Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ - ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

(Λουκ. 15, 11-32)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

(Διασκευή ομιλίας. Έγινε στην Αθήνα στις 26/2/1978)

Η περίληψη του Ευαγγελίου

Ο μεγάλος χριστιανός συγγραφέας Ντοστογιέφσκι, είχε πάντοτε αχώριστο σύντροφό του το άγιο ευαγγέλιο. Όταν πέθαινε τράβηξε κάτω από το προσκέφαλό του το άγιο ευαγγέλιο, το έδωσε στον πρωτότοκο γυιό του, το άνοιξε στο σημείο που βρίσκεται η παραβολή του Ασώτου και τον παρακάλεσε να τη διαβάσει.

Όσο την διάβαζε, ο γέρο-Ντοστογιέφσκι είχε τα μάτια του βουρκωμένα και έκλαιε ακούοντας την ωραιότατη αυτή παραβολή της χάριτος, της αγάπης και της ευσπλαγχνίας του Κυρίου.

Όταν τελείωσε η ανάγνωση του είπε: «Αυτή είναι η χάρη και η σοφία του Θεού. Έτσι βλέπει ο Θεός τον κόσμο. Τέτοια σοφία όσο και να ψάξετε δεν θα τη βρείτε πουθενά. Όλα μου τα αγαθά σας τα έδωσα όσο ακόμα ήμουνα καλά. Αυτόν τον πολυτιμότερό μου θησαυρό –το Ευαγγέλιο- τον κρατούσα κοντά μου γιατί μου χρειαζόταν. Τώρα πια και αυτό δε μου χρειάζεται». Το έδωσε στον πρωτότοκο υιό του δώρο, με την παράκληση να το διαβάζουν και να το έχουν όλοι στην καρδιά τους. Έκανε το σημείο του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού και παρέδωκε την ψυχή του στα χέρια του Κυρίου ζώντων και νεκρών.

Ας κάνουμε μερικές σκέψεις επάνω στην παραβολή αυτή, γιατί δεν είναι μια απλή ιστοριούλα όπως ίσως φαίνεται. Ο Θεός με αυτή την απλή ιστορία λέει τα πάντα.

Κάτω το «πρέπει», ζήτω το «θέλω»

«Άνθρωπός τις είχε δύο υιούς», ο καθένας από τους οποίους είχε διαφορετική τοποθέτηση. Ο πρεσβύτερος είχε χαρά του να βρίσκεται κοντά στον πατέρα του, κοντά στο Θεό. Η καρδιά του ήταν γεμάτη από την αγάπη προς τον Θεό και από πόθο υπακοής.

Ο μικρότερος είχε κολλήσει την ψυχή του στα δημιουργήματα του Θεού και στον εαυτό του. Έβλεπε συνεχώς γύρω του πρόκληση για χαρά και για ηδονή. Έβλεπε την παρουσία του πατέρα του σαν εμπόδιο, σαν φράκτη. Αλλά και χωρίς τα αγαθά του πατέρα του ήταν αδύνατο να έχει εκείνο που ποθούσε, την διασκέδαση και την ηδονή. Και γι’ αυτό ακριβώς, με θράσος -όπως συμβαίνει σε όλους όσους αφήνουν να φύγει από την καρδιά τους ο φόβος του Θεού- παρουσιάσθηκε στον πατέρα του και είπε: «Πάτερ, δος μοι το επιβάλλον μέρος της ουσίας».

Το συνηθισμένο πρόβλημα... Ο άνθρωπος που έχει μόνο δικαιώματα και ξεχνάει τα καθήκοντά του. Εκείνο το κακό που βλέπουμε την σημερινή εποχή να παρουσιάζεται με τόση θρασύτητα, ώστε να γράφουν στους τοίχους «κάτω το πρέπει, ζήτω το θέλω».

Ο άσωτος υιός είπε το «θέλω». Και παράλαβε την περιουσία που του έδωσε ο εύσπλαγχνος πατέρας. Γιατί, ο πατέρας, μοίρασε στους γυιούς του την περιουσία του, -ας το κρατήσουμε αυτό- την μοίρασε σε δύο. Τα μισά του πρεσβυτέρου, τα μισά του νεωτέρου. Δικά του τίποτε. Ποιός έμεινε τελικά άστεγος; Χωρίς παρά, χωρίς δεκάρα; Ο πατέρας. Πού εμπιστεύθηκε ο πατέρας; Στα παιδιά του.

Κάθε πατέρας αποκτά, δημιουργεί, κάνει, για τα παιδιά του. Αν είναι πατέρας αληθινός ξεχνά τον εαυτό του. Έχει μόνο παιδιά. Γιατί; Διότι έχει χρέος. Ο Πατέρας ο ουράνιος ήξερε το «πρέπει». Δεν ήξερε «το θέλω». Πρόκειται για μεγάλο δίδαγμα.

Βουκέντρα, σεντόνι, τύμπανο

Ο νεώτερος υιός πήρε το μερίδιό του και «απεδήμησεν εις χώραν μακράν». Γιατί; Γιατί η αμαρτία είναι κάτι, που η ψυχή του ανθρώπου την καταδικάζει βαθειά και βαριά. Καμμία αμαρτία δεν είναι δυνατόν να γίνει μπροστά σε πρόσωπο άλλο και μάλιστα γνωστό και σεβαστό. Ο άνθρωπος μόνος του το καταλαβαίνει, γιατί η συνείδησή του τού το μαρτυρεί ότι η αμαρτία είναι εξευτελισμός, είναι κατάπτωση της ανθρωπίνης φύσεως. Και επιπλέον είναι έργο απάνθρωπο, σατανικό.

Λέγει μία ιστορία: Για να κάνει ο διάβολος τον άνθρωπο να αμαρτήσει κρατάει μια βουκέντρα και τον παροτρύνει: «Άιντε τι κάθεσαι; Πότε θα χαρείς τη ζωή σου; Γιατί τα έδωσε ο Θεός τα αγαθά στον κόσμο;» Και εκείνος φουντώνει από τις επιθυμίες και τα πάθη. Αλλά να, υπάρχει η ντροπή του κόσμου… Και τότε ο διάβολος παρουσιάζεται με ένα δεύτερο όπλο, ένα σεντόνι. Το κρατάει και του λέει: «Εγώ σε κρύβω. Δεν θα σε δει κανείς. Μη φοβάσαι». Και πραγματικά οι άνθρωποι τρέχουν «εις χώραν μακράν», κρύβονται. Έτσι πιστεύουν. Και αμαρτάνουν!

Τότε ο διάβολος παρουσιάζεται με ένα τύμπανο και διατυμπανίζει την αμαρτία για να την πληροφορηθεί, ει δυνατόν, όλος ο κόσμος, και έτσι να ρίξει αυτόν που την διέπραξε σε αναίδεια και αδιαντροπιά ούτως ώστε να φτάσει σε πλήρη αναισθησία.

Βουκέντρα, σεντόνι και τύμπανο. Ιδού τα όπλα του διαβόλου.

Ο άσωτος στην μακρινή χώρα που αποδήμησε, σκόρπισε την περιουσία του. Ποία είναι η περιουσία; Τα αγαθά χαρίσματα του Θεού. Τι έμεινε μέσα στη ψυχή του; Κενό. Τι άλλο; Ακαθαρσία. Υπάρχει άνθρωπος της αμαρτίας με λεπτά και ευγενικά αισθήματα; Ποτέ!

Στους ανθρώπους που παραδίδονται στα πάθη, ιδίως της σαρκός, βασιλεύει η φιλαυτία, ο εγωκεντρισμός, το μίσος, η υπερηφάνεια, ο εγωϊσμός.

Αξιοποίησε το φως

Και αφού εσκόρπισε την «περιουσίαν αυτού», ο άσωτος, έγινε δούλος, «προσεκολλήθη ενί των πολιτών της χώρας εκείνης και έπεμψεν αυτόν εις τους αγρούς βόσκειν χοίρους». Τι σημαίνει αυτό; Από εκεί και πέρα έγινε δούλος του διαβόλου. Τι χοίρους έβοσκε; Τα πάθη του. Τα πάθη, λένε οι πατέρες είναι χοίροι.

Οι χοίροι, δεν είναι το πιο φιλήδονο ζώο του κόσμου;

Γι’ αυτό ακριβώς λέγει έβοσκε χοίρους. Γιατί το μόνο που ενδιαφερόταν από κει και πέρα ο άσωτος υιός, ήταν ο εαυτούλης του και η σάρκα του.

Όταν ο άνθρωπος έχει τέτοιο φρόνημα, τα πάθη όλο τρέφονται και χοντραίνουν. Και η ψυχή αδυνατίζει και πεθαίνει. Συμπέρασμα: Ή την ψυχή σου θα τρέφεις και θα ασθενούν τα πάθη ή θα χοντραίνουν τα πάθη και θα πεθαίνει η ψυχή σου. Αλλά για να ζει η ψυχή και να νεκρώνονται τα πάθη χρειάζεται αγώνας κατά του φρονήματος της σαρκός, το οποίο είχε ο άσωτος υιός προτού φύγει από το σπίτι του αγαθού πατέρα του. Χρειάζεται δηλαδή να βγάλει από την ψυχή του ο άνθρωπος την αγάπη της αμαρτίας και τη φιληδονία.

Όμως ο άνθρωπος και όταν ακόμα πέσει στο βάθος του κακού, είναι του πλάσμα του Θεού. Έχει συνείδηση και η συνείδηση φωνάζει και τον φέρνει σε συναίσθηση. Πότε; Εάν προσέξει το φως, την ελάχιστη εκείνη ακτίνα του φωτός που ρίχνει μέσα στην καρδιά του η χάρη του παναγίου Πνεύματος. Πότε; Όταν βλέπουμε τον τίμιο σταυρό, όταν βλέπουμε έναν ιερέα, όταν βλέπουμε μία εικόνα, όταν βλέπουμε και ακούμε το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Αυτή η ελάχιστη ακτίνα του φωτός εάν αξιοποιηθεί, εάν δηλ. δεν μας κάνει ο διάβολος να κλείσουμε τα μάτια και να φύγουμε από κοντά της, θα μας οδηγήσει στο φως της μετανοίας.

Ο άσωτος υιός δέχθηκε την ακτίνα του φωτός και τον αγαθό λογισμό που του έλεγε: «πόσοι μίσθιοι του πατρός μου περισσεύουσιν άρτων, εγώ δε λιμώ απόλλυμαι». Με άλλα λόγια, πόση χαρά έχουν εκείνοι που έχουν νικήσει τα πάθη τους.

Αλήθεια! Γιατί ένας άνθρωπος ενώ δεν τρώει, δεν πίνει, δεν πάει στα night club, δεν ακολασταίνει, δεν πορνεύει, έχει κοπεί από τα πάντα… γιατί, παρά ταύτα, είναι γεμάτος χαρά; Γιατί; Γιατί η χαρά είναι δώρο του Θεού. Και η πικρία και η λύπη είναι απόκτημα της αμαρτίας, καρπός της απομάκρυνσης από το Θεό.

Ξαναβρήκε την πρώτη θέση του

Τελικά ο άσωτος γύρισε και ο πατέρας τον δέχθηκε.

Όχι μόνο τον δέχθηκε, αλλά και τον τίμησε. Γιατί; Γιατί ο πατέρας δεν είναι του «θέλω», είναι του «πρέπει». Ο πατέρας που μοίρασε την περιουσία του στα δυό παιδιά και έμεινε χωρίς δεκάρα, είχε μόνο το «πρέπει» έναντι του παιδιού του που επέστρεψε. Είχε δηλαδή την καρδιά του γεμάτη αγάπη και γι' αυτό τον δέχθηκε, τον τίμησε και έκανε θυσία τα πάντα. Έσφαξε τον «μόσχον τον σιτευτόν», του έδωσε την καλύτερη στολή, και του πέρασε στο χέρι τον «δακτύλιον», που συμβολίζει τον αρραβώνα της μελλούσης ζωής και βασιλείας.

Ας προσέξουμε την τελευταία φάση. Άρχισαν όλοι να γλεντούν, άγγελοι και άνθρωποι, για την επιστροφή του αμαρτωλού. Και τότε γύρισε από τα χωράφια -εργάτης του καθήκοντος- ο πρεσβύτερος υιός, του οποίου ήταν ολόκληρη η περιουσία, μια και ήταν πάντα κοντά στον πατέρα. Όταν έμαθε τι γίνεται, του κακοφάνηκε και δεν ήθελε να μπει μέσα. Το έμαθε ο πατέρας και βγήκε εκείνος έξω.

Βλέπετε; Ο Θεός ελεεί τον επιστρέφοντα αμαρτωλό, τον άσωτο, αλλά αγαπά και τιμά τον δούλο του, εκείνον που τηρεί το θέλημά Του. Τον παρακαλεί. Ακόμα και στο λάθος του -ο πρεσβύτερος υιός - είναι αγαπητός. Γι’ αυτό του είπε: «Τέκνον, συ πάντοτε είσαι κοντά μου και πάντα τα εμά σα εστίν». Όλα όσα έχω είναι δικά σου. Έχω εγώ τίποτα;

Τι του υπενθυμίζει; Το «πρέπει».

Γιατί εγώ δεν έχω τίποτε, παιδί μου, αυτή τη στιγμή;

Εξ αιτίας του «πρέπει». Γιατί όλα τα δικά μου είναι δικά σου και του νεότερου αδελφού σου, που τα σπατάλησε όλα!

Και κάνοντας εφαρμογή του «πρέπει» του λέγει: «ευφρανθήναι δε και χαρήναι έδει, ότι ο αδελφός σου νεκρός ην και ανέζησε, και απολωλός ην και ευρέθη». Πρέπει και συ να χαρείς που ο αδελφός σου ξαναήλθε· εγύρισε· ευρέθη.

Ο πρεσβύτερος υιός δεν ήταν αμαρτωλός. Ήταν άγιος. Ένας λογισμός του πέρασε που τον ενόχλησε, και ο πανάγαθος Πατέρας, ο πνευματικός Πατέρας όλου του κόσμου τον συμβούλευσε να νικήσει τον πονηρό λογισμό. Το ίδιο κάνουν οι πνευματικοί πατέρες στη σύγχρονη ζωή. Εξ ονόματος και κατ’ εντολήν και κατ’ ανάθεση του ουρανίου Πατέρα συμβουλεύουν και καθοδηγούν τα πνευματικά τους τέκνα.

Αυτή είναι η παραβολή του Ασώτου. Η παραβολή της απέραντης ευσπλαγχνίας του Κυρίου στον αμαρτωλό και της απέραντης αγάπης, τιμής, επαίνου και δόξης προς τον κάθε δούλο του που είναι υποτεταγμενος στο άγιο θέλημά Του.

Ας βάλουμε βαθειά στην καρδιά μας το μήνυμά της. Αμήν.

Πηγή: Ι. Μ. Προφ. Ηλιού