Χαιρετισμός της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στην έναρξη του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Η Ορθόδοξη Θεολογία εν πορεία στην “άυλη πραγματικότητα” της ύστερης νεωτερικότητας»

Με χαρά συμμετέχω στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, το οποίο διοργανώνεται από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση και συνεχή κυκλοφορία του επιστημονικού περιοδικού Θεολογία. Ενός περιοδικού το οποίο από το 1923, την επαύριον της μικρασιατικής καταστροφής, συνέβαλε τα μέγιστα στην καλλιέργεια της ελληνικής ορθόδοξης θεολογίας, φιλοξενώντας εξαιρετικά ενδιαφέροντα άρθρα που συνομιλούν με τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτισμική πραγματικότητα και εμβαθύνουν στα φαινόμενά της. Η ενδιαφέρουσα και επίκαιρη θεματική του περιοδικού –σε μερικά από τα τελευταία τεύχη του οποίου είχα την ευκαιρία να περιηγηθώ, αφού, ψηφιοποιημένα και αναρτημένα στο διαδίκτυο, είναι προσβάσιμα σε όλους– καταδεικνύει ότι η ορθόδοξη θεολογία δεν περιορίζεται στην πατερική δογματική διδασκαλία, αλλά επιχειρεί να αντιμετωπίσει με μια νέα θεολογική σύνθεση τις προκλήσεις του παρόντος, στις οποίες περιλαμβάνονται οι τεχνολογικές εξελίξεις.

Σε μια εποχή ρευστή, ασταθή, απρόβλεπτη, που δοκιμάζει τις βεβαιότητες του ανθρώπου, σε ένα περιβάλλον που κατακλύζεται από πληροφοριακά συστήματα και δίκτυα επικοινωνιών, το Συνέδριο που ξεκινά σήμερα και στο οποίο θα επιχειρηθεί να διερευνηθούν, με κριτική ματιά, οι τάσεις και οι αντιστάσεις του καιρού μας απέναντι στην ορμητική πρόοδο της τεχνολογίας σε συνάρτηση με τη διαρκή αναζήτηση της αυτογνωσίας του ανθρώπου, έχει εξαιρετική σημασία.​

Αδιαμφισβήτητο είναι ότι η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στη ζωή μας. Τα πληροφοριακά συστήματα, τα δίκτυα επικοινωνιών, η τεχνητή νοημοσύνη, η βιοπληροφορική, οι κβαντικές εφαρμογές, η νανοτεχνολογία, οι τεχνολογίες στην ιατρική και τη βιολογία είναι μερικά μόνον από τα επιτεύγματα που καθιστούν την καθημερινότητα καλύτερη, σε σημείο που είναι αδύνατον πλέον να φανταστούμε την ύπαρξή μας χωρίς αυτά, ενώ το μέλλον φαντάζει λαμπρό και πολλά υποσχόμενο.

Αδιαμφισβήτητη είναι ωστόσο και η διαπίστωση ότι η ανεξέλεγκτη χρήση των νέων τεχνολογιών γεννά νέες εξαρτήσεις και εγκυμονεί κινδύνους, χωρίς απαραίτητα να μας γλυτώνει από παλαιότερους. Η τεχνητή νοημοσύνη, με τις άγνωστες ακόμη και στους δημιουργούς της δυνατότητες, και η ανάπτυξή της με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, προκαλεί ανησυχία σε σχέση με τις ανθρώπινες αξίες, τα δικαιώματα, τις δημοκρατικές μας κατακτήσεις, το ίδιο μας το πολίτευμα· γεγονός που οδηγεί, στις προηγμένες κοινωνίες, σε θέσπιση μέτρων που επιχειρούν να ρυθμίσουν με δεσμευτικούς κανόνες τη χρήση και λειτουργία της, ώστε να μειωθούν, κατά το δυνατόν, τόσο οι προσωπικές όσο και οι κοινωνικές παρενέργειές της.

Η τεχνολογικοποίηση του ανθρώπινου βίου, η δημιουργία μιας εικονικής πραγματικότητας, υποκαθιστά μαζικά το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και κινδυνεύει να μας αποξενώσει από αυτό. Παράλληλα, σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι απανωτές κρίσεις, πολεμικές, γεωπολιτικές, οικονομικές, πολιτικές, υγειονομικές, όπως και η κλιματική αλλαγή και οι καταστροφικές επιπτώσεις τους, εντείνουν τις αβεβαιότητες και βαθαίνουν την υπαρξιακή μας αγωνία.

Βρισκόμαστε, κυριολεκτικά, σε ένα ιδιαίτερα κρίσιμο και μεταβατικό σημείο στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Οι αντινομίες του σύγχρονου πολιτισμού, οι πρωτοφανείς προκλήσεις των καιρών μας, αλλά και η οδύνη που πολλαπλασιάζεται σε πολλά μέρη του κόσμου από τους πολέμους, τη βία, τη βαρβαρότητα, τις ανισότητες, απαιτούν εγρήγορση και δράση.

Στο πλαίσιο αυτό, η ορθόδοξη αντίληψη, που βλέπει τον άνθρωπο σε αναφορά με τον Θεό και αντιστρόφως, πλουτίζει το περιεχόμενο του κοινωνικού διαλόγου που αφορά τη σχέση μας με τις νέες τεχνολογίες και τις συνέπειές τους στην καθημερινότητά μας.

Με τις σκέψεις αυτές, χαιρετίζω την πρωτοβουλία της Εκκλησίας της Ελλάδος και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου.