"Παναγία η ΘΕΟΜΑΝΑ" - Θανάσης Ν. Παπαθανασίου

Η εικόνα είναι η "Παναγία η ΘΕΟΜΑΝΑ", την οποία έφεραν πρόσφυγες από την Κίο της Μικράς Ασίας (1926). Εγκαταστάθηκαν σε έναν βαλτότοπο (με βούρλα, λέει, στο μπόι ενός ανθρώπου) λίγο παραπέρα από το Ναύπλιο, ο οποίος έγινε στη συνέχεια η όμορφη κωμόπολη που ονομάστηκε Νέα Κίος.

Η λέξη "Θεομάνα", πλασμένη λαϊκά και ολοζώντανα, λέει ακριβώς ό,τι η καθιερωμένη "επίσημη" ονομασία "Θεομήτωρ", "Θεοτόκος". Και λέει πως η Μαρία γέννησε πραγματικά θεάνθρωπο - όχι σκέτον άνθρωπο.

Αυτό σημαίνει πολλά για την συμμετοχή του Θεού αυτοπροσώπως στην αγωνία, την οδύνη, τον αγώνα του ανθρώπου: Οι Χριστιανοί, είχε πει ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, «πρέπει να κατανοούν πως η κοινωνική αθλιότητα είναι η συνεχιζόμενη αγωνία του Xριστού, που υποφέρει ακόμη στο πρόσωπο των μελών του». Και ο π. Δημήτριος Στανιλοάε προχώρησε ακόμη παραπέρα, και μίλησε για τη συμμετοχή του Χριστού στην οδύνη όχι μόνο των μελών του, αλλά κάθε αδικημένου: Ο Χριστός «εξισώνει την αξία των ανθρώπων που πάσχουν, με την δική του αξία [...]. Δείχνει ότι αυτός ο ίδιος πάσχει με τους πάσχοντες». Αυτό το είχε εκφράσει περίφημα ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής (7ο αι.) στο έργο του «Μυσταγωγία», στο οποίο ερμηνεύει τη θεία Λειτουργία. Αντίθετα προς μονιστικές, εσωστρεφείς θεωρήσεις της λειτουργικής ζωής, ο Μάξιμος κλείνει την ερμηνεία του με έναν ύμνο για το άνοιγμα στο πρόσωπο του αδικημένου, έναν ύμνο προς την αλληλεγγύη:

Ως το τέλος της ζωής αυτής ο Χριστός υποφέρει μυστικά τις οδύνες των αδυνάτων και καλεί τους πιστούς να τον μιμηθούν, να διακονήσουν το πάθος των ανθρώπων πάσχοντας οι ίδιοι.

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου / 15-8-2025

ΥΓ. Ευγνωμόνως σημειώνω ότι την "Θεομάνα" μάς την γνώρισε ο κάποτε φοιτητής μου Δημήτρης Στεργίου, γέννημα θρέμμα της Νέας Κίου, και τώρα παπα Δημήτρης - σεβαστός κυριολεκτικά και αγαπητός αληθινά π.Δημήτριος και Σωτηρία Στεργίου