Ὁμιλία Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου μέ θέμα: «Οὐκρανία: Τό αὐτοκέφαλο καί ὁ πόλεμος πού ἄλλαξαν τόν κόσμο»

 Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου εἰς τήν ἑσπερίδα στρογγυλῆς τραπέζης μέ θέμα: 

«Οὐκρανία: Τό αὐτοκέφαλο καί ὁ πόλεμος πού ἄλλαξαν τόν κόσμο» 

(24 Ἰανουαρίου 2023)

Ἐκλεκτή ὁμήγυρις,

Εὐχαρίστως ἀπευθυνόμεθα πρός τήν ἐνδιαφέρουσαν ἐκδήλωσίν σας μέ θέμα: «Οὐκρανία: Τό αὐτοκέφαλο καί ὁ πόλεμος πού ἄλλαξαν τόν κόσμο», σημειοῦντες ἐξ ἀρχῆς ὅτι ἡ χορήγησις Αὐτοκεφάλου καθεστῶτος εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας, ἡ ὁποία «ἄλλαξε», ἐν τῷ πνεύματι τῆς κανονικῆς παραδόσεως, τά ἐκκλησιαστικά πράγματα εἰς τήν χώραν, οὐδεμίαν σχέσιν, οὐδεμίαν ἄμεσον ἤ ἔμμεσον σύνδεσιν ἔχει μέ γεωπολιτικά δεδομένα καί μέ τήν ἀπαράδεκτον εἰσβολήν τῆς Ρωσσικῆς Ὁμοσπονδίας εἰς τήν Οὐκρανίαν, ἡ ὁποία, ὄντως, «ἄλλαξε τόν κόσμο τραγικῶς», προξενώντας ἀνείπωτα δεινά καί φοβεράς καταστροφάς.

 Τόν πόλεμον αὐτόν συνδέει τεχνηέντως ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας μέ τό Οὐκρανικόν Αὐτοκέφαλον, διά νά ἐπικαλύψῃ τάς ἰδικάς της εὐθύνας, τούς λανθασμένους ἐκκλησιαστικούς χειρισμούς καί τάς οὐρανομήκεις φιλοδοξίας της. Ἦτο ἐκείνη, πού ἐβάθαινε τό χάσμα μεταξύ Οὐκρανῶν καί Ρώσσων καί ὄχι τό Αὐτοκέφαλον, τό ὁποῖον ἐδόθη ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, πρωτίστως διά λόγους ποιμαντικῆς μερίμνης διά τόν χειμαζόμενον ἐκεῖ λαόν τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀντίδρασις τῆς ἡγεσίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας εἰς τό Αὐτοκέφαλον δέν ἐρείδεται οὔτε ἐπί ποιμαντικοῦ οὔτε ἐπί ἐκκλησιολογικοῦ θεμελίου, ἀλλά ἀπορρέει ἀπό ἀταβιστικά σύνδρομα ἐπιβολῆς ἐπί τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ καί ἀπό τήν ἀπουσίαν ὑγιοῦς ἐκκλησιαστικῆς συνειδήσεως.

Ἠ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία ἔτεινε χεῖρα συνεργασίας πρός τήν Μόσχαν, προκειμένου νά ὑπερβαθοῦν τά ἀδιέξοδα εἰς τό ἐκκλησιαστικόν πρόβλημα τῆς Οὐκρανίας ἐν πνεύματι ἀγάπης καί ἐπί τῇ βάσει τῶν κανονικῶς ἰσχυόντων, ἀλλά αἱ προσπάθειαι δέν εὐωδώθησαν με ὑπαιτιότητα τῆς Ρωσσικῆς πλευρᾶς. Αὐτό τό ἀποσιωπᾷ ἡ Μόσχα δι᾿ εὐνοήτους λόγους. Δυστυχῶς, μετά τήν χορήγησιν τῆς Οὐκρανικῆς Αὐτοκεφαλίας ἀπό τό Πατριαρχεῖον μας, προτείνεται, ἐκ μέρους ὀρθοδόξων ἐκκλησιαστικῶν κύκλων, ἡ σύγκλησις Συνάξεως Ὀρθοδόξων Προκαθημένων ἐπί ἑνός θέματος, τό ὁποῖον ἔχει πλέον ὁριστικῶς διευθετηθῆ ἐπί τῇ βάσει τῆς ὀρθοδόξου κανονικῆς παραδόσεως καί τῆς μακραίωνος ἐκκλησιαστικῆς πρακτικῆς. Ἀντί νά ζητοῦν Πανορθόδοξον Σύναξιν, αἱ Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι πρέπει νά ἀναγνωρίσουν τό συντομώτερον δυνατόν τό Οὐκρανικόν Αὐτοκέφαλον, κατά τό παράδειγμα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου. 

Ἡ Μόσχα συνεχίζει, μέ ὄχημα τό διαδίκτυον, ἀλλά ὄχι μόνον αὐτό, τάς προσβλητικάς δηλώσεις κατά τῆς Μετριότητός μας, καθώς καί τήν ἀπαράδεκτον προσπάθειαν φθορᾶς καί δυσφημίσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς ὅλα τά ἐπίπεδα, μέ τόν ἀπαράδεκτον στόχον νά προκαλέσῃ ἐκρύθμους καταστάσεις, πρός ἴδιον συμφέρον. Τό ἔχομεν ἤδη ἀναφέρει καί εἰς ἄλλην εὐκαιρίαν: ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μόσχας προσπαθεῖ νά ἐπιβάλῃ μίαν νέαν ἐκκλησιολογίαν, ἡ ὁποία ἀνατρέπει τήν κανονικήν τάξιν ἐπί τῇ βάσει δῆθεν νέων δεδομένων. Πρέπει ὅμως νά κατανοήσῃ, ὅτι τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον εἶναι ἡ μόνη ἐγγύησις διά τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. «Χωρίς τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο», ὅπως γράφει ὁ Ἱερώτατος Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης, «ἡ Ὀρθοδοξία θά περιπέσει στή δίνη τῶν ἐθνικισμῶν, στήν καυχησιολογία τοῦ παρελθόντος, στήν ἐσωστρέφεια τῆς αὐτάρκειας, στήν περιφρόνηση τοῦ σύγχρονου κόσμου». 

Ἡ ἐργαλειοποίησις τῆς Θείας Εὐχαριστίας δεικνύει ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Μόσχας καθυποτάσσει τήν πεμπτουσίαν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς εἰς τά ἀήθη σχέδιά της. Ἴσως αὐτό νά ἀποτελῇ τήν ἀσυγχώρητον ἁμαρτίαν της κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἤσκησε πίεσιν διά τήν πραγματοποίησιν τῆς «ἀδελφικῆς συνάξεως» τοῦ Ἀμμάν, χωρίς σεβασμόν πρός τά κανονικῶς ἰσχύοντα καί χωρίς ἐπιτυχίαν. Ἐξακολουθεῖ νά κατηγορῇ τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ἐπειδή δῆθεν εὐθύνεται διά τάς ἐντάσεις εἰς τάς διορθοδόξους σχέσεις, ἐνῶ εἶναι ἐκείνη πού διέκοψε τήν κοινωνίαν, ἐκτός ἀπό τό Πατριαρχεῖον μας, καί μέ τάς τρεῖς Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας, αἱ ὁποῖαι ἀνεγνώρισαν τό Οὐκρανικόν Αὐτοκέφαλον, εἶναι ἐκείνη πού εἰσεπήδησεν ἀντικανονικῶς εἰς τήν δικαιοδοσίαν τοῦ παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας καί προκαλεῖ πανταχοῦ εἰς τήν οἰκουμένην ἀναστάτωσιν καί ἐντάσεις, ἀμαυρώνοντας τήν εἰκόνα τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τά ὄμματα τοῦ λοιποῦ χριστιανικοῦ κόσμου.

Ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας θεωρεῖ ὅτι ἡ παρέμβασις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τό Οὐκρανικόν ἐδημιούργησε σχίσμα εἰς τούς κόλπους τῆς Ὀρθοδοξίας. Δι᾿ ἡμᾶς, ὁ λόγος περί σοβοῦντος σχίσματος εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν λόγῳ τοῦ Οὐκρανικοῦ Αὐτοκεφάλου δέν εὐσταθεῖ. Ἡ χορήγησις καί ἡ ἀναγνώρισις τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ἀποτελεῖ οὐσιαστικήν συμβολήν εἰς τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, ὡς ἔμπρακτος ἔκφρασις τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας, τῶν σχετικῶν ἀποφάσεων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί τῆς μακραίωνος ἐκκλησιαστικῆς πρακτικῆς. Εἶναι αἱ πράξεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, ἐκεῖναι πού ἀπειλοῦν τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας καί ὄχι ἡ ἀνταπόκρισις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τό αἴτημα τῶν Οὐκρανῶν Ὀρθοδόξων δι᾿ ἐπαναφοράν εἰς τήν κανονικότητα καί δι᾿ Αὐτοκεφαλίαν.

Ἐπιθυμοῦμεν ἐπίσης νά τονίσωμεν, ἀπαντῶντες εἰς σχετικάς αἰτιάσεις τῆς ἡγεσίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μόσχας, ὅτι ἐκείνη ἔχει «Παπικάς» ἀξιώσεις καί ὄχι τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον. Ἡ Μόσχα δέν ἀναγνωρίζει εἰς τόν Ὀρθόδοξον λαόν τῆς Οὐκρανίας τό δικαίωμα νά ἔχῃ τήν ἰδικήν του Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν, ἐπειδή ἐπιθυμεῖ νά τόν ἐλέγχῃ, νά τόν καταδυναστεύῃ. Ἐκείνη θέλει νά μετατρέψῃ τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν εἰς συνομοσπονδίαν Ἐκκλησιῶν, διά νά διεκδικήσῃ, ἐν καιρῷ, ἡγετικόν ρόλον εἰς τήν «νέαν ὀρθόδοξον τάξιν πραγμάτων». Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι ὅλα αὐτά, ἡ εἰσβολή εἰς τήν Οὐκρανίαν, ἡ ἀπαράδεκτος στάσις τῆς ἡγεσίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μόσχας ἀπέναντι εἰς τόν ἀδελφοκτόνον πόλεμον, καί γενικώτερον, ἡ ἀπροκάλυπτος ἀλαζονική καί ἡγεμονική νοοτροπία της, θά ἀναδείξουν ἐκ νέου τόν κομβικόν ρόλον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τόν Ὀρθόδοξον κόσμον.

Τό Πατριαρχεῖον μας ἐχορήγησε τό Αὐτοκέφαλον καθεστώς εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας μέ κίνητρον καί στόχον τήν ἀποκατάστασιν τῆς κανονικῆς τάξεως, τήν ὁμαλοποίησιν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί τήν προαγωγήν τῆς πανορθοδόξου ἑνότητος. Παρενέβη, ὡς συνέβαινε καί εἰς τό παρελθόν, διά νά ἐπιλύσῃ ἕν χρονίζον πρόβλημα, τό ὁποῖον ἐδημιούργησεν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας, ἀφοῦ ἐξήντλησεν ὅλας τάς δυνατότητας διαλόγου μετ᾿ αὐτῆς, ἡ ὁποία ἐπεθύμει τήν διαιώνισιν τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας πρός ἴδιον ὄφελος, χωρίς ἴχνος εὐαισθησίας διά τόν ταλαιπωρούμενον Οὐκρανικόν λαόν. Ἡ Ρωσσική ἐκκλησιαστική ἡγεσία δέν ἐνδιαφέρεται διά τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας ἐπί ἐκκλησιολογικῆς βάσεως, ἀλλά οἴκοθεν βλέπει τήν Ἐκκλησίαν ὡς ἐγκόσμιον καθίδρυμα καί ἐπιθυμεῖ νά ἐπιβάλῃ εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν ὀθνείας ἀρχάς. Καί δι᾿ αὐτόν τόν λόγον, ἐπιμένομεν ὅτι ἡ χορήγησις Αὐτοκεφαλίας εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας ἦτο ἡ μόνη ὀρθή ἀπόφασις καί λύσις.

Τό Οὐκρανικόν Αὐτοκέφαλον εἶναι ἕν τετελεσμένον ἐκκλησιαστικόν γεγονός, τό ὁποῖον οὐδεμία ἀμφισβήτησις, οὐδεμία προπαγάνδα, πίεσις, πόλεμος ἤ ὁ,τιδήποτε ἄλλο, ἠμποροῦν νά ἀκυρώσουν. Ὁ Τόμος ἐδόθη ἐνώπιον Θεοῦ καί Ἐκκλησίας, ὡς ἐδόθη ἀντιστοίχως καί εἰς ἄλλας Ἐκκλησίας ὑπό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Δυστυχῶς, αὐτό λησμονεῖται ἀπό πολλάς πλευράς, ἐνίοτε ἠθελημένως. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Μόσχας ὄχι μόνον ἀπωθεῖ τά ἱστορικά δεδομένα, ὅτι δηλαδή πρώτη αὐτή ἔλαβε τήν Αὐτοκεφαλίαν καί τήν Πατριαρχικήν ἀξίαν ἐκ τῆς Μητρός Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας, καί μάλιστα, κατά τά ἱστορικά δεδομένα, κατά τρόπον ἀνορθόδοξον, ἀλλά ἐπιδιώκει ἀδιστάκτως τήν μητροκτονίαν.

Ἐλλογιμώτατοι καί ἀγαπητοί παρόντες, 

Εἴμεθα ὅλοι μάρτυρες τῆς τραγωδίας καί τῆς ἀνθρωπιστικῆς καταστροφῆς, ἡ ὁποία ἐκτυλίσσεται ἐπί Οὐκρανικοῦ ἐδάφους, ἤδη ἐπί ἕνδεκα μῆνας ἀκριβῶς, μέ ἀνυπολογίστους συνεπείας διά τόν δοκιμαζόμενον λαόν τῆς Οὐκρανίας, διά τήν Εὐρωπαϊκήν ἤπειρον καί δι᾿ ὁλόκληρον τόν κόσμον. Πρέπει νά ἐπιτευχθῇ ἀμέσως ἡ κατάπαυσις τοῦ πυρός καί νά ἀρχίσῃ ὁ εἰλικρινής διάλογος διά τήν ἐπίτευξιν λύσεως ἐπί τῇ βάσει τῶν ἀρχῶν τοῦ διεθνοῦς δικαίου. Καλοῦμεν ὅσας Ὀρθοδόξους Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας δέν τό ἔχουν πράξει ακόμη, νά προχωρήσουν εἰς τήν ἀναγνώρισιν τοῦ Οὐκρανικοῦ Αὐτοκεφάλου, δεικνύοντας καί μέ αὐτήν τήν ἀπόφασιν τήν στήριξίν των πρός τόν λαόν τῆς Οὐκρανίας. Ἡ δέ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μόσχας νά ζητήσῃ ἐν ταπεινώσει τό ἔλεος καί τήν συγχώρησιν τοῦ Δομήτορος τῆς Ἐκκλησίας δι᾿ ὅσα δεινά προεκάλεσε καί συνεχίζει νά δημιουργῇ εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν.

Περαίνοντες τόν λόγον, ἐπιστρέφομεν εἰς τό σημεῖον, μέ τό ὁποῖον ἤρχισεν ἡ ὁμιλία μας: οἱ ὑπαινιγμοί περί συνδέσεως τῆς εἰσβολῆς τῆς Ρωσσίας εἰς τήν ἀνεξάρτητον καί κυρίαρχον Οὐκρανίαν μέ τό χορηγηθέν ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Αὐτοκέφαλον εἶναι ἀποκυήματα νοσηρᾶς φαντασίας, διηνθισμένα μέ πολλά ἄλλα fake news, διά νά συγκαλυφθῇ τό ἔγκλημα, ΝΑΙ τό ἔγκλημα, τό ὁποῖον διαπράττεται σήμερον εἰς τήν Οὐκρανίαν. Ὁ Οὐκρανικός λαός γνωρίζει ὅτι ἡ ἀνεξέλεγκτος κατάστασις τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων εἰς τήν χώραν του πρό τῆς χορηγήσεως τῆς Αὐτοκεφαλίας ἐδημιουργήθη καί συνετηρεῖτο ὑπό τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, διά νά διατηρήσῃ ἡ ἰδία τόν ἔλεγχον ἐπί τῶν ἐξελίξεων, ἐφαρμόζουσα τήν ἀρχήν «διαίρει καί βασίλευε». Ὁ Ὀρθόδοξος Οὐκρανικός λαός ποτέ δέν θά ἀποδεχθῇ νά συνεχίσῃ νά ὑπάγεται ἡ Ἐκκλησία του εἰς τό Πατριαρχεῖον Μόσχας, τό ὁποῖον εὐλόγησε δυσί ταῖς χερσί τήν αἱματηράν εἰσβολήν εἰς τήν πατρίδα του.

Εὐχαριστοῦμεν διά τήν προσοχήν σας καί εὐχόμεθα ἐπιτυχῆ διεξαγωγήν τῆς ἑσπερίδας!