Υπάρχει πολύ επιστήμη στην Ορθόδοξη νηστεία

Υπάρχει πολύ επιστήμη στην Ορθόδοξη νηστεία

Η επιστημονική έρευνα, άλλες φορές επιβεβαιώνει και άλλες φορές καταρρίπτει θεωρίες ή πρακτικές που θεωρούνται εδραιωμένες για αιώνες ολόκληρους.  Έχει ως στόχο να αλλάξει (βελτιώσει) την ζωή των ανθρώπων.  Η επιστημονική έρευνα, πολλές φορές επηρεάζει και αλλάζει και τον ίδιο τον ερευνητή. Ο Σπύρος Καρράς, Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγοs, τα τελευταία χρόνια, μελετά τα αποτελέσματα της Ορθόδοξης νηστείας, στα υγεία των ανθρώπων.  Η έρευνα και οι δημοσιεύσεις του, κίνησαν το ενδιαφέρον του BBC  το οποίο ταξίδεψε μέχρι την Θεσσαλονίκη προκειμένου να τον συναντήσει.

«Η επιστήμη χωρίς θρησκεία είναι κουτσή. Η θρησκεία χωρίς επιστήμη είναι τυφλή» έχει πει ο Αϊνστάιν.

Δεν ρώτησα τον Σπύρο Καρρά αν είχε διαβάσει τα λόγια του Αϊνστάιν. Παρόλα αυτά, σχολίασε «Τελικά υπάρχει πολύ επιστήμη μέσα στην Ορθόδοξη νηστεία». Συναντηθήκαμε στο γραφείο στην Θεσσαλονίκη. «Δεν θα έλεγα ότι είμαι θρήσκος» είπε και συνέχισε: «Δεν είχα ιδιαίτερη σχέση με την εκκλησία.

  Η έρευνα που έκανα, με ενδιέφερε μόνον επιστημονικά. Όμως αυτά που διαπίστωσα στην διάρκεια των τελευταίων χρόνων, με έχουν εντυπωσιάσει.  Η ορθόδοξη νηστεία λειτουργεί. Η επιστημονική έρευνα έρχεται μετά από χιλιάδες χρόνια, να επιβεβαιώσει αυτά που είχαν γράψει οι Πατέρες της Ορθοδοξίας. Δεν φτάνει μόνον  το πόσο τρως και τι τρως.  Παίζει ρόλο πόση ώρα μένεις νηστικός.  Πότε μένεις νηστικός.  Όλο αυτό συνδέεται με το πότε κοιμάσαι και πότε ξυπνάς.  Δεν είναι ένα απομονωμένο μοντέλο διατροφής.  Είναι ένα σύνολο πραγμάτων που έχουν να κάνουν με όλο τον τρόπο ζωής των μοναχών. Όλη η διαδικασία, κουβαλάει μεγάλα κομμάτια αλήθειας και επιστήμης. Θα έλεγα ότι η παράδοση συναντάει την επιστήμη όταν προσεγγίζεις την ορθόδοξη νηστεία και τον τρόπο ζωής των μοναχών. Ουσιαστικά, δεν φτάνει μόνον το διαλειμματικό κομμάτι.  Και το Ραμαζάνι είναι διαλειματικό.  Ξεκινάει να τρώει κάποιος από το βράδυ και σταματάει να τρώει το ξημέρωμα. Όμως το Ραμαζάνι, μόνον καλό δεν κάνει.  Φαίνεται ότι επιβαρύνει την υγεία μακροπρόθεσμα. Όταν σέβεσαι την αλληλουχία, όταν τρως την ημέρα και κοιμάσαι όταν δύει ο ήλιος -όσο παράδοξο και αν ακούγεται αυτό για τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες – ο οργανισμός ρολάρει σε διαφορετικά επίπεδα. Το ευ ζην βελτιώνεται εντυπωσιακά. Η μακροζωία δεν έχει αποδειχθεί βέβαια, όμως οι κυτταρικοί μηχανισμοί που υπάρχουν υποστηρίζουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αρχίζει να διαφαίνεται ότι υπάρχει σημαντικό επιστημονικό υπόβαθρο, σε όσα έλεγαν οι Πατέρες τόσους αιώνες πίσω».

Πριν από επτά χρόνια στο Βατοπαίδι

Ο Σπύρος Καρράς, ξεκίνησε την έρευνα του πριν από επτά περίπου χρόνια. «Είχα μια συνεργάτιδα διαιτολόγο, η οποία ήρθε στο ιατρείο να εξεταστεί. Με την κουβέντα, μου είπε ότι ο πατέρας της πηγαίνει πολύ συχνά στο Άγιο Όρος και ότι ο αδελφός της ήταν μοναχός.  Βρίσκονταν σε μια σκήτη της μονής Βατοπαιδίου. Τότε μου γεννήθηκε η ιδέα να πάω για να δω τι ακριβώς γίνεται στο Άγιον Όρος και πως είναι η ζωή των μοναχών.  Εκείνος ο άνθρωπος με βοήθησε πάρα πολύ.  Ήταν εξαιρετικός.  Μεσολάβησε για να πάρουμε έγκριση για να κάνουμε την έρευνα που ήθελα, σε όλα τα μοναστήρια. Μέχρι εκείνη την στιγμή, δεν είχε γίνει κάποια επιστημονική έρευνα στο Άγιον Όρος. Πήγαμε αρχικά διερευνητικά για να δω τον τρόπο ζωής των μοναχών. Αν και δεν είμαι θρήσκος, εντυπωσιάστηκα από τον τρόπο ζωής τους.  Την ποιότητα της διατροφής τους. Πέρασα από τα μαγειρεία τους, τα μέρη όπου καλλιεργούν, τα εστιατόρια τους. Είδα τον τρόπο που τρώνε. Είναι όλα φοβερά κατανυκτικά και ατμοσφαιρικά.  Όλο αυτό με γοήτευσε και ήθελα να έχω επιστημονικά δεδομένα, πέρα από την καταγραφή διατροφικών μοτίβων. Ήθελα να μελετήσω τις παραμέτρους που αφορούν το βιοχημικό προφίλ τους.

Καταφέραμε να πάρουμε τις απαραίτητες άδειες μετά από ένα εξάμηνο και λίγο πριν το Πάσχα, κάναμε την πρώτη μας αποστολή. Αυτός ο άνθρωπος μου άνοιξε την πόρτα για την μονή Βατοπαιδίου. Πρώτα μας γνώρισαν.  Ήμασταν τέσσερα άτομα. Είχα μαζί μου δύο ακόμη συνεργάτες. Έναν νοσηλευτή και ένα διαιτολόγο.  Θυμάμαι με πολύ αγάπη την διαδικασία.  Ήταν αρκετά κουραστικό.  Βρισκόμασταν σε ένα παλαιό οίκημα, σε έναν πολύ μεγάλο χώρο που ήταν το ιατρείο τους.  Είχε τα πάντα όσον αφορά τον εξοπλισμό.  Μέχρι και υπέρηχο είχε. Δίπλα ήταν το οδοντιατρείο και ο χώρος αναμονής.  Ο υπεύθυνος, ο οποίος είχε ιατρικές γνώσεις είχε ενημερώσει τους μοναχούς, ότι μετά την πρωινή λειτουργία, γύρω στις 6 το πρωί, θα περνούσαν όλοι από τον χώρο που βρισκόμασταν. Πέρασαν 120 μοναχοί. Πέρα από αίμα, τους πήραμε δημογραφικά στοιχεία και τους κάναμε συνεντεύξεις.  Είδαμε πως είναι το σώμα των μοναχών.  Αυτό που με εντυπωσίασε,ήταν ότι δεν μύριζε κανένας.  Η διατροφή τους προφανώς δεν συνδέεται με κάποια οσμή.  Ήταν εντυπωσιακό.  Κατά 90% ήταν αδύνατοι.  Ήταν μεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι, όμως είχαν το κλασσικό μοναστικό πρότυπο. Τους πήραμε αίμα, φυγοκεντρίσαμε τα δείγματα στον εξοπλισμό που είχαμε φέρει μαζί μας και επιστρέψαμε πίσω με το καράβι από τις Καρυές. Η σύζυγος μου δούλεψε τα δείγματα.

Τους κάναμε ένα βιοχημικό τσεκ-απ δίχως να μετακινηθούν.  Τους δώσαμε οδηγίες τηλεφωνικά, ενώ πολλούς μοναχούς, ανέλαβα να τους παρακολουθώ τηλεφωνικά με βάση τα εργαστηριακά τους αποτελέσματα.  Καταγράψαμε λοιπόν αρχικά την διατροφή τους με το αιματολογικό κομμάτι, γιατί στην ιατρική, πρέπει να έχεις στοιχεία.  Πρέπει να έχεις μια απόδειξη.  Μια ένδειξη, ότι αυτό που νομίζεις ότι σου κάνει καλό, όπως η διατροφή, να φαίνεται και στις τιμές σου.  Στην επιστήμη όμως, πρέπει να συγκρίνεις έναν τρόπο διατροφής.  Μια ομάδα, με μια άλλη ομάδα που να μην κάνει αυτή την διατροφή. Προκειμένου να δεις τα οφέλη, αν αυτά υπάρχουν.  Πρέπει να έχεις μια ομάδα ελέγχου.  Δεν υπάρχει σοβαρή μελέτη που να μην έχει μια ομάδα ελέγχου.

Η πρώτη λοιπόν δημοσίευση αφορούσε μόνον τους μοναχούς.  Για πρώτη φορά ήταν κάτι αξιόλογο, γιατί δεν υπήρξε παρόμοια έρευνα στο παρελθόν.  Η δεύτερη ομάδα, η ομάδα ελέγχου, αποτελούνταν από ανθρώπους της περιοχής των Νέων Μουδανιών, οι οποίοι έκαναν νηστεία.  Αυτές ήταν οι πρώτες δημοσιεύσεις».

Η περίοδος του ΑΧΕΠΑ

Ο Σπύρος Καρράς, δεν σταμάτησε την έρευνα του εκεί.  «Το 2015, όταν πήγα στο ΑΧΕΠΑ, είχε αρχίσει ήδη να γίνεται κουβέντα για την διαλειμματική διατροφή και για την ορθόδοξη διατροφή. Το 2017, προχώρησα σε μια ακόμη μελέτη, με προσωπικό και ασθενείς από το ιατρείο μου, αλλά και από το ΑΧΕΠΑ. Ήταν μια μελέτη με καμμιά 60 με 70 άτομα. Αυτή ήταν μια συγκριτική μελέτη με νηστεύοντες και με κάποιους που ακολουθούσαν ένα υγιεινό διατροφικό μοντέλο, δυτικού τύπου. Τα συγκρίναμε πριν, κατά την διάρκεια, και μετά την Σαρακοστή. Πήραμε τρείς φορές δείγματα αίματος και αυτό που ουσιαστικά φάνηκε, είναι ότι έχουμε ένα καλό μεταβολικό προφίλ και σε κάποιες περιπτώσεις ισοδύναμο με αυτό του δυτικού προτύπου, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, υπερέχει. Εκεί που υπερέχει, είναι σε κάποιες ορμόνες που εκκρίνονται από τον λιπώδη ιστό, οι οποίες δίνουν καρδιαγγειακό όφελος μακροπρόθεσμα. Αυτό ήταν ένα  σύνολο περίπου οκτώ με δέκα μελέτες, οι οποίες συνεχίζονται.  Τώρα έχουμε ένα άρθρο υπό κρίση και θα συνεχίσουμε για τα δύο επόμενα χρόνια επειδή πήραμε πολλούς άξονες γι’ αυτά τα δείγματα. Άξονες ορμονών οι οποίες εμπλέκονται έτσι ώστε να έχουμε μια πιο συνολική εικόνα του καρδιαγγειακού προφίλ.  Βλέπουμε δηλαδή τι κάνει μακροπρόθεσμα αυτή η διατροφή».

Η εγκράτεια κάνει την διαφορά

Πέρα από το είδος της τροφής, το πότε και πως καταναλώνεται, ο Σπύρος Καρράς, κατέληξε ότι αυτό που έχει η ορθόδοξη νηστεία, συγκριτικά με άλλα υγιεινά διατροφικά μοτίβα, είναι η «εγκράτεια». «Η νηστεία των μοναχών έχει κάτι που δεν έχει η δική μας νηστεία» λέει ο Σπύρος Καρράς και συνεχίζει:  «Έχει την εγκράτεια. Η νηστεία των μοναχών, δεν έχει να κάνει μόνον με το ότι κάποιος απέχει από συγκεκριμένα είδη τροφής.  Απέχει και από την ποσότητα αλλά και από άλλα πράγματα. Πλένομαι, χτενίζομαι, πλένω τα δόντια μου, δεν λέω άσχημα πράγματα γενικά.  Νηστεύω, σημαίνει ότι δαμάζω την ψυχή από τα πάθη της. Υποτάσσω τις ανάγκες και τις ορέξεις μου. Τι ουσία έχει να μην τρως κρέας όταν νηστεύεις και να τρως τρία κιλά ψωμί. Αυτό το διαπιστώσαμε, με την σύγκριση της νηστείας των λαϊκών και μοναχών.  Υπήρχαν πολύ σημαντικές διαφορές. Και στο διατροφικό μοτίβο και στις θερμίδες.  Ο μοναχός δεν υπήρχε περίπτωση να ξεπεράσει τις 2000 θερμίδες μέσα στην νηστεία. Οι λαϊκοί όμως, τις ξεπερνούσαν.  Αυτό έχει να κάνει με την εγκράτεια. Δεν ξέρω αν οι πατέρες τα γνώριζαν όλα αυτά όμως η εγκράτεια, περιορίζει την θερμιδική πρόληψη. Οι θερμίδες μετράνε αλλά και πρέπει να τις τρως την σωστή ώρα της ημέρας».

Όταν η έρευνα αλλάζει και τον ερευνητή

Ο Σπύρος κατά την διάρκεια της έρευνας του, επηρεάστηκε και ο ίδιος από αυτά που διαπίστωσε.  «Με επηρέασε πάρα πολύ» παραδέχθηκε και συνέχισε: «αρχικά κάνω διαλειμματική.  Εδώ και ενάμιση χρόνο, είμαι μείον 11 κιλά από τα κιλά που ήμουν προηγουμένως. Έχω συνηθίσει, με αποτέλεσμα να περνάνε και 14 ώρες από την τελευταία φορά που έφαγα και να αναρωτιέμαι «μα καλά τι γίνεται.  Δεν πεινάω;» Προτείνω την διαλειμματική διατροφή όμως όχι στις έγκυες γυναίκες.  Παράλληλα, μου προκαλεί απέχθεια, οτιδήποτε έχει να κάνει με το life style.  Υπάρχει μια μόδα με την διαλειμματική.  Όμως τι σημαίνει διαλειμματική. Χρειάζεται και εγκράτεια. Δεν μπορείς να φας πάνω από 2000 θερμίδες. Όσοι με ρωτάνε τους λέω ότι μπορώ να σας πω τι ισχύει αλλά και τι δεν ισχύει. Ή τι σε κάποιες περιπτώσεις ισχύει. Η όλη έρευνα, με επηρέασε και στο πνευματικό κομμάτι. Πιστεύω ότι αυτά πάνε πακέτο. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι άλλο πράγμα η επιστήμη κi άλλο η πνευματικότητα. Όμως τελικά είναι το ίδιο πράγμα. Ο κλασσικός δυτικός, υποστηρίζει ότι είναι άλλο πράγμα η νόηση και άλλο το πνεύμα.  Δεν είναι όμως έτσι.  Εγώ φοβάμαι τους επιστήμονες που δεν έχουν αίσθηση της πνευματικότητας και του συνόλου. Η έρευνα αυτή, έχει πολύ δρόμο ακόμη.  Θα υποβάλλω αιτήσεις σε κάποια ερευνητικά πρωτόκολλα που κρίνονται και η Ορθόδοξη νηστεία θα είναι ένα από αυτά.  Θα τα υποβάλλω προς χρηματοδότηση και προσδοκώ να κριθεί ευνοϊκά, γιατί η έρευνα χρειάζεται χρήματα για να γίνει».

Αντώνιος Ρεπανάς 

Πηγή: humanstories