Πολυαρχιερατικὰ συλλείτουργα - π. Δανιήλ Ἀεράκη

Πολυαρχιερατικὰ συλλείτουργα

ἀρχ/του Δανιήλ Ἀεράκη

Η θεία Λειτουργία εἶναι τὸ πανηγύρι τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν. Συνήθως μιλᾶμε γιὰ πανηγύρια, ὅταν ἑορτάζουν Ναοὶ ἢ ἄν συμπίπτουν ἐπέτειοι ἢ «κατέβασμα» κάποιας εἰκόνας! Στὴν περίπτωσι ἑορτάζοντος Ναοῦ τὸ πλέον ὠφέλιμο καὶ ἐποικοδομητικὸ εἶναι νὰ τελεσθῆ μία κατανυκτικὴ Λειτουργία καὶ νὰ ἀκουσθῆ ἕνα ζωντανὸ χριστοκεντρικὸ κήρυγμα. Γιατί; Διότι τὴν ἡμέρα αὐτή προσέρχονται χριστιανοὶ πολὺ περισσότεροι ἀπ᾽ ὅσους προσέρχονται τὴν Κυριακὴ ἢ κάποια ἄλλη ἑορτή. Εἶναι μιά εὐκαιρία γιὰ καλὴ «ἐκμετάλλευσι». Κακὴ ἐκμετάλλευσις εἶναι τὰ πολλὰ κεριὰ πού θὰ καταναλώση ὁ Ναός, ἡ «ἁγιαστούρα», πού δυστυχῶς ἐξακολουθεῖ νὰ στέκη στὴν πόρτα πολλῶν Ναῶν, τὰ μικρομάγαζα, πού στήνονται ὡς «τσαντήρια» πέριξ τοῦ Ναοῦ, πού πουλᾶνε ἀκόμα καὶ αἰσχρὰ περιοδικά! Καλὴ «ἐκμετάλλευσις» εἶναι τὸ «εὐκαίρως» (Β´ Τιμ. δ´ 2). Δηλαδή, στὴ συναγμένη κατὰ τὴν γιορτή ἐκκλησία νὰ μεταθῆ τόσο ἑλκυστικὰ ἡ θεία Λειτουργία καὶ τόσο ἀφυπνιστικὰ ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ, ὥστε νὰ ὠφεληθοῦν οἱ ψυχές, «ὑπὲρ ὧν Χριστὸς ἀπέθανεν» (Α´ Κορ. η´ 11).

· Στὸν ἑσπερινὸ καὶ τὴ θεία Λειτουργία ἑορτάζοντος Ναοῦ ἀπαραίτητη εἶναι ἡ παρουσία τοῦ οἰκείου ἐπισκόπου. Ἂν εἶναι πολλοὶ οἱ ἑορτάζοντες Ναοὶ στὴν ἐπαρχία του, ἀποστέλλει ἐκπρόσωπό του, κληρικό, πού μπορεῖ μὲ τὴν ἱεροπρέπεια καὶ τὸ θεολογικό του λόγο νὰ οἰκοδόμηση τοὺς προσερχόμενους. Στὴν κεντρικὴ πάντως πανήγυρι ὁ ἐπίσκοπος εἶναι ἀπαραίτητος. Μόνο ὁ ἐπίσκοπος, χωρὶς ἄλλους ἐπισκόπους! Καὶ αὐτὸ γιατί; Διότι εἶναι ἀπό τὶς μοναδικὲς εὐκαιρίες, πού ὡς ποιμένας θὰ ἔλθη σὲ ἄμεση ἐπαφὴ μὲ μεγάλο μέρος τοῦ ποιμνίου του. Ὑπῆρξε ἐπίσκοπος, ἐνάρετος καὶ λόγιος, πού δὲν καλοῦσε κανένα ἄλλο ἐπίσκοπο στὴν ἑορτὴ τοῦ πολιούχου τῆς πόλεως ἢ στὴν ὀνομαστική του ἑορτή. Καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ ἐπιβεβλημένο. Ὁ καλὸς ποιμένας δὲν ἀδιαφορεῖ γιὰ τὰ πρόβατά του, προκειμένου νὰ ρίξη ὅλο τὸ βάρος τῆς προσοχῆς του στὸ πῶς θὰ ὑποδεχθῆ ἄλλους «τσοπάνηδες», στὸ πῶς θὰ τοὺς βρῆ κατάλυμα, στὸ πῶς θὰ τοὺς «ταΐση», στὸ πῶς θὰ τοὺς περιποιηθῆ. Τὸ ποίμνιό του τὸν ἐνδιαφέρει, ὄχι οἱ ἄλλοι ποιμένες. Οἱ ἄλλοι ἄς μὴ φεύγουν ἀπό το κοπάδι τους.

·Τὸ βλέπουμε αὐτὸ σήμερα; Ὄχι. Ἔγινε κατεστημένο τὸ λεγόμενο «πολυαρχιερατικὸ συλλείτουργο». Ὄχι ἕνας ἢ δύο, ἀλλά δέκα καὶ εἴκοσι καὶ 30, κάποτε καὶ 40 δεσποτάδες βλέπουμε νὰ συλλειτουργοῦν. Μὲ ὅλο τὸ σεβασμὸ στὴν ἀρχιερωσύνη τους, ἄς μᾶς ἐπιτρέψουν μερικὰ ἁπλᾶ, ἀλλά βασικὰ ἐρωτήματα:

· Τί προσφέρει ἡ παρουσία τόσων πολλῶν ἐπισκόπων στὴν πανήγυρι ἑνὸς Ναοῦ, ἢ στὰ ἐγκαίνια ἑνὸς Ναοῦ, ἢ στὴν ὀνομαστικὴ ἑορτὴ τοῦ ἐπιχωρίου ἐπισκόπου, ἢ στὴ χειροτονία ἑνὸς νέου ἐπισκόπου; Ἀπό πλευρᾶς θεολογικῆς τίποτε! Ἀπό πλευρᾶς λειτουργικῆς σχεδὸν τίποτε. Οὔτε μία ἐκφώνησι δὲν προλαβαίνουν νὰ ποῦν οἱ περισσότεροι. Ἀπό πλευρᾶς «λαμπρότητας»; Ναί, προσφέρει τήν εὐκαιρία νὰ βγοῦν πολλὲς φωτογραφίες! Ἀπό πλευρᾶς κοσμικότητας; Ναί! Ἀπό πλευρᾶς ἐπιδειξιομανίας; Ἴσως ναί! Ἀπό πλευρᾶς κουφότητας; Παρὰ λίγο, ναί!

· Τί ζημιώνει τὸ πολυαρχιερατικὸ συλλείτουργο; Ἀποπροσανατολίζει τὸν οἰκεῖο ἐπίσκοπο. Ἀντὶ νὰ τιμᾶ τὸν Ἅγιο τοῦ Οὐρανοῦ, ἀναγκάζεται νὰ τιμήση τοὺς «ἁγίους ἀρχιερεῖς» τῆς γῆς! Ἀντὶ ν᾽ ἀσχολῆται μὲ τὴν ἀληθινὴ εὐπρέπεια τοῦ οἴκου τοῦ Θεοῦ, ἀσχολεῖται μὲ τὴ φιλοξενία πολλῶν δεσποτάδων. Ἀντὶ νὰ προβάλλη τὸν ἑορταζόμενο Ἅγιο ὡς παράδειγμα πρός μίμησι, προσφωνεῖ καὶ προβάλλει τοὺς ἀρχιερεῖς! Ἀντὶ νὰ ἔχη ἀγωνία γιὰ τὶς ψυχές, πού τοῦ ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός, ἔχει ἀγωνία, ἂν θὰ περιποιηθῆ δεόντως τοὺς φιλοξενουμένους ἐπισκόπους!

· Τί σκανδαλίζει τὸ λαό; Βλέποντας ὁ λαὸς τὸ πολυαρχιερατικὸ συλλείτουργο σκανδαλίζεται ἀπό τὴν πολυποίκιλη ἀρχιερατικὴ ἐνδυμασία. Ὑπάρχουν βέβαια καὶ οἱ «χαζούληδες», πού μετρᾶνε… μίτρες καὶ τὶς συγκρίνουν ἀπό πλευρᾶς σχήματος, ὕψους, χρώματος, «πετραδιῶν»! Οἱ περισσότεροι ὅμως, ἁπλοῖ καὶ σοβαροὶ ὄντες, δὲν κλονίζονται μὲν ἀπό ὅσα μεγαλόπρεπα βλέπουν, ἀλλά ἔχοντας στὸ νοῦ τοὺς τὸν «Ἐρχόμενο», πού θέλουν νὰ ὑποδεχθοῦν, διερωτῶνται: Ἆραγε θὰ ἐρχόταν μέσα στὸ Ναὸ μὲ τέτοια αὐτοκρατορικὴ ἐνδυμασία ὁ ὄντως Μέγας Ἀρχιερέας; Ὁ Χριστὸς φυσικὰ καί εἶναι ὁ Μέγας Ἀρχιερέας. Λειτουργεῖ στὴν Ἁγία Τράπεζα τοῦ Σταυροῦ. Στολὴ Του εἶναι τὸ πανάγιο Αἱμά Του!

Σκανδαλίζουν ἀκόμα τὸ λαὸ τὰ συνεχῆ ταξίδια πολλῶν δεσποτάδων, γιὰ νὰ δίνουν τὸ «παρὼν» σ᾽ὅλα τὰ πανηγύρια, σ᾽ ὅλες τὶς ὀνομαστικὲς γιορτὲς ἀδελφῶν ἐπισκόπων, σ᾽ ὅλες τὶς τοπικὲς ἐπετείους. Σκανδαλίζεται ὁ λαός. Διερωτᾶται: Γιατί πολλοὶ ἀνώτατοι λειτουργοί τῆς Ἐκκλησίας δὲν κάθονται στὴν «ἐργασία» τους; Ποιὸς ὑπάλληλος ἔχει δικαίωμα ν᾽ ἀπουσιάζη κάθε τόσο ἀπό τὴν ἐργασία του; Τὸ ἔργο τοῦ ἐπισκόπου εἶναι ἡ παραμονὴ του κοντὰ στὸ ποίμνιό του. Δὲν εἶναι ἔργο τοῦ λειτουργοῦ τό ἔργο γυρολόγου ἀπό πανηγύρι σὲ πανηγύρι, ἀπό ἐπέτειο σὲ ἐπέτειο.

·Τί στοιχίζει ἕνα πολυαρχιερατικὸ συλλείτουργο; Ἔξοδα γιὰ διαμονὴ σὲ πολυτελῆ ξενοδοχεῖα! Ἔξοδα γιὰ πανευφρόσυνα γεύματα! Ἔξοδα γιὰ πανάκριβα δῶρα! Ἔξοδα γιὰ σταυροὺς καὶ ἐγκόλπια! Ἔξοδα γιὰ ἀναμνηστικοὺς τόμους! Καὶ πρὸ παντὸς στοιχίζει στὴν ψυχὴ ἡ εὐτέλεια στὶς γλοιώδεις συνήθως προσφωνήσεις καὶ ἀντιφωνήσεις.

· Οἱ Ἅγιοι δὲν γνώριζαν πολυαρχιερατικά συλλείτουργα. Ἐξαίρεσις ἡ περίπτωσις κάποιας Συνόδου. Ἀκόμα καὶ γιὰ τὴ χειροτονία ἐπισκόπου δὲν ἐκαλοῦντο πολλοί, παρὰ 3 ἢ 4 ἐπίσκοποι συλλειτουργοῦντες. Τώρα βλέπεις ἀκόμα καὶ σαράντα (40) ἐπισκόπους σὲ μιὰ χειροτονία! Ἀναφέρουμε τὴν περίπτωσι τῶν εὐλαβῶν ἐπισκόπων, πού ἐξελέγησαν ἐπὶ ἀρχιεπισκοπείας Ἱερωνύμου τοῦ Α´ (Κοτσώνη). Στὴ χειροτονία π.χ. τοῦ μακαριστοῦ πλέον Μητροπολίτου Φλωρίνης πατρὸς Αὐγουστίνου (Καντιώτη) συγχοροστατοῦσαν τέσσερις Μητροπολίτες.

· Τὸ πολυαρχιερατικὸ συλλείτουργο σὲ τίποτε δὲν ὠφελεῖ, οὔτε κάτι ἁγιοπνευματικο προσθέτει στὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Ἄλλο ἀπό το νὰ κάνουν μία ἰδιότυπη παρέλασι, βγαίνοντας κατὰ πρεσβεία ἀρχιερωσύνης ἀπό το ἱερὸ Βῆμα γιὰ τὶς καθωρισμένες θέσεις τους καὶ ἀπό μία εὐλογία τοῦ ἐκκλησιάσματος, πού καθένας δίνει μὲ τὰ δυό του χέρια, οἱ περισσότεροι δὲν ἔχουν ἄλλη συμμετοχὴ στὴν ὅλη τελετουργικὴ διαδικασία.

· Φυσικὰ δὲν εἶναι ὅλοι οἱ σεβαστοὶ Μητροπολίτες «πολυαρχιερατικοί». Ὑπάρχουν καὶ ἐκεῖνοι, πού πράγματι εἶναι ἀφοσιωμένοι στὸν τόπο τους, στὴν ἐπαρχία τους, στὸ ποίμνιό τους, στὸ ἐποικοδομητικὸ καὶ καθοδηγητικὸ καὶ ἁγιαστικό τους ἔργο. Ὑπάρχουν σεμνοὶ ἐπίσκοποι, πού ἀγρυπνοῦν στὴν ποίμνη τους, «ὡς λόγον ἀποδώσοντες» (Ἐβρ. ιγ´ 17).