ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ 731 9 έως 25 Μαρτίου 1941 - Γράφει ο Κωνσταντίνος Χασόγιας, Θεολόγος του Ε.Κ.Π.Α.

ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ 731

9 έως 25 Μαρτίου 1941

 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Χασόγιας, Θεολόγος του Ε.Κ.Π.Α.

 

Μία από τις ηρωικότερες φάσεις του Έπους 1940-’41, κατά τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο, ήταν η υπεράσπιση εκ μέρους του Ελληνικού Στρατού του υψώματος 731, κατά την οποίαν δόθηκαν φονικές μάχες και ανεφάνησαν σε όλο τους το μεγαλείο ο ηρωισμός και η αυτοθυσία του Έλληνα μαχητή. Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίτες πολέμησαν με απαράμιλλο θάρρος κι έδειξαν, για άλλη μία φορά την ανδρεία τους αλλά και την άρτια εκπαίδευση που είχαν λάβει προπολεμικά.

Τον Μάρτιο του 1941 οι γερμανικές δυνάμεις είχαν καταλάβει την Ευρώπη, ενώ παράλληλα στη Β. Αφρική ο Ρόμμελ με το «Άφρικα Κόρπ» βρισκόταν στην Τρίπολη της Λιβύης και προετοίμαζε την επίθεση κατά του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος.

Ο Μουσσολίνι, σύμμαχος του Χίτλερ στον Άξονα, θέλοντας να αποδείξει ότι ο Ιταλικός στρατός ήταν αξιόμαχος και εφάμιλλος του Γερμανικού, απεφάσισε να κτυπήσει με τις πιο επίλεκτες δυνάμεις του τον Ελληνικό Στρατό ο οποίες που είχε σταματήσει όλες τις μέχρι τότε επιθέσεις του. Έτσι, την 28^η Φεβρουαρίου 1941 τέθηκε σε εφαρμογή από τον Μουσσολίνι και το Επιτελείο του το σχέδιο της «Εαρινής Επίθεσης», γνωστό ως «PRIMAVERA», (Άνοιξη).

Οι κινήσεις των Ιταλών έγιναν γρήγορα αντιληπτές από τις ελληνικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην περιοχή κατά τη Β’ φάση του ελληνο-ιταλικού πολέμου (14-11-1940 έως 6-01-1941). Τα ελληνικά τμήματα κατείχαν τη γραμμή βορείως των Αγίων Σαράντα, Αργυροκάστρου, Κλεισούρας, Μπούμπεσι και βρίσκονταν εκεί μετά την νικηφόρα ελληνική αντεπίθεση που ξεκίνησε την 14^η Νοεμβρίου 1940.  

Η συγκεκριμένη επιχείρηση των Ιταλών, που είχε ως αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη των Ιωαννίνων, ανατέθηκε στην 11η Στρατιά η οποία τελούσε υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Τζελόζο. Βάση του σχεδίου τους, οι Ιταλοί επρόκειτο να επιτεθούν κατά των δυνάμεων της 1ης  Μεραρχίας, του 5^ου Συντάγματος Πεζικού στο ύψωμα 731 και στο ύψωμα  Μπούμπεσι. Σημειώνεται δε ότι το ύψωμα 731 βρίσκεται 20 χλμ βορείως της Κλεισούρας.

 

Η ΕΑΡΙΝΗ ΙΤΑΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΆΧΕΣ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ  731

Η ιταλική επίθεση εξεδηλώθη την 9^η Μαρτίου 1941 παρουσία του ίδιου του Μουσσολίνι που παρακολουθούσε την εξέλιξη της επιχείρησης. Η κύρια προσπάθεια των ιταλικών στρατευμάτων έγινε κατά του υψώματος 731 και του υψώματος Μπρεγκού Ραπίτ. Η επιχείρηση ξεκίνησε με ισχυρό ιταλικό βομβαρδισμό κατά των ελληνικών θέσεων και κατόπιν επιτέθηκαν αλληλοδιαδόχως η 38^η Μεραρχία «ΠΟΥΛΙΕ», η 47^η Μεραρχία «ΜΠΑΡΙ», η 51^η Μεραρχία «ΣΙΕΝΑ», η 59^η Μεραρχία «ΚΑΛΛΙΑΡΙ», η 26^η Λεγεώνα Μελανοχιτώνων, καθώς και οι Λόχοι των επίλεκτων «Αρντίτι». Οι ελληνικές δυνάμεις τελούσαν υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Βασιλείου Βραχνού, που είχε ήδη αντιμετωπίσει τους Ιταλούς στην Πίνδο, τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 1940. Το Επιτελείο του στελεχώνετο από εμπειροπόλεμους αξιωματικούς όπως οι συνταγματάρχες Θεμ. Κετσέας, Π. Μπαλής, ο Ταγματάρχης Δημ. Κασλάς και ο Λοχαγός Π. Κουτρίδης. Ο Ταγματάρχης Κασλάς ήταν διοικητής του ΙΙ/5^ου Τάγματος που αμυνόταν στο ύψωμα 731, ενώ είχε και μία διμοιρία του 5^ου Λόχου στο ύψωμα 717.

Οι Ιταλοί στόχευαν στην κατάληψη τόσο του υψώματος 717 όσο και του υψώματος 731, ωστόσο οι Έλληνες στρατιώτες απέκρουσαν ηρωικά όλες τις επιθέσεις. Μάλιστα έγιναν μάχες σώμα με σώμα με τη χρήση ξιφολόγχης και τη ρίψη χειροβομβίδων. Περιγράφοντας τις ηρωικές προσπάθειες που κατεβλήθησαν για την υπεράσπιση του υψώματος 731 ο ακαδημαϊκός Δ. Κόκκινος στο σύγγραμμα του «Οι Δύο Πόλεμοι 1940-1941» (σελ.410), αναφέρει: «Το χαρακτηριστικόν της μάχης της ημέρας αυτής  ήτο η εναντίον του 731 επίμονος επίθεσις. Πέντε έως εξ επιθετικαί έφοδοι ενηργήθησαν εντός της ημέρας κατά του ύψους τούτου, κατά του οποίου κυρίως έβαλλε και η ιταλική αεροπορία. Η περί το 731 περιοχή είχε καταστή τοπίον θανάτου, καταστροφής και θανασίμων προσπαθειών. Ενόμιζε κανείς ότι την μάχην είχεν οργανώσει εκατέρωθεν δαιμονικός σκηνοθέτης, δια να δώση την αίσθησιν της φρίκης, του δέους, της αιματοχυσίας και του ηρωισμού.».

Οι  ελληνικές δυνάμεις κράτησαν το ύψωμα 731 με αυτοθυσία, κατανικώντας τις συνεχείς ιταλικές επιθέσεις. Η τελευταία ελληνο-ιταλική συμπλοκή στο μέτωπο έγινε την 16^η Απριλίου 1941. Για τη νίκη στο 731 έπεσαν υπέρ πατρίδος 47 αξιωματικοί και 1.196 οπλίτες, ενώ από την ιταλική πλευρά έπεσαν συνολικά 11.500 νεκροί και τραυματίες.

Η αυτοθυσία και η γενναιότητα που επέδειξαν οι άνδρες του Ελληνικού Στρατού στο ύψωμα 731, αποτελεί μία ακόμα λαμπρή σελίδα στο έπος των Ελλήνων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο θρύλος περί του «αήττητου του Άξονα» είχε κλονισθεί ισχυρά. Ο ελεύθερος κόσμος μπόρεσε να δει το μέλλον ξανά με αισιοδοξία. Η προγραμματισμένη επίθεση της Γερμανίας κατά της Σοβιετικής Ενώσεως καθυστέρησε σημαντικά αφού αντί για τις 11^ης Μαΐου 1941 εκδηλώθηκε την 22^α Ιουνίου 1941 με ολέθριες συνέπειες για τους Γερμανούς και τους Συμμάχους τους. Το έπος στο ύψωμα 731 και η επτάμηνη αντίσταση του Ελληνικού Στρατού, κατά του Άξονα, άλλαξε τον ρου του πολέμου και αυτό αποτελεί ύψιστο κατόρθωμα για τον Ελληνισμό. Η θυσία των Ελλήνων για την υπεράσπιση του 731 αποτυπώθηκε στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου για να θυμίζει στις γενιές που θα έρθουν το κατόρθωμα των προγόνων τους καθώς θα διαβάζουν τις επιγραφές «731» και «Μπούμπεσι».

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1.      Γεωργίου Τζουβαλά, Ύψωμα 731, Αθήναι, 2007

2.      Ιωάννη Παπαφλωράτου, "Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού, 1833 - 1949", Τόμος 2^ος Αθήνα, 2014