Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ: ΠΡΟΤΥΠΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ - π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

 Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ: ΠΡΟΤΥΠΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

α) Ο ρόλος της παιδείας στην πρόοδο και ανάπτυξη μιας κοινω­νίας είναι αναντίρρητος σε κάθε εποχή. Με αφορμή την τελευταία πολι­τι­σμική, πνευ­μα­τική, ηθική, κοινωνική και οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα, πολλοί σχολιαστές θεωρούν ότι μεταξύ άλλων αυτή ο­φεί­λε­ται και στην «έλλειψη παιδείας». Δεν διευκρινίζεται όμως, τι ακρι­βώς εν­νοείται με τη φράση αυτή. Υπάρχει έλλειψη σχολείων; Δεν αρκούν οι εκ­παι­δευτικοί; Μή­­πως δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι; Μήπως πάσχει συ­νολικά ο προ­­­σα­νατολισμός και η οργάνωση του εκπαιδευτικού συ­στή­ματος και δεν διατίθενται αρκετοί πόροι γι΄ αυτό;

β) Τα ερωτήματα αυτά προσλαμβάνουν άλλη διάσταση αν σκεφθεί κά­ποιος, πώς μάθαιναν γράμματα οι άνθρωποι σε προγενέστερες αλλά όχι μακρινές εποχές.  Με­­λετώντας τη νεώ­τε­ρη ιστορία δεν μπορεί να μη θαυμάσει κάποιος τη φιλομάθεια, τη συνέπεια, το ζήλο, την ικα­νότητα, τον ενθουσιασμό, «την ασκητική της παιδείας», αλλά και τα απο­τελέ­σμα­τα του εκπαιδευτικού έργου ενός άξιου τέκνου της Εκ­κλη­σίας, του Αγίου Νεκταρίου (1846-1920), που τιμάται στις 9 Νοεμβρίου .

γ) Η σύντομη σκιαγράφηση πτυχών της ζωής του μπορεί να βοη­θή­σει τον καθένα να κάνει τις αναγωγές του και έμμεσα να δώσει κά­ποιες απαντήσεις στα αρχικά ερωτήματα. Είναι χαρακτηριστικό, ότι από μικρή ηλικία ο Αναστάσιος Κε­φαλάς (κοσμικό όνομα του Αγίου) διδασκόταν από τη μητέρα του και αποστήθιζε εκκλη­σια­στικά κεί­μενα. Μάλιστα, ό, τι γνώριζε, επιθυμούσε να το διδάσκει και στους άλ­λους. Είναι γνω­στό, ότι εκείνη την εποχή κυριαρχούσε η λεγόμενη «αλ­λη­λο­διδακτική μέ­­θο­δος», την οποία προφανώς έμαθε στην πατρίδα του, τη Ση­λυβρία της Ανατολι­κής Θράκης.

δ) ΄Οταν ο νεαρός Αναστάσιος βρέθηκε για βιοποριστικούς λόγους στην Κωνστα­ντι­νού­πολη, φρόντιζε να διδάσκονται και άλλοι τα «σο­φά και ωφέλιμα». Εκεί, λόγω έλλειψης χαρτιού και χρημάτων, χρησιμο­ποι­ούσε ως δημοσιογραφικά φύλλα τα «καπ­νο­σακίδια των εν Κωνσταντι­νου­πό­λει καπνοπωλών», για να γράφει ρητά, γνω­μικά και αποφθέγματα. ΄Ετσι έδι­δε την ευκαιρία σε όσους ήθελαν, να τα διαβάζουν και να μορφώ­νονται. Η συλλογή αυτή εκδόθηκε αργότερα συμπληρωμένη με τίτλο: «Ιε­ρών και φιλο­σο­φι­κών λογίων θησαύρισμα». 

ε) Όμως, ο άγιος δεν ενδιαφερόταν μόνο να μεταδίδει τις γνώσεις στους άλλους, αλλά φρόντιζε κι ο ίδιος να μορφώνεται διαρ­κώς. Καταρ­χήν μα­θη­τεύει στο Ελληνικό Σχολείο του Μετοχίου του Πα­ναγίου Τάφου στο Φανάρι. Στη συνέχεια υπηρετεί ως δάσκαλος στη Χίο και, αφού χει­ρο­το­νεί­ται διάκονος, αφήνει τη διδασκαλία και σπουδάζει στο ονο­μαστό Γυμνά­σιο Χίου. Την τελευταία τάξη του Λυκείου παρακο­λουθεί στο Βαρ­βά­κειο Λύκειο Αθηνών και ακολούθως εγγράφεται στη Θεο­λο­γική Σχο­λή, από όπου αποφοιτεί το 1885.

στ) Η προαγωγή του σε Επίσκοπο Πενταπόλεως του Πατριαρχείου Α­λεξανδρείας και η κατά Θεόν πολιτεία του, η αγάπη του για το λαό και η α­­φοσίωσή του στο πνευματικό, συγγραφικό και κοινωνικό του έργο, γεννούν το φθόνο και τη ζηλοτυπία. Αναχωρεί από το Κάιρο και υπηρετεί ως διδάσκαλος του θείου λόγου στην Αθήνα, την Εύβοια και αλλού, ενώ α­πό το 1894 μέχρι το 1908 διεύθυνε τη Ριζάρειο Σχολή. Εδώ  θα ανα­δειχ­θούν οι αρετές ενός άριστου εκπαιδευτικού και τίμιου εκκλη­σια­στι­κού αν­δρός.

ζ) Η επιτυχία του εκπαιδευ­τι­κού και ποιμαντικού έργου του Αγίου Νεκταρίου στηριζόταν στην αγία βιωτή του, η οποία εμπνεόταν από τη θυσιαστική αγάπη, την ταπεινοφροσύνη και το παράδειγμα του Χριστού. Στη ζωή του αγίου συναντούμε: παιδική ακακία και κρυστάλλινο ήθος, διαρ­κή μαθητεία στην αρχαία ελληνική και χρι­στια­νι­κή παράδοση, αγάπη στο μαθητή, πόθο μετά­δο­σης αφομοιωμένων γνώ­σε­ων, έλ­λει­ψη ωραρίου, και κυρίως πα­ράδειγμα προς μίμηση. Όπως γράφει ο Ηλ. Λιαμής, ο ΄Αγιος Νε­κτάριος έλεγε: «Δεν υ­πήρ­ξε δια­κό­νη­μα, ακόμη και –ας την πούμε- “ανάρμο­στη” για τη θέση μου χει­ρω­να­κτι­κή εργασία που να υπέδειξα σε με­γάλο ή μικρό, πριν με δει να κα­τα­πιά­νομαι πρώ­τος εγώ. Πολλές με­θό­δους είχα δο­κι­­μά­σει, τί­πο­τα όμως δεν βρήκα πιο α­ποτελεσματικό από το πα­­ρά­δειγμα»!