Ο ιεροκήρυκας λοχαγός που μαρτύρησε 32 ετών στη γερμανική Κατοχή | π. Ιωακείμ Λιούλιας - Σοφία Χατζή

 Ο ιεροκήρυκας λοχαγός που μαρτύρησε 32 ετών στη γερμανική Κατοχή | π. Ιωακείμ Λιούλιας

 
Ο ήρωας Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Λιούλιας καταγόταν από τον Κρόκο, σπούδασε Θεολογία στη Χάλκη και εκτελέστηκε στις 3 Ιουλίου 1943 στη Θεσσαλονίκη. Το πατριωτικό του κήρυγμα στο μητροπολιτικό ναό Κοζάνης ήταν αφορμή για τη σύλληψη, τα βασανιστήρια και την κατάληξη στο εκτελεστικό απόσπασμα

Της πατρίδας μου πάλι ομοιώθηκα

Μες στις πέτρες άνθισα και μεγάλωσα

Των φονιάδων το αίμα με φως ξεπληρώνω

Μακρινή Μητέρα Ρόδο μου Αμάραντο.

Οδυσσέας Ελύτης

Η έλλειψη σεβασμού προς την ιστορία, που προέρχεται από αδιαφορία, άγνοια και ζύμωμα μόνο με τα είδωλα της εποχής φέρνει τους ανθρώπους σε μια πνευματική πτώση. Μας λείπει σαν λαός η ηθική εγρήγορση. Εκ των υστέρων οι ιστορικοί αλλά και άλλοι επιστήμονες αποδεικνύουν ότι οι πόλεμοι έρχονται μετά από πνευματική παρακμή. Σήμερα υπάρχει ένδεια σε ήρωες και πρότυπα. Από την άλλη, η επιφανειακή γνώση της ιστορίας που δεν αναφέρεται σε πρόσωπα, μας στερεί το συναίσθημα και την καλλιέργεια στις αρετές. Όταν εξαπλώθηκε ο Γερμανικός φασισμός, στον Β' παγκόσμιο πόλεμο και αιματοκύλισε τόσες χώρες, η άμυνα σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από πρόσωπα.
Στο αρχείο της Ιεράς Συνόδου και τον φάκελλο των στρατιωτικών ιερέων θα βρούμε μια σημαντική καταγραφή για έναν ήρωα που μαρτύρησε την περίοδο της Γερμανικής κατοχής, τον αρχιμανδρίτη Ιωακείμ Λιούλια, ετών 32, στις 3 Ιουλίου 1943:

«Ιεροκήρυξ Λοχαγός Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Λιούλιας, ετών 32, † 3 Ιουλίου 1943.

Ιεροκήρυξ Λοχαγός. Καταγόταν από το χωριό Κρόκος Κοζάνης. Είχε σπουδάσει τη θεολογική επιστήμη στη Σχολή της Χάλκης. Κατά την επιστράτευση ήταν Προιστάμενος του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Ν. Κοκκινιάς. Υπηρέτησε στην ΧV Μεραρχία.

Στρατόπεδο Παύλου Μελά
Συνελήφθη στην Κοζάνη τη νύχτα της 20ης Μαΐου 1943. Μετά από δύο ημέρας τον μετέφεραν στην Θεσσαλονίκη και τον ενέκλεισαν στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά και κατόπιν στις Γερμανικές φυλακές 510 Θεσσαλονίκης. Κατά την ανάκριση, παρά τα σκληρά βασανιστήρια, δεν απεκάλυψε τίποτε. Απευθυνόμενος στον ανακριτή είπε με απαράμιλλο θάρρος: “Τα μυστικά της Πατρίδος μου θα τα πάρω μαζί μου στον τάφο”. Στις 3 Ιουλίου 1943, χωρίς να παραπεμφθή σε δίκη, εκτελέσθηκε διά τυφεκισμού με άλλους 50 αθώους πολίτες στην Θεσσαλονίκη».

Απέναντι στον στιγμιαίο θάνατο στέκεται σθεναρά η αιωνιότητα της δίψας του ανθρώπου για ζωή χωρίς τέλος. Ήταν στάση ζωής για τον πατέρα Ιωακείμ Λιούλια του 53^ου Συντάγματος (Βοΐου - Γρεβενών) και ιεροκήρυκα της Ιεράς Μητροπόλεως Γρεβενών. Έλεγε ήδη από το 1937 πως «έχοµεν ανάγκην πολλών μαρτύρων και ηρώων» και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το 1943 στη Θεσσαλονίκη, λόγω της συμμετοχής του σε βρετανικό κατασκοπευτικό δίκτυο με έδρα την πόλη της Κοζάνης.
Αφορμή όμως της σύλληψης, των βασανιστηρίων και της κατάληξης στο εκτελεστικό απόσπασμα ήταν το πατριωτικό του κήρυγμα στον Μητροπολιτικό ναό της Κοζάνης.

Μεγάλη φτώχεια
Στο χωριό Κρόκος όπου μεγάλωσε ο πατήρ Ιωακείμ υπήρχε μεγάλη φτώχεια. Ο πατέρας του ήταν ιερέας και δάσκαλος και ανέπτυξε στα χωριά της Μακεδονίας μεγάλη Εθνική δράση. Ο πατήρ Ιωακείμ γεννήθηκε το 1919. Ήταν καλός μαθητής στο δημοτικό σχολείο κι άντεχε χωρίς παράπονο τη μεγάλη φτώχεια. Φοίτησε και στο γυμνάσιο Κοζάνης με στερήσεις. Του έλειπε και το ψωμί ακόμη. Ήθελε να γίνει ιερέας και γράφτηκε στη θεολογική σχολή της Χάλκης. Οικονομικά τον στήριξε ένας θείος του, που ζούσε στην Αμερική. Αρίστευσε στη Χάλκη και στη συνέχεια διορίστηκε στην Ιερά Μητρόπολις Σερβίων και Κοζάνης. Ένα χρόνο αργότερα στρατεύθηκε και υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός πεζικού. Στα 1937 έγινε διευθυντής της ιερατικής προπαρασκευαστικής σχολής Κοζάνης και το 1939 πήρε μετάθεση στην Αθήνα ως προϊστάμενος του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Νέας Κοκκινιάς. Εκεί έγινε ιερέας.

Υπηρέτησε ως στρατιωτικός ιερέας
Όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος ο πατήρ Ιωακείμ Λιούλιας υπηρέτησε στην 15^η Μεραρχία ως στρατιωτικός ιερέας με το βαθμό του λοχαγού. Δεν υπολόγιζε τους κινδύνους και ήταν πάντοτε στην πρώτη γραμμή.
Η ηρωική προσωπικότητά του διακρίνεται μέσα από τα γράμματα του. Συχνά έλεγε: «Ας μη μας τρομάζει ο θάνατος. Υπάρχει πολλάκις ζωή στο θάνατο και θάνατος στη ζωή. Τι σημασία έχει η ζωή του ατόμου μπροστά στην πρόοδο του συνόλου; Οι μάρτυρες επιβάλλονται δια του θανάτου». Σε άλλη του επιστολή εκδηλώνει τον ενθουσιασμό του όσον αφορά την αντιμετώπιση των εισβολέων. «Είναι μεγάλο πράγμα και μεγάλη ενίσχυσης δι’ ημάς τους αγωνιζόμενους εις τας πρώτας γραμμάς του πυρός, επί των χιονισμένων κορυφογραμμών όλων των άγριων αλβανικών ορέων, να αισθανόμεθα παρά την λόγχη μας την πνοήν ολόκληρου του έθνους».

Μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου ενός συγκρατουμένου του διαφαίνονται το ήθος και το αλύγιστο εθνικό φρόνημα

Στη Γερμανική κατοχή συχνά ανέφερε την ιστορική αποστολή που είχε η Ελλάδα. Εκτός από τα κηρύγματα, έκανε μεγάλο κοινωνικό έργο φροντίζοντας για την ανακούφιση των πεινασμένων και κατατρεγμένων. Στην επαρχία εμψύχωνε όλο τον κόσμο.
Από το ημερολόγιο που κρατάει στη φυλακή ένας συγκρατούμενος του ιερέας, ξεχωρίζουμε αποσπάσματα στα οποία αναφέρεται η στάση του πατρός Ιωακείμ. Ανήκει στη χορεία των πατριωτών που δεν υπέκυψαν στον ανήθικο συμβιβασμό με τους κατακτητές και το τίμημα ήταν η σύντομη ζωή τους:

«6 Μαΐου 1943 μεσημέρι
Κάποιος μου φωνάζει από το παράθυρο: “Δεν βγαίνετε πάτερ; Έφεραν κι άλλους παπάδες”. Βγαίνω γρήγορα. Δυο ιερείς έρχονται προς το μέρος μου, είναι κατασκονισμένοι, με πλησιάζουν, νιώθω μία ξαφνική συγκίνηση: ο ένας είναι ο συμμαθητής μου, ο πατήρ Ιωακείμ. Χρόνια είχαμε να ανταμώσουμε και να τώρα πώς ήρθαν τα πράγματα να συναντηθούμε εδώ μέσα, στο στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης.
Με τραβά με τρόπο παράμερα. Μου λέει: “Δουλεύω καλά για τη λευτεριά της σκλαβωμένης πατρίδας, θα σου πω ύστερα λεπτομέρειες, δεν ξέρω όμως πώς μας πρόδωσαν και χθες τα μεσάνυχτα ήρθαν οι Γερμανοί και με σήκωσαν με τις κλωτσιές από το κρεβάτι. Oύτε τα ρούχα μου δεν επέτρεψαν να φορέσω, τα έφερε ύστερα η μάνα μου. Στο κρατητήριο και σήμερα με τον παπά τον άλλον και τους υπόλοιπους, που είναι οι περισσότεροι υπάλληλοι της Κοζάνης, μας κουβάλησαν εδώ”.
Τον κατατοπίζω και εγώ και του συνιστώ προσοχή στην ανάκριση. Είναι ο ίδιος παλιός φλογερός Ιωακείμ.

3 Ιουνίου
Ένα αυτοκίνητο της γκεστάπο, μαύρο σαν τις μαύρες ψυχές των αφεντικών του, ήρθε και μας πήρε τον Ιωακείμ. Πού τον πάει; Οι άνθρωποι του γραφείου που ξέρουν, λένε πως τον πηγαίνουν στο 501, εκεί που δοκιμάζει κάνεις σε όλη της την έκταση, τη σκληρότητα και την κτηνωδία των χωρίς Χριστόν ανθρώπων του Χίτλερ. Ο Θεός, ο μόνος που μπορεί να βοηθήσει σε τέτοιες περιστάσεις τον άνθρωπο.

3 Ιουλίου
Μαθαίνουμε σήμερα πως η Γερμανοί εξετέλεσαν 50! Τόση ήταν η χθεσινή σοδειά τους. Τους εξετέλεσαν, όπως γράφουν στις ανακοινώσεις τους, για τα κακουργήματα του ελληνικού λαού εναντίον της δυνάμεως κατοχής. Έρχονται πληροφορίες πως μέσα στους 18 που πήραν ήταν και δύο παπάδες, φοβούμαι πολύ μην είναι και ο πατήρ Ιωακείμ.

4 Ιουλίου
Θετικές πια και εξακριβωμένες πληροφορίες βεβαιώνουν την εκτέλεση του πατρός Ιωακείμ. Ένας μάλιστα που παρακολουθούσε από τον κήπο του εκεί κοντά το δράμα λέει πως άνοιξε την τελευταία στιγμή τα στήθια του και φώναξε δυνατά: “Χτυπάτε, είμαι Έλληνας παπάς, πεθαίνω για τον Χριστό και για την πατρίδα”. Ο ίδιος που μου τα διηγήθηκε λέει επίσης πως μετά την εκτέλεση, οι στρατιώτες του εκτελεστικού αποσπάσματος έπαιζαν ποδόσφαιρο με το καλυμμαύχι του. Τον κλαίω και τον μακαρίζω συγχρόνως.
Η εκκλησία μας έχασε ένα καλό στρατιώτη και το έθνος ένα πατριώτη με αλύγιστο εθνικό φρόνημα. Μου έλεγε προχθές, που γινόταν λόγος για τον Ιωακείμ, κάποιος που πήγε μαζί του στο 501: “όταν φτάσαμε εκεί μας πήραν στην ανάκριση χωριστά. Μετά δυόμιση ώρες περίπου μας κατέβασαν. Αντίκρισα τότε έναν πατέρα Ιωακείμ ολότελα παραμορφωμένο από το ξύλο χωρίς ράσο και αντερί, τα κρατούσε τσαλακωμένα στο αριστερό του χέρι.

Μας τράβηξαν και μας πέταξαν εμένα στο 9 και εκείνον στο 6. Το παραθυράκι του κελιού μου έβλεπε στην αυλή, έτσι κάθε πρωί παρακολουθούσα όλους όσους έβγαζαν για αέρα. Εκείνος που περισσότερο τραβούσε την προσοχή μου, ήταν ο πατήρ Ιωακείμ. Περπατούσε καμαρωτός πάντα με ψηλά το κεφάλι, το γεμάτο κατάμαυρα σγουρά μαλλιά. Στην όψη του ήταν απλωμένη χριστιανική ηρεμία και γαλήνη και όλο σιγόψαλε όμορφα και κατανυκτικά. Τον Ζήλεψα! Πίστεψέ με ήταν κρίμα, πολύ μεγάλη απώλεια για την εκκλησία”.
Κάποιος άλλος πάλι που και αυτός έμεινε μαζί του, μου είπε σήμερα: “Α! Ο πατήρ Ιωακείμ ήταν κληρικός από τους σπάνιους. Όλες τις μέρες που έμεινε εκεί, έψαλλε και προσευχόταν με ευλάβεια. Είχε βαθιά πίστη και αυτό τον έκανε να μη χάσει το θάρρος του ως την τελευταία στιγμή. Όταν μία μέρα ο Γερμανός φρουρός πειράζοντάς τον του είπε κάτι περιφρονητικά για τον κλήρο, αυτός με ένα αξιοθαύμαστο θάρρος απάντησε: Είμαι Έλληνας κληρικός”. Πράγματι το έδειξε πως ήταν Έλληνας Ορθόδοξος κληρικός».

* * *

Θυσιάστηκαν για την ελευθερία
Ο π. Ιωακείμ Λιούλιας και όλοι όσοι μαρτύρησαν για την ελευθερία, γνώριζαν βαθιά στην καρδιά τους, πως κάθε άνθρωπος χωρίς ελευθερία καθιστά τα δώρα του Θεού, μέσα του αλλά και στη βιοτή του, ανενεργά. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας κατά τη θεία λειτουργία απεύχεται τους πολέμους. Όσοι έδωσαν την ζωή τους για την ελευθερία των άλλων, μιμήθηκαν τον Χριστό, όχι μόνο στη θυσία Του. Έδωσαν την δυνατότητα σε όσους επιβίωσαν και στις επόμενες γενιές, να έχουν χρόνο και ελευθερία να ενεργοποιήσουν τα δώρα του Θεού στην ψυχή τους. Ο ψαλμός από τα βάθη των αιώνων, μιλά για αυτούς τους μακάριους μάρτυρες που συμμετείχαν με τον τρόπο τους στην Δημιουργία: «Θεοί εστέ και υιοί Υψίστου πάντες».
___________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
Ορθόδοξη Αλήθεια, 20.10.2021