Τιμήθηκε και φέτος η μνήμη των υπερασπιστών της Δημητσάνας

  69 χρόνια μετά από την Ιστορική Μάχη

Τιμήθηκε και φέτος η μνήμη των υπερασπιστών της Δημητσάνας

Σε μία σεμνή και έντονα συγκινησιακή ατμόσφαιρα τιμήθηκε το πρωί της Κυριακής 25 Αυγούστου 2019 στην πόλη της Δημητσάνας η μνήμη των υπερασπιστών και πεσόντων της ομώνυμης μάχης (30 Αυγούστου 1948), που υπήρξε μία από τις πιο καθοριστικές στα χρόνια 1946-1949.

 Στον Ιερό Ναό της Πολιούχου της πόλεως Αγίας Κυριακής πραγματοποιήθηκε Θεία Λειτουργία και Επιμνημόσυνη Δέηση από τους πρωτοπρεσβυτέρους π. Χρήστο Κυριακόπουλο και π. Παναγιώτη Βαρδουνιώτη, οι οποίοι συνεχάρησαν τους διοργανωτές του Μνημοσύνου, που δεν επιτρέπουν να χαθεί η μνήμη των ηρώων που βοήθησαν να διατηρηθεί η ελευθερία στην Ελλάδα μας.

Διοργανωτής του Μνημοσύνου για μία ακόμη χρονιά ήταν ο Σύνδεσμος Αποστράτων Χωροφυλακής και Σωμάτων Ασφαλείας Νομού Αρκαδίας και το ¨παρών¨ στην εκδήλωση έδωσαν δεκάδες πολίτες και απόστρατοι της Χωροφυλακής και των Ενόπλων Δυνάμεων. Ψυχή και αυτού του Μνημοσύνου υπήρξε και πάλι ο τελευταίος επιζών της μάχης, απόστρατος της Χωροφυλακής και κάτοικος της Δημητσάνας, κ. Ιωάννης Παπαδόπουλος.

Μετά την τέλεση του ιερού Μνημοσύνου εντός του Ναού, ακολούθησε λιτανεία της ιεράς εικόνος της Αγίας Παρασκευής (που είναι διάτρητη από σφαίρες επιτιθεμένων κομμουνιστών κατά την διάρκεια της μάχης) στους δρόμους της ιστορικής πόλεως, με κατάληξη στο Ηρώον της Μάχης, όπου τελέστηκε και εκεί επιμνημόσυνη δέηση για την ανάπαυση της ψυχής των υπερασπιστών ανδρών της Χωροφυλακής και των πολιτών που συνέδραμαν στην επιτυχή άμυνα της πόλεως σε επίθεση τετραπλάσιας δυνάμεως κομμουνιστών.

ΠΑΡΑΘΕΤΟΥΜΕ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

Μάχη της Δημητσάνας (30 Αυγούστου 1948)

Η αποφασιστική καμπή των γεγονότων στην Πελοπόννησο το 1948

Η Ελλάς από το 1945 ως το 1948

Από το 1945, με την λήξη των Δεκεμβριανών του 1944 και την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του ιδίου χρόνου, ξεκινά μία νέα περίοδος για τον Ελληνισμό. Θεωρητικά ξεκινούσε με ελπίδες, αλλά εξελίχθηκε σε μία νέα τραγική περιπέτεια, ανάλογη με αυτήν της Κατοχής.

Από το 1946 ξεκινά η Κομμουνιστική Ανταρσία, μία αιματηρή κίνηση που καθοδηγείται από τα ηγετικά στελέχη του Κ.Κ.Ε., που δεν δέχονταν τον δυτικό προσανατολισμό της μεταπολεμικής Ελλάδος. Αυτό ήταν μία απόφαση που έλαβαν από κοινού (και με πλήρη κυνισμό για τα «δίκαια των Λαών») οι ηγέτες της Μεγάλης Βρετανίας Ουίνστον Τσώρτσιλ και της Σοβιετικής Ενώσεως Ιωσήφ Στάλιν, τον Οκτώβριο του 1944 στην Μόσχα.  Σήμερα διαθέτουμε όλα τα στοιχεία (με πρωτεύοντα όσα αποκαλύπτουν τα παλαιά μέλη του ΚΚΕ και του Στρατού που δημιούργησε τα χρόνια εκείνα, ακόμη και μέσα από Γιουγκοσλαβικά και Βουλγαρικά αρχεία), για να πειστεί και ο πιο αδαής πώς ξεκίνησε η όλη Ανταρσία και πώς εξελίχθηκε.  Μεγάλο θύμα αυτής της τακτικής ήταν η Ελλάς, που μάτωνε για μία ακόμη φορά, ¨φιλοξενώντας¨ στο έδαφός της μία θερμή σύγκρουση του Ψυχρού Πολέμου.

Η Κομμουνιστική Ανταρσία αναπτύχθηκε στα περισσότερα μέρη της χώρας. Τον Μάρτιο του 1946 γίνονται οι πρώτες (μετά το 1936) μεταπολεμικές Εκλογές. Το ΚΚΕ επιλέγει την Αποχή (κάτι που κατακρίθηκε και από τα δικά του στελέχη μετά από χρόνια), αλλά και την ένοπλη αντιπαράθεση με το επίσημο Ελληνικό Κράτος. Τότε γίνεται το περίφημο έγκλημα στο Λιτόχωρο, που αποτελεί την επίσημη έναρξη της νέας αυτής ταραγμένης περιόδου.

Η απειλή επεκτείνεται στην Πελοπόννησο

Στην Πελοπόννησο κομμουνιστικές ομάδες είχαν συγκεντρωθεί στους ορεινούς όγκους, κυρίως του Πάρνωνος και του Μαινάλου. Το επίσημο Ελληνικό Κράτος αγνοούσε το μέγεθος του κινδύνου και δεν πήρε μέτρα από νωρίς. Μετά την Βάρκιζα υπήρξαν διώξεις κατά παλαιών μελών του ΚΚΕ ή του ΕΑΜ, πολλά από τα οποία οδηγήθηκαν σε φυλακές ή εξορίες. Αυτήν την κατάσταση έδειχνε ικανή να εκμεταλλευτεί η ηγεσία των Κομμουνιστών και να στείλει εκατοντάδες μέλη τους σε ένοπλες ομάδες, που από το 1946 άρχισαν αν χτυπούν οποιονδήποτε θεωρούσαν εχθρό ή απομονωμένα τμήματα Χωροφυλακής.  Τα αποτελέσματα ήσαν φρικτά για όσους έπεφταν στα χέρια των κομμουνιστών ανταρτών.

Η κατάσταση αυτή κορυφώθηκε στα έτη 1947 και 1948. Τότε η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να λάβει μέτρα για να περιοριστεί ή να τερματιστεί η Ανταρσία, στέλνοντας όμως μικρές ενισχύσεις, που δεν μπόρεσαν να κάνουν θεαματικές λύσεις.

Παρότι πέτυχαν μεγάλες νίκες στην Πελοπόννησο οι κομμουνιστές αντάρτες (που είχαν λάβει τον ευφημιστικό τίτλο «Δημοκρατικός Στρατός», αν και πρέσβευαν την επικράτηση της σοβιετικού τύπου δικτατορίας), δεν μπορούσαν να αναπληρώσουν τις απώλειές τους, που ήταν συνεχείς μετά από σειρά μαχών. Στο μέγιστο των δυνάμεων ο «Δημοκρατικός Στρατός Πελοποννήσου» έφτασε τους 3000 άνδρες και γυναίκες.

Η κίνηση όμως που θα οδηγήσει σε αντίστροφη μέτρηση τα γεγονότα στην Πελοπόννησο θα είναι η Μάχη της Δημητσάνας. Στις 30 Αυγούστου 1948 οι κομμουνιστές θα επιτεθούν στην πόλη αυτή και θα υποστούν μία ήττα, που σύμφωνα με τον Αλέξ. Ζαούση (βιβλίο του «Η τραγική αναμέτρηση», τόμος Β, σελ. 155) «από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως έναρξη της αντίστροφης πορείας στην εξέλιξη του Πελοποννησιακού Εμφυλίου».

Η επίθεση στην Δημητσάνα –Η σημασία της ήττας των κομμουνιστών

Η επίθεση στην Δημητσάνα ξεκίνησε τις νυχτερινές ώρες, περί τις 5.00. Ο επικεφαλής των κομμουνιστών Στέφανος Γκιουζέλης χρησιμοποίησε 1200 αντάρτες, ενώ την πόλη υπεράσπιζαν 320 άνδρες, μόνο Χωροφύλακες και ΜΑΥ. Καθόλου Στρατός. Στους αμυνομένους δηλαδή ανήκαν μία Διλοχία του Μηχανοκινήτου της Χωροφυλακής, οι τοπικοί Χωροφύλακες και 55 άνδρες ΜΑΥ. Ο Γκιουζέλης ήλπιζε ότι η αριθμητική του υπεροπλία θα άλλαζε τις ισορροπίες σε όλην την Πελοπόννησο. Όμως απέτυχε. Οι αντάρτες έχασαν 117 άνδρες. Οι υπερασπιστές της Δημητσάνης έχασαν λιγότερους από 20.

Η άμυνα των Χωροφυλάκων ήταν απίστευτη. Πολέμησαν με θάρρος από φυλάκιο σε φυλάκιο. Μαζί τους συνέτρεξαν  και 50 κάτοικοι της πόλεως με τα όπλα στο χέρι κι ανάμεσά τους ένας παπάς 60 ετών. Επικεφαλής και ηρωικώς αγωνισθέντες ήσαν οι δύο Μοίραρχοι Χωροφυλακής Ανδρέας Ανδρικόπουλος και Αθανάσιος Ανδρεόπουλος. Ο Στρατηγός της Μεραρχίας στην Τρίπολη Αλέξανδρος Τσιγγούνης απέστειλε δυνάμεις για να ενισχυθεί η άμυνα, ενώ η συνδρομή των αεροσκαφών μετέτρεψαν την ήττα των ανταρτών σε πανωλεθρία. Μετά το μεσημέρι η κατάσταση ξεκαθάρισε η Δημητσάνα παρέμεινε ελεύθερη και όρθια, ενώ στο στρατόπεδο των ηττημένων ξέσπασε διαμάχη για τα αίτια της καταστροφής.

Μετά από λίγους μήνες θα αναλάβει την κατάσταση στην Πελοπόννησο ο ίδιος ο Στρατηγός Θρασύβουλος Τσακαλώτος και μέσα στον Ιανουάριο του 1949 θα σταματήσουν οι εχθροπραξίες. Εντός της ιδίας χρονιάς θα επισκεφθεί την Δημητσάνα ο Βασιλεύς Παύλος και θα τιμήσει την θυσία των υπερασπιστών της. Το 1949 εξάλλου θα είναι και η χρονιά που θα ολοκληρωθούν οι πολεμικές συγκρούσεις με την νίκη του Ελληνικού Στρατού σε Γράμμο και Βίτσι.

Για την Ιστορία της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής η μάχη αυτή υπήρξε μία ένδοξη σελίδα και ανέκαθεν οι άνδρες της τιμούσαν την μνήμη των υπερασπιστών συναδέλφων τους, αν και οι μεταπολιτευτικές σκοπιμότητες υποβάθμισαν την εορτή μνήμης που τελείται κάθε χρόνο, την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου στην Δημητσάνα Γορτυνίας. Μέσα στα χρόνια εκείνα μία μεγάλη στιγμή ηρωισμού για την Ελλάδα που ήθελε να αποφύγει την υποδούλωση στον Κομμουνισμό υπήρξε αναμφισβήτητα η Μάχη της Δημητσάνας και οι ηρωισμοί που την συνόδευσαν.

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας

Καθηγητής φιλόλογος