Θ. Λειτουργία & Θ. Κοινωνία ὑπό Ἀρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

 Θ. Λειτουργία & Θ. Κοινωνία

ὑπό Ἀρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Ὁ ἀρχικός σκοπός τῆς Θ. Λειτουργίας, ἦταν ἡ συμμετοχή τῶν πιστῶν στή Θ. Εὐχαριστία. Ὅσοι δέν κοινωνοῦσαν, μόλις τελείωνε ἡ ΘΛειτουργία τῶν Κατηχουμένων, ἔφευγαν ἀπό τό Ναό. Ὅσοι ἔμεναν, ἔμεναν γιά νά κοινωνήσουν. Ὅμως, παρόλο αὐτό δέν κοινωνοῦσαν.

Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού οἱ Ἱεροί Κανόνες ἀφόριζαν τούς πιστούς, πού παρέμεναν στό Μυστήριο χωρίς νά κοινωνοῦν. «Πάντας τούς εἰσιόντας εἰς τήν ἐκκλησίαν... ἀποστρεφομένους τήν ἁγίαν μετάληψιν...,ἀποβλήτους γίνεσθαι τῆς ἐκκλησίας».^[1]

Καί αὐτό εἶχε ὑπόψη του ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὅταν ἔλεγε: «Πές μου; Καλεῖσαι σέ «τραπέζι», καί πᾶς, ἀλλά δέν τρῶς, σηκώνεσαι καί φεύγεις! Λοιπόν; Δέν θά ἦταν καλύτερα νά μήν πᾶς; Δέν προσβάλεις μέ αὐτό τόν οἰκοδεσπότη; Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά σένα πού παραμένεις στη Λειτουργία (τῶν Πιστῶν) καί δέν κοινωνεῖς!».^[2]  Καί  ὁ Ἅγιος συνεχίζει:  

«Φίλε πῶς μπῆκες ἐδῶ, ἀφοῦ δέν ἔχεις ἔνδυμα γάμου;» (Μτ. 22:12), ρώτησε ὁ βασιλιάς τόν «καλεσμένο» πού πῆγε στό γάμο, χωρίς νά φοράει τήν εἰδική ἐνδυμασία, πού φοροῦσαν οἱ καλεσμένοι. Ὁ βασιλιάς (δέν τοῦ εἶπε, γιατί δέν κάθισες νά φᾶς, ἀλλά γιατί ἦρθες στό γάμο, χωρίς νά φορᾶς τήν εἰδική στολή; Δηλαδή, πῶς ἦρθες στό Μυστήριο χωρίς νά ἔχεις προετοιμασθεῖ πρός Θ. Κοινωνία.» ^[3]

    Τά πράγματα ἄλλαξαν. Εἰσήχθη ἡ μυστική ἐξομολόγηση (4ος αἰ.). Ἔτσι,  ὅσοι ἔπεφταν σέ βαριά ἁμαρτήματα ἤ   ἦταν σέ ἐπιτίμιο, παρέμεναν μέν  στή Λειτουργία (τῶν Πιστῶν) ἀλλά, δέν κοινωνοῦσαν.  Εἰσήχθη καί ἡ  νηστεία  (4ος αἰ.) ὡς προϋπόθεση τῆς Θ. Κοινωνία.^[4] Ὁπότε οἱ χριστιανοί γιά νά κοινωνήσουν, ἔπρεπε προηγουμένως  νά νηστέψουν. Ὅσοι δέν νήστευαν, παρέμεναν στή  Λειτουργία (τῶν Πιστῶν), χωρίς νά κοινωνοῦν.  Καί ὁ  ἀριθμός τῶν  χριστιανῶν, πού παρέμενε στή Λειτουργία (τῶν Πιστῶν), χωρίς νά κοινωνεῖ, μεγάλωνε, καταλύοντας ἔτσι τὀν ἀρχικό σκοπό τῆς Θ. Λειτουργίας.

 Δηλαδή,  μέχρι τότε  (4ος-5ος αἰ.) ἡ συμμετοχή στή Θ. Κοινωνία, ἦταν ὑποχρεωτική,. Τώρα  κατέστη προαιρετική ἡ συμμετοχή στή Θ. Κοινωνία καί ὑποχρεωτική ἡ παρακολούθηση τῆς Θ. Λειτουργίας. Τότε  Κανόνες ἀφόριζαν   τούς  πιστούς,  πού παρακολουθοῦσαν τή Θ. Λειτουργία, χωρίς νά κοινωνοῦν^[5], τώρα τούς ἀφορίζουν, ὅταν   χωρίς σοβαρό λόγο,     ἐπί τρεῖς συνεχόμενες Κυριακές,    μένουν ἀλειτούργητοι, καί ὄχι ἀκοινώνητοι...!^[6] Γιά νά κοινωνήσουν,  ἔπρεπε προηγουμένως νά νηστέψουν. ^[7]  Αὐτό  ἦταν ἄγραφος νόμος  γιά τήν Ἐκκλησία,  καί γι'αὐτό  οἱ περισσότεροι κοινωνοῦσαν  σέ περιόδους νηστειῶν. 

   Κοινωνώντας ὁ πιστός σέ κάθε Λειτουργία, καί ἄνευ προετοιμασίας,   ὑπάρχει κίνδυνος  νά  λαμβάνει τή  Θ. Κοινωνία  μέ τήν ἴδια εὐκολία, πού λαμβάνει τό ἀντίδωρο, καταφρονώντας  τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, καί καταδικάζοντας  (κολάζοντας!) τόν ἑαυτόν του! 

     Ἄν κοινωνώντας, λέει ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, νιώθουμε ὡς  νά τρῶμε ψωμί καί ὡς νά πίνουμε κρασί, εἶναι ἀπόδειξη ἀναισθησίας! ^[8] Ἄν ἔχουμε συναίσθηση, προπαντός ταπείνωση,  αὐτό θά πρέπει νά μᾶς προβληματίσει.  

---

[1] Κανόνας  2ος  Ἀντιοχείας & 9ος Ἁγίων Ἀποστόλων

[2] Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ὁμιλία 3η  πρός Ἐφεσίους. P.G. 62: 29

[3] Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ὁμιλία 3η πρός Ἐφεσίους. P.G. 62: 29

[4] Βλασίου Φειδᾶ. Καθηγητοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Ἐκκλησιαστική Ἱστορία. Τόμος 1ος. Ἀθῆναι 1994, σελ. 910.

[5] Κανόνες 9ος Ἁγίων Ἀποστόλων καί 2ος τῆς Ἀντιοχείας.

[6] Κανόνας 80ος τῆς Πενθέκτης. Περισσότερα: Γ. Ράλλη-Μ. Πότλη, Σύνταγμα Θείων καί Ἰερῶν Κανόνων, τόμος Β΄, σελ. 489-490.

[7]  Ἤδη ἀπό τόν 10ον αἰ. νήστευαν προηγουμένως  μιά ἑβδομάδα πρό τῆς Θ. Κοινωνίας! (Βλασίου Φειδᾶ. Αὐτόθι, σελ. 963). Κάτι  πού συνεχίσθηκε ἀνά τούς αἰῶνες! (Ἅγιος Συμεών ὁ Θεσ/νίκης. Ἅπαντα. Παράρτημα. Μέρος Δεύτερο. Κεφἀλαιο ΙΒ σελ. 479). Ἴσχυε καί στήν πατρίδα μας, μέχρι περίπου στή δεκαετία τοῦ 1980, τότε πού ἡ  εὐσέβεια, σέ σχέση μέ τό σήμερα, ἦταν σέ ψηλά ἐπίπεδα.

[8] Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, λόγος 17, περί ἀναισθησίας, 5