ΜΑΡΙΑ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, «ΒΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΝΘΟΥΣΑΣ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ» - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΜΑΡΙΑ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ *

1893-1979

«ΒΗΜΑΤΙΣΜΟΙ  

ΑΝΘΟΥΣΑΣ  ΚΑΙ  ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ»

1.     «Δέσποινα αιδεσιμότατη και θεοφιλέστατη»

        Αθηναία δέσποινα, με αληθινή αρχοντιά, πνευματικό πλούτο, δυναμική δράση,  πλησμονή αγάπης χριστιανικής! «Εν έργοις καλοίς μαρτυρουμένη … ετεκνοτρόφησεν … θλιβομένοις επήρκεσεν … παντί έργω αγαθώ επηκολούθησεν»-1Τιμ.5,10.  Με άδολη αγάπη και χαρά στην «κατ’ οίκον Εκκλησίαν» -Παύλος- τη «μικρή Εκκλησία» -Χρυσόστομος- με ασκητική αυταπάρνηση και δημιουργική παρουσία στην  αγγελική βιωτή και πολιτεία!

        Σε δοκιμασία ορφάνιας πολύ μικρή, σε δοκιμασία χηρείας πολύ νέα, τριανταπέντε! Ως η Αγία Ανθούσα -μητέρα ιερού Χρυσοστόμου- σε χηρεία με αυτόν βρέφος από τα είκοσι, προκάλεσε στα σαράντα το άκουσμα του υπέροχου βίου της το θαυμασμό του ονομαστού ειδωλολάτρη ρήτορα Λιβάνιου για τις χριστιανές γυναίκες! Ως η Διακόνισσα Ολυμπιάδα, που μετά την πρόωρη χηρεία της, έμεινε του Χριστού, και  έγινε η βασική συνεργάτισσα του κορυφαίου Ιεράρχη στο πολυδιάστατο έργο του ... Η Μ. Μ. είδε και μεταστοιχείωσε την απροσδόκητη χηρεία της με ριζική απέκδυση της κάθε άλλο  παρά μικρής περιουσίας της υπέρ του αφυπνιστικού έργου που άρχισε να επιτελεί το 1907 με την Αδελφότητα της «Ζωής» ο φωτισμένος θείος της π. Ευσέβιος Ματθόπουλος, και σε ευλογημένη «πανοικεί» αφιέρωση στη διακονία αυτού από τον δυναμικό συνεχιστή του π. Σεραφείμ Παπακώστα και εξής  …

2.    Θαλερός  βλαστός.

       Η μονάκριβη  κόρη του Χαράλαμπου Ματθόπουλου,  γνωστού δερματέμπορου της Αθήνας, ευλαβούς χριστιανού, συμπαραστάτη του αδελφού του πρωτεργάτη της «Νεοελληνικής Χριστιανικής Άνοιξης» π. Ευσεβίου Ματθόπουλου, γεννήθηκε -1893- και μεγάλωσε στην Αθήνα … Η μητέρα της, Σταματούλα το γένος Πετρόχειλου, Τσιριγώτισσα, ωραία γυναίκα, αγία ψυχή -ο π. Ευσέβιος που την εξομολόγησε λίγο πριν το τέλος, είπε συγκινημένος βαθιά: «Αυτή έπρεπε να εξομολογήσει εμένα, και όχι εγώ εκείνην»- έφυγε για τον ουρανό νωρίς. Η μικρή Μαρία μεγάλωσε με υπερβάλλουσα αγάπη από τον πατέρα της, και την όση θερμή στοργή της γιαγιάς της. Τέλειωσε το Αρσάκειο, έμαθε πολύ καλά Γαλλικά, έλαβε Δίπλωμα Πιάνου … Πέρα και πάνω από όλα ζώντας στην πνευματική ατμόσφαιρα του έξοχου θείου της, αποθησαύρισε διακριτικά στη νεανική ψυχή της στοιχεία από τη φλόγα και τις πνευματικές ψηφίδες του ...

3.   Η  δοκιμασία  της   ευτυχίας.

       Είκοσι δυο χρονών -1915- ευλόγησε ο Θεός να ανοιχτεί η ζωή της στις μεγάλες ανθρώπινες χαρές, από το γάμο με εξαίρετο άνθρωπο και λαμπρό επιστήμονα, τον ιατρό Δημήτρη Μαστρογιαννόπουλο. Όχι όσο εκείνη πολύ της Εκκλησίας -«Ο πατέρας μου δεν πήγαινε στην Εκκλησία, παρά μόνο το Πάσχα στην Ανάσταση, και καμιά φορά τα Χριστούγεννα»- ήταν πιο πολύ της αγάπης -«ήταν πονετικός, προστάτης των πτωχών»- της ουσίας χριστιανός. Σε τρέχουσα γλώσσα, «μεγαλογιατρό», με ό, τι συνεπάγεται αυτό σε οικογενειακή οικονομική ευχέρεια και άνεση. «Τα παιδικά μας χρόνια κυλούσαν ήρεμα κι ευτυχισμένα … Το χειμώνα μέναμε στην Αθήνα, το καλοκαίρι στην Κηφισιά». Δύο σπίτια στην Αθήνα, τετραώροφο της οδού Βερανζέρου, αρχοντική έπαυλη στη Γλυφάδα, σπίτι στην Αγία Παρασκευή, ιδιωτικό αυτοκίνητο, σπάνιο εκείνα τα χρόνια, τα ενδεικτικά της ...

        Πάνω στο χρόνο, ο πρώτος καρπός αγάπης τους, η κόρη τους Σταματία. Έτσι θέλησε να τη βαφτίσουν ο Λακεδαιμόνιος γιατρός, για αναπλήρωση του κενού των παιδικών χρόνων της συζύγου του λόγω της πρόωρα απελθούσης μητέρας της. Τρία χρόνια μετά, ο δεύτερος ο  γιος τους Ηλίας, ο νυν αιωνόβιος πολύς συν πολύ σεβαστός π. Ηλίας, η ευτυχία στην κορύφωση! 

       Αυτά δε σημαίνουν ότι η Μ, Μ. άφησε τα χριστιανικά της ριζοβολήματα και πέρασε σε μια μεγαλοαστική ζωή. Τα πλούτη δεν υπερκέρασαν την απλότητα, το μέτρο σε αυτή την οικογένεια. Ούτε ο γιατρός «ξιπάστηκε» από το χρήμα, που δεν κράτησε ποτέ αποκλειστικό του. Και μπορεί για πολλούς λόγους να πήγαινε στην Εκκλησία δυο ή τρεις φορές το χρόνο, η Μαρία όμως συνέχιζε να εκκλησιάζεται τακτικά, και με την πεθερά της να οδηγεί τα παιδιά τους στην αυλή του Κυρίου … Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι, λίγες μέρες πριν πεθάνει ο άντρας της, σε ένα από τα απερίγραπτης συγκίνησης «εκ βαθέων» τους της είπε: «Αν εγώ φύγω, εσύ να συνεχίσεις όπως άρχισες», θα φανεί καθαρά πόσο είχε εκτιμήσει, τι θησαυρό  είχε βάλει ο Θεός στη ζωή του …

      Με τα τελευταία υπαινίχτηκα ήδη τη δοκιμασία της ευτυχίας τους! Δεκατρία χρόνια μετά -1928- η επιδημία του «Δάγγειου πυρετού», χτύπησε την πόρτα τους, ο γιατρός πιστός στον όρκο του Ιπποκράτη, αγωνιζόμενος υπεράνθρωπα εναντίον της, όπως και άλλοι συνάδελφοί του, έφυγε για τον άλλο κόσμο παραμονή της γιορτής του -25,10,1928. Σεισμός στην οικογένεια τεκτονικός … Έτσι θέλησε η αγάπη του Θεού ! Τριανταπέντε χρονών χήρα με δυο μικρά παιδιά ! Δύσκολη η ανάγνωση τοιαύτης θείας βουλής, πιο δύσκολη η αφομοίωση, και αποδοχή της!

          Αλλά ! «Η μητέρα μου είχε καλά χωνευμένο το πιστεύω της, και αφομοιωμένο το Χριστιανισμό της … Με αυτή τη γερή τροφή και θεμελίωση αντιμετώπιζε ψύχραιμα και ήρεμα ακόμα και την πιο μεγάλη δυσκολία. Έτσι, όταν πέθανε ο πατέρας μου, εμείς είμαστε μικρά παιδιά κι εκείνη πολύ νέα, θεωρήθηκε υποδειγματική η χριστιανική στάση της». Χωρίς κλάματα και ξεφωνητά, όχι, βέβαια, χωρίς οξύ πόνο, όχι χωρίς δυσδιάκριτο δάκρυ αγάπης, με όση δύναμη γαλήνης και ελπίδας επιστράτευσε, είπε στα δυο της παιδιά: «Ο μπαμπάς έφυγε για τον ουρανό! Να πάτε για λίγες ώρες στη θεία Μαριγώ, κι έπειτα να έρθετε να τον αποχαιρετήσετε»-π. Ηλίας. Και με μια ιδιότυπη αίσθηση, που τότε φαίνεται την είχε διαπεράσει, η αδελφή του Σταματία επικυρώνει: «Μας παρακολουθούσε που μπαίναμε στο αυτοκίνητο με μια ψυχραιμία, που δε θα την ξεχάσω ποτέ»! Είναι που γράφει: «Ουδείς γαρ ημών εαυτώ ζη, και ουδείς εαυτώ αποθνήσκει. Εάν τε ζώμεν, τω Κυρίω ζώμεν, εάν τε αποθνήσκωμεν του Κυρίου εσμέν»-Ρωμ.14,7. Μεγάλο χριστιανικό μάθημα, ιδιαίτερα για όσες ή όσους βρέθηκαν στον ίδιο σταυρό !

4. Αγωγή ευρύτητας και ελπίδας

       Είχε κιόλας κερδίσει την πιο αποφασιστική μάχη, είχε στηρίξει τα παιδιά της τη φοβερή ώρα. Εκείνη η «γαλήνη» για την οποία μιλάει ο γιος, και «η ψυχραιμία» στην οποία αναφέρεται η κόρη, δυνάμεις πρώτης γραμμής, πέρασαν μέσα τους με φυσικό τρόπο την αίσθηση, πως «ο μπαμπάς πήγε στον ουρανό», κι έστειλε στη μάνα τους το Θεό αντικαταστάτη του!  Από αυτά η ελπίδα, πως έτσι άρχιζε μια καινούργια ιστορία, που η μητέρα τους θα την οδηγούσε καλά. Το χειμώνα θα συνέχιζαν να μένουν στον 4^ο όροφο της πολυκατοικίας τους -οδός Βερανζέρου- το καλοκαίρι θα γινόταν αλλαγή, όχι πια Κηφισιά, ούτε Γλυφάδα, παρά Αγία Παρασκευή. Σπίτι υποδεέστερο, αλλά κοντά στο κτήμα της «Ζωής», πλάι σε ανθρώπους οικείους στο πνεύμα χριστιανικής προοπτικής ζωής με νόημα για τα παιδιά της. Βέβαια ο άγιος θείος της Ευσέβιος Ματθόπουλος είχε ταξιδέψει στον αιώνιο κόσμο των μεγάλων ελπίδων μας ένα χρόνο μετά τον άνδρα της, αλλά ο Σεραφείμ Παπακώστας τον είχε διαδεχτεί επάξια και δυναμικά.

        Ιδού, λοιπόν,  μια συνοπτική καταγραφή της αγωγής των παιδιών τους που ακολουθούσε. «Η μητέρα μου, γράφει ο π. Ηλίας, είχε καλά χωνευμένο το πιστεύω της και αφομοιωμένο το Χριστιανισμό της. Δεν είχε μεγάλες θεωρίες, ούτε συνήθιζε να λέει πάρα πολλές συμβουλές ή να κάνει πολλές παρατηρήσεις. Ήταν πρακτική και προσγειωμένη στην αγωγή που μας έδινε. Όταν καμιά φορά αργούσα να κοιμηθώ… έβλεπα φως στο δωμάτιό της. Τί συνέβαινε; Εδιάβαζε, ή μάλλον εμελετούσε προσεκτικά το αγαπημένο της βιβλίο, τον «Προορισμό του ανθρώπου» του π. Ευσεβίου. Αυτό την τροφοδοτούσε κάθε βράδυ, κι έτσι έφτιαχνε τον εαυτό της». Διακριτικά, με το παράδειγμα, άμεσα, απ’ τα πράγματα, δίδασκε τα παιδιά της … Θέλω να πω συμπληρωματικά, ότι οι αρνήσεις της διατυπώνονταν χωρίς νεύρα και φωνές, αλλά με αυτοσυγκράτηση και πειστικότητα, και έτσι γίνονταν αποδεκτές. Γενικά ήταν μια προσγειωμένη αγωγή ή αν το θέλετε μια προληπτική θεραπευτική …

       … Στο σπίτι μας, βέβαια, δεν υπήρχε κοσμική ζωή, αλλά δεν έλειπε ποτέ το καλό φαγητό, το γλύκισμα, ο περίπατος, η μουσική που μας έπαιζε με το αγαπημένο της πιάνο. Επίσης κάθε τόσο θα μας πήγαινε σε μια συναυλία, στο Εθνικό Θέατρο, ή στον παιδικό κινηματογράφο σπανιότερα ή σε κάποια καλλιτεχνική έκθεση. Όλα αυτά ήταν κάτι για την εποχή εκείνη, και μάλιστα για μια χήρα γυναίκα. Έδιναν κάποια πλατύτερη αγωγή». Έδιναν αυτό που χρειάζονταν δυο νέα παιδιά, μια αγωγή διακριτικής ευρύτητας και κατάθεσης στην ψυχή τους κριτηρίων επιλογής. Δεν είναι για τους τέσσερις τοίχους ο χριστιανός, είναι για την εποχή του, να ξέρει να επιλέγει τις αληθινές ομορφιές που υπάρχουν και σ’ αυτήν.

      Μένοντας ακόμα λίγο στο θέμα της αγωγής των παιδιών τους οφείλουμε να επισημάνουμε τη σπάνια μητρική διακριτικότητα που την χαρακτήριζε, το σεβασμό της στην ελευθερία του ανθρώπινου προσώπου, ιδιαίτερα στα θέματα των κρίσιμων αποφάσεων ζωής, δεν τα πίεσε να πάρουν τις αποφάσεις που θα ήθελε αυτή. Περιόριζε τον εαυτό της στο προνόμιο και χρέος της προσευχής … άφηνε να της έρθουν τα πράγματα ως

δώρο της θείας Αγάπης ... «Όταν το καλοκαίρι του 1937 τελείωσα το σχολείο, αμφιταλαντευόμουν, τί θ’ ακολουθήσω, την Ιατρική ή την Θεολογία. Την επιστήμη του πατέρα μου ή την βαθύτερη φωνή, που είχε αρχίσει να ακούγεται μέσα μου. Τελικά επικράτησε το δεύτερο. Η μητέρα μου με ρώτησε εκείνο τον καιρό. “Λοιπόν, τί σκέφτεσαι”; “Λέω για Θεολογία…”. “Κι εγώ προσευχόμουν γι αυτό”! Έτσι απλά μου εκμυστηρεύτηκε τον ιερό της πόθο. Δεν μου είχε πει τίποτα πριν, για να με επηρεάσει, ούτε φυσικά με πίεσε καθόλου. Με τη βαθιά πίστη της και την προσευχή της πρόσμενε σιωπηλά μήπως της έλθει κάποιο τέτοιο δώρο»! Πίστευε βαθιά, ουσιαστικά, προσευχόταν με πίστη στην Αγάπη του Θεού, που ήξερε πως ήταν πολύ πιο μεγάλη από τη δική της, πολύ πιο δυνατή από ό, τι εκείνης για τα παιδιά της … Βίωνε έντονα την ευχή, «εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα». Έχουμε εδώ χριστιανικό κανόνα στάσης των γονιών, ιδιαίτερα στα κρίσιμα νεανικά χρόνια των μεγάλων αποφάσεων ζωής των παιδιών …

        Επανέρχομαι όμως στις σημειώσεις του π. Ηλία για το 1937, προαναγγέλλουν κάτι πολύ ενδιαφέρον. «Όταν πια με την εισαγωγή μου στη Θεολογία άλλαξα και κατοικία -Οικοτροφείο της «Ζωής»- δεν παρέλειπε κάθε τόσο να με εφοδιάζει με τις απαραίτητες μητρικές συμβουλές της, π.χ. “Να τρως το φαγητό σου, να τινάζεις τις κουβέρτες σου, να ρωτάς τους μεγαλυτέρους σου … Αυταπόδεικτος αυτοπεριορισμός μητρικής στοργής σε απλά. «Όταν έφευγα για να πάω στην Αδελφότητα μαζί με την ευχή της μου είπε: “Ε, κι εμείς πρέπει κάτι να κάνουμε ό,τι μπορούμε, όσο έχουμε χρόνια μπροστά μας”»!

5.   Όραμα, χρέος, δοκιμή.

        Η τελευταία φράση είναι σημαδιακή, και ο π. Ηλίας δεν λέει αν, ή πόσο κατάλαβε τότε τί υπονοούσε η μητέρα του. Είναι όμως ευδιάκριτο ότι η ωραία όχι μόνο στην ψυχή μεσόκοπη κυρία αναφερόταν στο δικό της όραμα, χρέος,, και δοκιμή! Είχε καταλάβει πια καλά το νόημα του φοβερού θείου σήματος, του απρόσμενου θανάτου του αγαπημένου της συζύγου, και πατέρα του! Τα δυο παιδιά τους είχαν ανοίξει φτερά, είχε έρθει, ο δικός της «ευπρόσδεκτος καιρός για τις λευκές χώρες» των ψυχών του γυναικείου κόσμου της Εκκλησίας, όπου «ο θερισμός πολύς, οι εργάτριες λίγες»! Έστω κι αν κάποιοι Αρχιερείς θεωρούσαν ότι, ο ρόλος και το χρέος της γυναίκας αρχίζει και τελειώνει στο σπιτικό της!

     Όσο περνούσαν τα χρόνια η Μ. Μ. άκουγε μέσα της πιο δυνατά τη φωνή του Χριστού, πιο καθαρά την κλήση Του. Ένιωθε να την αφορά ο λόγος του Παύλου για τη χριστιανή χήρα μετά το, «ετεκνοτρόφησεν», σε χρέος να ανοιχτεί στο «παντί έργω αγαθώ επηκολούθησεν»-1Τιμ.5,10. «Κι εμείς πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε, όσο έχουμε χρόνια μπροστά μας»! Οι χαρές της αγάπης, οι όμορφες οικογενειακές ιερότητες ήταν παρελθόν και πηγή νέας έμπνευσης. Κάποιες κυρίες και νέες κοπέλες, Κυριακές ή γιορτές έχουν συνάντηση στο σπίτι της. Συζητούν σημεία του Απόστολου και του Ευαγγελίου με οδηγό το μεστό κήρυγμα Σεραφείμ Παπακώστα στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, όπου βελόνα δεν έπεφτε κάτω ή στο Παρεκκλήσι της Μεταμόρφωσης. Παράλληλα ανοίγονται σε διδασκαλία και άλλα τινά οργανωτικά στα τότε εμφανιζόμενα Κατηχητικά Σχολεία κοριτσιών … Στο μεταξύ με Συνοδική Απόφαση -1936- ο πολύς Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος δημιουργεί Επιτροπή κυριών -Μαρία Μαστρογιαννοπούλου, Ευφροσύνη Μπρατσιώτη, Τασία Θεοφιλάκη- που αναλαμβάνει την ευθύνη της περαιτέρω ανάπτυξης αυτού σπουδαίου για την Εκκλησία έργου …

6.      Στην κορυφή της «Ευσέβειας».

      Από την πλευρά του ο δυναμικός ηγέτης της «Ζωής» Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Παπακώστας μελετά και εντάσσει το θέμα, αυτή την όντως σταυρική  ευθύνη και αποστολή στα δικά του σχέδια. Και διαβλέπει ότι για πολλούς λόγους η Μαρία Μαστρογιαννοπούλου είναι το ενδεδειγμένο πρόσωπο. Έτσι την 1η Νοεμβρίου 1938 εξαγγέλλει την ίδρυση της γυναικείας ιεραποστολικής Αδελφότητας «η Ευσέβεια», ένα επιτελικό σώμα μοναστικής αναφοράς εντός του κόσμου αυτού, και την καλεί να άρει αυτό το σταυρό! Έδρα της, το ευρύχωρο διαμέρισμα της οδού Βερανζέρου, που θα γίνει ιδιότυπο Μοναστήρι εσωτερικής ιεραποστολής στην καρδιά της Αθήνας. Και, δε θα αργήσει να πλαισιωθεί από νέες ασκητικής προοπτικής και αφοσίωσης σε αθόρυβη διακονία διδαχής, και όχι μόνο, στο γυναικείο κόσμου της Εκκλησίας. «Με πρωτοπόρο τη Μ. Μ. πλαισιώνεται από νέες που πρόσφεραν όλο τους το είναι στη διακονία της Εκκλησίας … Οι περισσότερες ήταν επιστήμονες, και κατέθεσαν στην κοινή τράπεζα προσφοράς τις γνώσεις τους, τα ταλέντα τους, τη δουλειά τους για την πνευματική ανύψωση της ελληνίδας, ανανεώνοντας σε μια σύγχρονη μορφή τον αρχαίο θεσμό των διακονισσών» -Ζωή Γκενάκου

      Δεν έχω κρύψει την προτίμηση σε Μοναχισμό ορθόδοξης ιεραποστολικής και κοινωνικής κατεύθυνσης και παρουσίας, ανδρικό ή γυναικείο, με ράσο ή χωρίς, στο βουνό ή στην καρδιά της πόλης. Ασφαλώς με πρώτη και βασική προϋπόθεση-κινητήρια δύναμη το θείο έρωτα, τη βαθειά αίσθηση θείας κλήσης. Αυτό χρειάζεται η εποχή μας, ένα Μοναχισμό, που θα προσεύχεται και θα σταυρώνεται για γονιμοποίηση με πνεύμα χριστιανικό κοινωνικών και πολιτισμικών σχημάτων, σχηματισμών, και παραδοχών. «Έξω της παρεμβολής», εμφυσώντας τρόπο ζωής «Χριστού Εσταυρωμένου … Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν». Τα άλλα είναι άλλοθι αποφυγής βαρύτατου σταυρού, και δε δικαιώνονται από ιστορικά-θεολογικά προκείμενα. Το γράμμα, ο τύπος, σκοτώνει, το πνεύμα ζωογονεί-ζωοποιεί!

     Και ιδού, είχε γεννηθεί αυτό που θα κάλυπτε όλες τις δραστηριότητες που είχαν ήδη αναπτυχθεί τώρα πιο οικεία για το γυναικείο κόσμο της Εκκλησίας,  Κατηχητικά, Χ.Μ.Ο,, Χ.Φ.Ε., Χ.Ε.Ε., Χ.Ε.Ε.Λ., Χ.Ε.Ε.Ν. … Το περιοδικό «η Ζωή του Παιδιού», που θα εκδοθεί αργότερα, άλλα έντυπα, τις κατασκηνώσεις και το εκτεταμένο έργο Πρόνοιας …

        Και εδώ η καλή μητέρα θα καλέσει τα δυο της παιδιά, Σταματία της Φιλολογίας, και Ηλία, της Θεολογίας, αμφότερα του ίδιου ζυγού του Κυρίου, και από συμφώνου, παρά την αντίθετη γνώμη του οικογενειακού δικηγόρου, θα αποφασίσουν να απεκδυθούν τα δικαιώματά τους σε κάθε κινητή και ακίνητη περιουσία τους, κάθε άλλο παρά μικρή και ευκαταφρόνητη, και αυτή να διατεθεί, όπως και η ζωή τους για την ευόδωση της όλης περί την Αδελφότητα «Ζωή»- «Ευσέβεια» ιεραποστολικής χριστιανικής προσπάθειας. Οι μέχρι εκείνη την ώρα εύποροι αστοί, τολμούν αυτό, που δεν αποτόλμησε ο νεαρός της γνωστής Παραβολής του Χριστού. Ακολουθούν Μ. Βασίλειο,

Ιωάννη το Χρυσόστομο … στην υπέρβαση του υλικού αγαθού, προσοχή εδώ, αυτό σε μια εποχή που μετράει τον άνθρωπο με το ρήμα «έχω».  Αυτή η απέκδυση από κάθε περιουσιακό εκείνη τη στιγμή είχε μόνο τυπική- νομική σημασία, μέσα τους και στην πράξη είχε γίνει από την αρχή-αρχή. «Νιώθω ευτυχισμένη για το ότι δεν διαχειρίστηκα ποτέ χρήματα δικά μου, ατομικά. Δεν ζήτησα ποτέ να μάθω, τί μου ανήκει, από την πατρική περιουσία -Σταματία Μ..  Άλλο μοναχική ακτημοσύνη εκ μηδενικής ιδιοκτησίας, και εντελώς άλλο εκ της απέκδυσης κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητης ! 

6^α.  Η  «Κατοχή»  και  η  δοκιμή.

            Μόλις που πρόλαβε να ιδρυθεί η «Ευσέβεια», και δυο χρόνια μετά, στη χώρα χτύπημα διπλό.  Πόλεμος με τη φασιστική Ιταλία, και Έπος του 1940, ολιγοήμερη, πλην ηρωική αντίσταση στην πανίσχυρη ναζιστική Γερμανία, και οδυνηρότατη  συνέχεια η τετράχρονη  Κατοχή. Η Μ. Μ. και το μικρό ακόμα, ίσως  αδιαμόρφωτο, και όχι πολύ έμπειρο αδελφικό σώμα της «Ευσέβειας» είδαν την τραγωδία ως πρόσκληση του Θεού σε άμεση και επείγουσα κοινωνική παρουσία αγάπης. Αυτό ήταν το χρέος της ώρας, τα άλλα θα περίμεναν ή θα αναπτύσσονταν στο μέτρο του δυνατού.

      Παρευθύς δημιουργική παρουσία στο έργο Πρόνοιας για το στρατιώτη του μετώπου, για την οικογένειά του στα μετόπισθεν. Και στα συσσίτια για τον λιμοκτονούντα  ιδιαίτερα τα δυο

πρώτα χρόνια πληθυσμό. Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος θα εκτιμήσει την προσφορά, και θα βραβεύσει στο πρόσωπό της εκκλησιαστικά τη συμβολή της «Ευσέβειας». Προσφορά και συμβολή που θα συνεχιστεί με αυταπάρνηση σε όλους τους παρεμφερείς τομείς και στα χρόνια του Αρχιεπίσκοπου Δαμασκηνού, όλη την κατοχική περίοδο. Αργότερα ο Δήμος Αθηναίων εκτιμώντας πρωτοβουλίες, παρουσία, μεγάλη κοινωνική προσφορά, επίσης αποδώσει ανάλογη τιμή. Και όταν θα ‘ρθει η ελευθερία σε αυτόν το βασανισμένο τόπο, η χριστιανική προσπάθεια στην οποία διακονούσε, η Μ. Μ. με την «Ευσέβεια» θα περάσει σε πρωτοβουλίες και ανοίγματα που θα αναπτύξει από άρτια ως άριστα!

       Και θα μείνει και θα επιμείνει στην ίδια γραμμή μέχρι την έσχατη ώρα της. Μέχρι  το βράδυ της 14ης προς 15η Νοεμβρίου 1979, Αγίου Φιλίππου του Αποστόλου και Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, συνάντηση καθόλου τυχαία, και όχι λίγο συμβολική για μια ζωή δοσμένη σε έργο τόσο αποστολικό, που την κάλεσε ο Θεός κοντά του, «ίνα αναπαύσηται από των κόπων αυτής» στη Βασιλεία της Αγάπης του ογδόντα επτά χρονών. Τότε που ζήτησε να της διαβάσουν, όπως και τις άλλες μέρες αποσπάσματα από τη Γραφή, και τα πιο ενδιαφέροντα ειδησεογραφικά, θέλοντας και την τελευταία στιγμή να διαμηνύσει πως έχει σημασία να δένεται η Αλήθεια του Θεού με το σήμερα.

     Κατόπιν παρακάλεσε να διαβάσουν προσευχές, και να ψάλλουν όλες μαζί τον ιδιαίτερα

αγαπημένο ύμνο της: «Κύριε των Δυνάμεων μεθ’ ημών γενού…», και από το Απόδειπνο την προσευχή, «Και δος ημίν Δέσποτα…». Κι όταν η προσευχή έφτασε στο τέλος της, «παννύχιον ημίν την σην δοξολογίαν χάρισαι εις το υμνείν και ευλογείν και δοξάζειν το πάντιμον και μεγαλοπρεπές Όνομά Σου, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…», η Γερόντισσα Μαρία, αγωνίστρια μέχρι εκείνη τη στιγμή, ευχήθηκε σε όλες «καλό ξημέρωμα», και έκλεισε τα μάτια της σε τούτο τον κόσμο, για να τα ανοίξει ανακαινισμένα στο ανέσπερο φως του αληθινού και αιώνιου κόσμου του Θεού!

       Είχε επιτελέσει έργο ουσιαστικό, είχε συντελέσει να αφυπνιστούν συνειδήσεις, να προσεγγίσουν την Εκκλησία. Γιατί όχι, είχε επιτελέσει το πιο καλό μνημόσυνο σε ένα σύζυγο αγαπημένο, πατέρα των δυο τους παιδιών, που, η Αγάπη Του τον είχε καλέσει να προπορευτεί κοντά Του πενήντα χρόνια πριν από κείνη, και τώρα, κατά Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο- «Προς νεωτέραν χηρεύσασαν»- πήγαινε στην άλλης τάξεως νέα συνάντησή του. Είχε «τεκνοτροφήσει» … είχε διδάξει ταπεινά χριστιανούς, είχε συμπαρασταθεί σε δοκιμασμένους, είχε διακονήσει «εν παντί έργω αγαθώ». Τέλος είχε ευλογηθεί να δώσει στο Θεό-στην Εκκλησία μέσω της «Ζωής»-«Ευσέβειας» τους δυο βλαστούς τους, ιδιαίτερα έναν π, Ηλία, αιωνόβιο νυν, για τον οποίο είναι περιττό να προσθέσει κανείς το παραμικρό! Είχε ευλογηθεί με κείνο το υπέροχο, «και ηγαλλιάσατο πανοικεί»-Πραξ.16,34.

7.   Αρετών   θησαύρισμα

        «Ας ευχαριστήσουμε το Θεό για τέτοιες μητέρες, που γέμισαν την ψυχή μας με την έννοια του Θεού», είπε για τη Μ.Μ. η ιπτάμενη της αγάπης μοναχή Γαβριηλία, σπάνια μορφή της σήμερον Ορθοδοξίας. και ο  Ψυχίατρος Άριστος Ασπιώτης από την πλευρά του πρόσθεσε ότι,  «θεωρεί τη Μ.Μ. μια Ορθόδοξη μητέρα Τερέζα, στην οποία θα άξιζε να δοθεί ένα ανάλογο βραβείο Νόμπελ». Προσπερνούμε το τραγικό συν μικρόψυχο συχνά, να κηρύσσονται σε άγνοια τέτοιες μορφές, ή να στιγματίζονται τάχα μου «δυτικότροπες». «Η Μ. Μ. συνδύαζε τη θεωρία και την πράξη. Από μικρή γαλουχημένη στο Ορθόδοξο πνεύμα κατόρθωνε με τη ζωή της να του δίνει συγκεκριμένες μορφές. Δεν κυνηγούσε την ευτυχία, ήθελε μόνο να κάνει το σωστό, γι αυτό, η ευτυχία την κυνηγούσε ! Όχι πως η ζωή της ήταν ανέφελη. Κάθε άλλο. Μόνο που είχε ένα μυστικό: Ήξερε να βλέπει και τα πιο δυσάρεστα με φιλοσοφημένο μάτι. Κανένα απρόοπτο δεν την ετάραζε. Όλα τα θεωρούσε φυσικά και επόμενα στην ανθρώπινη ζωή, τα αντιμετώπιζε με ψυχραιμία και αισιοδοξία. Παρά την φαινομενική της ψυχρότητα, καμιά φορά, ήταν πολύ συναισθηματική και ευαίσθητη. Τη συγκινούσαν βαθιά όλα τα ευχάριστα και όλα τα θλιβερά. Πόσες φορές δεν την είδαμε να δακρύζει. Δεν έβαζε όμως το κακό στο νου της και δεν ανησυχούσε εύκολα. Επαινούσε και χαιρόταν κάθε καλό σαν μικρό παιδί. Έβλεπε το βάθος και την ουσία και στους ανθρώπους και στα γεγονότα»-Ματούλα Ζουμπούλη.

      Δυο δυνάμεις ζωής ήξερε να χειρίζεται καλά, την προσευχή και την αγάπη. Για την πρώτη, ενδιαφέρον ad hoc το ακόλουθο: «Ένα βράδυ που αναζητώντας ένα βιβλίο χτύπησα την πόρτα του δωματίου της, και μην παίρνοντας καμιά απάντηση, και νομίζοντας ότι απουσιάζει, άνοιξα την πόρτα σιγανά, αντίκρισα ένα θέαμα που θα μου μείνει αξέχαστο για όλη μου τη ζωή. Μέσα στο σκοτάδι, ενώ μόνο λίγες ακτίνες του φεγγαριού φώτιζαν το δωμάτιο, γονατιστή προσευχόταν. Ήταν τόσο αφοσιωμένη. Τόσο δοσμένη ολοκληρωτικά στον Κύριό της και Θεό της, που δε με άκουσε, κι έτσι για ‘κείνην πέρασε απαρατήρητο, κάτι που για μένα έμεινε αξέχαστη εικόνα»- Μαρία Κουμαριανού. Ανάλογο και του π. Ηλία. «Οι συναντήσεις μας κατέληγαν συνήθως στην εξής ωραία επιθυμία της. “Και τώρα πριν φύγεις κάνε μας μια προσευχή” ή “διάβασέ μας μια ευχή”».

      Για τη δίδυμη αδελφή της, την αγάπη. «Αδυναμία της ήταν οι ανάπηροι και οι οικογένειές τους, καθώς και οι οικογένειες με πολλά παιδιά. Κάθε μήνα που έπαιρνε την μέτρια σύνταξή της ως χήρα γιατρού, αμέσως πήγαινε και κατέθετε σε ειδικό βιβλιάριο ορισμένο ποσό για ένα παιδί από πολυμελή οικογένεια»-Ματούλα Ζουμπούλη. «Είναι αλησμόνητες π.χ. οι επισκέψεις της σε ποικίλες περιπτώσεις πονεμένων. Έτρεχε σε μακρινές συνοικίες να βρει κάποιον ανάπηρο να του δώσει ένα βοήθημα, να του προσφέρει κάτι που θα του ταίριαζε, να συμπαρασταθεί σε οποιοδήποτε πονεμένο, είτε ένα ορφανό, είτε σε κάποιον σε ορεινό χωριό της Ελλάδος, και να ερωτήσει για όλους καθημερινά, είτε με το τηλέφωνο είτε με άλλον τρόπον…»-Ιουλία Αριστοβούλου.

       Πέρα από αυτά, είχε ένα δικό της τρόπο να μεταδίδει την αγάπη ως πνευματικό μήνυμα και αίτημα προσευχής. «Με μια επιστολή γεμάτη ουσία ή με ένα τηλεφώνημα σου θύμιζε τον άγιο της ημέρας με τα κύρια χαρακτηριστικά του ή με ένα ρητό ή με ένα ψαλμό σε έμπαζε στην ατμόσφαιρα που ζούσε εκείνη, ανάμεσα στους Αγίους και το Θεό Πατέρα. Κάποτε σε μια μεγάλη δοκιμασία μου είπε: «Δεν υπάρχει αδιέξοδο για το χριστιανό”. Και είχε τόσο δίκιο». Στα τελευταία για τη Μ. Μ. η Ματούλα Ζουμπούλη συμπληρώνει από γράμμα στο οποίο της έλεγε: «Μη στενοχωρήσαι για τίποτε. Μη σε βασανίζουν ενθυμήσεις δυσάρεστες. Η ζωή μας θα έχει και τέτοια. Τα καλά όμως της ζωής σου βαρύνουν περισσότερο. Το βάρος τους είναι ανυπολογίστου αξίας. Διώχνε ό,τι σου προκαλεί στενοχώρια, μην το κρατάς, πάψε να το θυμάσαι, μην το αφήνεις να εγκυμονεί. Μην παίρνεις στα σοβαρά και επηρεάζεσαι από τυχόν πειρακτικά λόγια. Αυτά θα λέγονται, θα επαναλαμβάνονται, αλλά ο χαρακτήρας του καθενός δεν είναι εύκολο να λαξευτεί. Χρειάζεται μεγάλη καλλιέργεια. Η Ματούλα όμως θα φροντίσει στο διάστημα αυτό το ευλογημένο, που της χάρισε ο Θεός να το εκμεταλλευτεί, όπως θέλει ο Μεγάλος μας Πατέρας, ώστε όταν με το καλό επιστρέψει, να είναι τελείως ήρεμη και ειρηνική…»

     Ξαναγράφω το ενδιαφέρον για το πρακτικό του αντίκρισμα : «Διώχνε ό,τι σου προκαλεί στενοχώρια, μην το κρατάς, πάψε να το θυμάσαι», το υπέροχο, «μην το αφήνεις να εγκυμονεί» ! Ενδιαφέρον για τη χάρη και ευρύτητα της αγάπης της και το αναφερόμενο στην τιμή και το δώρο της πολυτεκνίας. «Πόσο θάρρος μου έδινε με τον ενθουσιασμό της κάθε φορά, που ερχόμουν να της αναγγείλω, ότι περιμένω κι άλλο μωρό! Την ώρα που οι περισσότεροι γύρω μου, ξένοι και δικοί, το άκουγαν με σκεπτικισμό, με οίκτο ή με ειρωνεία. Κι όταν, μεγαλώνοντας τα παιδιά, άκουγε μια επιτυχία τους ή την αποκατάστασή τους, γέμιζε από χαρά. Η μητέρα μου πέθανε λίγες μέρες μετά τη γέννηση του έκτου παιδιού μου. Άφησε όμως στη θέση της τη φίλη της Μ. Μ. να μου παραστέκεται, να με δυναμώνει, να χαίρεται με τις χαρές μου και να προσεύχεται για τα προβλήματά μου»-Ματούλα Ζουμπούλη,.

      Αυτή τη μαρτυρία μπορούν να προσυπογράψουν και πολλές άλλες ψυχές. Δείχνει πως στην κατάσταση υπέρβασης των ανθρωπίνων πραγμάτων που είχε βγει, την ιδιότυπα ασκητική-μοναστική, όχι μόνο δεν είχε χάσει την ανθρωπιά της ανθρώπου, αλλά και την είχε βαθύνει. Γιατί δεν είχε πάψει να διερευνά και να εκτιμά την ευλογία που αντιπροσωπεύει για την Εκκλησία το θαύμα της μητρότητας! Από δω η όντως μητρική συμπαράσταση στο γιο της π. Ηλία, σε περίοδο δοκιμασίας του από μικρόψυχες εναντίον του επιθέσεις. Έχουμε, μάλιστα, σύζευξη μητρικής αγάπης, ελληνικού και χριστιανικού βιώματος 

… «Σκέπτομαι τον πόνο σου! Αλλά, πάλιν σκέπτομαι σαν Σπαρτιάτης να αντιμετωπίσεις αυτάς τας θλιβεράς επιθέσεις, και να ικετεύσωμεν τον Κύριον να δώσει μετάνοιαν, συντριβήν και συναίσθησιν εις τον ανήσυχον αυτόν άνθρωπον, να σταθεί εις το ύψος της θέσεώς του, μη περί τα τοιαύτα ασχολούμενος, αλλά περί την ανόρθωσιν της κοινωνίας και καλλιέργειαν πραγματικήν του ποιμνίου του εις άνδρα τέλειον…». Οι Σπαρτιατικές ρίζες του γιου της, και η καταβολή της συζυγικής της ευλογίας, ήταν το πρώτο σήμα εξόδου του. Ακολούθησε το δεύτερο, του υψηλού κηρύγματος! «Πάντες οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ, διωχθήσονται», θα θυμίσει μητρικά στον εγκρατή θεολόγο κληρικό γιο της τις πιο δύσκολες, πιο άδικες και τραγικές περιπτώσεις δοκιμασίας Μεγάλων Πατέρων, «Αθανασίων, Χρυσοστόμων και λοιπών Αγίων». Θα  συστήσει εγκαρτέρηση και πίστη, ότι «ο Κύριος θα ανταποδώσει εις “το παραυτίκα ελαφρόν της θλίψεως, αιώνιον βάρος δόξης”».

       … Και επειδή όλα αυτά δεν τα έλεγε απλώς, δεν τα κατέθετε, ας πούμε σαν διδακτικό χρέος της, αλλά σαν ζωντανά βιώματα και ουσιαστικές εμπειρίες ζωής, ο Θεός τα ευλογούσε με τέτοια αποτελέσματα, που άλλοι θα τα πήγαιναν στο θαύμα. Αλλά της φτάνει να πούμε ότι φτερούγιζε τη δυνατότητα να τη νιώθουν σαν άγγελο της Αγάπης Του. Και ιδού, τότε που έχασαν τον αδελφό της παλικάρι στα δεκαοκτώ, και η μητέρα της το πήρε βαριά και μήνες δεν ήθελε να βγει από το σπίτι, ούτε να συναντήσει κανέναν. «Τότε», γράφει, «σαν ουρανόσταλτος άγγελος ήλθε στο σπίτι μας για πρώτη φορά η Μ. Μ.  Ήταν κι αυτή πονεμένη, πριν λίγα χρόνια είχε χάσει τον άνδρα της, και μεγάλωνε μόνη της τα δυο μικρά παιδιά της… Δεν ξέρω, τί ακριβώς είπαν μεταξύ τους. Δε θυμάμαι πόσο κράτησε εκείνη η επίσκεψη. Επαναλήφθηκε πάντως δυο-τρεις φορές και ξαφνικά μια μέρα μου λέει: “Αύριο το απόγευμα θα πάμε στης κ. Μ. μας έχει καλέσει”. Είχε πάρει τη μεγάλη απόφαση να βγει έξω, να συναντηθεί με ανθρώπους. Αν η Μ. Μ.  δεν είχε παρουσιαστεί στο σπίτι μας εκείνη την εποχή, ίσως η μητέρα μου να μην άντεχε τελικά το χτύπημα»-Ματούλα Ζουμπούλη.

      Από τούτο πάμπολλες οικογένειες θα τη θεωρούν προσωπική τους μεσίτρια στο Θεό. Σε δύσκολες στιγμές, σε κρίσιμες ώρες της οικογένειας ή κάποιου μέλους της θα σηκώνουν το τηλέφωνο να πάρουν την «κυρία Μαρία». «Έχουμε άρρωστο τον άνδρα, το παιδί, τον αδελφό… Δίνει εξετάσεις δύσκολες ο … Ή, τελευταία δεν το βλέπω καλά το παιδί και φοβάμαι στην ηλικία που είναι… Το σπιτικό του γιού ή της κόρης μου σαν να μη στέκεται καλά…» και πολλά άλλα παρόμοια ίσως και πιο δύσκολα ακόμα… Και το αίτημα ήταν, «κάνετε, παρακαλούμε, κάποια προσευχή» ή «μη μας ξεχάσετε» ή «μη μας αφήσετε έτσι».

       Κι εκείνη δεν περιοριζόταν στην κατάλληλη παραμυθία της στιγμής, δεν έτρεχε αν χρειαζόταν μόνο στο σπίτι που την καλούσε, δεν περιοριζόταν στην προσευχή. Σήκωνε το τηλέφωνο και προκαλούσε συναγερμό προσευχής με τηλεφωνικά σήματα προσευχής σε πολλές κατευθύνσεις. Δημιουργούσε έγερση, αγάπης και αδελφοσύνης, «τις ασθενεί και ουκ ασθενώ, τις σκανδαλίζεται και ου καγώ πυρούμαι;» Χριστιανισμός πράξης, ουσίας. Μάλιστα ο πιο μεγάλος αποδέκτης τέτοιων σημάτων προσευχής ήταν ο  π. Ηλίας, αυτά να του διαβιβάζονται και με γραπτά σημειώματα. «Κάθε τόσο», γράφει, «μου έδινε ένα χαρτάκι με ονόματα να τα μνημονεύσω στις Λειτουργίες ή στις προσευχές μου. Έγραφε εκεί τα πιο ποικίλα ονόματα, όσα της έρχονταν στο νου κάθε φορά, ονόματα κεκοιμημένων, ζώντων, με την ένδειξη, “υπέρ υγείας, υπέρ φωτισμού, υπέρ μετανοίας…”  Αυτά τα απλά μνημονεύματα με είχαν οικοδομήσει πολύ. Έδειχναν όλο τον ιεραποστολικό ζήλο της. Ιδιαίτερα σημείωνε ονόματα ιερέων ή υποψηφίων για ιεροσύνη… Δεν παρέλειπε να με ρωτάει για παλιούς μαθητές μου αποφοίτους της Ιερατικής Σχολής … Θυμόταν τα ονόματά τους και τους έστελνε και κάτι πότε-πότε».      

     Χειριζόταν την προσευχή ως αγάπη και προσευχόταν ακριβώς επειδή αγαπούσε! Αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους και έδειχνε έτσι πως ήξερε να αγαπάει το Θεό! Αγαπούσε πραγματικά, αυτό φαινόταν και από το ενδιαφέρον της για πράγματα ίσως μικρά, που όμως ήξερε ότι ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τον άλλο. Είχε μια αγάπη αδιάκοπης μνήμης του άλλου. «Εκτός από τα δελτία προσευχής», συνεχίζει ο π. Ηλίας, «δεν παρέλειπε να μου δίνει και αποκόμματα εφημερίδων με άρθρα, που ήξερε πως με ενδιαφέρουν. Μέχρι τα ογδόντα της χρόνια μου έδινε αυτά τα ενημερωτικά φακελάκια σαν καλή γραμματέας, όπως της έλεγα πειρακτικά. Δεν ησύχαζε ποτέ το άγρυπνο πνεύμα της». Αλλά και δεν ξεχνούσε τη βασική της ειδίκευση, την προσευχή, ήταν ένας άνθρωπος που ζούσε έντονα σε ευχαριστία και δοξολογία του Θεού. «Ένιωθε ιδιαίτερα τις διάφορες ευεργεσίες Του, δεν παρέλειπε κάθε φορά να υπογραμμίζει κάτι για να ευχαριστήσουμε το Δημιουργό. Αισθανόταν ως ιδιαίτερο δώρο το νερό, την εξοχή, τις λεμονιές του κήπου, το καλοριφέρ, τα μάτια που μας τα διατηρεί ο καλός Θεός, τις Λειτουργίες κλπ. … Κι ύστερα από λίγο κάτι θυμόταν. Σήκωνε το ακουστικό, έπαιρνε κάποιον αριθμό, κι όταν άκουγε το, “εμπρός” γνώριμης φωνής, ρωτούσε: “Έχεις λίγο καιρό να σου διαβάσω κάτι»

      Προσευχή ως αγαπητικό ενδιαφέρον για όλους και για όλα, και αγαπητικό ενδιαφέρον με έσχατη ανάβαση σε προσευχή. Λόγος και έργο, ρεαλισμός και ανάταση. Ιερό δίπολο, μεγάλο μυστικό, όρος και τρόπος ζωής Μαρίας Μαστρογιαννοπούλου, γυναίκας όντως χριστιανής, όντως αγίας. Προσευχή και αγάπη, ο όλος κύκλος της χριστιανικής ζωής της, εδώ, «άπας ο Νόμος και οι Προφήται κρέμανται». Τέτοια ιερά δίπολα, τέτοιες μεγάλες αγάπες δε χρειάζονται θόρυβο, και δεν προκαλούν θόρυβο. Δείχνουν την ουσία τους, το «στυλ» τους διακριτικά.

     Αλλά και φεύγουν διακριτικά, αθόρυβα, ταπεινά, όπως περνούσαν χρόνια από μπροστά μας. «Στην κηδεία της δεν υπήρχαν στεφάνια με λουλούδια. Τόσος ο διαλεχτός κόσμος, που την ακολουθούσε, ώστε να κάνει μερικούς ανθρώπους του θεάτρου – την ίδια μέρα κηδευόταν και ο Δ. Ψαθάς – να απορούν… Ήταν θέλησή της όσοι την αγαπούσαν να αποφύγουν τις μάταιες τούτες επιδείξεις», γράφει ο Σώτος Χονδρόπουλος και συνεχίζει: «Το ξόδι της, οι μορφές που το ακολουθούσαν, αναζητούσαν το χρωστήρα ενός Γκρέκο. Γιατί μπρος στο μυστήριο του θανάτου δεν χειροκροτούσαν. Περπατούσαν με προσοχή και δέος. Δεν εζήτησε ποτέ από τους ανθρώπους δόξα. Τον υπολογίσιμο υλικό πλούτο της τον διαμοίρασε, τον έριξε σε μια οργάνωση εσωτερικής ιεραποστολής». Να προσθέσουμε. Κράτησε όμως τον πιο μεγάλο, τον πιο ουσιαστικό πλούτο της, αυτόν του πνεύματος, της ψυχής, και τον επαύξησε με τη Χάρη του Θεού για να τον μοιράζεται αφειδώλευτα με τους αδελφούς της, τους ανθρώπους, να ’ρχεται έτσι ειρήνη κι ελπίδα στις καρδιές τους, δύναμη Θεού στη ζωή τους.

8.   Μαρτυρία   μαρτυρική   χριστιανική.

      Αυτή ήταν η Μαρία Μαστρογιαννοπούλου, «μια γυναίκα που είχε το μυστικό της αιώνιας νεότητας»-Καθηγητής, και όχι μόνο, Αλέξανδρος Τσιριντάνης. «Μια σύγχρονη Ολυμπιάδα που τα μάτια μου και τα χέρια μου ψηλάφησαν»- Καθηγήτρια Αικατερίνη Λαλιώτου. «Δεν έμοιαζε καθόλου για ηλικιωμένη»-Ευαγγελία Μάρτη. «Μου θύμιζε την μητέρα του Παγκράτιου στη Φαβιόλα, που έδωσε το φυλαχτό του μάρτυρος στο γιο της»-Δέσποινα Ασπιώτη.

      Από την πλευρά της η υπέρ αιωνόβια «Ζωή» έγραψε : «Πλούσιες οι αρετές που την στόλιζαν. Η σεμνότης, η σύνεσις, η πηγαία ευγένεια, ο ιεραποστολικός ζήλος, η ακούραστη δραστηριότης και η πλατιά αγάπη … Η εφευρετική της καρδιά εύρισκε χίλιους τρόπους να βοηθήσει με όλα τα μέσα, ιδιαίτερα τα παιδιά και τους νέους στη μόρφωση και μάλιστα στην πνευματική τους συγκρότηση…». Η επίσης υπέρ αιωνόβια «Ανάπλασις» ανέδειξε την, «ακούραστη δραστηριότητα… και την πηγαία αγάπη της» που την έκαναν «να μην ησυχάζει ποτέ. Είναι ίσως η πρώτη φορά που, “έδωκεν ύπνον τοις κροτάφοις της και τοις βλεφάροις της νυσταγμόν” η ακαταπόνητη γυναίκα, που ζούσε και δρούσε και ανέπνεε για “την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην Του”… Κάτω από μιαν απέριττη και γαλήνια επιφάνεια κυλούσε και πάφλαζε ένας ποταμός αγάπης, δράσεως και ζωής …».

      Και το επόμενο τόλμημα για μια εποχή, που έχει θεοποιήσει το «έχω», και τον «πόσα-παίρνει», που θα έλεγε ο μακαριστός Φλωρίνης Αυγουστίνος! Η καθόλου ευκαταφρόνητη περιουσία της στη διάθεση έργου ιεραποστολικού. Η ίδια και τα παιδιά της θεληματικά σε «κατά Χριστόν πενία», σε τέλεια απέκδυση από κάθε υλικό, σε οριστική ρήξη με αυτό, σε πλήρη ελευθερία «πετεινών του ουρανού». Τεράστια διαφορά ανάμεσα στο δαιμονισμό του «παίρνω» και τη ριζοσπαστική έξοδο του «δίνω». Χαώδης η απόσταση, ανάμεσα στο μαρξιστικό, «πάρτε τα, τάχα μου να έχουμε όλοι», που τώρα πια ξέρουμε ποιοι «όλοι», και στο χριστιανικό, «δώστε τα, όσοι θέλετε και μπορείτε για να έχουν και άλλοι»! Χαώδης η απόσταση ολοκληρωτισμού και ελευθερίας, στη σχοινοβασία της οποίας υπάρχει μόνο η αρετή!

      Άθλημα και τόλμημα μέγα, δεύτερο, έδωσε όλο το «έχει» της, κράτησε το «είναι» της, το πρόσωπό της πλάι και συντροφιά του Χριστού, που το έκανε πλούτο πνευματικό για τους αδελφούς, για την ίδια, «θησαυρόν εν ουρανοίς». Καθώς ο Χριστός την ανέδειξε υπέροχη μητέρα, αλλά και Μάνα και Αδελφή και Ηγουμένη «εν πολλαίς αδελφαίς», της μοναστικής «Ευσέβειας», παραπέρα, σε μυριάδες ψυχές ... «Εδώ και τώρα», μέσα στην τραγική απανθρωπία της σύγχρονης μεγαλούπολης. Άθλημα πιο δύσκολο, πιο αυθεντικό, αφουγκράζεσαι ρυθμούς αγωνίας ανθρώπων, αναπνέεις την πνοή της αγωνίας του άλλου… Νιώθεις πως οφείλεις κάτι να πεις, κάτι να κάνεις, να βρεις τρόπο να του ελαφρώσεις το Σταυρό της ζωής, της δοκιμασίας του, αν θέλεις, βέβαια, να είσαι, και όχι μόνο να λέγεσαι χριστιανός. Επιλογή μαρτυρίας μαρτυρικής, Μαρίας Μαστρογιαννοπούλου, σε τρέχουσα γλώσσα, όντως ορθόδοξη, σε ευρύτερη, όντως χριστιανική : «Μανθανέτωσαν δε και οι ημέτεροι καλών έργων προḯστασθαι εις τας αναγκαίας χρείας, ίνα μη ώσιν άκαρποι»-Τιτ,3,14. Επανάληψη πρότασης, εντολής Παύλου, καίριο για κάθε ορθόδοξο χριστιανό! Και, από το επίγειο πέρασμά Μαρίας Μαστρογιαννοπούλου εν ονόματι του Χριστού εφικτό στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού!

Με «την αγάπην την πρώτην ην ου αφήκα…»

Αθανάσιος Κοτταδάκης

·        Επιτομή. Περισσότερα: «Γυναίκες Σταυρικής Αγάπης», Έκδοση «Ιερά Μονή «Κοιμήσεως Θεοτόκου» Καλαμίου Αργολίδος, 2014.