Με συγχωρείς - π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Κυριακή της Τυρινής 

Με συγχωρείς

π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Ο άνθρωπος είναι πολυδιάστατη «υπόθεση» δύσκολα ορατή και αντιληπτή! Η καρδιά του (=ο όλος δηλαδή άνθρωπος, σωματοψυχικά!) είναι βαθύ «πηγάδι» για να είναι ορατός δια μιας!

Αυτό όμως που καταλαβαίνει κανείς δια μιας και εξ᾿ αρχής, είναι το ότι ο άνθρωπος σίγουρα έχει τα… μέσα και τα… έξω. Τα μέσα που δεν φαίνονται και τα έξω που όχι μόνον φαίνονται, αλλά και… «επιβάλλονται». Τα «μέσα» βέβαια δεν είναι μόνον η εσωτερική διάθεση, που έχει ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα αλλά και οι τοποθετήσεις και οι αξίες που καθένας έχει ως κριτήρια ενεργειών. Τα «έξω» διαμορφώνονται και εκφράζονται (έτσι έπρεπε) ως αποτελέσματα των έσω τοποθετήσεων, όμως πολλές φορές αυτονομούνται και αρχίζει ο χορός της υποκρισίας, άλλος να ᾿μαι και άλλος να δείχνω.

Έρχεται σήμερα, Κυριακή της Τυρινής, έξω από την «πόρτα» της Μεγάλης Σαρακοστής ο Χριστός και μας θυμίζει (κατά Ματθαίον κεφ. 6 στίχοι 14-21) ακριβώς αυτήν την αλληλοσυσχέτιση των μέσα με τα έξω και θίγει τρία θεμελιακά θέματα χριστιανικής ωριμότητας, τα εξής:

 

Α. Πως λειτουργεί η συγχώρηση;

Β. Τί είναι νηστεία και πώς την υλοποιούμε;

Γ. Ποιός είναι ο θησαυρός της ζωής μας;

 

Α. Ας ξεκινήσουμε από το πρώτο. Αρχαιοελληνική αλλά και πανανθρώπινη εμπειρία είναι το βίωμα των ενοχών που γεννιέται στην συνείδηση, όταν ο άνθρωπος διαπράττει λάθη και αμαρτήματα, που ζημιώνουν άλλους ή και τον εαυτό του, ηθικά ή και υλικά.

Ένα τέτοιο γεγονός τον αναστατώνει και κρατάει την ψυχή του σε ένταση και άγχος. Ψάχνει εναγώνια, λύση της εσωτερικής του πίεσης. Ψάχνει εξιλεωτική προσφορά για ανακούφιση. Κάνει κάθε θυσία «αποσβεστική» του χρέους και του βάρους.

Για τους χριστιανούς η παρακοή στο θέλημα του Θεού, το οποίο με το βάπτισμα υποσχεθήκαμε ότι θα είναι κατευθυντήρια πορεία της ζωής μας, γεννάει αποκλείσεις απ΄ τον τρόπο ζωής που προτείνει ο Χριστός και ενοχές. Ο Χριστός αυτό το αδιέξοδο το θεραπεύει με την συγχώρεση που δίνει σ᾿ όσους επιστρέφουν σ᾿ Αυτόν. Η Εκκλησία από την άλλη, στην Ομολογία του «Πιστεύω» της συμπεριέλαβε και την άφεση των αμαρτιών, προφανώς γιατί πρέπει να φέρνουμε το θέμα στην μνήμη μας πάντοτε, όταν πηγαίνουμε στην Εκκλησία. Στην προσευχή, που ο Χριστός μας παρέδωσε, («Πάτερ ἡμῶν…») το θέμα έχει κομβική θέση. «Ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν ὡς καί ἡμεῖς αφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν». Συγχώρησέ μας τις αμαρτίες (όχι δικαιολόγησέ τες! Αν ήταν δικαιολογημένες, δεν χρειαζόταν συγχώρηση!!) όπως και μείς μάθαμε από Σένα, να συγχωρούμε τους άλλους. Αυτό είναι το πρώτο σκαλοπάτι της χριστιανικής ωριμότητας. Να κάνουμε τις εγωιστικές ενοχές μας, ταπεινωτική μετάνοια αναγνώριση- ανάληψη του λάθους και της αμαρτίας μας και να ζητάμε από τον Χριστό να τα σβήσει και να γίνει η σχέση μας μαζί Του, όπως πριν! Τώρα λοιπόν μας λέει ότι αν δεν… Τον γνωρίσουμε (τίνος πνεύματος ἐστέ ὑμεῖς) και δεν συγχωρούμε… ούτε Αυτός θα μας συγχωρήσει.

Εκείνος που θέλει να αγαπά τον πλησίον του, δεν μπορεί να το κατορθώσει στηριζόμενος απλώς και μόνο στο ότι το θέλει. Μόνον ο άνθρωπος που πορεύεται καθ᾿ ομοίωση του Θεού, από τον οποίον πλάστηκε και χάρη στον οποίον υπάρχει, μόνο αυτός ο άνθρωπος μπορεί να αγαπήσει «ως σεαυτόν» τον πλησίον του, ο οποίος, όπως και ο ίδιος, πλάστηκε κι αυτός από το Θεό και υπάρχει χάρη στο Θεό. Μόνο «ἐν Θεῷ» μπορούν οι άνθρωποι να συναντηθούν μεταξύ τους. Διότι μόνο στο Θεό συναντιούνται, και δεν διασταυρώνονται απλώς, οι συγκλίνουσες ακτίνες της ύπαρξης. Όταν μέσα μας γεννιέται σιγά-σιγά και εκδηλώνεται μέσω της ατομικής σωματικής μας ύπαρξης ο «νοῦς Χριστοῦ», η ζωή του Πατρός, τότε παίρνει συνειδητά ζωή η αγάπη των αδελφών μας. Από τον Χριστό δια των πλησίον μας έρχεται η ζωή. G. MacDonald 

« Αγάπα τον πλησίον σου»

Β. Επειδή στην ανθρώπινη ζωή τα θέματα δεν είναι λόγια αλλά πράξη, με τον ίδιο τρόπο και στην αναγνώριση και ανάληψη του λάθους (στην μετάνοια) η γνησιότητα της αποφάσεως δεν πρέπει να μένει μόνον στα λόγια, αλλά να έχει την αποφασιστική επικύρωση των «έργων». Η νηστεία, δηλαδή η θυσιαστική παραίτηση από επιτρεπόμενες κατά τα άλλα τροφές (όχι με την λογική καθαρά-ακάθαρτα) έρχεται να συμπληρώσει, ολοκληρώνοντας, την μετάνοια του ανθρώπου.

Η νηστεία είναι πολυεδρική υπόθεση. Ξεκινάει από την βιολογική δυναμική της εγκράτειας για να εξελιχθεί σε παραίτηση από την επιθυμία και να φτάσει σε θυσιαστική-σταυρική αντιμετώπιση του εαυτού μας, ώστε να μπορούμε να αγαπάμε. Όταν οι επιθυμίες μου είναι προσδιοριστικές των ενεργειών μου, δύσκολα συνυπολογίζω τον άλλο. Απλά: αν δεν «σταυρώνω» τον εαυτό μου, θα «σταυρώνω» τους άλλους.

Όλη αυτή η, κατά το ήμισυ, σωματική προσπάθεια έχει στόχο και σκοπό την ελευθερία του ανθρώπου. Όχι την ικανοποίηση του Θεού. Και ακόμα χειρότερα, την εγωιστική αυτοπροβολή! Ο Χριστός (Ματθ. 6, 16-18) μιλάει για μια τέτοιου είδους… «διαστροφή» για την οποία λέει ότι είναι μάταιος και χαμένος κόπος. «Σας βεβαιώνω πως έτσι έχουν κιόλας λάβει την ανταμοιβή τους».

Γ. «Ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σας ἐκεῖ θά εἶναι καί ἡ καρδιά σας.» Με αυτά τά λόγια ολοκληρώνει ο Χριστός αυτή την τρίπλευρη διδασκαλία εν όψει της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Κατά την αγία Γραφή με την λέξη «καρδιά» δεν εννοείται μόνον και απλώς το εσωτερικό των ανθρώπων αλλά ολόκληρος ο άνθρωπος, όπως είναι, μπροστά στον Θεό. Όταν ο Θεός έλεγε «Δος μου, παιδί μου, την καρδιά σου» (Παροιμ.23, 26) δεν εννοούσε ένα βιολογικό όργανο αλλά, τον όλο εαυτό. Όλοι μας σκεπτόμαστε με ανακουφιστική γαλήνη μια καθαρή καρδιά και λέμε, αν όχι αυταπατώμενοι, πάντως περιαυτολογούντες φιλάρεσκα: Ξέρεις τι καρδιά έχω;

Αυτή λοιπόν η «καρδιά» μας, κάνει αξιολογήσεις.

Αγαπάει» πράγματα και πρόσωπα. Τα θεωρεί θησαυρούς.

«Κλέβεται». Όπως λέμε απλά: κάτι ή κάποιος μας έκλεψε την καρδιά!

Ο Χριστός μας επισημαίνει τον κίνδυνο μιας τέτοιας κλοπής από πράγματα πρόσκαιρα και μάταια. Από πράγματα στα οποία αν «επενδύσουμε» κινδυνεύουμε να μείνουμε κενοί αφού «σκόρος», «σκουριά», «κλέφτες», μπορούν να αφανίσουν τις… επιλογές της καρδιάς μας.

Ο Χριστός μας μιλάει για θησαυρούς που έχουν ποιότητα αντοχής στον «σκόρο» και την «σκουριά» και οι οποίοι είναι ασύλητοι από κλέφτες και διαρρήκτες: αφού έχουν ουράνια ποιότητα.

Κανείς δεν μπορεί να μας κλέψει την αγάπη, όπως κλέβει το πορτοφόλι! Κανείς δεν μπορεί να μας διαρρήξει την καλωσύνη και την συγχωρητικότητα, όπως το χρηματοκιβώτιο. Κανείς δεν μπορεί να μας πάρει την καρδιά μας, αν δεν την δώσουμε εμείς. Αυτά που αξιολογούμε ως θησαυρός, σ᾿ αυτά θα είναι μοιραία κολλημένη η καρδιά μας.

Με την προοπτική του προσώπου του Χριστού και της Αναστάσεως Του (καθώς και της δικής μας αναστάσεως) ως των μεγαλύτερων ανθρώπινων θησαυρών, ας «περπατήσουμε» με χαρά τον κόπο που απαιτείται (κάθε τι που αξίζει…κοστίζει) για να φτάσουμε σε βαθύτερη συνειδητοποιημένη σχέση με τον Χριστό και να μη αφήσουμε την καρδιά μας να καταδαπανάται στα μάταια.

Με αγάπη και ευχές

Ο εφημέριός σας

π. Θεοδόσιος

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ
Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον
Κεφ. στ’, 14-21
 
Εἶπε ὁ Κύριος:
 – Ἄν συγχωρεῖτε στούς ἄλλους ἀνθρώπους τά παραπτώματα πού σᾶς  κάνουν, θά συγχωρέσει καί σέ σᾶς ὁ οὐρά-νιος Πατέρας σας τά δικά σας. Ἄν ὅμως σεῖς δέν συγχωρεῖτε στούς ἄλλους ἀνθρώπους τά παραπτώματά τους, οὔτε ὁ Πατέρας σας θά σᾶς συγχωρέσει τά δικά σας.
Καί ὅταν νηστεύετε, νά μή δείχνετε σκυθρωποί, ὅπως κάνουν οἱ ὑποκριτές πού ἀφήνουν ἄπλυτο τό πρόσωπό τους, γιά νά δίνουν στούς ἀνθρώπους τήν ἐντύπωση ὅτι νηστεύουν. Ἀλήθεια σᾶς λέω· μέ κάτι τέτοια, ἔχουν κιόλας πάρει τόν μισθό τους.
Σύ ἀντιθέτως ὅταν νηστεύεις, περιποιήσου τά μαλλιά σου καί νῖψε τό πρόσωπό σου, ὥστε νά μή τό καταλαβαίνουν οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύεις· ἀλλά μόνον ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις. Καί ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τά πάντα, καί τά κρυπτά, θά σοῦ τό ἀνταποδώσει στά φανερά.
Μή κάνετε στόχο σας νά ἀποκτήσετε θησαυρούς στήν γή. Ὅ,τι κι ἄν ἀποκτήσετε ἐδώ, μπορεῖ τό σκουλήκι καί ἡ σκουριά, νά σᾶς τά καταστρέψουν· καί οἱ κλέφτες νά κάνουν διάρρηξη καί νά τό κλέψουν. Κάντε στόχο σας νά ἀποκτήσετε θησαυρούς στόν οὐρανό· ὅπου οὔτε τό σκουλήκι οὔτε ἡ  σκουριά μποροῦν νά σᾶς τούς καταστρέψουν· καί οἱ κλέφτες δέν μποροῦν ποτέ  νά σᾶς τούς κλέψουν.
          Νά ξέρετε ὅτι  ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σας, ἐκεῖ θά εἶναι καί ἡ καρδιά σας.-