Ἄρχων θεόπεμπτος - Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου Ν. Καντιώτου

Ἄρχων θεόπεμπτος

Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου Ν. Καντιώτου

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἑορτὴ καὶ πανήγυρις, ἑορτάζει ὁ μέγας Κωνσταντῖνος.

Τί ἔκανε, ὥστε νὰ γίνῃ ἅγιος; Δὲν ἦταν ἀσκητής, οὔτε ἱερεύς, οὔτε ἀρχιερεύς· ἦταν ἀξιωματικός, ἔγινε κατόπιν στρατηγός, μετὰ ἔγινε βασιλεὺς καὶ τέλος μονοκράτωρ ὅλου τοῦ κόσμου. Καὶ ἔγινε ἅγιος· ὁ πρῶτος ἅγιος βασιλεύς.

Τὸ συμπέρασμα· ἅγιος μπορεῖ νὰ γίνῃ ὁποιοσδήποτε, ὅποια κοινωνικὴ θέσι καὶ ἂν ἔχῃ· καὶ ὁ ψαρᾶς καὶ ὁ τσοπᾶνος καὶ ὁ τεχνίτης καὶ ὁ δικαστὴς καὶ ὁ ἀστυνόμος καὶ ὁ ἀξιωματικὸς καὶ ὁ βασιλεὺς καὶ ὁ μονοκράτωρ. Ἡ ἁγιότης δὲν εἶνε προνόμιο ὀλίγων· μποροῦν νὰ τὴν ἀποκτήσουν οἱ πάντες, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος εἶπε «Ἅγιοι γίνεσθε» (Λευϊτ. 20,1,26 = Α΄ Πέτρ. 1,16).

* * *

Ἦταν ἐξ ἀρχῆς ἅγιος ὁ μέγας Κωνσταντῖνος; Κανείς δὲν γεννήθηκε ἅγιος· ὅλοι γεννώμεθα ἁμαρτωλοὶ καὶ ἔχουμε ἀνάγκη μετανοίας, καθάρσεως καὶ ἀναγεννήσεως. Δὲν ἦταν λοιπὸν ἅγιος, οὔτε κἂν Χριστιανός.

Ζοῦσε σὲ κόσμο εἰδωλολατρικό. Ὁ πατέρας του ἦταν εἰδωλολάτρης. Ἡ μητέρα του βέβαια, ἡ ἁγία Ἑλένη, ἔτρεφε συμπάθεια στοὺς Χριστιανούς, ποὺ διώκονταν, καὶ ἀπὸ αὐτὴν κληρονόμησε εὐγενῆ αἰσθήματα θρησκευτικότητος καὶ ἀγάπης πρὸς τὸν Θεό.

Πῶς ἔγινε Χριστιανός; Μὲ ἕνα θαῦμα, ποὺ συνέβη ὅταν ἦταν στρατηγός. Ἦρθε ἀντιμέτωπος μὲ τὸν Μαξέντιο ἔξω ἀπὸ τὴ ῾Ρώμη, κοντὰ στὴ Μουλβία γέφυρα, ποὺ ἔμεινε ἱστορική (ὅπως εἶνε γιὰ μᾶς π.χ. ἡ γέφυρα τοῦ Ἀξιοῦ ἀπὸ τὴν ὁποία τὸ ᾽12 μπῆκαν τὰ στρατεύματά μας στὴ Θεσσαλονίκη). Ἀπὸ τὴ μία μεριὰ τῆς Μουλβίας ὁ εἰδωλολατρικὸς στρατὸς τοῦ Μαξεντίου, πολὺ ὑπέρτερος σὲ ἀριθμό, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ὁ στρατὸς τοῦ Κωνσταντίνου. Ὁ Κωνσταντῖνος ἐστάθμιζε τὴ δυσκολία ν᾽ ἀντιμετωπίσῃ τὸν κραταιὸ ἀντίπαλό του. Ἀλλὰ ἐνῷ ἦταν σκεπτικός, εἶδε –ἂς μὴν τὸ πιστεύουν οἱ ἄπιστοι· ἐμεῖς τὸ πιστεύουμε, διότι ἡ μεταστροφή του παρομοιάζεται μὲ τὴ μεταστροφὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ γι᾽ αὐτὸ διαβάζεται σήμερα ἡ σχετικὴ περικοπή(βλ. Πράξ. 26,12-20)–, εἶδε ἐπάνω στὸν οὐρανὸ παρὰ τὸ φῶς τῆς ἡμέρας ἕνα λαμπερὸ σταυρὸ καὶ γύρω του μὲ φωτεινὰ γράμματα τὶς λέξεις «ΕΝ ΤΟΥΤῼ ΝΙΚΑ». Αἰσθάνθηκε ἔκπληξι. Ἄνδρες τοῦ στρατεύματός του, ποὺ ἦταν Χριστιανοί, τὸν ἐνίσχυσαν νὰ βαδίσῃ μὲ θάρρος κατὰ τοῦ ἀντιπάλου του. Διέταξε νὰ χαραχθῇ στὶς ἀσπίδες τῶν στρατιωτῶν του τὸ μονόγραμμα τοῦ Χριστοῦ καὶ ξεκίνησε τὴ μάχη. Ἦταν 28 Ὀκτωβρίου τοῦ 312 μ.Χ.. Ὁ στρατός του ἔτρεψε σὲ φυγὴ τοὺς πολυπληθεῖς ἀντιπάλους, ποὺ ἔφυγαν νικημένοι, ἐνῷ ὁ ἴδιος ὁ Μαξέντιος ἔπεσε στὸν Τίβερι καὶ πνίγηκε. Σὲ λίγο ὁ Κωνταντῖνος κατασκεύασε τὸ πρῶτο χριστιανικὸ λάβαρο μὲ τὸ «Ἐν τούτῳ νίκα». Ἔτσι μπῆκε στὴ ῾Ρώμη ὡς αὐτοκράτωρ τῆς Δύσεως.

Μὲ μία δεύτερη ἐπίσης ἀποφασιστικὴ μάχη, στὶς 18 Σεπτεμβρίου τοῦ 324 μ.Χ. στὴν Χρυσούπολι (Σκούταρι), κατενίκησε τὸν κυρίαρχο τῆς Ἀνατολῆς Λικίνιο. Ἔτσι ἔγινε ὁ μονοκράτωρ Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως.

Τὰ γεγονότα αὐτὰ στερέωσαν στὴν ψυχή του τὴν πίστι στὸ Χριστὸ καὶ λίγο πρὸ τοῦ τέλους τῆς ζωῆς του βαπτίσθηκε Χριστιανός. Ἦταν ὁ πρῶτος Χριστιανὸς βασιλεύς. Στὸ πρόσωπό του φάνηκε ὅτι ἡ θεία πρόνοια ἐπενέβη στὴ ζωὴ τοῦ κόσμου καὶ ἔφερε στὴν ἀνθρωπότητα τὴ μεγαλύτερη εὐλογία.

 * * *

Τί ἔπραξε ὁ μέγας Κωνσταντῖνος; Δὲν ἦταν ἁπλῶς στὸ ὄνομα Χριστιανὸς βασιλεύς· ἀποδείχθηκε καὶ στὴν πραγματικότητα Χριστιανός, μὲ τὶς ἐνέργειες καὶ τὰ διατάγματά του, ποὺ ὅλα ἐμπνέονταν ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ εἶχαν τὴ σφραγῖδα τῆς θείας ἀληθείας.

 Σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, ποὺ μέχρι τότε ἐπὶ τρεῖς αἰῶνες σφάζονταν καὶ μαρτυροῦσαν γιὰ τὴν πίστι τους. Ἡ Ἐκκλησία ἀπέλαβε ἀνεξιθρησκεία, ὅπως ἀπελάμβαναν ὅλα τὰ θρησκεύματα.

 Ἡ λατρεία, ποὺ μέχρι τότε ἐτελεῖτο σὲ ἐρήμους, χαράδρες, σπηλιὲς καὶ κατακόμβες στὰ βάθη τῆς γῆς, ἄρχισε νὰ τελῆται φανερά. Ἐπέτρεψε νὰ χτιστοῦν χριστιανικοὶ ναοὶ σὲ διάφορα μέρη· στὴν Κωνσταντινούπολι, στὴν Ἄγκυρα, στὴν Κύπρο, στὴν Πάρο καὶ ἀλλοῦ.

 Θέσπισε τὴν ἀργία τῆς Κυριακῆς ἡμέρας καὶ ἀπαγόρευσε τὴν ἡμέρα αὐτὴ νὰ γίνωνται κυνήγια, θέατρα, ἀθλητικοὶ ἀγῶνες κ.τ.λ..

 Ἀφοῦ ἡ μητέρα του φρόντισε νὰ βρεθῇ στὰ Ἰεροσόλυμα ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, ἀπέδωσε στὸν τίμιο σταυρὸ τὸν πρέποντα σεβασμό. Στὴν Κωνσταντινούπουλι τὸ ὑψηλότερο μνημεῖο, ὁρατὸ ἀπὸ παντοῦ καὶ φωταγωγούμενο, ἦταν μιὰ κολώνα μὲ τὸ σταυρὸ στὴν κορυφή της. Ἐκεῖ ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ἔγραψε τὴν ἐπιγραφὴ «Εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός· ἀμήν»(Φιλ. 2,11 & θ. Λειτ.).

 Ὅσους προσέβαλαν αὐτὸν προσωπικῶς τοὺς ἀντιμετώπιζε μὲ ἐπιείκεια. Τοῦ κατήγγειλαν π.χ., ὅτι κάποιοι ἔσπασαν ἀγάλματά του. Ποιά ἦταν ἡ ἀντίδρασί του· ψηλάφησε τότε τὸ πρόσωπό του καὶ εἶπε· Δὲν πειράζει· ἐγὼ δὲν αἰσθάνομαι ὅτι ἔπαθα καμμιὰ ζημιὰ στὸ πρόσωπό μου. Ὅταν ὅμως ἐπρόκειτο γιὰ προσβολὴ στὸ Θεό, δὲν ἐπέτρεπε σὲ κανένα νὰ βλασφημῇ τὰ θεῖα καὶ τὸν τίμιο σταυρό.

 Δὲν ἀνεχόταν νὰ ἀσεβῇ ἢ νὰ ἐμπαίζῃ κανεὶς ἱερέα τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἴδιος ὁ αὐτοκράτωρ, ὅταν συναντοῦσε ὄχι ἀρχιερέα ἀλλὰ καὶ ἁπλὸ ἱερέα, ἔσκυβε καὶ φιλοῦσε τὸ χέρι του.

 Ἀπαγόρευσε τὰ διαζύγια προστατεύοντας τὸ θεσμὸ τῆς οἰκογενείας.

 Κατεδίωξε τὴ μαγεία καὶ τοὺς μάγους, διέταξε νὰ καοῦν τὰ μαγικὰ βιβλία.

Μεγάλο καὶ ὑψηλὸ ἔργο του ὑπῆρξε ὅτι συνεκάλεσε τὴν Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας τὸ 325 μ.Χ., ἡ ὁποία κατεδίκασε τὴν αἵρεσι τοῦ Ἀρείου καὶ συνέταξε τὰ πρῶτα ἄρθρα τοῦ Συμβόλου τῆς πίστεώς μας, τοῦ Πιστεύω ποὺ ἀπαγγέλλουμε σὲ κάθε θεία λειτουργία καὶ σὲ ἄλλες ἀκολουθίες.

Τέλος ὁ βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, λίγο πρὸ τοῦ τέλους τῆς ζωῆς του ἀπέβαλε τὴν βασιλική του στολή, φόρεσε ἁπλὸ χιτῶνα καὶ δέχθηκε τὸ ἅγιο βάπτισμα, ἀφοῦ ἐξωμολογήθηκε τὰ κρίματά του ζητώντας τὸ ἔλεος τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἀπὸ τὴν ἡμέρα ποὺ βαπτίσθηκε, φοροῦσε συνεχῶς τὸν λευκὸ χιτῶνα τοῦ νεοφωτίστου καὶ ἔτσι ἀπῆλθε στὴν αἰωνιότητα. Γιὰ ὅλες αὐτὲς τὶς πράξεις του ἡ ἱστορία τὸν ἀνεκήρυξε μέγαν, καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ὠνόμασε ἰσαπόστολον.

* * *

Ἆραγε, ἀδελφοί μου, αὐτὰ τὰ ὁποῖα θέσπισε ὡς βασιλεὺς ὁ μέγας Κωνσταντῖνος τηροῦνται σήμερα μέσα στὴν κοινωνία καὶ στὸ χριστιανικὸ κράτος μας; Μετὰ λύπης διαπιστώνουμε ὅτι, ἐνῷ ἐκεῖνος τότε ἐξ-εχριστιάνισε τὸ κράτος, κάποιοι σήμερα ἐπιδιώκουν συστηματικὰ νὰ τὸ ἀπο-χριστιανίσουν.

Ἐκεῖνος προστάτευσε τὴν ὀρθόδοξο πίστι στὸ Χριστὸ καὶ τὴ ζωὴ τοῦ Εὐαγγελίου, αὐτοὶ εὐνοοῦν τὴν διάδοσι κάθε ἀλλοτρίου συστήματος καὶ κάθε ἀντιχριστιανικῆς αἱρέσεως.

Ἐκεῖνος ὕψωσε τὸν τίμιο σταυρὸ καὶ ἔκτισε παντοῦ ναοὺς τοῦ Χριστοῦ, αὐτοὶ κατεβάζουν τὸν σταυρὸ καὶ τὶς ἱερὲς εἰκόνες ἀπὸ δημόσια κτήρια καὶ σχολεῖα.

Ἐκεῖνος ἀπηγόρευε τὴ βλασφημία τῶν θείων καὶ ἐπέβαλλε τὴν τιμὴ στοὺς λειτουργοὺς τῆς Ἐκκλησίας, αὐτοὶ ἀνέχονται τὶς βλασφημίες καὶ ἐξισώνουν τοὺς λειτουργοὺς τοῦ Ὑψίστου μὲ τοὺς δασκάλους τῶν διαφόρων θρησκειῶν, φιλοσοφιῶν καὶ τῆς μαγείας.

Ἐκεῖνος προστάτευσε τὴν οἰκογένεια καὶ φρόντισε γιὰ τὴν συνοχὴ καὶ τὸν ἐξευγενισμὸ τοῦ γάμου, αὐτοὶ προσπαθοῦν νὰ κλονίσουν τὸν ἱερὸ θεσμὸ διευκολύντας τὸ διαζύγιο.

Ἐκεῖνος θέσπισε τὴν ἀργία τῆς Κυριακῆς καὶ τῶν ἑορτῶν τῆς Ὀρθοδοξίας, αὐτοὶ ἰσοπεδώνουν τὴν ἡμέρα τοῦ Κυρίου ἢ καὶ τὴν ὑποβιβάζουν ἀναδεικνύοντας ἕνα νέο κοσμικὸ ἑορτολόγιο ποὺ ἐπιβάλλεται παγκοσμίως ἀπὸ σκοτεινὰ κέντρα ποὺ μισοῦν τὸν Χριστό.

Ἐκεῖνος μετέφερε τὴν πρωτεύουσά του ἀπὸ τὴ ῾Ρώμη στὴν Κωνσταντινούπολι, ἀπὸ τὴ ἑσπερία στὴν ἀνατολή, αὐτοὶ ἔχουν βλέμματα καὶ ἐλπίδες στραμμένα στὴ Δύσι.

Αὐτὰ τὰ λίγα ἤθελα, ἀγαπητοί μου, νὰ πῶ στὴν ἀγάπη σας σήμερα μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα φέρουν πλῆθος Χριστιανοί, ὄχι μόνο μεταξὺ τοῦ ἁπλοῦ λαοῦ ἀλλὰ καὶ μεταξὺ τῶν ἀρχόντων μας. Μεταξὺ αὐτῶν ποιός δὲν ἐνθυμεῖται ὅτι εἶνε καὶ ὁ τελευταῖος βασιλεὺς τοῦ Βυζαντίου, ὁ θρυλικὸς Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος, ὁ «μαρμαρωμένος βασιλιᾶς»! Ἀπὸ τὸν μέγα Κωνσταντῖνο ἄρχισε ἡ χιλιόχρονη Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία καὶ στὸν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο κατέληξε, ὁ ὁποῖος ἐσφράγισε τὴ ζωή του μὲ τὴν ἡρωικὴ ἀπόφασι· Προτιμότερο νὰ πεθάνω ἐλεύθερος παρὰ νὰ ζήσω ὡς σκλάβος. Αἰωνία αὐτοῦ ἡ μνήμη.