ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΠΡΩΤΕΙΟ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΛΙΟΚΒΕ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

ΣΤΟ ΠΡΩΤΕΙΟ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΛΙΟΚΒΕ 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

        Ήτοι, στα δυο αγκάθια που δίχασαν και διχάζουν την Εκκλησία ως σήμερα. Τα οποία όμως στα πλαίσια του αδελφικού-«αληθεύοντες εν αγάπη»-θεολογικού Διαλόγου Ορθόδοξης Ανατολής και Ρωμαιοκαθολικής Δύσης έχουν τεθεί για συζήτηση, αναθεώρηση, λύση κατά το αίτημα του Χριστού στον Πατέρα-«ίνα και αυτοί ώσιν εν»-με βάση το Ευαγγέλιο και την Αποστολική και Πατερική Παράδοση της πρώτης χριστιανικής χιλιετίας.

Πιο ειδικά.

Α.   Πρωτείο Εξουσίας. Η απαρχή του εντοπίζεται στο αίτημα Ιάκωβου και Ιωάννη στο Χριστό να τους βάλει αρχηγούς στους άλλους. Αίτημα που του υπέβαλαν απροκάλυπτα, την ώρα που ανηφορίζοντας στα Ιεροσόλυμα έλεγε σε όλους, ότι ανεβαίνει εκεί και θα σταυρωθεί. Ως ήταν φυσικό και λογικό αγανάκτησαν οι άλλοι δέκα, και ο Χριστός καλώντας όλους τους είπε ρητά και καθαρά ότι :  Πρώτος στην Εκκλησία θα είναι, όποιος διακονήσει τους άλλους μέχρι θυσίας όπως Αυτός !  

      Τρεις πρώτοι αιώνες και διωγμοί. Αίμα και δάκρυ πολύ. Και η Ρώμη όπου πορεύεται δεμένος Ιγνάτιος Αντιοχείας να μαρτυρήσει, «προκαθημένη της αγάπης». Και ο Επίσκοπος Ρώμης καμάρι και τιμή. Αλλά και δυσφορία από το τριακόσια τόσο που ο Μέγας Κωνσταντίνος έκανε κέντρο της Αυτοκρατορίας την Κωνσταντινούπολη-Νέα Ρώμη και πρόβαλε Επίσκοπος και εκεί. Δυσφορία που εκδηλώνεται απροκάλυπτα στα της εκλογής Φωτίου και εκθρόνισης Ιγνατίου, περίπου ως εξής. Πώς αποφασίσατε τα τοιαύτα χωρίς να ερωτηθώ και εγκρίνω εγώ !

     Βλέπετε στο μεταξύ έχει αποκτήσει και πολιτική εξουσία-750 ο Γερμανός αυτοκράτορας Πιπίνος βραχύς, του έχει παραχωρήσει έκταση στη βόρεια Ιταλία, και ως πολιτικός άρχοντας να την διοικεί. Έτι δε και πιο πολύ το έτος 800 στέφοντας στη Ρώμη Κάρολο το Μέγα αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού έθνους έχει διακηρύξει ότι η εκκλησιαστική εξουσία του είναι πάσης άλλης υπέρτερη. Σήμα για την Ανατολή. Από δω και πέρα δεν ήταν δύσκολο να φτάσουμε στο σχίσμα του 1054 και στα λοιπά, που θα δούμε στα περί το δεύτερο αγκάθι παρευθύς επίσης συνοπτικά.  

Β.   Η προσθήκη «Και εκ του Υιού», “Filio que” στο Σύμβολο της Πίστεως.  

     Τρεις πρώτοι αιώνες και Διωγμοί. Και οι χριστιανοί Μάρτυρες απειράριθμοι-«Τοιγαρούν τοσούτον έχοντες περικείμενον ημίν νέφος μαρτύρων». Και άλλοι όμως-Μαρκίων, Μάνης, Μοντανός …-το αντίθετο, να ψάχνουν το τι και πώς του Χριστού, και να τον βγάζουν καρικατούρα κατά τις φιλοσοφικές πεποιθήσεις τους ! Μέγας Κωνσταντίνος και λοιποί. Ελευθερία, ισονομία, νέα τάξη πραγμάτων Χριστιανική. Κι αμέσως, όπως ανωτέρω, Άρειος, και Αρειανισμός, και κτίσμα, δημιούργημα ο Χριστός. Και 318 Πατέρες, ανάμεσά τους τρεις Δυτικοί-Νίκαια Βιθυνίας, 325-να ορίζουν, «Υιός του Θεού, ομοούσιος με τον Πατέρα». Ήγουν Ανατολή και Δύση ένα και μαζί ! Α΄ Σύνοδος Οικουμενική. 

   381-Κωνσταντινούπολη, Σύνοδος Ανατολική, καταδικάζει αίρεση Μακεδόνιου Επισκόπου αυτής που θέλει τώρα το Άγιο Πνεύμα κτίσμα. 150 Άγιοι Πατέρες της αποφασίζουν και ψηφίζουν κατά το Ευαγγέλιο. «Και εις το Πνεύμα το άγιον … το εκ του Πατρός εκπορευόμενον». Μετά δέχεται και υπογράφει αυτό και η Δυτική Εκκλησία,, ένα και μαζί πάλι, Σύνοδος Β΄ Οικουμενική. Αυτή όμως η υπογραφή δεν φαίνεται να κρατάει πολύ. Στη Δύση φυτρώνει το αγκάθι ή «πέτρα σκανδάλου», που ταλανίζει-χωρίζει την Εκκλησία έως της σήμερον. Έτος 383, δυο χρόνια μετά τη Β΄ Οικουμενική γεννιέται ο ιερός Αυγουστίνος. Ως τα τριάντα παρά ένα θητεύει σε διάφορες φιλοσοφίες και άλλα τινά. Και γίνεται χριστιανός, Διάκονος, Πρεσβύτερος, Επίσκοπος Ιππώνος, πνεύμα ανήσυχο που μελετά. Και ρίχνει την ιδέα ότι: «Με δωρεά του Θεού Πατέρα»-“Per donum Patre”-το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται «και εκ του Υιού»- “Filio que”. Αυτό περνάει ως προσθήκη στο «Πιστεύω» σε Ισπανία-Σύνοδος Τολέδου 589 επίσημα-και απλώνεται στη Δύση, χωρίς για τέσσερις αιώνες να εγείρει θέμα κανείς, ούτε στην καθ’ ημάς Ανατολή. Δέχονται όμως, και υιοθετούν την προσθήκη οι Γερμανοί-Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού έθνους..

     8^ος αιώνας, Ανατολική Αυτοκρατορία, Λέων  Γ΄ Ίσαυρος και λοιποί, και αρχίζει η Εικονομαχία, στην οποία όμως αντιτίθεται και η Δυτική Εκκλησία συμπλέοντας με την Ανατολική-7η Οικουμενική Σύνοδος Νίκαια 787,έσχατο όριο σύμπνοιας Ανατολικής Εκκλησίας και Δυτικής. Πράγμα που στη Δυτική στοιχίζει αφαίρεση από τη δικαιοδοσία της των Εκκλησιών της Νοτίου Ιταλίας. Αλλά αυτό με τη σειρά στρέφει τον Πάπα στους Γερμανούς, που-είπαμε-έχουν δεχτεί την προσθήκη «και εκ του Υιού», «Φιλιόκβε». Η Εκκλησία της Ρώμης δεν την υιοθετεί, αφήνει να υπάρχει σιωπηρά. Θα τη χρησιμοποιήσει ως εργαλείο για το Πρωτείο εξουσίας στην ώρα της.  

      Προσθέτω μάλιστα ότι και δείχνει κάπως να αντιτίθεται. Χρόνια 14 μετά τη στέψη του Καρλομάγνου, Πάπας Λέων Γ΄ αναρτά έξω από τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Πέτρου δυο ασημένιες πλάκες με το «Πιστεύω» χωρίς το Φιλιόκβε ελληνικά και λατινικά. Πράγμα βέβαια που γρήγορα φεύγει, αλλά μένει ως σιδερένιος βραχίονάς κατά της Εκκλησίας της Ανατολής. Όπου ακόλουθα επεμβαίνει με αφορμή την υπόθεση Ιγνατίου-Φωτίου, εκτός των ανωτέρω-δεν με ρωτήσατε- και με την κατηγορία ότι δεν δέχεστε την «προσθήκη και εκ του Υιού» !

     Για την ιστορία σημειώνω ότι προσθήκη «και εκ του Υιού», αποβλήθηκε από το «Πιστεύω» ως αιρετική-879 με απόφαση Φωτίου-Πάπα Ιωάννη Η΄, Σύνοδος λεγόμενη και 8^η Οικουμενική-αλλά επανήλθε και έμεινε οριστικά πια στο  Δυτικό «Πιστεύω» το έτος 1014 όταν ο αυτοκράτορας Ερρίκος ο Β΄ στέφεται στη Ρώμη και επιβάλλει το γερμανικό τυπικό της Λειτουργίας και αυτό με την παρεμβολή «και εκ του Υιού», Φιλιόκβε ψάλθηκε για πρώτη φορά στον Καθεδρικό  ναό του Αγίου Πέτρου».

     Το εργαλείο υπέρ του Πρωτείου Εξουσίας ήταν έτοιμο και στην ώρα του. Σαράντα χρόνια μετά-1054-θρασύς Καρδινάλιος Ουμβέρτος με υπέρβαση εξουσίας αφήνει στην Αγία Σοφία Αφορισμό για την μη αποδοχή του Πρωτείου και του Φιλιόκβε ! Ο παρορμητικός Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος τον ανταποδίδει με Ενδημούσα Σύνοδο, έχουν γίνει όλα   «γης Μαδιάμ».

      Από το 1204, Δ΄ Σταυροφορία ξεχωρίζω την ανείπωτα απαράδεκτη βεβήλωση του Λειτουργικού κέντρου-Αγία Σοφία-της Ανατολικής Εκκλησίας. Και,  ολοκληρώνω με τη Σύνοδο Φεράρας Φλωρεντίας-1438, μόλις πέντε χρόνια πριν το ανείπωτα μοιραίο για την Ανατολή- με την κορύφωση της Δυτικής υπεροψίας-την απαίτηση του Πάπα Ευγένιου Δ’ να φιλήσουν το πόδι του οι αντιπρόσωποι της Ορθόδοξης Ανατολής.

    Αλλά κλείνω με την κατά το έτος 1975 ανατροπή της απαίτησης, με το αυθόρμητο γονάτισμα Πάπα Παύλου 6^ου ενώπιον του Χαλκηδόνος Μελίτωνος ! Και τον αδελφικό ασπασμό στην ανοιχτή αγκαλιά του Πατριάρχη Αθηναγόρα στα Ιεροσόλυμα ! Και την άρση αμφοτέρωθεν των αφορισμών που έχουν προηγηθεί.

     Από δω λοιπόν και πέρα «Στώμεν καλώς οι πάντες σε Ανατολή και Δύση ! Ως παιδιά του Θεού που Αγάπη εστί ! Και αγαπά τους δικαίους, και ελεεί τους αμαρτωλούς !  Και ήρθε στον κόσμο για τους έχοντες ανάγκη Ιατρού, όχι για τους δοκούντες είναι υγιείς !

Αθανάσιος Κοτταδάκης