ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας: «Η λησμονημένη εντολή: «Πορευθέντες…». Από το λήθαργο στην αφύπνιση». - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, Αρχιεπισκόπου Τιράνων, 

Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας:

«Η λησμονημένη εντολή: «Πορευθέντες…». 

Από το λήθαργο στην αφύπνιση».

Εκδόσεις: «Αποστολική Διακονία…», Αθήνα 2013.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ   ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

    Άνοιγμα καρδιάς και άγγιγμα ψυχών, που δε φαντάστηκαν, πως κάποια μέρα θα τους επισκεπτόταν ο Ιησούς Χριστός ! Διακριτική ιχνηλασία σε μέγα θαύμα, την  ιεραποστολική εξόρμηση της Ορθοδοξίας σε Αφρική, Ασία και αλλαχού από το 2^ο μισό του 20^ου αιώνα, και τους καρπούς της. Με σεμνότητα, με σύνεση, με  ειλικρίνεια, με παρρησία ! Από κατάθεση έγκυρων γραπτών, όπου αποκαλύπτονται κλιμακωτά και οι σταυρικοί βηματισμοί του εμπνευστή, πρωτοπόρου, και πρωτεργάτη αυτής της συγκαιρινής πορείας της Ορθόδοξης Εκκλησίας «εις τα έθνη». .

    Το βιβλίο διαιρείται σε δυο μέρη. Το 1^ο  μέρος επιγράφεται, «Πρώτη φάση αφυπνίσεως», και καλύπτει τη χρονική περίοδο 1958-1980, και το 2^ο, «Νέα ιεραποστολικά μέτωπα», και καλύπτει τα χρόνια, από 1981 και εξής. Σ’ αυτό εντάσσει μεταξύ άλλων σπουδαίων, και τη σταυρική ιεραποστολή στη σκληρή μαρξιστογενή αθεϊστική έρημο της Αλβανίας, και την εκεί «αλλοίωση της δεξιάς του Υψίστου» που την ακολούθησε, τουτέστιν, την ανά-γέννηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της ! Ενώ από λίαν μέχρι έκτακτο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι παρεμβαλλόμενες τρεις «εκ βαθέων» ευδιάκριτα αποκαλυπτικές «αυτοβιογραφικές του παρενθέσεις». 

     Όντως, «η ανάγκη και η δυνατότητα Ορθόδοξης Εξωτερικής Ιεραποστολής στα μέσα του 20^ου αιώνα, δεν ήταν καθόλου αυτονόητες, ούτε εύκολα αποδεκτές». Ήταν κάτι σαν «ξένον άκουσμα», όπως εύστοχα επισημαίνει, και, «οι επιφυλάξεις, οι δικαιολογίες και οι αντιρρήσεις πολλές».

Βλέπετε, είχε μυθοποιηθεί τότε η αξία της Εσωτερικής Ιεραποστολής, και πρόβαλλε ως υπέρ-αρκετή. Αλλά ! Και η περιβόητη «στροφή στην Ορθοδοξία», που έβγαινε στο ξέφωτο με μια σαγηνευτική Θεό-ερωτική λεξημαγεία, σήμα-σύνθημα ριζοσπαστικό-«Η Ορθοδοξία το φως, η Δύση το σκότος»-και προπομπούς «μεγάλα μονοπώλια» της Ορθοδοξίας, προσπέρασε το καίριο θέμα. Προτίμησε να πτερνίσει ηχηρά την προηγηθείσα αξιόλογη χριστιανική αφυπνιστική προσπάθεια, αντί να δοξάσει το Θεό, και να πάει πιο πέρα. Επειγόταν να καθιερώσει το νέο «μύθο», ένα ελκυστικό πακέτο θείων ερώτων, περιέχον σταυρικά υποκατάστατα και βυζαντινές ασκητικό-μοναστικές γραφικότητες ! 

     Σ’ αυτή την κρίσιμη ιστορική συγκυρία-1958-ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος, ανήκων από μαθητής Γυμνασίου στην πνευματική αυλή Ευσεβίου Ματθοπούλου-«Ζωή»-και ήδη

αριστούχος νέος θεολόγος με εκπληκτικές περγαμηνές δημιουργικής παρουσίας και προσφοράς στο χώρο της νεολαίας-ενδεικτικά αναφέρω το Ανώτερο Κατηχητικό Αγίου Κωνσταντίνου Ομονοίας με τον απλησίαστο σήμερα αριθμό των όχι λιγότερων από διακόσιους πενήντα μαθητών 1^ης έως 3^ης σημερινού Λυκείου-έρχεται να κομίσει, ίσως από κλήση θεϊκή, πρόταση για τη «λησμονημένη εντολή: «Πορευθέντες…» Και όχι μόνο. Αλλά, και να άρει το Σταυρό της ! Καθώς, «ου μετά πολλάς ταύτας ημέρας»-1961-με νεανική ομάδα ψυχωμένων αδελφών, δημιουργεί το ομώνυμο «Διορθόδοξο Ιεραποστολικό

Κέντρο», αποβλέποντας στη «συστηματοποίηση και περαιτέρω ανάπτυξη της ιεραποστολικής προσπάθειας». Προσδιορίζει δε ότι θα κινηθούν: «Στη γραμμή των Πατέρων»-γραπτό γόνιμο, ως και επαναστατικό, που αποκαλύπτει ξεχασμένο Σταυρό-εξοπλισμένοι πρώτιστα και κύρια με: «Επιστράτευση προσευχής»-«Δεν εννοούμε την προσευχή που γίνεται μια φορά-«εάν τύχει»-αλλά την προσευχή η οποία αποτελεί έργο και αγώνα καθημερινό», και «αποβλέπει σε μία άμεση σύγκρουση με την αγνωσία του Θεού ή την ειδωλολατρία, όπου «οι δυνάμεις του σκότους» κυριαρχούν επί αιώνες»-σ.84,83. Και: «Ιδού εγώ και τα παιδιά, α μοι έδωκεν ο Θεός» ! Στην αφετηρία του Γολγοθά της Εξωτερικής Ιεραποστολής, «βάζουμε το χέρι στο αλέτρι, και δε γυρίζουμε να κοιτάξουμε πίσω» !

    Αποβλέποντας σε «ευρύτερη αφύπνιση της ιεραποστολικής συνειδήσεως», μελετά τις υπάρχουσες ορθόδοξες καταβολές σε Κορέα, Ιαπωνία, Κίνα, Αφρική, και οργανώνει φροντιστηριακά μαθήματα δεδομένων του χώρου ιεραποστολικής απαρχής-Αφρική. Βυθίζει το βλέμμα στην προοπτική του εγχειρήματος, και, ως συγγραφέας Κατηχητικών Βοηθημάτων με μαθήματα που παρακολουθούσε τότε μέγας αριθμός παιδιών και νέων, προβάλλει την Εξωτερική Ιεραποστολή ως δυναμικό ενδεχόμενο και δημιουργικό οραματισμό ζωής-«Ο λειτουργός του Κυρίου»-σ.135, «Ορθόδοξη Εξωτερική Ιεραποστολή»-σ. 142. Κινούμενος δε, όπως οι Τρεις Ιεράρχες «άνετα … μέσα γενικά στον πολιτισμό», με σύνεση βαφτισμένη σε ρεαλισμό, δεν προσπερνά προηγηθέντα παραπλήσια εγχειρήματα άλλων Εκκλησιών. Σπεύδει να έρθει σε «επαφή με διάφορες ιεραποστολικές προσπάθειες», ταξινομεί προσεκτικά τα συν και πλην τους. Και, με τα εφόδια αυτής της σπουδής, αφού χειροτονείται Πρεσβύτερος-24.5.1964-«το βράδυ της ίδιας ημέρας» επιχειρεί άλμα επιτόπιας ανίχνευσης και μελέτης ιεραποστολικών δεδομένων στην Αφρική, αναχωρώντας για την Καμπάλα της Ουγκάντα.

     Εδώ όμως μια ελονοσία και κάτι άλλο παραπλήσιο, θεία παραχώρηση υψηλής δοκιμασίας, του δίνει σήμα άρδην αλλαγής των ένθερμων αυτών σχεδιασμών. Πλην, στο μέτρο που, «ο τρώσας και ιάσεται», ο Θεός και ευλογεί και μεταστοιχειώνει την «παραχώρηση» σε προώθηση του ιερού στόχου από άλλη οδό και ανώτερο επίπεδο. Από συστηματικές και ευρείες Πανεπιστημιακές σπουδές θρησκειολογίας στη Γερμανία με επίκεντρο το θέμα που έκανε όραμα, στόχο, και σκοπό ζωής, τη μελέτη των δυνατοτήτων και των τρόπων «θεολογικής εμβάθυνσης» της ορθόδοξης Εξωτερικής Ιεραποστολής ! 

     Τα πορίσματα αυτής της μελέτης παρουσιάζει σε διεθνή ιεραποστολικά Κέντρα και Συνέδρια, τα καταθέτει ως ορίζουσες στο υπό την ευθύνη του «Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος». Αυτό που δημιούργησε-1971-το θερμό ενδιαφέρον του μακαριστού Αρχιεπίσκοπου Ιερώνυμου Α΄ για την Ιεραποστολή, και τα προβάλλει στις παραδόσεις του ως Καθηγητής της Ιστορίας Θρησκευμάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με έσωθεν και εξ εμπειρίας ζέση στους φοιτητές της Θεολογίας, 1972-1992. Έτσι, έχοντας στο μεταξύ χειροτονηθεί, Διάκονος-1960, όντας στη «Ζωή»-Πρεσβύτερος-1964, ευθύς μετά την αποχώρησή του, και Τιτουλάριος Επίσκοπος, Γενικός Διευθυντής της «Αποστολικής Διακονίας»-1972-με τα, «Γραφείο Εξωτερικής Ιεραποστολής», «Κέντρο Ιεραποστολικών Σπουδών», και «Γυναικεία Μοναχική Ιεραποστολική Αδελφότητα», που δημιουργούν συν-αμφότεροι, έχουν θεμελιώσει καλά αυτό το υψηλής ευθύνης έργο.

     Άρτια εξοπλισμένος τώρα, Καθηγητής Πανεπιστημίου και ορθόδοξος Επίσκοπος, ανοίγεται-2^ο Μέρος-σε «Νέα Ιεραποστολικά Μέτωπα»(1981 εξ.). Κένυα, Ουγκάντα, Τανζανία, όπου «και οι λίθοι κεκράξονται», τις νέες ορθόδοξες ενορίες που ιδρύει και πλείστα συμπαρομαρτούντα αναγκαία που δημιουργεί. Παράλληλα προχωρεί σε ευρύτερη και άμεση «συμμετοχή στην οικουμενική ιεραποστολική αναζήτηση». Εδώ με παρεμβάσεις και εισηγήσεις που τις διακρίνει ποιότητα επιστημονική, ορθόδοξος φλογισμός, αλλά και ρεαλισμός, στο μέτρο που μαρτυρούν συσχετισμό με τις «ριζικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στην υφήλιο»-«Επισήμανση βασικών δεδομένων και αιτημάτων της σύγχρονης Ιεραποστολής», 1988. Ή, από θέση ηγετική, ως Πρόεδρος στην Ολομέλεια της «Επιτροπής Παγκοσμίου Ιεραποστολής και Ευαγγελισμού»-Σαν Αντόνιο, Τέξας, Μάιος 1989-παρουσιάζει ενώπιον 722 συνέδρων από 106 χώρες «μία από τις κύριες

εισαγωγικές ομιλίες» στο βασικό θέμα της: «Γενηθήτω το θέλημά Σου-Ιεραποστολή στα ίχνη του Χριστού». Όπου, «η ορθόδοξη θεολογία, και ειδικά η ορθόδοξη εκκλησιολογία», είναι λίαν ευδιάκριτες, η δε δυνατότητα «αποφασιστικής συμβολής της στον ορθό προσανατολισμό ολόκληρου του χριστιανικού κόσμου», υπολογίσιμη. Σ’ αυτήν θέτει για πρώτη φορά και το θέμα της επιβολής του μαρξιστικού ολοκληρωτικού καθεστώτος σκληρής αθεΐας στην Αλβανία, διό και στο σχετικό «Μήνυμα», ανάμεσα σε άλλα επισημαίνεται: «Ακούσαμε ακόμη την άφωνη οδύνη θρησκευτικών κοινοτήτων, στις οποίες το Σύνταγμα της χώρας αρνείται το δικαίωμα υπάρξεως».

     Το κείμενο 7-«Ενεργώντας … με Εσχατολογική και Πανανθρώπινη Προοπτική»-(Ιεραποστολή στις επόμενες δεκαετίες)-όχι λιγότερο τα 8 και 9-«Σε εποχή ριζικών αλλαγών», και, «Η Θεολογική κατανόηση της Ιεραποστολής»-κινούνται σε υψηλό βηματισμό ορθόδοξης θεολογικής κατάθεσης και επιστημονικής πληρότητας για το θέμα, αντικρίζουν την επικαιρότητα με ανοιχτά μάτια, και βυθίζουν το βλέμμα στα επερχόμενα, με «πνεύμα δυνάμεως, αγάπης, και σωφρονισμού, που έδωκεν ημίν ο Θεός»-2Τμ.1,7-όχι δειλά, ούτε φοβικά. Και, αποκαλύπτουν de facto-«στεναγμοίς αλαλήτοις»-πόσο μικρός είναι ο ορίζοντας όσων ενταύθα κυμβαλίζουν αντί-δυτικά, ή διονυσιάζονται αφοριστικά, και τάχα μου ως … «αλάθητοι» εκφραστές «πούρας … Ορθοδοξίας», εξαπολύουν στιγματισμούς ανορθοδοξίας όπου αυτοί νομίζουν. Ενώ το 10-«Μεταδίδοντας το Ευαγγέλιο στον κόσμο σήμερα»(Η περίπτωση της Αλβανίας)-που αποτελεί μια συνοπτική έκθεση της επιτευχθείσης αναγέννησης της ομώνυμης Εκκλησίας, και παρουσιάστηκε ενώπιον της Γενικής Συνόδου της Αγγλικανικής Εκκλησίας-York Μ. Βρετανίας, 2011-με κινεί να ρωτήσω, όταν το 1989 έθετε στο Σαν Αντώνιο-Τέξας-το θέμα του σκληρού αθεϊστικού καθεστώτος στην Αλβανία, αν είχε μέσα του κάποιο προμήνυμα ότι, δυο χρόνια μετά-Ιανουάριος 1991- θα τον καλούσε ο Θεός στο μέγα έργο αναστήλωσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της.

      Τώρα, στο «Μνημόσυνον», καταθέτει «εκ βαθέων» αγάπη, σεβασμό, και τιμή σε σημαίνοντα πρόσωπα-μακαριστοί Πατριάρχες, Κωνσταντινούπολης Δημήτριος και Αλεξανδρείας Νικόλαος, Καθηγητές Ν. Νησιώτης, και  Η. Βουλγαράκης-που ενίσχυσαν τον

ιεραποστολικό βηματισμό του. Ιδιαίτερα στο μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο Α΄(Κοτσώνης)-που η μικρόνοια και μικροψυχία, αντάμα με την τυφλή πολιτική σκοπιμότητα όσων τελικά έφεραν τη χώρα στο σημερινό κατάντημα, «μωραίνει Κύριος…», τον σπίλωσε μανικά, πλην πολύ άδικα-ο οποίος από Αρχιμανδρίτης-Καθηγητής στη Θεολογική του ΑΠΘ αγκάλιασε «το ξεκίνημα της Εξωτερικής Ιεραποστολής», ως Αρχιεπίσκοπος «διετέλεσε συμπαραστάτης θερμός», και «στην τελευταία περίοδο της ζωής  του … ‘εν θλίψει πολλή μετά χαράς Πνεύματος αγίου’. δεν έπαψε να παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και στοργή κάθε προσπάθεια στα νέα σύνορα της εξωτερικής ιεραποστολής και να ενισχύει με έντονη προσευχή και θερμή προτροπή, όσους αγωνίζονται σ’ αυτόν τον τομέα»-σ.360..

       Τέλος, στη «Σύνοψη - Συμπέρασμα», και μόνο ο τίτλος: «Οικουμενική Διάσταση και Αποστολική Ευθύνη της Ορθοδοξίας», πολύ περισσότερο, οι κρυστάλλινα ορθόδοξες, επιστημονικά θεμελιωμένες, πάντα σε συσχετισμό με τα προβλήματα της εποχής θέσεις και προτάσεις του, αποτελούν «ξένον άκουσμα» για πολλούς στην Ελλαδική Ιεραρχία, και αφορμή πολεμικής πυράκτωσης για άλλους ! Ενώ, τα έγγραφα του «Παραρτήματος» αντηχούν «ως φωνή υδάτων πολλών» τη ζωντάνια, την  ολοκληρωτική αφοσίωση, τη συστηματικότητα, το αίσθημα ευθύνης με τα οποία ως «πιστός του Κυρίου οικονόμος» ανήγαγε σε έργο ζωής την Εξωτερική Ιεραποστολή !

     Άφησα για ιδιαίτερη ανίχνευση τις από λίαν μέχρι και έκτακτα ενδιαφέρουσες παρεμβαλλόμενες τρεις «εκ βαθέων», πλην ευδιάκριτα αποκαλυπτικές «αυτοβιογραφικές του παρενθέσεις». Ελπίζω να μου συγχωρηθεί το τόλμημα.

  

   Πρώτη, σ. 75-81. Στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, 1952-54, παίρνει «την οριστική απόφαση. Θα αφιέρωνα τη ζωή μου ολοκληρωτικά στο Θεό, μέσα στην Εκκλησία». Πλην, και προσθέτει: «Αποφάσισα να αφοσιωθώ στη λεγόμενη «Εσωτερική Ιεραποστολή» ως μέλος της Αδελφότητας», ήγουν μέσω της «Ζωής». Όπου στο μεταξύ, με τις περγαμηνές που προανέφερα, τον άλλης ποιότητας λόγο που κομίζει, αλλά και ως, «ιδέσθαι ουκ ευκαταφρόνητος, πράον και σεμνόν ήθος εμφαίνων» κοντά στα τριάντα του, έχει κατακτήσει τις καρδιές της γενιάς μου. Στο πρόσωπό του-και μερικών ακόμα-σφηνώνουν μέσα μας προσδοκίες ανανέωσης του χώρου που, μετά το 1954-θάνατος Σεραφείμ Παπακώστα-έχει γύρει στο λυκόφως του. Οι κεραίες του πιάνουν το σήμα, καταθέτει εισήγηση-«Το νόημα της κρίσεώς μας». Υποψιάζομαι, δείχνει ως διέξοδο το άνοιγμα στην Εξωτερική Ιεραποστολή. Ιδρύει το, «Πορευθέντες»-1958. Τη μεθεπόμενη χρονιά γίνεται το μπουμ της διάσπασης. Μένει στη «Ζωή», χειροτονείται Διάκονος-1960. Όσοι ήμασταν εκεί, «θάλασσες και πελάγη» τα δάκρυα χαράς και ελπίδας. Πλην, τον έχει συνεπάρει το «Πορευθέντες», για το οποίο όμως  ως φαίνεται, μέσα σ’ αυτή την κρίση βρίσκει τοίχο ! Το παλεύει εντός του, φεύγει και πάει στην Πάτμο, στον π. Αμφιλόχιο (Μακρής), Γέροντα-κεφαλαίο «Γ»-με κεραίες υψηλής εμβέλειας. Είναι πλάι του ! Χριστούγεννα 1962, το καίριο ερώτημα έχει απαντηθεί: «Μου φτάνει ο Θεός» ! Η Ανατολική Αφρική τον έχει κερδίσει. Ένα χρόνο μετά, «τον Δεκέμβριο του 1963 αποχώρησα από τη «Ζωή».

     Δεύτερη, σ. 169-184. Ουγκάντα 1964. Ελονοσία και εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας. Οι γιατροί του λένε ρητά: «Ξέχασε για καιρό την Αφρική». Τα πράγματα διαμηνύουν ανατροπή των ένθερμων Ιεραποστολικών σχεδιασμών του. Αλλά, έρχεται ουρανόσταλτη μια υποτροφία για υψηλές-μεταπτυχιακές- Πανεπιστημιακές σπουδές στη Γερμανία, επικεντρωμένες στο δίδυμο  Θρησκειολογία-Ιεραποστολή. Η Αγάπη του Θεού ήθελε να συνεχιστεί η σύγχρονη ορθόδοξη Εξωτερική Ιεραποστολική προσπάθεια, αλλά να προωθηθεί άρτια, συστηματικά, υπεύθυνα.

     Τρίτη, σ. 267-276. Λίαν εύστοχα την εντάσσει ως εισαγωγή στο 2^ο Μέρος-«Νέα Ιεραποστολικά Μέτωπα»(1981εξ.). Βηματίζουμε στη δικαίωση της επιλογής. Εξωτερική Ιεραποστολή με όπλο το βίωμα: «Μου φτάνει ο Θεός». Πρωταρχικό και καίριο ! Πλην, από ανθρώπινη πλευρά, με συστηματική προπαρασκευή, επιστήμη, ρεαλισμό, επαφή με το παρόν, και οικουμενική συνεργασία. Αποκορύφωμα η νέα Εκκλησία της Αλβανίας. «Αύτη η αλλοίωσις της δεξιάς του Υψίστου». Έτσι αρχίζουν τα θαύματα !

     Λοιπόν, τίμια, ανοιχτά, και απερίφραστα. Δυο μορφές έβαλαν ιδιαίτερη σφραγίδα δημιουργικής παρουσίας και προσφοράς στην Ελλαδική Ορθοδοξία, και ίσως στην ευρύτερη κατά τον 20^ο αιώνα. Στο πρώτο μισό του, ο Μεγαλοσπηλιώτης Ιερομόναχος Ευσέβιος Ματθόπουλος, εμπνευστής, πρωτοπόρος και πρωτεργάτης με την Αδελφότητα Θεολόγων  «Ζωή» της λεγόμενης Εσωτερικής Ιεραποστολής. Ήτοι, της αφύπνισης και άσκησης του εκκλησιαστικού πληρώματος σε συνειδητή βίωση της Αλήθειας Χριστός-Εκκλησία. Ή πιο απλά, σε συνειδητή και συνεπή χριστιανική ζωή. Πάνω στο έργο του, όσο κι αν η ευδιάκριτη μικροψυχία δεν αφήνει να το δεχτούν, πάτησαν όσοι προχώρησαν παραπέρα !

     Στο δεύτερο μισό, ο παιδιόθεν εκ της πνευματικής αυλής αυτού Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος, εμπνευστής, πρωτοπόρος, και πρωτεργάτης της εκπληκτικής πια

σύγχρονης ορθόδοξης Εξωτερικής Ιεραποστολής σε Αφρική, Ασία και αλλού. Το «ξένον άκουσμα», είναι τώρα «ξένον θέαμα» ! Στον οποίο, χρεώνοντας, όπως οφείλουμε, ως ειδική Εξωτερική Ιεραποστολή και την ανάσταση-πάντα με τη χάρη του Θεού-της νεκρής, λόγω του καθεστώτος μακρόχρονης, όσο και μικρονοϊκής μαρξιστικής αθεϊστικής ερημίας, Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, αφήνουμε στον καθένα να μιλήσει για το μέγεθος της παρουσίας και προσφοράς του στη συγκαιρινή ζωή της Ορθοδοξίας. Όσο κι αν κοάζουν, οι της περιβόητης «στροφής στην Ορθοδοξία» στιγματίζοντας τον πρώτο και το έργο του δυτικόπληκτο, και οι «ταμπελουργοί» και «σφραγιδοκόποι» της «πούρας Ορθοδοξίας», ενοχλούμενοι- τάχα μόνο;-από τη διορθόδοξη καταξίωση, και τη διαχριστιανική πνευματική εμβέλεια του δεύτερου, αμφότεροι ευλογήθηκαν από το Θεό να επιτελέσουν έργο μέγα !                                                                             

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα.»

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ   ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ