στοχαστικὸς τρόπος θεολογίας, ἕνας λαϊκισμὸς ποὺ ἐξασκεῖται ἀπὸ «χειροτονητοὺς θεολόγους», λόγῳ μιᾶς κακῆς ἑρμηνείας τοῦ «βασιλείου ἰερατεύματος».»
Γιά τή μεταφορά,
Θεόδωρος Σ.
Όχι δεν συμφωνουμε!
Ο Αγ.Ιωαννης ο Δαμασκηνός,σε ένα έργο του" πηγή γνώσεως",
απέδωσε αυτό το έργο σε άλλες πηγές.
Λέγει στην αρχή του έργου ότι " ο,τι υπάρχει το έχω λάβει από παλαιότερους έγκριτους διδασκάλους.
Η συνεισφορά μου εγγειται στο γεγονός πως όσο μπορούσα,παρουσιάζω εν συντομία τα λόγια τους".
Και αλλού είχε γράψει ότι όσα θα πη,προέρχονται από τον φωτισμό του Αγ.Πνευματος στον βαθμό που ο ίδιος ήταν ανοικτός σε αυτόν.
Κατά συνέπεια,η ερμηνεία των παλαιότερων,προκειμένου να τους χρησιμοποιήσει,αποδίδεται στην χορηγεια του Αγίου Πνευματος!!!
Ακόμα δε θεωρεί ο Δαμασκηνός,πως δεν είναι ο ίδιος παρά ένας μεταβιβαστης που μεταφέρει στο βαθμό που αφέθηκε να δεχθη τους καρπούς της Θείας εμπνεύσεως.
Δεν εννοεί το άρθρο τέτοιες απαντήσεις!
Εννοεί πιο μοντέρνες!
«... τί θα έλεγαν οι Πατέρες αν βρίσκονταν στην εποχή μας; »
Ἀπό τήν κατωτέρω διεύθυνση μεταφέρω ἀποσπασματικά:
https://www.parembasis.gr/index.php/el/menu-teyxos-168/1186-2010-168-01
Κύριο ἄρθρο: Νεοπατερική, μεταπατερική καί συναφειακή «θεολογία»
Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
Μελετῶντας κανεὶς τὰ κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν Πατέρων, διαπιστώνει ὅτι ἡ βάση τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ ποὺ δόθηκε στοὺς Προφῆτες, τοὺς Ἀποστόλους καὶ τοὺς Πατέρες διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ ἀρχὴ τῆς πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῆς: «Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεὸς λαλήσας τοὶς πατράσιν ἐν τοὶς προφήταις, ἐπ ἐσχάτου τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν υἱῷ» (Ἐβρ. α', 1).
Ἔτσι, οἱ Ἅγιοι εἶναι οἱ θεόπνευστοι θεολόγοι, οἱ ὁποῖοι διατυπώνουν τὴν ἐμπειρία τοὺς σὲ ὅρους γιὰ νὰ τὴν διαφυλάξουν ἀπὸ τὴν αἵρεση καὶ τὴν διαστρέβλωση. Ὁπότε, οἱ ὅροι-δόγματα εἶναι σημαντικὸ στοιχεῖο τῆς παραδόσεώς μας καὶ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὰ κλονίση χωρὶς νὰ χάση τὸν δρόμο πρὸς τὴν σωτηρία του. Εἶναι σημαντικὴ ἡ φράση τῆς ἡσυχαστικῆς Συνόδου τοῦ 14ου αἰῶνος, ὅπως ἐκφράζεται στὸ Συνοδικὸ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅτι πορευόμαστε «κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα». Οἱ Ἅγιοι δὲν ἐκφράζουν δική τους θεολογία, ἀλλὰ διατυπώνουν, μὲ τὰ ἰδιαίτερα χαρίσματά τους, τὴν ἀποκάλυψη τὴν ὁποῖα βίωσαν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Ἔξω ἀπὸ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ ὄχι μόνον δὲν ὑπάρχει ὀρθόδοξη θεολογία, ἀλλὰ κλονίζεται σοβαρῶς τὸ θεμέλιο τῆς σωτηρίας.
.......
Ἔχω συζητήσει μὲ ὀρθόδοξο καθηγητὴ βιβλικῆς θεολογίας, ὁ ὁποῖος διδάσκει σὲ Πανεπιστήμιο τοῦ Ἐξωτερικοῦ καὶ ἔχει ἐπηρεασθῇ κατὰ πολὺ ἀπὸ προτεσταντικὲς ἰδέες, καὶ ὁ ὁποῖος ὑποστήριζε ὅτι, ἀφοῦ ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, οἱ Πατέρες εἶναι τὰ σύννεφα ποὺ καλύπτουν τὸν ἥλιο, ὁπότε πρέπει νὰ ἀπομακρύνουμε τὰ σύννεφα γιὰ νὰ φωτισθοῦμε ἀπ' εὐθείας ἀπὸ τὸν Χριστό. Ἡ ἄποψη αὐτὴ εἶναι ἀντορθόδοξη.
Θεωρῶ, λοιπόν, ὅτι μέσα σὲ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ δημιουργήθηκαν οἱ ὅροι «νεοπατερικὴ» καὶ «μεταπατερικὴ» θεολογία. Στὴν ἀρχὴ δειλὰ ἐμφανίσθηκε ὁ πρῶτος ὅρος –νεοπατερική– μὲ τὴν ἔννοια ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐπαναλαμβάνονται ἁπλῶς τὰ κείμενα τῶν Πατέρων, ἀλλὰ νὰ ἐντοπίζεται τὸ «πνεῦμα» τους καὶ νὰ μεταφέρεται στὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς μας, νὰ ἐξετάζεται, δηλαδή, πῶς θὰ ὁμιλοῦσαν οἱ Πατέρες γιὰ σύγχρονα ζητήματα. Αὐτό, παρὰ τὴν ἀγαθὴ προαίρεση μερικῶν, εἶναι ἄκρως ἐπικίνδυνο, γιατί στὴν πραγματικότητα ὑπονομεύεται ὅλη ἡ πατερικὴ θεολογία, ὅταν ἐμπαθεῖς ἄνθρωποι προσπαθοῦν νὰ μεταφέρουν τὸ «πνεῦμα» τῶν Πατέρων στὴν ἐποχή τους. Ἡ αὐθεντικὴ μεταφορὰ προϋποθέτει ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν τὴν ἴδια ἐμπειρικὴ γνώση ἢ τοὐλάχιστον τὴν προσεγγίζουν.
Στὴν συνέχεια παρουσιάσθηκε ὁ ὅρος μεταπατερικὴ θεολογία ἀφοῦ θεωρεῖται ὅτι δὲν μᾶς χρειάζονται πιὰ οἱ Πατέρες, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν σὲ ἄλλες ἐποχές, γνώρισαν ἄλλα προβλήματα, συνάντησαν ἄλλα ὀντολογικὰ καὶ κοσμολογικὰ ἐρωτήματα, «ἕνα τελείως διαφορετικὸ κοσμοείδωλο», καί, ἑπομένως, δὲν μποροῦν νὰ μᾶς βοηθήσουν στὴν ἐποχή μας. Νομίζω ὅτι ἡ νεοπατερικὴ καὶ μεταπατερικὴ θεολογία ὑπενθυμίζει μιὰ ἄποψη, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποῖα ἡ πατερικὴ θεολογία εἶχε ἀξία γιὰ τὴν ἐποχή της, ἐνῷ ἀργότερα ἡ δυτικὴ σχολαστικὴ θεολογία εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ τὴν πατερικὴ θεολογία καὶ ἡ θεολογία τῶν συγχρόνων θεολόγων ὑπερβαίνει καὶ τὴν πατερικὴ καὶ τὴν σχολαστικὴ θεολογία.
Τέτοιες ἀπόψεις ἀποτελοῦν νάρκη στὰ θεμέλια τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, γιατί χαρακτηρίζονται ἀπὸ τὴν αἱρετικὴ ἄποψη περὶ προοδευτικῆς ἀποκαλύψεως τῆς Ἀληθείας, διὰ μέσου τῶν αἰώνων, καὶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἐμβαθύνει μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου στὴν Ἀποκάλυψη, ἐνῷ ἡ ὀρθόδοξη διδασκαλία τονίζει ἐμφανῶς ὅτι ἡ «πᾶσα ἀλήθεια» ἀποκαλύφθηκε ἐφ' ἅπαξ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Ὁπότε, δὲν ὑπάρχει ἐμβάθυνση στὴν ἀλήθεια μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου, οὔτε ὑφίσταται προοδευτικὴ φανέρωση τῆς Ἀληθείας, ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία τὴν «ἅπαξ» φανερωθεῖσα ἀλήθεια τὴν διατυπώνει ἀνάλογα μὲ τὰ προβλήματα τῆς ἐποχῆς.
.......»
συνεχίζεται...
Θ.Σ.
Για αρκετή ώρα διάβαζα τις τελευταίες αναρτήσεις σου και εντυπωσιάστηκα. Ποιος άραγε θα βοηθήσει εμάς τους θεολογικά αναλφάβητους να κάνουμε έστω ένα βήμα στο ακριβές ορθόδοξο πνεύμα της Θεολογίας και της Εκκλησίας;;;
Ευτυχία Μάστορα
“Αν θες να ζεις με το Ευαγγέλιο, θα πας κόντρα με το σπίτι σου. Κόντρα με την κοινωνία. Κόντρα με όλους. Μας είπε ο Χριστός. Χίλιες φορές φτωχός με τον Χριστόν παρά εκατομμυριούχος με τον διάβολον. Χίλιες φορές υπηρέτρια, να σκουπίζεις τα πεζοδρόμια παρά κυρία του Κολωνακίου να ζεις με φαυλότητα και ανηθικότητα. Χίλιες φορές διάκος, χίλιες φορές καλόγερος με Χριστό, παρά πατριάρχης ποδοπατών θείους και Ιερούς Κανόνας. Χίλιες φορές εξόριστος στα μπουντρούμια, παρά άθλιος ρασοφόρος κηρύττων το ψεύδος μαζί με την αλήθεια».
Π. Αυγουστίνος Φλωρίνης
Δημοσίευση σχολίου