Εκπαίδευση και αγάπη
Κέλλυ Κούβαρη
Η κα Κέλλυ Κούβαρη,
πληθωρική στην έγνοια της για τους μαθητές μιλά στους αναγνώστες για την ανάγκη
μιας ουσιαστικής εκπαίδευσης στα παιδιά και τους εφήβους.
Σήμερα η αλήθεια της παιδαγωγικής διδασκαλίας είναι ανάγκη ν' ακουμπά
κυρίως στην αγάπη του παιδαγωγού προς τα παιδιά και την ποιητική διάθεση του να
τους μεταφέρει με το καλύτερο δυνατό τρόπο την γνώση. Εσείς κα Κούβαρη, από την
πολύχρονη εμπειρία σας στην μέση εκπαίδευση πιστεύετε ότι ο δάσκαλος ασκείται
στο να διατηρεί τα παραπάνω;
Το θέμα της αγάπης είναι μία μεγάλη συζήτηση, κατά πόσο αποτελεί προσόν για έναν εκπαιδευτικό, η αν είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό. Σε όλη μου την εκπαιδευτική πορεία προσπαθώ να το βρω αλλά έχω την εντύπωση ότι αν δεν υπάρχει μέσα μας και δεν μας έχει καλλιεργήσει η οικογένειά μας, δύσκολα μεγαλώνοντας θα το έχουμε σαν συνοδό χαρακτηριστικό και θα είναι κάτι που θα μας χαρακτηρίζει. Νομίζω λοιπόν ότι ένας άνθρωπος σίγουρα γεννιέται με τα τάλαντα του, αλλά μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον θερμό και γεμάτο αγάπη και αποδοχή μεγαλώνοντας εισπράττει και αυτός ένα κομμάτι αγάπη το οποίο μπορεί να το μεταφέρει και στους άλλους. Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο κινούμενη θεωρώ ως εκπαιδευτικός ότι αν δώσεις την αγάπη στα παιδιά σε μια τρυφερή ηλικία έχουν και αυτά ένα πλεόνασμα για να μπορέσουν να την προσφέρουν μεγαλώνοντας, τα ίδια στην οικογένεια τους, στο κοινωνικό σύνολο, στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Νομίζω λοιπόν ότι αυτό το συναίσθημα
στην ουσία το καλλιεργείς, σαν ένα λουλούδι. Όσο λιγότερη αγάπη έχει πάρει ένας
άνθρωπος τόσο πιο δύσκολο θα είναι να καλύψει τα κενά του και να μπορέσει ο
ίδιος να προσφέρει θετικά συναισθήματα στους άλλους. Έχω την εντύπωση ότι όσοι
μεγαλώνουν παιδιά είτε ως γονείς είτε ως παιδαγωγοί στο πίσω μέρος του μυαλού
τους πρέπει να έχουν το πως θα ήθελαν αυτά τα παιδιά να είναι διαμορφωμένα σε
κάποια χρόνια από τώρα ως ενήλικες. Αν λοιπόν θέλουν να έχουν παιδιά που να
κάνουν έναν κόσμο καλύτερο, απαραίτητο χαρακτηριστικό είναι αυτά τα παιδιά να
ναι γεμάτα αγάπη, στοργή, ενσυναίσθηση, για να μπορέσουν όλα αυτά τα θετικά
στοιχεία να τα μοιράσουν και αυτά με τη σειρά τους στην κοινωνία μας μεθαύριο.
Τι γνώμη έχετε για την αρετή της ευγένειας που στην εποχή μας είναι
υποτιμημένη από μικρούς και μεγάλους σαν να είναι μια υποκρισία; Χωρίς να τα
βάζουμε όλα σ' ένα τσουβάλι πλανάται στην ατμόσφαιρα της διδασκαλίας αλλά και
στην κοινωνία μας μια αδικαιολόγητη αυθάδεια και αγένεια. Που οφείλεται αυτό;
Η ευγένεια είναι συνοδό χαρακτηριστικό του ήθους, το ήθος είναι αυτό που λείπει από την εποχή μας και άρα χάνουμε και ένα κομμάτι του εαυτού μας που μέσα σε αυτό περιλαμβάνεται και η ευγένεια. Έχει να κάνει με τις αξίες της κάθε εποχής, δηλαδή, παλαιότερα οι γονείς μας ήταν άνθρωποι που μπορεί να μην είχαν το ίδιο μορφωτικό επίπεδο σε θέμα σπουδών, ή μπορεί και οι οικονομικές δυνατότητες τους να ήταν μειωμένες, ή να μην είχαν ακριβά αντικείμενα ή πλούσια σπίτια.
Κι όμως μεγάλωναν τα παιδιά με
τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν σεβασμό και να δίνουν αξία στον άλλον άνθρωπο. Τώρα,
μεγαλώνουμε παιδιά που είναι εγωκεντρικά δηλαδή αυτή η θεοποίηση της παιδικής
ηλικίας που τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το παιδί, τις ανάγκες του, μόνο
τις υλικές και τις επιφανειακές όμως, όχι τις ουσιαστικές. Δηλαδή, θέλει ο
γονιός το παιδί να πάρει μόρφωση, να μάθει γλώσσες, να έχει πτυχία, ακριβά
παπούτσια, ακριβά ρούχα, να κάνει μουσική, να κάνει υπολογιστές να κάνει
αθλήματα όμως, αυτό που θα έπρεπε να έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του για το
παιδί είναι να διαμορφώσει ένα χαρακτήρα που να μπορέσει να προσφέρει και στους
άλλους, κάτι που δεν το καλλιεργούμε εύκολα στη σημερινή εποχή. Γιατί η εποχή
μας είναι εγωκεντρική και δημιουργεί εγωκεντρικούς χαρακτήρες.
Δημιουργούμε γενιές παιδιών
τέτοιες, οι οποίες δεν είναι δοτικές συναισθηματικά προς τους άλλους ανθρώπους
και δεν έχουν το ήθος και τον χαρακτήρα που θα δημιουργούσε πιο υγιείς ομάδες
μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Οπότε, όλος αυτός ο περίεργος δικαιωματισμός που
έχουν τώρα τα παιδιά μας δημιουργεί δικαιωματιστές ενήλικες. Νομίζουν ότι έχουν
μόνο δικαιώματα και καθόλου υποχρεώσεις, όλος ο κόσμος τους οφείλει, τους
χρωστάει, όλος ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από αυτούς και τις δικές τους
ανάγκες, μονίμως επιθυμούν να έχουν υπηρέτες τριγύρω τους, δηλαδή, ανθρώπους οι
οποίοι να τους υπηρετούν συναισθηματικά και να καλύπτουν τις ανάγκες τους,
χωρίς οι ίδιοι ποτέ να προσφέρουν κάτι τον εαυτό τους. Εφόσον, λοιπόν,
μεγαλώνουμε τέτοιες γενιές παιδιών, μεγαλώνουμε και τέτοιες γενιές ενηλίκων.
Σε όλο αυτό το πλαίσιο, υπάρχει
και η ατομικότητα, ότι εγώ είμαι ο σημαντικός, εγώ έχω τις δικές μου ανάγκες,
εγώ πρέπει να καλυφτώ πρώτος, όλοι οι υπόλοιποι έπονται. Έτσι δεν υπάρχει καμία
ανάγκη ούτε να είμαι καλός, ούτε ευγενικός, ούτε να βοηθώ, δεν το έχω ανάγκη γιατί
δεν γεμίζω το συναίσθημα μου από αυτό, γεμίζω το συναίσθημα μου μόνο όταν είμαι
ικανοποιημένος επιφανειακά.
«Η εποχή μας είναι εγωκεντρική. Δημιουργούμε γενιές παιδιών που δεν είναι συναισθηματικά δοτικές. Νομίζουν ότι έχουν μόνο δικαιώματα και καθόλου υποχρεώσεις. Όλος ο κόσμος τους οφείλει, τους χρωστάει, περιστρέφεται γύρω τους»
Πώς γίνεται να διαρραγεί αυτό το γρανιτένιο τοίχος του εγωισμού, όταν η
μια γενεά διαδέχεται την επόμενη χωρίς συνειδητοποίηση;
Αν δώσουμε στα παιδιά κάποιες
αρχές για να καταλάβουν ότι είμαστε ένα σύνολο, είμαστε κοινωνία προσώπων. Ο
κάθε άνθρωπος δεν είναι αξιόλογος λόγω του εγώ του, αλλά είναι αξιόλογος λόγω
της σχέσης του με τους άλλους ανθρώπους και με τον Θεό. Αυτό είναι που του
δίνει αξία και που τον καταξιώνει και στις συνειδήσεις των άλλων και όχι αν
έχει πολλά υλικά αγαθά ή πολλά πλούτη. Αν λοιπόν μπορέσουμε και περάσουμε στα
παιδιά ότι αυτό που τους δίνει αξία, που έχει νόημα είναι να είναι σωστοί
απέναντι στους άλλους και να έχουν καλή σχέση με τον Θεό, τότε αυτά τα παιδιά
μεγαλώνοντας δεν θα έχουν τα χαρακτηριστικά του δικαιωματιστή που μονίμως θα
διεκδικεί και μονίμως θα απαιτεί, αλλά δεν θα προσφέρει. Αυτό ξεκινάει πάντα
από την οικογένεια και από πολύ μικρές ηλικίες με το παράδειγμα των γονέων που
οι ίδιοι θα αφήσουν στην άκρη τον εγωκεντρισμό τους για να βοηθήσουν τα παιδιά
τους να απαλλαγούν και αυτά από τα συναισθήματα του ατομισμού.
«Δεν πρέπει να γκρεμίζουμε τις
αξίες και τα πρότυπα των παιδιών για να μπορούν να μας ακολουθήσουν»
Παίζει ρόλο στην εποχή μας το γεγονός ότι αμφισβητούνται οι αυθεντίες; Παλαιότερα, ο δάσκαλος στο σχολείο, όπως ο πατέρας και η μητέρα στην οικογένεια ήταν αυθεντίες. Ο λόγος τους αδιαμφισβήτητα ήταν νόμος και ας έκαναν και λάθη. Βλέπουμε ότι τα παιδιά παραπαίουν και πολύ ωραία τους μιλάμε για ευγένειες, για ήθος, για αγάπη, αλλά τα λόγια που ακούν δεν συνάδουν με το βλέμμα, ούτε με τις πράξεις των μεγάλων.
Ισχύει αυτό γιατί και εμείς οι
ίδιοι διαταράσσουμε τα πρότυπα εξαιτίας της συμπεριφοράς μας. Όταν, δηλαδή ένας
έφηβος έχει την επαναστατικότητα του και καλώς την έχει γιατί η
επαναστατικότητα μπορεί να βοηθήσει να γίνουν τα πράγματα καλύτερα, θα πει σε
έναν εκπαιδευτικό ή στους γονείς του ότι ο σεβασμός κερδίζεται, άρα δεν χρωστάω
τίποτα σε κανέναν, αυτό το παιδί έχει εισπράξει έναν γονεϊκό ρόλο ή έναν
παιδαγωγικό ρόλο, στον οποίο κάποια άτομα δεν στάθηκαν αντάξια του
λειτουργήματος τους, οπότε επειδή τα ίδια τα άτομα κατέρριψαν αυτό το πρότυπο,
τα παιδιά ταυτίζουν το πρότυπο με όλα τα υπόλοιπα άτομα και το αμφισβητούν.
Το παράδειγμά μας
Όμως, ένα παιδί που το μεγαλώνεις
με αξίες και του εξηγείς ότι ο γονέας είναι μια αξία, ή ο δάσκαλος σου
ανεξάρτητα με το πώς είναι σαν άνθρωπος είναι αυτός που σου δίνει αξία για να
κάνεις και εσύ κάτι καλύτερο στην ζωή σου, έχει ελπίδα για να γίνει κάτι
καλύτερο. Αυτά συχνά δεν μπορούμε να τα περάσουμε στα παιδιά γιατί και εμείς οι
ίδιοι λειτουργούμε κάποιες φορές σαν πρότυπα αρνητικά, άρα οι ίδιοι μας εαυτοί
και το ίδιο μας το παράδειγμα είναι αυτό που πείθει τα παιδιά. Το να λέει ο γονέας
στο παιδί του να μην μιλάει άσχημα ή να μην βλέπει πολύ τηλεόραση, δεν έχει
νόημα αν ο ίδιος βρίζει ή αν ο ίδιος είναι όλη μέρα καθηλωμένος σε μια
τηλεόραση και το ίδιο το παιδί παίρνει αυτό το μήνυμα.
Εμείς οι ίδιοι πρέπει να
καταλάβουμε ότι δεν πρέπει να γκρεμίζουμε τις αξίες και τα πρότυπα των παιδιών
έτσι ώστε να μπορούν και τα παιδιά να μας ακολουθήσουν. Από την άλλη πλευρά
πρέπει να περνάμε στα παιδιά το μήνυμα ότι κάποια πράγματα είναι αυτονόητα δεν
μπορεί να είναι διαπραγματεύσιμος ο σεβασμός προς τους γονείς ή προς τον
εκπαιδευτικό, διότι είναι όλοι αξίες ανεξάρτητα από τα πρόσωπα. Δεν έχει σχέση
δηλαδή η κριτική μας στο πρόσωπο, με την κριτική μας στον ρόλο.
Ο ρόλος είναι που έχει αξία και αυτό σεβόμαστε, σε αυτόν πρέπει να λειτουργούμε με υπακοή, γιατί ο εκπαιδευτικός μας προσπαθεί να μας μάθει δύο γράμματα, ένας πνευματικός άνθρωπος όπως είναι ο ιερέας, οι γονείς μας, είναι άνθρωποι και κάνουν τα ανθρώπινα λάθη, όμως οι ρόλοι τους έχουν αξία γιατί είναι ρόλοι μέσα στην ζωή μας που μας πηγαίνουν σε ένα καλύτερο επίπεδο ανθρώπινο, σε μια καλύτερη συμπεριφορά.
Κριτική σκέψη και αξιολόγηση
Θα μπορούσε βέβαια στην εποχή των δικαιωμάτων που ζούμε να αντιδρούσε
κάποιος στην άνευ όρων υπακοή στα πρότυπα. Υπάρχει και η κριτική σκέψη.
Τα πρότυπα είναι αξίες και πρέπει
να μεγαλώνουμε τα παιδιά με αξίες και έτσι να μπαίνουν στην διαδικασία όχι να
κρίνουν για να κατακρίνουν, αλλά να έχουν κριτικό πνεύμα αξιολόγησης, να
βλέπουν ποιο είναι το θετικό και ποιο το αρνητικό και να ακολουθούν το θετικό.
Αν μπορέσουμε και τους περάσουμε αυτή τη σκέψη θα βλέπουμε και πιο βελτιωμένες
συμπεριφορές και περισσότερο συναισθηματικούς ανθρώπους και ανθρώπους με ήθος
και στοιχεία αξιοπρέπειας στην καθημερινότητα τους και στην ζωή τους.
* * *
Ευχαριστούμε την κα Κέλλυ Κούβαρη γιατί είναι από τους ανθρώπους που
αφήνουν ευδιάκριτο το αποτύπωμά τους στην εργασία και την συμβουλευτική τους.
Όσο για την εκπαίδευση στους μαθητές μας για το μέλλον, ας βάλουμε όλοι μια
αρχή και κάθε δέντρο θα αναγνωριστεί από τον καρπό του.
_________
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ 09.06.2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου