Εμφανίστηκε μια εικόνα που φαίνεται να «δακρύζει» - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 Τις τελευταίες ημέρες με πληροφόρησαν ότι σε έναν ναό κάπου στην Άπω Ανατολή (δεν ανήκει στις κανονικές Ορθόδοξες Μητροπόλεις) εμφανίστηκε μια εικόνα που φαίνεται να «δακρύζει» και ο θρησκευτικός λειτουργός καλεί χριστιανούς και μη να επισκεφθούν το χώρο και να δουν το θαυματουργικό σημείο. Πριν όμως καταλήξουμε σε συμπεράσματα, αξίζει να δούμε και τη φυσική, επιστημονική πλευρά τέτοιων φαινομένων, ιδίως στις βυζαντινές εικόνες.

Οι εικόνες κατασκευάζονται με ξύλο, χρώματα (κυρίως αυγοτέμπερα), και προστατευτικά στρώματα βερνικιού (βυζαντινής παράδοσης, γνωστά και ως λούστρα ή «βερνίκια»). Αυτά τα υλικά είναι οργανικά και αντιδρούν έντονα στη θερμοκρασία και στην υγρασία. Μάλιστα:

Υγρασία: Σε περιβάλλον με υψηλή υγρασία, το ξύλο της εικόνας διογκώνεται ή συρρικνώνεται. Αυτό προκαλεί μικρορωγμές στα χρώματα ή στο βερνίκι, μέσα από τις οποίες μπορεί να διαρρεύσει υγρό ή να φαίνεται γυαλιστερή επιφάνεια, δίνοντας την ψευδαίσθηση δακρύων.

Βερνίκι: Τα βερνίκια με τον καιρό απορροφούν υγρασία και σε περιβάλλοντα με απότομες θερμοκρασιακές αλλαγές μπορεί να εκκρίνουν ιξώδεις σταγόνες. Οι σταγόνες αυτές συχνά λάμπουν σαν μικρά δάκρυα πάνω στο πρόσωπο του Αγίου.

Ασθένειες ξύλου: Το υλικό της εικόνας (συνήθως ξύλο καρυδιάς, λεύκας ή πεύκου) μπορεί να υποστεί αλλοίωση από μικρόβια, μύκητες ή έντομα, τα οποία παράγουν υγρασία. Αυτή η υγρασία κάποιες φορές συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένα σημεία.

Συμπύκνωση υδρατμών: Ειδικά σε χώρους όπου ανάβουν πολλά κεριά ή θυμίαμα, η θερμοκρασία κοντά στην εικόνα αυξάνεται, δημιουργώντας συμπύκνωση υδρατμών στην επιφάνειά της. Αυτό μπορεί επίσης να εκληφθεί ως «δάκρυα».

Όλα αυτά δείχνουν ότι συχνά οι «εικόνες που δακρύζουν» μπορεί να εξηγούνται με εντελώς φυσικά αίτια (ρωτήστε και έμπειρους αγιογράφους και συντηρητές να σας εξηγήσουν). Όμως, η Παράδοση της Εκκλησίας μας γνωρίζει και περιπτώσεις όπου όντως εικόνες δάκρυσαν με θαυματουργικό τρόπο. Δυστυχώς, όποτε υπήρξε τέτοιο σημείο, ποτέ δεν σήμαινε μήνυμα ευχάριστο· αντίθετα ήταν προειδοποίηση Θεού στην τοπική κοινότητα για δοκιμασίες, θάνατο, ή πτώση σε βαρειά αμαρτία.

Γι’ αυτό, κάθε φορά που ακούμε για εικόνα που «δακρύζει», το πρώτο πράγμα που χρειάζεται είναι η ψύχραιμη εξέταση: να ελέγξουμε επιστημονικά την υλική της κατάσταση. Αν όντως το φαινόμενο δεν εξηγείται με φυσικά αίτια, τότε έχουμε μπροστά μας μια κλήση σε μετάνοια. Και τότε, δεν χρειάζονται θόρυβοι ούτε πανηγυρισμοί· χρειάζεται σιωπή, κλειστές πόρτες στον ναό, και όλη η κοινότητα γονατιστή, να ζητήσει συγχώρηση από τον Θεό.

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 

***

In recent days, I was informed that in a church somewhere in the South East Asia (not belonging to the canonical Orthodox Dioceses), an icon has appeared to be “weeping,” and the local religious minister is inviting both Christians and non-Christians to visit the site and witness this miraculous sign. Before, however, we rush to conclusions, it is worth considering the natural, scientific explanation of such phenomena, especially in relation to Byzantine icons.

Icons are traditionally made of wood, pigments (most often egg tempera), and protective layers of varnish (according to Byzantine technique, known as loustra or simply “varnishes”). These materials are organic and react strongly to fluctuations in temperature and humidity. In fact:

Humidity: In environments with high moisture levels, the wood of the icon expands or contracts. This can cause micro-cracks in the paint or varnish, through which liquid may seep or form shiny surfaces, giving the illusion of tears.

Varnish: Over time, varnishes absorb moisture, and under sudden changes in temperature, they may exude viscous droplets. These droplets often sparkle like small tears on the face of the saint.

Wood deterioration: The wooden panel of an icon (usually walnut, poplar, or pine) can be affected by microorganisms, fungi, or insects, which produce moisture. This moisture sometimes accumulates in particular areas.

Condensation: Especially in places where many candles or incense are burned, the temperature near the icon rises, leading to condensation on its surface. This, too, may be perceived as “tears.”

All of this indicates that in many cases, so-called “weeping icons” can be explained by entirely natural causes (experienced iconographers and conservators can explain this further). Yet, the Tradition of the Church also knows instances where icons did indeed weep in a miraculous way. Sadly, whenever such a sign has occurred, it was never a joyful message; rather, it was a warning from God to the local community, pointing to trials, death, or a fall into grave sin.

For this reason, every time we hear about an icon that “weeps,” the first step must be a calm examination—investigating its material condition scientifically. If, indeed, the phenomenon cannot be explained by natural causes, then what stands before us is a call to repentance. And in that case, no noise or celebration is needed; rather, silence, shut doors in the church, and the whole community on its knees, humbly asking forgiveness from God.