Τρίτη 22 Μαρτίου 2022

Χρυσ. Σταμούλης: Η Θεοτόκος και η απομαγικοποίηση της εκκλησιαστικής ζωής

 Ίσως, λοιπόν, να ήλθε ο καιρός σήμερα να σκάψουμε και να βρούμε κάτω από τα χώματα την αληθινή Εκκλησία. Μία ανασκαφή που μαζί με την αποκάλυψη του λησμονημένου θα επιτρέψει και την ανακάλυψη όλων εκείνων των επιπέδων των επιχωματώσεων, που σταδιακά και ανεπαίσθητα έκρυψαν το πρόσωπο της Ορθόδοξης θεολογίας, αναδεικνύοντας στη θέση της τα φετίχ μιας ιδεολογικής θεολογίας και Ορθοδοξίας.

Τουτέστιν μιας θεολογικής ειδωλολατρίας, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της αντίστοιχης ποιμαντικής ειδωλολατρίας, που αντλεί, πότε από την ολοκληρωτική ομογενοποίηση, την κατάργηση δηλαδή του πολύτροπου της οικείωσης του Ευαγγελίου, και πότε από την απόλυτη ιδιώτευση, την αδυναμία εκκλησιασμού της όποιας διαφορετικής και εκ των πραγμάτων υποκειμενικής-υποστατικής κατανόησης.

Οδηγός μας σε αυτή την προσπάθεια το παράδειγμα της Θεοτόκου και όλες εκείνες οι ηθικιστικές και μαζί φονταμενταλιστικές κατανοήσεις-ερμηνείες ενός υπόλογου στο μυστήριο «θιάσου», που ευθύνεται για την αφαίμαξη του όντος νοήματος της εκκλησιαστικής ζωής.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Χρυσόστομος Σταμούλης γεννήθηκε το 1964 στην Άφυτο Χαλκιδικής. Είναι παντρεμένος με τη μουσικοπαιδαγωγό Ιωσηφίνα  Κατωφλίδου και έχει δύο παιδιά, τον Αθανάσιο και την Αλεξάνδρα. Σπούδασε θεολογία στα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης, του Βελιγραδίου και του Durham Αγγλίας. Το 1989 αναγορεύτηκε διδάκτορας Θεολογίας στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. Σήμερα είναι καθηγητής και πρόεδρος στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. όπου διδάσκει τα μαθήματα της Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας και της Φιλόκαλης Αισθητικής της Ορθοδοξίας. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Lund (Σουηδία 1999/2000) και στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Balamand(Λίβανος 2007/2008).

Έχει συγγράψει σειρά βιβλίων και άρθρων. Ανάμεσά τους: Θεοτόκος και ορθόδοξο δόγμα. Σπουδή στη διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1996, 2003∙ Περί φωτός. Προσωπικές ή φυσικές ενέργειες; Συμβολή στη σύγχρονη περί Αγίας Τριάδος προβληματική στον Ορθόδοξο χώρο, εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1999, 2007∙ Φύση και αγάπη και άλλα μελετήματα, εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1999, 2007∙ Άσκηση αυτοσυνειδησίας. Μελετήματα δογματικής θεολογίας, εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2004∙ Κυρίλλου Αλεξανδρείας Κατά Ανθρωπομορφιτών (με πρόλογο του Μακαριστού Πατριάρχη Αλεξανδρείας Παρθενίου), εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1993• Κυρίλλου Αλεξανδρείας Περί της Ενανθρωπήσεως του Μονογενούς, εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1998, 2000∙ Κάλλος το άγιον.

Προλεγόμενα στη φιλόκαλη αισθητική της Ορθοδοξίας, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2004, 2005, 2008∙ Η γυναίκα του Λωτ και η σύγχρονη θεολογία, εκδ. Ίνδικτος, Αθήνα 2008∙ Έρωτας και θάνατος. Δοκιμή για έναν πολιτισμό της σάρκωσης, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2009∙ Frumuseţea sfinţeniei. Prolegomene la o estetică filocalică a Ortodoxiei (cubinecuvântarea Preafericitului Părinte Daniel, Patriarhul Bisericii Ortodoxe Române), trad. N. Deciu, Editura Basilica, Bucureşti, 2011, σ. 137-144∙ Ώσπερ ξένος και αλήτης Ή Σάρκωση: η μετανάστευση της αγάπης, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2011. Μελέτες του έχουν δημοσιευθεί επίσης στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, σερβικά, ρουμανικά και ρωσικά. Έκανε μουσικές σπουδές στο Μακεδονικό και στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.

Από το 1991 διευθύνει τη Χορωδία και την ορχήστρα Νέων Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Θεσσαλονίκης


5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ευτυχώς που υπάρχουν θεολόγοι που με τα λεγόμενα τους μας προσανατολίζουν προς την γνησιότητα και όχι στην ρουτίνα. Πρέπει πολλοί αδελφοί και αδελφές εν Χριστώ να παρακολουθήσουν τα όσα λέει.

Ανώνυμος είπε...

«Ἐμεῖς σήμερα θεωροῦμε τήν παρθενία (τῆς Θεοτόκου) ὡς προσωπική κατάκτηση, κι αὐτό εἶναι τραγικό» (41.05΄).

Λυποῦμαι βαθύτατα γιά τά ἀνωτέρω λεχθέντα ὑπό τοῦ κ. Καθηγητῆ τά ὁποία ὑποτιμοῦν καί ὑποβιβάζουν τό ἀειπάρθενο τῆς Θεοτόκου καί δέν τό θεωροῦν ὡς προσωπικό χάρισμα ἀγγελικῆς καθαρότητας καί χερουβικῆς ἁγιότητας, γιά τήν πρὸ τῶν αἰώνων προορισμένη ὑπό τῆς θείας βουλῆς νά γίνῃ μητέρα τοῦ Θεοῦ: «Ἰδού ἡ Παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσει τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (Ἡσ. ζ´ 14).

Ὁ ἅγιος Γερμανός Κωνσταντινουπόλεως στό λόγο του «Εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Θεοτόκου» γιά νά μᾶς δείξει τό ἀνυπέρβλητο ὕψος τῆς μόνης ἄσπιλης, ἀμόλυντης, ἄφθορης, ἄχραντης καί ἀγνῆς Παρθένου, παριστάνει τό Θεό νά ψάχνει ὅλο τόν κόσμο γιά νά βρεῖ κόρη ἁγιωτάτη καί καθαρωτάτη, ὥστε νά γίνει Μητέρα Του: «Ψηλαφήσας ὁ Ὕψιστος ὅλον τόν κόσμον καί μή εὑρών ὁμοίαν σου μητέρα, ὡς ηὐδόκησεν, ἐκ σοῦ τῆς ἡγιασμένης ἄνθρωπος διά φιλανθρωπίαν γεννήσεται».
Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης γράφει σχετικά:
«Ἄν τά ἑννέα τάγματα τῶν ἀγγέλων ἤθελαν κρημνισθῆ ἀπό τούς οὐρανούς, καί νά γένουν δαίμονες. Ἄν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἐγένοντο κακοί. Ἄν ὅλα τά κτίσματα, οὐρανός, φωστῆρες, ἱερεῖς, ζῶα, ἤθελον ἀποστατήσει κατά τοῦ Θεοῦ. Ὅλαι αὐταί αἱ κακίαι τῶν κτισμάτων συγκρινόμεναι μέ τό πλήρωμα τῆς Ἁγιότητος τῆς Θεοτόκου δέν ἐδύναντο νά λυπήσουν τόν Θεόν....».
Ἡ δέ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας βρίθει ὕμνων, ἐγκωμίων καί ἐπαίνων στήν «τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ, καὶ ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ...», μέσω τῶν ὁποίων καταδεικνύονται τά προσωπικά της χαρίσματα καί οἱ ἀρετές της οἱ ὁποῖες προσείλκυσαν τόν Θεόν Λόγον νά σαρκωθεῖ ἀπό τήν ἄχραντο ὑπόστασή της, «τῇ καθαρότητι θέλγει Θεόν ἐν αὐτῇ οἰκῆσαι», ἐνῶ παράλληλα τήν καθιστοῦν σύμβολο ὑψίστης ἁγιότητος καί ἀπαράμιλλης καθαρότητος.

Πῶς μποροῦμε λοιπόν νά ἀγνοοῦμε τό: «Ἡράσθη τοῦ κάλλους σου Χριστός Πανάμωμε, καί τήν μήτραν σου κατώκησεν ...» στήν «αἰτία τῆς τῶν πάντων θεώσεως»;
Πῶς μποροῦμε νά ἀπομειώνουμε τό «Εὐαγγελίζεται ὁ Γαβριήλ, τῇ Κεχαριτωμένῃ σήμερον· Χαῖρε ἀνύμφευτε Κόρη καὶ ἀπειρόγαμε...» στήν «πύλη, ἥν ὁ Λόγος μόνος διώδευσε»;
Πῶς μποροῦμε νά προσπερνᾶμε τό «εὗρες χάριν γάρ, ἐνώπιον Κυρίου, ἥν εὗρεν οὐδέ ποτε, ἄλλη τις Πάναγνε» στήν «κλίμακα γῆθεν πάντας ἀνυψώσασα χάριτι»;
Πῶς μποροῦμε νά μήν ἐπαναλαμβάνουμε πάλιν καί πολλάκις στήν «ἐστολισμένην ἐν πᾶσαις ταῖς ἀρεταῖς» τό «Χαῖρε Νύμφη Ἀνύμφευτε»;
Πῶς μποροῦμε νά μήν ἀνυμνοῦμε τήν Παναγία Παρθένο μέ τό δεκαπάρθενον ἆσμα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ;
«Παρθένος ἀληθῶς, πρό τοῦ τόκου Παρθένε,
Παρθένος ἀληθῶς ἐν τῷ τόκῳ Παρθένε,
Παρθένος ἀειπάρθενος μετά τόκον διέμεινας
καί Παρθένον σέ ὁμολογοῦμεν Παρθένε
καί ἐλπίζομεν ἐν σοί Παρθένε σωθῆναι,
Παρθένων τό καύχημα».
Πῶς μποροῦμε νά μήν ἀναφωνοῦμε στήν «προεκλελεγμένην πρό πασῶν τῶν γενεῶν εἰς κατοικητήριον τοῦ Παντάνακτος Θεοῦ» τό τοῦ ἰδίου ἁγίου: «ἐμνήσθην τῆς Θεοτόκου καί ἐσώθη ἡ ψυχή μου»;
Μέ ἐκτίμηση.
Θεόδωρος Σ.

Ανώνυμος είπε...

Μπράβο σου Θεόδωρε Σ. Ντροπή στο Σταμούλη που δεν είναι η πρώτη φορά που προκαλεί ασύστολα με τα όσα γράφει. Συλλυπητήρια στον ιστολόγο που επιτρέπει τη δημοσίευση τέτοιων κειμένων.

Ανώνυμος είπε...

Δεν μου κάνει καμιά αρνητική εντύπωση όταν για μερίδα θεολόγων γράφουν ενάντια των όσων δημόσια πρεσβεύουν. Υπάρχει μεγάλη θεολογική πενία στην πατρίδα μας. Οι περισσότεροι έχουν συμβιβαστεί με τα όσα διδάχθηκαν στις σχολές και βασίστηκαν μόνο στον προβιβάσιμο βαθμό. Όταν τους ερωτάς αν διάβασαν ή γνωρίζουν τι γράφει ο τάδε σύγχρονος θεολόγος απαντούν όχι. Είναι σαν ένα γιατρό που δεν επιθυμεί ειδικότητα η να πληροφορηθεί την εξέλιξη τηε επίσημής του όπως την διδάσκουν σύγχρονα περιοδικά με νέες μεθόδους.
Τελειώνω γράφοντας ότι ο μέγας και σπουδαίος καθηγητής του περασμένου αιώνα Τρεμπέλας χωρίς να έχει διαβάσει Συμεών Νέο Θεολόγο τον στόλιζε με πολλά υποτιμητικά κοσμητικά επίθετα. Σιωπώ για να μην επαναφέρω στην επικαιρότητα το λάθος του. Ο ίδιος την Φιλοκαλία την γνώρισε στην επιθανάτια κλίνη και ομολόγησε ότι είχε κάνει λάθος που δεν την είχε διαβάσει νωρίτερα γιατί ήταν ένας πνευματικός θησαυρός.
Αυτά για τους επικριτές.
π. Νεόφυτος

Ανώνυμος είπε...

Η Ιατρική επιστήμη, που με την βοήθεια της τεχνολογίας επινοεί συνεχώς νέες τεχνικές, νέες μεθόδους, νέα φάρμακα ουδεμία σχέση έχει με την Θεολογία, η οποία αποτελεί "το πάσχειν τα Θεία".
Στη Θεολογία, όσο πιό πίσω πηγαίνουμε και πλησιάζουμε τους μεγάλους Πατέρες, τους Αποστόλους και τον Κύριο, τόσο πιό κοντά στη Χάρι βρισκόμαστε.
Ακόμη και οι σύγχρονοι Αγιοι (Πορφύριος, Παίσιος, Ιάκωβος, κλπ.) είναι "σύγχρονοι" μόνον ημερολογιακά. Στην ζωή τους εφάρμοσαν την ασκητική μέθοδο των παλαιών καί τα πιστεύματα τους ήσαν ακριβώς ίδια με τα πιστεύματα της Εκκλησίας και των παλαιών Πατέρων.
Επομένως πόσο σημαντικό είναι "να γνωρίζουμε τί γράφει ο τάδε σύγχρονος θεολόγος" ; Υπάρχει εγγύηση ότι αυτά που γράφει είναι σωστά ;
Αν εξαιρέσουμε μερικούς (Ρωμανίδης, Μεταλληνός, Θεόκλητος Διονυσιάτης, μερικοί ακόμη Αγιορείτες, μερικοί παραδοσιακοί Καθηγητές) από πού αλλού μπορεί να προκύψη ωφέλεια ;