Ποιμαντορική Εγκύκλιος Χριστουγέννων 2017 - Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ

Τέκνα μου ἀγαπητά καί περιπόθητα,

Τὸν Ἀστέρα οἱ Μάγοι ἰδόντες, τρόπῳ ξένῳ,

τούτῳ παρείποντο, τὸν τεχθέντα ἐπιζητοῦντες,

ὃν εὑρόντες δώροις ἐτίμησαν, χρυσῷ καὶ λιβάνῳ, καὶ σμύρνῃ βοῶντες·

Δόξα ἐν ὑψίστοις τῷ τεχθέντι Θεῷ.

Κατά τήν παμμεγίστη Ἑορτή τῆς Γεννήσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ἡ Ἁγία Ἐκκλησία ὅρισε, ἰδιαίτερη μνεία καί ἀναφορά, ἐπαινετική καί μιμητική, νά γίνεται στά πρόσωπα τῶν τριῶν Μάγων, τῶν προσκυνησάντων τό θεῖο βρέφος, τό ἐπαναπαυόμενο στίς ἀγκάλες τῆς ἁγίας αὐτοῦ Μητρός.

Τόσο ἡ ὑμνολογία ὅσο καί οἱ εἰκονογραφικές παραστάσεις τῆς Ἑορτῆς, προβάλουν τίς σεβάσμιες μορφές τους. Παρουσιάζονται συνήθως ἐν πορεία, ἄλλοτε νά πεζοποροῦν, ἄλλοτε νά ἱππεύουν, ἀκολουθώντας ὡς ὁδοδείκτη τό Ἄστρο τῆς Βηθλεέμ. Συχνά Ἄγγελος Κυρίου προπορεύεται ἔμπροσθεν αὐτῶν καί τούς καθοδηγεῖ. Κρατοῦν δῶρα γιά τόν ἄγνωστο Βασιλέα πού ἀναζητοῦν, χρυσό καί λίβανο καί σμύρνα. Κι ὅταν συναντοῦν τό «νέο παιδίον, τόν πρό αἰώνων Θεό» ἀγκαλοφορούμενο ὑπό τῆς Παρθένου Μητρός Του, πέφτουν καί Τόν προσκυνοῦν· ἐκεῖνοι οἱ σοφοί καί οἱ σπουδαῖοι του κόσμου, Αὐτόν πού ἦρθε ταπεινά καί παράδοξα νά οἰκονομήσει τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπινου γένους.

Τούτη τήν ἐξέχουσα θέση καταλαμβάνουν οἱ Μάγοι οἱ ἐξ Ἀνατολῶν κατά τήν σημερινή Ἑορτή τῆς τοῦ Χριστοῦ γεννήσεως, καί φρονοῦμε πώς τοῦτο δέν ἐπιτάσσεται μόνο ἀπό τή βιβλική διήγηση, ἀλλά καί ἀπό τή σημασία τῆς ἀναζήτησης καί τῆς προσκύνησής τους. Ἡ συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν ζῶντα Θεό, σέ κάθε ἐποχή, ἀποτελεῖ τό σκοπό τῆς ὕπαρξης καί τῆς ζωῆς. Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία ἀναδεικνύει πάντα τίς προϋποθέσεις τούτης τῆς συνάντησης, τούτης τῆς σχέσης μεταξύ του ἀνθρώπου καί τοῦ Θεοῦ, ἔτσι ὅπως τή βίωσαν μορφές ἅγιες ἀνά τούς αἰῶνες, μέ σκοπό νά ὠφεληθοῦμε καί ἐμεῖς στή δική μας πορεία πρός προσκύνηση τοῦ Σαρκωμένου Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ.

Ζώντας σέ καιρούς δύσκολους, σέ μία ἐποχή κρίσης, ὅπου ἡ ἀγωνία καί ὁ φόβος τῆς ἐπιβίωσης κυριαρχοῦν, εἶναι εὔκολο ὁ ἄνθρωπος νά γίνει ἀναζητητής τοῦ πρόσκαιρου καί τοῦ ἐφήμερου, χωρίς νά ἔχει τό κουράγιο ἤ τήν ἐπιθυμία νά στρέψει τή ματιά του πρός τόν οὐρανό καί πρός τά ἀληθινά προβλήματα τῆς ζωῆς.

Ἄν ἀναλογιστεῖ κανείς ἐπίσης, πώς ἡ κρίση αὐτή ἀναπτύσσεται μέσα στά πλαίσια ἑνός πολιτισμοῦ πού ὄχι μόνο ἔχει ἐξαγγείλει τό θάνατο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά προσπαθεῖ ἐναγώνια νά ἀποδείξει πώς ἡ ζωή χωρίς Αὐτόν εἶναι θελκτικότερη, γίνεται κατανοητό πώς οἱ αἰτίες καί οἱ λόγοι πού ὁδήγησαν τά τρία αὐτά πρόσωπα νά κινηθοῦν ἀπό τήν αὐτάρκεια τῆς ἀτομικῆς γνώσης, στή μεταφυσική ἀναζήτηση τοῦ ὑπερβατικοῦ, εἶναι πολύτιμη καί καθόλα ἐπίκαιρη.

Ποιές λοιπόν οἱ ἀφετηρίες τῆς ἀναζητήσεως καί ποιά ἡ σημασία τῆς κατάθεσης τῶν τριῶν αὐτῶν προσκυνητῶν τοῦ θείου βρέφους;

Ἡ ἀναζήτηση τῶν Μάγων τῆς Ἀνατολῆς ἔχει ὡς ἀπαρχή της, τή σπουδή τῆς κτίσεως. Οἱ Μάγοι ἦταν μέλη μίας ἐκ     τῶν ἕξι φυλῶν τῆς Μηδίας, καί ἀποτελοῦσαν τούς θεματοφύλακες τῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης τῆς ἐποχῆς τους, ἔχοντας ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιά τήν ἀστρονομία, ἀλλά καί ὑπηρετώντας τό λαό τους μέ καθήκοντα ἱερατικῆς φύσεως. Γι’ αὐτούς ὁ κόσμος, ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ, εἶναι τό περιβάλλον στό ὁποῖο ἀναζητοῦν τήν ἀλήθεια. Ἡ ἐπιστημονική γνώση κατά τή θεώρηση αὐτή γίνεται τό ἔναυσμα μίας γνήσιας ὑπερβατικῆς ἀναζήτησης, πολύ διαφορετικῆς ἀπό ἐκεῖνο πού ἀποκαλοῦμε «ἔρευνα» μέσα στό πλαίσιο τῆς ἐπιστημολογίας τοῦ σύγχρονου δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Σήμερα ἡ ἐπιστήμη πολύ συχνά αὐτοπεριορίζεται στό ἐγχείρημα νά ἀποδείξει τήν αὐτάρκεια τοῦ ἀνθρώπου, ἄν ὄχι, τήν ἀπουσία τῆς θεϊκῆς πνοῆς στό κόσμο. Μία τέτοια ἐμμονή δέν ὑπάρχει στή σκέψη τῶν Μάγων τῆς Περσίας. Ἐκεῖνοι ἐνδιαφέρονται γιά τήν ἀλήθεια, χωρίς νά στρατεύουν ἰδεολογικά τά πορίσματα τῆς ἐπιστήμης στίς φιλοσοφικές τους ἐπιλογές. Γι’ αὐτό ἐξάλλου ἔχουν τήν τόλμη νά ἀναζητήσουν τήν ἀλήθεια πέρα ἀπό τό δικό τους τόπο καί τό δικό τους σπουδαῖο πολιτισμό.

Ἡ ἀναζήτηση τῶν Μάγων τῆς Ἀνατολῆς ἐπεκτείνεται πέρα ἀπό τή φυσική  στό χῶρο τῆς μεταφυσικῆς. Κατανοοῦν δηλαδή οἱ σοφοί αὐτοί ἄνδρες, πώς ἡ κτίση δέν κυοφορεῖ ὅλες τίς ἀπαντήσεις πού ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη. Ὑπάρχουν πράγματα πού δέν μποροῦν οὔτε νά μετρηθοῦν, οὔτε νά ἐξηγηθοῦν μέ νόμους φυσικούς καί μαθηματικά ἀξιώματα. Τοῦτα τά παράδοξα προκαλοῦν τό ἐνδιαφέρον τῶν Μάγων. Γι’ αὐτό ἡ θέα ἑνός ἀστεριοῦ πού δέν ὑπακούει στούς κανόνες τοῦ οὐρανοῦ, ἀφοῦ δέν κινεῖται ἀπό τήν Ἀνατολή πρός τή Δύση, ἀφοῦ ἐμφανίζεται καί ἐξαφανίζεται, ἀφοῦ καταδεικνύει ἕνα συγκεκριμένο τόπο ἐπί τῆς γῆς, τή Βηθλεέμ, πρᾶγμα πού δέν ἐνεργοῦν τά συνήθη οὐράνια σώματα, γίνεται ἀντικείμενο μελέτης. Γιά νά ἀνταπεξέλθουν στίς ἀπαιτήσεις τούτης τῆς ἔρευνας καταφεύγουν ὄχι μόνο στή σοφία τῆς παραδόσεώς τους, ἀλλά καί σέ κείμενα προφητικά, προερχόμενα ἀπό τήν ἰουδαϊκή παράδοση. Ἔτσι πείθονται πώς τό θαυμαστό αὐτό ἀστρικό φαινόμενο εἶναι σημεῖο πού μαρτυρεῖ γεγονός μεγάλης σημασίας, τήν ἔλευση δηλαδή ἑνός βασιλέα ἀνωτέρου ἀπό κάθε ἄλλον.

Ἡ ἀναζήτηση τῶν Μάγων τῆς Ἀνατολῆς ὁλοκληρώνεται μέ τήν προσκύνησή τους. Οἱ σπουδαῖοι αὐτοί ἄνδρες, οἱ ἐπιφανεῖς καί σοφοί, οἱ πλούσιοι καί ἰσχυροί, συναντοῦν μία ταπεινή κόρη πού κρατᾶ στά χέρια της ἕνα νήπιο. Καμιά ἀπογοήτευση δέν γεννᾶται στή ψυχή τῶν Μάγων· καμία ἀμφιβολία δέν ἐμφανίζεται, κανένας δισταγμός. Τοῦτο συμβαίνει γιατί οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ἀναζητοῦν τήν ἀλήθεια γιά νά τή προσκυνήσουν. Ἡ προσκύνηση εἶναι ὁ σκοπός τῆς ἀναζήτησής τους, ὁ προορισμός τῆς σπουδῆς τους, ἡ ἀποστολή τῆς ἐπιστήμης τους. Δέν ἀναζητοῦν κάτι γιά νά λατρευτοῦν οἱ ἴδιοι, ἀλλά ψάχνουν Ἐκεῖνον πού ἀξίζει ἀληθινά νά λατρέψουν. Καί γι’ αὐτό ἄλλωστε ἀξιώνονται νά δοῦν καί ν’ ἀναγνωρίσουν τόν ἐνανθρωπήσαντα Λόγο.

Ἡ ἀναζήτηση τῶν Μάγων, τούς ὁδηγεῖ στήν προσκύνηση, καί αὐτή μέ τή σειρά της κορυφώνεται στήν προσφορά δώρων πολύτιμων στό θεῖο βρέφος, χρυσοῦ καί λιβάνου καί σμύρνας. Καταθέτουν ὅ,τι ἔχει ἀξία, μέ τά μέτρα καί τά σταθμά τά κοσμικά, γιά νά λάβουν ὡς ἀντίδωρο, ἀπαντήσεις καί διεξόδους πού ἀφοροῦν τό ὑπαρξιακό τέλμα στό ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐγκλωβιστεῖ. Παραθέτουν στοιχεῖα τοῦ κόσμου πού συμβολίζουν πολλά περισσότερα ἀπό ἐκεῖνα πού φαίνονται.

Ἡ κατάθεση τῶν Μάγων τῆς Ἀνατολῆς γίνεται μέ χρυσό. Ἔτσι τιμοῦν τό Χριστό ὅπως ἁρμόζει σέ βασιλέα ἀληθινό, στόν ὁποῖο ταιριάζουν δῶρα πολύτιμα. Ὁ χρυσός ὅμως φέρει καί ἄλλον συμβολισμό. Στή ζωή ὑπάρχουν πράγματα σημαντικά καί δυσεύρετα.  Εἶναι ἐκεῖνα πού δίνουν τό νόημα στό βίο τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἀγώνας τοῦ ἀνθρώπου τελικά εἶναι νά ἀνακαλύψει ποιά εἶναι αὐτά πού νοηματοδοτοῦν τή ζωή του. Οἱ Μάγοι προσφέρουν χρυσό ἀναγνωρίζοντας πώς ἡ ζωή ἀποκτᾶ τό ὑπέρτατο νόημα μόνο μέσα ἀπό τή σχέση καί τήν ἕνωση μέ τό Θεό.

Ἡ κατάθεση τῶν Μάγων τῆς Ἀνατολῆς γίνεται μέ λίβανο. Ἔτσι τιμοῦν τό Χριστό ὅπως ἁρμόζει σέ Θεό ἀληθινό, ὁ ὁποῖος δέχεται θυσίες. Ὁ λίβανος ὅμως φέρει καί ἄλλον συμβολισμό. Εἶναι σημεῖο τῆς προσφορᾶς μέ διττή ἔννοια. Εἶναι ἡ λατρευτική ἀναφορά στό Θεό, εἶναι καί ἡ φιλάνθρωπη στάση πρός τόν ἀδελφό. Προσφέρω στό Θεό ἀπό τό κόπο μου γιά νά εὐλογηθεῖ ἡ ζωή μου, προσφέρω στόν ἀδελφό ἀπό τά δωρήματα τοῦ Θεοῦ σέ ἐμένα, γιά νά ἀναπαύσω καί τή δική του ταλαιπωρία. Οἱ Μάγοι προσφέρουν λίβανο ἀπελευθερώνοντας τή ζωή ἀπό τά δεσμά τῆς ἀνάγκης, ἀνοίγοντας στόν ἄνθρωπο τόν ὁρίζοντα τῆς θείας χάριτος.

Ἡ κατάθεση τῶν Μάγων τῆς Ἀνατολῆς γίνεται μέ σμύρνα. Ἔτσι τιμοῦν τό Χριστό ὅπως ἁρμόζει σέ Ἐκεῖνον πού ἐνῶ εἶναι ἀθάνατος, ἐπιλέγει νά πεθάνει γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Ἡ σμύρνα ὅμως φέρει καί ἄλλον συμβολισμό. Ἡ χρήση της σχετίζεται μέ τίς ταφικές συνήθειες. Εἶναι στοιχεῖο τοῦ θανάτου, τοῦ μόνου ἀληθινοῦ ἐχθροῦ του ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τό Θεό γιά νά ζήσει, ὄχι γιά νά πεθάνει. Ἡ παρακοή καί ἡ πτώση ὁδήγησαν σέ μία παραφύση ζωή, τῆς ὁποίας ἡ κάθε πτυχή σκιάζεται ἀπό τήν ἁμαρτία, τόν πόνο καί τή φθορά. Οἱ Μάγοι προσφέρουν σμύρνα καταθέτοντας τό ἀδιέξοδό του θανάτου, στά πόδια ἐκείνου πού ἔμελλε μέ τήν Ἀνάστασή του νά καταργήσει τό θάνατο καί τά γεννήματά του.

Τέκνα μου ἀγαπητά,

Ζώντας σέ χρόνους μετανεωτερικούς, ἔχουμε πιστέψει πώς κατακτήσαμε τήν ἐλευθερία μας ἐπειδή ἡ τεχνολογία καί τά μέσα πού αὐτή μας παρέχει, ἀνοίγουν μπροστά μας ἀμέτρητες ἐπιλογές. Τούτη ὅμως ἡ πολυπλοκότητα, ἡ πολυδιάσπαση τοῦ βίου μας παράγει ταυτόχρονα ἄγχος, φόβο καί σύγχυση. Ὑπάρχει ἡ αἴσθηση πώς πορευόμαστε μέσα στό σκοτάδι τῶν πολλαπλῶν μας ἐπιλογῶν. Ποῦ στά ἀλήθεια ὅμως πᾶμε; Ποῦ ἀξίζει νά ὁδηγήσουμε τή ζωή μας; Ποιό «σημεῖο» θά κατευθύνει τά βήματά μας; Ποιό φῶς θά διακρίνει τήν ἀλήθεια ἀπό τό ψεῦδος;

Οἱ μορφές τῶν Τριῶν Μάγων, ἐκείνων τῶν συνετῶν ἀνδρῶν τῆς Ἀνατολῆς, προβάλουν ὡς ζῶσες ἀπαντήσεις στίς ἀγωνίες μας. Ὁ Θεός ὁδηγεῖ μέ τρόπο θαυμαστό, οὐράνιο καί φωτεινό τίς ζωές μας, ὅταν ἡ προαίρεσή μας εἶναι ἐν ἐγρηγόρσει, ὅταν ὁ νοῦς μας ἕλκεται ἀπό τόν σαρκωμένο Λόγο, ὅταν ἡ καρδιά μας θερμαίνεται ἀπό τά τίμια Δῶρα, ὅταν ἡ ψυχή μας κλίνει γόνυ προσκυνήσεως σέ Ἐκεῖνον πού εἶναι ἡ Ὁδός, ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή.

Εὐχόμαστε Καλά Χριστούγεννα, πλήρη φωτός καθοδηγητικοῦ, ἱκανοῦ νά παρηγορεῖ καί νά ἐλευθερώνει τόν καθένα ἀπό τά προσωπικά του ἀδιέξοδα.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΤΕΧΘΗ!

ΑΛΗΘΩΣ ΕΤΕΧΘΗ!

Χρόνια πολλά μέ ὅλη μου τήν ἀγάπη!

Ο  ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ 

 + ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ