Ο δραπέτης Νεοζηλανδός και ο αγιορείτης μοναχός που καταδικάστηκε σε εκτέλεση από τους Γερμανούς

Την περίοδο της κατοχής περιέθαλψε στο Άγιο Όρος φυγάδες από το καθεστώς των ναζί, φυλακίστηκε σε κολαστήριο στη Θεσσαλονίκη και καταδικάστηκε σε θάνατο από τους Γερμανούς.

Στην κατοχή ο πατέρας Γεώργιος, που είχε γίνει μοναχός το 1937, είχε το διακόνημα του κηπουρού στο μοναστήρι τού Αγίου Παύλου στον Άθωνα. 

Ασπάσθηκε τον αγώνα της αντίστασης αυθόρμητα όταν έβλεπε κι άλλους Αγιορείτες μοναχούς να πρωτοστατούν στη φυγάδευση Ελλήνων και Νεοζηλανδών που είχαν βρει καταφύγιο στον Άθω. 

Προδόθηκε όμως από έναν ρουμάνο λαϊκό, ο οποίος εργαζόταν στο Άγιο Όρος. Τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στο στρατόπεδο τού Παύλου Μελά όπου πέρασε Στρατοδικείο. 

 ____________________________________

Εκεί τον ρώτησε ο Γερμανός Δικαστής: 

-Γιατί παίρνετε τους εχθρούς μας και τους στέλνετε στη Σμύρνη και στην Αίγυπτο και δεν μας τους παραδίδετε; 

-Αφού έχουν ανάγκη οι άνθρωποι, απάντησε. Αν σου χτυπήσει την πόρτα ο άλλος, τι θα του πεις; Ο Χριστός στο Ευαγγέλιο λέει, όποιος θέλει βοήθεια να του την προσφέρουμε, απάντησε ο θαρραλέος μοναχός, με αφοπλιστική ειλικρίνεια. 

-Δηλαδή, αν ένας Γερμανός έρθει και σου ζητήσει βοήθεια θα τον βοηθήσεις; ρώτησε ο Δικαστής. 

-Αν έχει ανάγκη από πραγματική βοήθεια, φυσικά. Αλλά εσείς δεν έχετε καμία ανάγκη, έχετε καταπνίξει τον κόσμο στο αίμα και αιματοκυλήσατε όλη την ανθρωπότητα. 

Αυτό ήταν. Ο Δικαστής τον καταδίκασε σε θάνατο με συνοπτικές διαδικασίες. 

Τον πήγαν στις φυλακές του Επταπυργίου και μετά από δύο μέρες αρρώστησε βαριά από ελονοσία. Τον μετέφεραν στο αναρρωτήριο και τον παράτησαν χωρίς καμία περίθαλψη σε ένα δωμάτιο όπου βρίσκονταν και τρεις άλλοι μοναχοί που είχαν επίσης συλληφθεί από τους Γερμανούς, για τον ίδιο λόγο. 

Οι δύο ήταν οι λεγόμενοι «Τυπογράφοι», οι κατά κόσμον Νανόπουλοι, δύο αδέλφια μοναχοί ο Παντελεήμων και ο Θεοφύλακτος από το Κελί των Τυπογράφων στις Καρυές τού Αγίου Όρους. Ο τρίτος ήταν ο μοναχός Συκιώτης. 

Οι μοναχοί αυτοί μεταφέρθηκαν αργότερα στο Άουσβιτς. Ο π. Γεώργιος καιγόταν στον πυρετό και είχε πέσει σε κώμα. Ένα από τα επόμενα βράδια μόλις είχε σουρουπώσει συνήλθε θαυματουργικά. Πετάχτηκε όρθιος και είπε στους γύρω του ασθενείς που τον κοιτούσαν εμβρόντητοι ότι τον επισκέφτηκε ένας Άγιος από την Μονή Αγίου Παύλου τον έκανε καλά και του είπε επιτακτικά: «πήδα από το παράθυρο και γύρνα στο μοναστήρι σου με τα πόδια». Πράγματι αφού τους αποχαιρέτησε, ο π. Γεώργιος πήδηξε από τον τρίτο όροφο, έπεσε πάνω σε ένα δέντρο και πράγματι ξεκίνησε να επιστρέφει αγρατζούνιστος στον Άθω.

Όταν πλησίαζε το Άγιο Όρος, συναντήθηκε στο δρόμο με τον Ρουμάνο που τον είχε προδώσει στους Γερμανούς, ο οποίος επιχείρησε να βγάλει όπλο και να τον συλλάβει. Ο Γεώργιος αφόπλισε τον Ρουμάνο, κράτησε το όπλο και χάρισε τη ζωή στον καταδότη του, ο οποίος έφυγε τρέχοντας και δεν ξαναπάτησε το πόδι του στον Άθωνα. 

Ο π. Γεώργιος, όταν επέστρεψε στο Άγιο Όρος, για λόγους ασφαλείας μέχρι το τέλος τής Κατοχής έμενε έξω από τη Μονή του σε ένα κρυφό ασκητήριο. Στη συνέχεια υπηρέτησε το μοναστήρι ταπεινά από πολλές θέσεις, ως αντιπρόσωπός στην Ιερά Κοινότητα, ως ζυμωτής, ως κηπουρός και ως Αρσανάρης. Ήταν υπεύθυνος για τον μώλο (αρσανά) της Μονής. 

Η ζωή του παρέμενε διαρκώς ασκητική, μετακινούταν μόνο με τα πόδια σε όλον τον Άθωνα, φερόταν με αρχοντιά και σεβασμό στους γύρω του και δεν έχανε ευκαιρίες να διδάσκει με χιούμορ εκείνους που του ζητούσαν τη συμβουλή του. Όταν κάποιος ήθελε να αδυνατίσει, του έλεγε: «Θα σου αποκαλύψω το πιο καλό φάρμακο. Ακινησία σιαγόνων. Ο πιο αποδοτικός τρόπος για αδυνάτισμα!» 

Νεοζηλανδοί αξιωματικοί φωτογραφίζονται με μοναχούς του Αγίου όρους οι οποίοι πρόσφεραν καταφύγιο και βοήθεια σε πολλούς Νεοζηλανδούς στρατιώτες που κρυβόταν από τους Γερμανούς. Τρίτος από αριστερά ο π. Γεώργιος

Μετά το τέλος του πολέμου, δεν αποδέχτηκε τη μεγάλη αποζημίωση και τη σημαντική σύνταξη που του προσέφερε η Κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας για την προσφορά του και ειδικά για τη διάσωση και βοήθεια που προσέφερε στον Νεοζηλανδό δραπέτη Sandy Thomas, του οποίου η περιπέτεια έγινε βιβλίο το 1953 και πούλησε 500 χιλιάδες αντίτυπα σε πολλές γλώσσες. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εν Πλω ("Με Τόλμη για την Ελευθερία") και θεωρείται ως μία από τις συναρπαστικότερες αληθινές ιστορίες τού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το 1959 ο μοναχός επέστρεψε ταχυδρομικώς στην Βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ τα μετάλλια που του είχε απονείμει η Μεγάλη Βρετανία, εκφράζοντας έτσι τη δυσαρέσκειά του για τα γεγονότα τής Κύπρου (1955-59 ΕΟΚΑ Α’)! 

Κάποτε μετά τον πόλεμο, είχαν επισκεφτεί το μοναστήρι τέσσερις Γερμανοί περιηγητές, οι οποίοι επειδή έφτασαν αργά βρήκαν κλειστή την πύλη κι έτσι κατέβηκαν στον αρσανά. Ο Γεώργιος τους δέχτηκε ατάραχα, τους έφτιαξε φαΐ, τους έστρωσε να κοιμηθούν και το πρωί έφυγαν ευχαριστημένοι, χωρίς φυσικά να γνωρίζουν την ιστορία του οικοδεσπότη τους. 

Ο μοναχός Γεώργιος έκανε σε όλη του τη ζωή πράξη την αγάπη προς τον κυνηγημένο και την αγάπη προς τον εχθρό, ως γνήσιος μοναχός αφιερωμένος στο υπερβατικό παράδειγμα του Χριστού.

Οι μοναδικές φωτογραφίες του π. Γεωργίου δεν βρέθηκαν κάπου στην Ελλάδα, αλλά στο αρχείο τής Εθνικής Βιβλιοθήκης τής Νέας Ζηλανδίας και χρησιμοποιήθηκαν στο ιστορικό ντοκουμέντο A Visit to Mount Athos, November 1944 (Athos Press, NY), που αφορά στην ευχαριστήρια επίσκεψη των Νεοζηλανδών στο Άγιο Όρος, το Νοέμβριο τού 1944, αμέσως μετά την αποχώρηση των Ναζί από την Ελλάδα. 

Ο γερο-Γεώργιος, όπως τον αποκαλούσαν προς το τέλος της ζωής του, δεν επέτρεψε σε κανέναν να τον φωτογραφίσει ξανά, προς αποφυγήν τής κενοδοξίας όπως έλεγε. Εκοιμήθη ειρηνικά σε ηλικία 88 ετών, το 1998. 

Η ιστορία του σώζεται ζωντανή μέχρι και σήμερα μέσα από τις προφορικές και τις γραπτές μαρτυρίες όλων όσοι τον είχαν γνωρίσει. 

Πέραν από το παραπάνω βιβλίο Με Τόλμη για την Ελευθερία, αντλήθηκαν πληροφορίες και από τα βιβλία «Απ’ την Ασκητική και Ησυχαστική Αγιορείτικη Παράδοση, Άγιο Όρος, 2011″, Μητροπ. Μεσογαίας Νικολάου “Mount Athos the Highest Place on Earth”, Εκδόσεις Εν Πλω, 2007 

Γιώργος Γ. Σπανός

***

Δυο λόγια για το βιβλίο και ένα βίντεο με σπάνιο φωτογραφικό υλικό

1941, Μάχη της Κρήτης. O W. B. Thomas τραυματίζεται βαριά στη μάχη του Γαλατά. Αιχμαλωτίζεται από τους Ναζί και μεταφέρεται σε διάφορα νοσοκομεία και στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου. Καταλήγει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, στο κολαστήριο του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη. 

Θα καταφέρει όμως να δραπετεύσει και με τη βοήθεια πολλών ελληνικών οικογενειών θα φτάσει με τα πόδια στη Χαλκιδική και θα βρει καταφύγιο στο Άγιο Όρος.  

Στον Άθωνα, έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρες καταστάσεις. Απλοί μοναχοί ασκητές και επιφανείς γέροντες των ιερών μονών τον περιθάλπουν με κίνδυνο της ζωής τους και μετά από πολλές περιπέτειες αλλά και αποτυχημένες προσπάθειες καταφέρνει να διαφύγει με βάρκα και να φτάσει στα παράλια της Μικράς Ασίας, κοντά στη Σμύρνη. 

Με την παρέμβαση του Αγγλικού Προξενείου θα μεταβεί στα τουρκοσυριακά σύνορα όπου θα συναντήσει και πάλι το Τάγμα του. 

Ο 96χρονος, σήμερα, Νεοζηλανδός δραπέτης, που αψήφησε επιδεικτικά τον Ναζισμό, δεν σταμάτησε ποτέ να επισκέπτεται την Ελλάδα και να ευχαριστεί τους Έλληνες. 

Ακολούθησε μία λαμπρή στρατιωτική καριέρα και θεωρείται, έκτοτε, ένας ζωντανός θρύλος. Σήμερα ζει στην Αυστραλία. 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα 

Το 1939 ο “Σάντυ” Τόμας ήταν ένας νεαρός τραπεζικός υπάλληλος στη Νέα Ζηλανδία. Η επόμενη χρονιά τον βρήκε στην Αγγλία, ανθυπολοχαγό του 23ου Τάγματος της Νέας Ζηλανδίας. Μέχρι σήμερα, κατέχει ένα από τα πιο διακεκριμένα στρατιωτικά ιστορικά. 

Τον Ιούλιο του 1945, ο αντιπτέραρχος Σερ Μπέρναρντ Σ. Φράιμπεργκ, VC (αργότερα Λόρδος Φράιμπεργκ), ο οποίος είχε διοικήσει τις Συμμαχικές Δυνάμεις στην Κρήτη, έγραψε: «...τον παρακολούθησα να αναρριχάται σ’ όλες τις βαθμίδες μέχρι το τελευταίο έτος του πολέμου, ως ένας πολύ νεαρός ανθυπολοχαγός που εξελίχθηκε σ’ έναν από τους πιο τολμηρούς και έμπειρους Διοικητές Πεζικού, της 2ης Μεραρχίας της Nέας Zηλανδίας». 

Έφτασε να γίνει ο Υποστράτηγος W.B. “Sandy” Thomas, CB, DSO, MC and Bar, ED, Silver Star (USA), Στρατιωτικός Διοικητής των Χερσαίων Δυνάμεων της Άπω Ανατολής. 

ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ: Έπεσα στο έδαφος πίσω του κι άρπαξα το περίστροφο που του είχα κλωτσήσει λίγο πριν. Το έστρεψα προς τη θυμωμένη φιγούρα και τράβηξα τη σκανδάλη. Δεν έγινε τίποτα – είχε μπλοκάρει. 

Ο μεγαλόσωμος Γερμανός σταμάτησε περίπου τρία βήματα μακριά μου κι εγώ μαζεύτηκα πιο κοντά στο πτώμα του ξαπλωμένου Γερμανού, που έκανε ακόμα συσπάσεις. Σήκωσε το οπλοπολυβόλο στον ώμο του και με εσκεμμένα αργές κινήσεις με σημάδεψε ψυχρά. Είδα το δεξί του μάτι να μισοκλείνει καθώς το άλλο εστίαζε μέσα απ’ το σκόπευτρο. Η κάννη σταθεροποιήθηκε. Είχα κοκκαλώσει. Δεν μπορούσα να κουνηθώ. Κατόπιν, μία λάμψη κι είχαν όλα τελειώσει… 

Είδα τον ώμο του να τραντάζεται καθώς τραβούσε τη σκανδάλη και μια κόκκινη μουτζούρα κιλήδωσε το μέτωπό του. Ο δεκανέας Ρέι Τόμσον με κοίταζε εξεταστικά από την άκρη της ξερολιθιάς, με το τουφέκι του να καπνίζει ακόμα. «Παρά τρίχα, κύριε», είπε χαμογελώντας, καθώς σκαρφάλωνε για να πιάσει την τσάντα που είχε πετάξει πρώτα επάνω. «Αν δεν σας πειράζει –συμπαθάτε με– δεν νομίζω πως πρέπει να προπορεύεστε πολύ, κύριε!». «Πίστεψέ με, δεκανέα», είπα με όσο πιο κανονική φωνή μπορούσα, «περιττό να μου το πεις… Στο εξής θα δίνω εντολές από τα μετόπισθεν!». 

 

EΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: 

«Μία εκπληκτική πολεμική περιπέτεια ...γραμμένη με εκείνη την προσωπική σεμνότητα που χαρακτηρίζει τους πιο γενναίους άνδρες» 

Robert Kee, Observer 

«Πολλοί γενναίοι άνδρες προέρχονται από τη Νέα Ζηλανδία, αλλά λίγοι μπορούν να γράψουν όπως ο Τόμας... Μια ιστορία που δεν έχασε καθόλου την υπεροχή της, επειδή αποτυπώθηκε σεμνά και χωρίς αναληθείς ηρωισμούς οποιουδήποτε είδους»  Αντιστράτηγος Sir Brian Horrocks Sunday Times 

«Πρόκειται για ένα βιβλίο-μαρτυρία μιας μεγαλειώδους προσωπικής γενναιότητας και επινοητικότητας, μια περιπετειώδης ιστορία υψηλού επιπέδου» 

Edinburgh Evening News 

«Εκπληκτικό, σε απορροφά. Μία διασκεδαστική ιστορία περιπέτειας. Ένα εντυπωσιακό βιβλίο» 

Sir Terry McLean 

«Το βιβλίο αυτό με είχε καθηλωμένο από την αρχή ως το τέλος» Sir Noël Coward, Middle East Diary