Έχει καταδικάσει η Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία τις πλάνες των Ρωμαιοκαθολικών; - Theo

Έχει καταδικάσει η Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία τις πλάνες των Ρωμαιοκαθολικών;

Theo

Σε πρόσφατο άρθρο μου εδώ (https://anastasiosk.blogspot.com/2024/08/theo.html), όσο πιο κατανοητά και συνοπτικά μπορούσα, εξέθεσα τις κύριες πλάνες των Ρωμαιοκαθολικών (ήμουν και εκτός έδρας, δεν είχα πατερικά βιβλία μαζί μου κι έγραφα από ένα τάμπλετ) κι επιχειρηματολόγησα ότι ένας συμβιβασμός στη δογματική διατύπωση δεν θα ωφελούσε ούτε εμάς, ούτε τους Ρωμαιοκαθολικούς. (Το γιατί το αιτιολόγησα και στη συζήτηση που ακολούθησε, όπου σημείωσα και κάποια ιστορικά στοιχεία για την αίρεση του Filioque.) Αυτό προκάλεσε την οξεία αντίδραση του κ. Κοτταδάκη σε σχετικό άρθρο του ((https://anastasiosk.blogspot.com/2024/08/blog-post_368.html) που έγινε οξύτερη στα σχόλια που ακολούθησαν με ad hominem επιθέσεις και ειρωνείες εναντίον όσων αμφισβητούν τις θέσεις του.

Γράφει ο κ. Κοτταδάκης: «Επήλθε ραγδαία γραπτό υποταγμένο ευδιάκριτα στην ιδεοληψία: «η Ορθόδοξη Ανατολή, το φως», «η Καθολική Δύση και τα εξ αυτής, το σκότος» ! Και από τούτο Σήμα. «Κίνδυνος, Θάνατος ! Στοπ» !» και αγανακτεί γιατί ... τόλμησα και το επανέλαβα (όχι με αυτή τη φρασεολογία, φυσικά!) οχτώ φορές στα σχόλια που ακολούθησαν.

Κατά το λεξικό του Μπαμπινιώτη, ιδεοληψία είναι «1. ΨΥΧΟΛ. νοσηρή κατάσταση που εκδηλώνεται με την επίμονη εμφάνιση στη συνείδηση του πάσχοντος ιδεών ή αισθημάτων, έμμονων ιδεών. 2. Υπερβολική εμμονή σε ιδεολογικά δόγματα.» Μάλλον το δεύτερο εννοεί ο κ. Κοτταδάκης. Αλλά τότε όλοι οι Άγιοί μας κι οι συνειδητοί πιστοί της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας που ενστερνίζονται όσα γράφω, όπως θα φανεί παρακάτω, είναι ιδεοληπτικοί.

Όμως, η Ορθόδοξη πίστη δεν είναι ιδεολογία αλλά βίωμα που εδράζεται στις θεόπνευστες θεολογικές θέσεις και εμπειρίες των Αγίων και στο φρόνημα του πιστού λαού (Συνοδικόν της Ορθοδοξίας). Από εκεί πηγάζει το Ορθόδοξο δόγμα, όχι από την κατά κόσμον σοφία κάποιων θεολογούντων. Ποιους καθυβρίζει λοιπόν ο κατά το δίπλωμα θεολόγος;

Μιλά για την αγάπη, αόριστα, και κατηγορεί όσους Ορθοδόξους δεν προδίδουν την πίστη τους για τάχαμου έλλειψή της και «στεγανή αυτοδικαίωση, και τελικά ... στεγανή μοναξιά». Όμως, το να επιβραβεύεις τις πλάνες των Ρωμαιοκαθολικών αδελφών μας δεν αποτελεί πράξη αγάπης. Αλλά, όπως έγραψα στα σχόλια του άρθρου του, το να ξέρουμε ότι η πίστη μας είναι η σωστή (κάτι που ο Θεός το επιβεβαιώνει εμπειρικά σε πολλούς) ... είναι κάτι που μας καθιστά υπεύθυνους απέναντι στους πλανεμένους αδελφούς μας. Το να τους το λέμε αυτό με διάκριση είναι πράξη αγάπης. Γράφει ο π. Γεώργιος Καψάνης: «Όσοι πράγματι αγαπούν, δεν φοβούνται να πουν την αλήθειαν, διότι μόνη η αλήθεια σώζει. Όσοι δεν αγαπούν ή αγαπούν υποκριτικώς, κρύπτουν την αλήθειαν δι᾿ ιδιοτελείς σκοπούς.»

Επίσης, όποιος ζει μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ακολουθεί τη διδασκαλία της, και στη θεωρία και στην πράξη, και συνεπώς βιώνει την άκτιστη χάρη του Χριστού εδώ και τώρα, όχι μόνο δεν ζει στη μοναξιά αλλά κυκλοφορεί σε μιαν άλλη διάσταση, όπως λέει κι ο άγιος Πορφύριος για όσους γίνονται αιχμάλωτοι του καλού: «Πώς να έλθει στην ψυχή του ο πονηρός να του φέρει απελπισία, απογοήτευση, νωθρότητα και τα τοιαύτα; Η θεία χάρις τον γεμίζει κι εκείνα δεν έχουν τη δύναμη να μπούνε μέσα. Δεν μπορούν να μπούνε, όταν το δωμάτιό του είναι γεμάτο από φίλους του πνευματικούς, που είναι μέσα στον αιθέρα, μέσα στο άπειρο –εννοώ τους αγγέλους, τους αγίους, τους μάρτυρες και κυρίως τον Χριστό.»

Παρακάτω ο κ. Κοτταδάκης παραθέτει φύρδην μίγδην γνώμες Πατέρων και γνωστών θεολόγων για το θέμα της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και για τα ιστορικά αίτια της εμφανίσεως του Filioque. (Για τα τελευταία έγραψα κι εγώ λίγα τινά στα σχόλια του άρθρου μου.) Όμως, το θέμα δεν είναι στο πώς προέκυψε αυτή η πλάνη αλλά αν μπορεί να παραβλεφθεί και τι αλλοίωση έχει επιφέρει στο ήθος των Ρωμαιοκαθολικών, κάτι που έχει βαθύνει κατά πολύ το μεταξύ μας χάσμα, άρα δυσκολεύει πάρα πολύ την ένωση, όπως επιχειρηματολόγησα στο άρθρο μου. (Ο εν λόγω δεν αναφέρθηκε καθόλου στις άλλες τρεις διαφορές που επεσήμανα στο μικρό και φτωχό άρθρο μου. Αυτό σημαίνει πως αναγνωρίζει πως υπάρχουν, ή τις διαβάζει πρώτη φορά εδώ και δεν έχει επιχειρήματα να αντιπαραθέσει; Το αγνοώ.)

Όσον αφορά τις γνώμες που παραθέτει, οι Άγιοι πολλές φορές λένε τα ίδια με άλλες λέξεις, κι άλλοτε οι απόψεις τους διαφέρουν. Αλλά και αυτοί κάνουν λάθη καμιά φορά· τον αποφασιστικό όμως λόγο τον έχει η Εκκλησία που εκφράζεται αυθεντικά μέσω της συμφωνίας των Πατέρων και των Όρων (αυτά πού σήμερα τα λέμε δόγματα) των ιερών Συνόδων της. Όπως δήλωσε ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς στη Σύνοδο του 1351: «Πλήν, οὔτε τότε περὶ τῶν λέξεων ὁ σκοπὸς ἐμοί, ἀλλ᾿ ἅπας ὁ ἀγὼν περὶ τῶν πραγμάτων, οὔτε νῦν περὶ ὀνομάτων καὶ συλλαβῶν διαφέρομαι· ἀλλὰ τῶν πραγμάτων εὐσεβῶς ἀνακηρυχθέντων, Χριστοῦ χάριτι, ἕτοιμός εἰμι πᾶν ὅπερ ἡ θεία σύνοδος περὶ τῶν λέξεων διαγνῷ, στέρξαι καὶ ἀποδέξασθαι.» Η αλήθεια της πίστεώς μας δεν βρίσκεται τόσο στις δογματικές διατυπώσεις της, όσο στην ουσία τους, στα πράγματα, δηλαδή στην κατά Θεόν εμπειρία στην οποία βασίζονται. Επ᾿ αυτής συμφωνούν μεταξύ τους οι Πατέρες και το ευσεβές φρόνημα των πιστών· και γι᾿ αυτά τα πράγματα, γι᾿ αυτὴν την αλήθεια, επιμένουν οι Πατέρες μας.

 

Η πλάνη του Filioque καταδικάστηκε από την 8^η Οικουμενική Σύνοδο του 879/880. Κι είναι οικουμενική αυτή η Σύνοδος διότι, όπως και οι εφτά προηγούμενες, συγκλήθηκε από τον αυτοκράτορα και συμμετείχαν και υπέγραψαν τις αποφάσεις της οι εκπρόσωποι όλων των πατριαρχείων (και αυτού της Ρώμης)^[i]. Ιδού κάποια αποσπάσματα από τα πρακτικά της:

«8. Ἀλλὰ γὰρ οὐχὶ μόνον εἰς ταῦτα παρανομεῖν ἐξηνέχθησαν, ἀλλὰ καὶ εἴ τις τῶν κακῶν ἐστὶ κορωνίς, εἰς ταύτην ἀνέδραμον. Πρός γάρ τοι τοῖς εἰρημένοις ἀτοπήμασι, καὶ τὸ ἱερὸν καὶ ἅγιον Σύμβολον, ὃ πᾶσι τοῖς συνοδικοῖς καὶ οἰκουμενικοῖς ψηφίσμασιν ἄμαχον ἔχει τὴν ἰσχύν, νόθοις λογισμοῖς καὶ παρεγγράπτοις λόγοις, καὶ θράσους ὑπερβολῇ, κιβδηλεύειν ἐπεχείρησαν (ὢ τῶν τοῦ πονηροῦ μηχανημάτων!), τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον οὐκ ἐκ τοῦ Πατρὸς μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ ἐκπορεύεσθαι κοινολογήσαντες.

9. ... Τίς ὅλως ἀνάσχοιτο τῶν ἐν χριστιανοῖς τελούντων ἐπὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος δύο εἰσάγειν αἴτια, Υἱοῦ μὲν καὶ Πνεύματος τὸν Πατέρα, τοῦ Πνεύματος δὲ πάλιν τὸν Υἱόν, καὶ εἰς διθεΐαν τὴν μοναρχίαν λύειν, καὶ μηδὲν ἦττον τῆς ἑλληνικῆς μυθολογίας τὴν τῶν χριστιανῶν σπαράττειν θεολογίαν, καὶ τῆς ὑπερουσίου καὶ μοναρχικῆς Τριάδος ἐξυβρίζειν τὸ ἀξίωμα; Διὰ τί δὲ καὶ ἐκπορευθείη τοῦ Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα; Εἰ γὰρ ἡ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπόρευσις τελεία (τελεία δέ, ὅτι Θεὸς τέλειος ἐκ Θεοῦ τελείου), τίς ἡ ἐκ τοῦ Υἱοῦ ἐκπόρευσις; καὶ διὰ τί; περιττὸν γὰρ ἂν εἴη τοῦτο καὶ μάταιον.»

 

Η δε πλάνη των Ρωμαιοκαθολικών που θεωρούν πως άκτιστη είναι μόνη η ουσία του Θεού κι όχι οι ενέργειές του, άρα το θαβώριο φως ήταν κτιστό και άρα μόνο η ουσία του Θεού είναι Θεός, όχι οι ενέργειες· οπότε ο άνθρωπος δεν μπορεί να ενωθεί με τον Θεό αλλά μόνο να τον νοήσει, καταδικάστηκε από τρεις συνόδους που συνεκλήθησαν στην Κωνσταντινούπολη από τους αυτοκράτορες το 1341, 1347 και 1351 και θεωρούνται ως η Ενάτη Οικουμενική Σύνοδος από πολλούς θεολόγους^[ii] (του π. Ιωάννη Ρωμανίδη συμπεριλαμβανομένου). Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα από τα πρακτικά τους:

«51. Ἀνεφάνη οὖν καὶ ἀπελέγχθη ἐκ τούτων ὁ Βαρλαὰμ βλασφήμως καὶ κακοδόξως λαλῶν περί τε τοῦ ἐν τῷ Θαβωρίῳ θείου φωτὸς καὶ ὧν κατὰ τῶν μοναχῶν ... συνεγγράφετο.

52. Ἀλλὰ καὶ εἴτις ἕτερός τι τῶν ὑπ᾿ ἐκείνου βλασφήμως καὶ κακοδόξως κατὰ τῶν μοναχῶν, μᾶλλον δὲ τῆς Ἐκκλησίας αὐτῆς, λαληθέντων ἢ συγγραφέντων φανείη πάλιν τῶν μοναχῶν κατηγορῶν ἢ ὅλως τούτων ἐν τοῖς τοιούτοις καθαπτόμενος, τῇ αὐτῇ καταδίκῃ παρὰ τῆς ἡμῶν μετριότητος καθυποβαλλόμενος, ἀποκήρυκτος ἔσται καὶ αὐτὸς και ἀποτετμημένος τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ τοῦ ὀρθοδόξου τῶν χριστιανῶν συστήματος» (Πρακτικὰ τῆς Συνόδου τοῦ 1341).

«9. ...διαφορὰν μέντοι οὐσίας θείας καὶ θείας ἐνεργείας ἢ καὶ θείων ἐνεργειῶν καὶ μᾶλα καὶ νοεῖσθαι καὶ λεγεσθαι προετρέψαντο, διαρρήδην τοῦ τοιούτου δόγματος παρὰ τῆς Ἐκκλησίας κεκυρηγμένου.

52 ... Τοῖς γε γὰρ παρὰ τῶν θεολόγων ῥητῶς εἰρημένοις φανερῶς ἀντιλέγοντες διετέλουν, καὶ τὴν θέωσιν τοῦ δεσποτικοῦ σώματος κτιστὴν ἐτόλμησαν ἀνειπεῖν, καὶ τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, διὰ τὸ παρὰ τῶν ἁγίων εἰρῆσθαι ταύτην ἀπροσπέλαστον καὶ ἀμέθεκτον, φθαρτικὴν εἶναι νομίζειν τοὺς οὕτω περὶ ταύτης φρονοῦντας, (ὢ τόλμης!) δυσσεβῶς ἀπεφήναντο» (Τόμος τῆς Συνόδου τοῦ 1351).

Αλλά και το Συνοδικόν της Ορθοδοξίας που διαβάζεται κάθε Κυριακή της Ορθοδοξίας στις εκκλησίες και καταδικάζει όσους δέχονται τις παραπάνω πλάνες (άρα, και τους σημερινούς Ρωμαιοκαθολικούς) λέει:

«§75 Τοῖς αὐτοῖς φρονοῦσι καὶ λέγουσι τὸ λάμψαν ἀπὸ τοῦ Κυρίου ἐπὶ τῆς θείας αὐτοῦ μεταμορφώσεως φῶς ποτὲ μὲν εἶναι ἴνδαλμα καὶ κτίσμα καὶ φάσμα ἐπὶ βραχὺ φανὲν καὶ διαλυθὲν παραχρῆμα, ποτὲ δὲ αὐτὴν τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, ὡς εἰς αὐτὰ τὰ ἐναντιώτατα φρενοβλαβῶς καὶ ἀδύνατα παντελῶς ἑαυτοὺς ἐπιρρίπτουσι, καὶ τοῦτο μὲν τὴν Ἀρείου μαινομένοις μανίαν εἰς κτιστὰ καὶ ἄκτιστα τὴν μίαν θεότητα καὶ τὸν ἕνα Θεὸν κατατέμνοντος, τοῦτο δὲ τῇ τῶν Μασσαλιανῶν δυσσεβεία συμφερομένοις τὴν θείαν οὐσίαν ὁρατὴν εἶναι λεγόντων, μὴ ὁμολογοῦσι δὲ κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα, μήτε κτίσμα εἶναι τὸ θειότατον ἐκεῖνο φῶς μήτε οὐσίαν Θεοῦ, ἀλλ’ ἄκτιστον καὶ φυσικὴν χάριν καὶ ἔλλαμψιν καὶ ἐνέργειαν, ἐξ αὐτῆς τῆς θείας οὐσίας ἀχωρίστως ἀεὶ προϊοῦσαν, ἀνάθεμα (γ΄).

§76 Ἔτι τοῖς αὐτοῖς φρονοῦσι καὶ λέγουσι μηδεμίαν ἐνέργειαν φυσικὴν ἔχειν τὸν Θεόν, ἀλλὰ μόνην οὐσίαν εἶναι, ταυτόν τε καὶ ἀδιάφορον παντελῶς οἰομένοις τήν τε θείαν οὐσίαν καὶ τὴν θείαν ἐνέργειαν καὶ μηδεμίαν νοεῖσθαι τούτων κατά τι διαφοράν, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν ποτὲ μὲν οὐσίαν ποτὲ δὲ ἐνέργειαν λέγεσθαι, ὡς καὶ αὐτὴν ἀνοήτως τὴν θείαν οὐσίαν παντάπασιν ἀναιροῦσι καὶ εἰς τὸ μὴ ὂν ἄγουσιν· ἐνεργείας γὰρ μόνον τὸ μὴ ὂν στερεῖσθαι φασὶν ἐπὶ λέξεως οἱ τῆς ἐκκλησίας διδάσκαλοι· ἤδη δὲ καὶ τὰ Σαβελλίου νοσοῦσι καὶ τὴν παλαιὰν ἐκείνου συναίρεσιν καὶ σύγχυσιν καὶ συναλοιφὴν ἐπὶ τῶν τριῶν τῆς θεότητος ὑποστάσεων νῦν ἐπὶ τῆς θείας οὐσίας καὶ ἐνεργείας ἀνακαινίζειν τολμῶσι, καὶ ὁμοίως δυσσεβῶς αὐτὰς συναλείφουσι· μὴ ὁμολογοῦσι δὲ κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα οὐσίαν τε ἐπὶ Θεοῦ καὶ οὐσιώδη καὶ φυσικὴν τούτου ἐνέργειαν, ὡς ἄλλοι τε πλεῖστοι τῶν ἁγίων, καὶ μάλιστα οἱ τῆς ἁγίας καὶ οἰκουμενικῆς ἕκτης συνόδου τρανῶς διεσάφησαν ... ἀνάθεμα (γ΄).

...

§77 Ἔτι τοῖς αὐτοῖς φρονοῦσι καὶ λέγουσι κτιστὴν εἶναι πᾶσαν φυσικὴν δύναμιν καὶ ἐνέργειαν τῆς τρισυποστάτου θεότητος ὡς κτιστὴν ἐκ τούτου πάντως καὶ αὐτὴν τὴν θείαν οὐσίαν ἀναγκαζομένοις δοξάζειν· κτιστὴ γὰρ κατὰ τοὺς ἁγίους ἐνέργεια κτιστὴν δηλώσει καὶ φύσιν, ἄκτιστος δὲ ἄκτιστον χαρακτηρίσει οὐσίαν· καντεῦθεν ἤδη κινδυνεύσουσιν εἰς ἀθεΐαν παντελῆ περιπίπτειν καὶ τὴν ἑλληνικὴν μυθολογίαν καὶ τὴν τῶν κτισμάτων λατρείαν τῇ καθαρᾷ καὶ ἀμώμῳ τῶν χριστιανῶν πίστει προστριβομένοις, μὴ ὁμολογοῦσι δὲ κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα, ἄκτιστον εἶναι πᾶσαν φυσικὴν δύναμιν καὶ ἐνέργειαν τῆς τρισυποστάτου θεότητος, ἀνάθεμα (γ΄).

...

§79 Ἔτι τοῖς αὐτοῖς φρονοῦσι καὶ λέγουσιν ἐπὶ τῆς θείας οὐσίας μόνης τὸ τῆς θεότητος ὄνομα λέγεσθαι, μὴ ὁμολογοῦσι δὲ κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα, καὶ ἐπὶ τῆς θείας ἐνεργείας οὐχ ἧττον αὐτὸ τίθεσθαι, καὶ οὕτω πάλιν μίαν θεότητα πᾶσι τρόποις πρεσβεύουσι, Πατρός, Υἱοῦ, καὶ ἁγίου Πνεύματος, εἴτε τὴν οὐσίαν αὐτῶν εἴτε τὴν ἐνέργειαν, θεότητα εἶποι τις, ὡς οἱ θεῖοι μυσταγωγοὶ καὶ τοῦτο ἡμᾶς ἐκδιδάσκουσιν, ἀνάθεμα (γ΄).»

 

Όσοι σήμερα τολμούν να αμφισβητούν αυτές τις αποφάσεις και τα αναθέματα κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός Εκκλησίας. Και οφείλουν να αναρωτηθούν αν όλη αυτή η αγαπολογία που επικαλούνται μπορεί να αναιρέσει τις παραπάνω κατηγορηματικές δηλώσεις. Μόνο οικουμενική σύνοδος μπορεί να το κάνει αυτό, όχι ο πάσα εις θεολογών και περιφρονών τη διδασκαλία της Εκκλησίας (και μάλιστα όταν την εμμονή σ᾿ αυτή την πίστη τη χαρακτηρίζει ιδεοληψία), όσες καλές προθέσεις και να έχει!

 

Προς επίρρωσιν των θέσεών μου (κυρίως, στο προηγούμενο άρθρο μου), παραθέτω και κάποιες γνώμες έγκριτων θεολόγων:

«Τοῦτο τελειότης ἐστι σωτήριος έν τε γνώσει καὶ δόγματι, τὸ ταὐτὰ φρονεῖν Προφήταις, Ἀποστόλοις, Πατρᾶσι, πᾶσιν ἁπλῶς δι᾿ ὧν τὸ Πνεῦμα μαρτυρεῖται» (ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς).

«Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ μόνη Ἐκκλησία, ἡ μόνη ἀλήθεια, καὶ ἡ οἰκουμενικὴ ἀποστολή της δὲν δύναται νὰ εἶναι ἄλλη, εἰ μὴ ἡ πλήρης ὁμολογία αὐτῆς τῆς ἀληθείας. Ὁ Δυτικὸς χριστιανισμὸς εἶναι νενοθευμένος ὑπὸ τοῦ ὀρθολογισμοῦ καὶ ἀπώλεσε τὴν ἔννοιαν καὶ τὴν κατοχὴν τοῦ Θείου Μυστηρίου καὶ τὴν πλήρη ἀποτελεσματικότητα τῆς σωτηρίας. Θεωρῶ ἀναγκαῖον ὅπως ἀκουσθῇ, μετὰ πάσης δυνάμεως, ἡ ἀλήθεια αὕτη σήμερον, ὅτε ὁ κίνδυνος τῆς ὀλισθήσεως πρὸς τὰς σχετικοκρατικὰς θεωρίας εἶναι τόσον μέγας καὶ μεταξὺ αὐτῶν τῶν Ὀρθοδόξων θεολόγων» (ἅγιος Δημήτριος Στανιλοάε).

«Ἐὰν εἰς τὴν περίπτωσιν τοῦ Filioque ἡ πίστις ἀναζητῇ τὴν νόησιν διὰ νὰ μεταθέσῃ τὴν ἀποκάλυψιν ἐπὶ τοῦ πεδίου τῆς φιλοσοφίας, ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Τριαδολογίᾳ ἡ νόησις ἀναζητεῖ τὰς πραγματικότητας τῆς πίστεως, διὰ νὰ μεταμορφωθῇ, παραδιδομένη ἐπὶ μᾶλλον εἰς τὰ μυστήρια τῆς ἀποκαλύψεως. Ἐπειδὴ τὸ δόγμα τῆς Τριάδος ἀντιπροσωπεύει τὴν οὐσίαν πάσης θεολογικῆς σκέψεως, ἀνερχόμενον ἐκ τῆς περιοχῆς τὴν ὁποίαν οἱ Ἕλληνες Πατέρες ὠνόμαζον κατ᾿ ἐξοχὴν Θεολογίαν, ἀντιλαμβάνεταί τις ὅτι μία διαφορὰ ἐπὶ τοῦ οὐσιώδους τούτου σημείου, ὅσον ἀσήμαντος καὶ ἂν παρουσιασθῇ ἐκ πρώτης ὄψεως, ἔχει μίαν τόσον ἀποφασιστικὴν σημασίαν» (Βλαδίμηρος Λόσκι).

«Διὰ τοῦ Filioque δηλαδή, ἡ Δύσις προσεπάθησε νὰ κατανοήσῃ «λογικῶς» τὸ μυστήριον τῆς Ἁγίας Τριάδος, καταργοῦσα τὴν ἀντινομίαν τοῦ Τριαδικοῦ μυστηρίου καὶ δεικνύουσα τὸν ἀνθρωποκεντρικὸν χαρακτῆρα τῆς θεολογίας της.»

«Ὁ ἀλάθητος πάπας τῆς Ρώμης ἀντικαθιστᾷ ἐν πολλοῖς τὸν Χριστὸν καὶ θεωρεῖται ὡς «πηγὴ ἑνότητος» διὰ τὴν Ἐκκλησίαν. Ὁ ἀγών, ἡ ἄσκησις διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ χριστιανοῦ προσλαμβάνει ἐπίσης ἀνθρωποκεντρικὸν χαρακτῆρα. Αἱ Πνευματικαὶ ἀσκήσεις τοῦ Ἰγνατίου Λοϋόλα εἶναι χαρακτηριστικὸν παράδειγμα τοῦ πνεύματος αὐτοῦ. Μία σύγκρισις τοῦ ἔργου αὐτοῦ μὲ τὴν Ἐν Χριστῷ ζωὴν τοῦ Νικ. Καβάσιλα ἀποκαλύπτει τὴν διάφορον θεώρησιν τοῦ ἀγῶνος διὰ τὴν σωτηρίαν. Εἰς τὸν πρῶτον τονίζονται τὰ ἔργα τοῦ ἀνθρώπου, εἰς τὸν δεύτερον, ἡ συνέργεια ἀνθρωπίνης [προσπαθείας;] καὶ θείας Χάριτος» (π. Γεώργιος Καψάνης).

 

ΥΓ. Ο κ. Κοτταδάκης μας κατηγορεί για «αιρεσιομανία, αιρεσιολαγνεία, ομφαλοσκοπισμό». Οι δύο πρώτες λέξεις δεν υπάρχουν στα λεξικά. Φυσιολογικά θα σήμαιναν κάποιον που αγαπάει τις αιρέσεις, που ηδονίζεται με αυτές, όπως θηλυμανής, αρχομανής κα. (βλ. https://christikolexiko.academyofathens.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=2&catid=2), εξουσιολάγνος, κοπρολάγνος κα. (https://christikolexiko.academyofathens.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=2&catid=2). Ας αναρωτηθεί λοιπόν μήπως του ταιριάζουν αυτοί οι νεολογισμοί. Μάλλον όμως ήθελε να γράψει: αιρεσιομάχος, δηλαδή «ο μαχόμενος περί θρησκευτικής αιρέσεως», κατά τον Δημητράκο.

Ομολογώ πως αυτό, η αιρεσιομαχία, δεν μου αρέσει. Απλώς, ακολουθώ την Εκκλησία, σε ό,τι διδάσκει, και δεν έχω καμιά διάθεση ν’ ανακαλύπτω παντού αιρέσεις. Αν ήταν έτσι, δεν θα έγραφα (σ᾿ αυτό το ιστολόγιο) για τον μακαρίτη φίλο μου Χρήστο Γιανναρά: «η σκέψη του ήταν κυρίως δυτικότροπη, κι αυτό τον οδήγησε σε αρκετές θεολογικές αστοχίες», ούτε: «Νομίζω πως κι ο Γιανναράς έκανε λάθος κι ο π. Θεόκλητος υπερέβαλε», αλλά θα τον κατακεραύνωνα σαν αιρετικό. Ούτε θα παρέθετα τα παρακάτω με τα οποία συμφωνώ: «Δεν είναι ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος που έσφαλε. Προσωπικά διακρίνω μεταξύ του σφάλλω ή κάνω λάθος ή εκφράζω αιρετική άποψη και θέση και του είμαι/είναι αιρετικός. Τον αιρετικό τον καθιστά αιρετικό κυρίως η φιλονεικία του προς την Εκκλησία. Δηλαδή γίνεται κανείς αιρετικός όταν ελεγχθεί για την αίρεσή του κι εκείνος εμμένοντας στην πλάνη του αντιτίθεται στην Πίστη της Εκκλησίας.»

Όσο για τον ομφαλοσκοπισμό, διαβάζω στον Μπαμπινιώτη: «Ομφαλοσκόπος: 1. Πρόσωπο που προσπαθεί να περιέλθει σε έκσταση συγκεντρώνοντας την προσοχή στον ομφαλό του 2. (μτφ. μειωτ.) πρόσωπο που δεν δραστηριοποιείται και δέχεται μοιρολατρικά τα πράγματα, ως έχουν, αρκούμενο στο να τα ατενίζει.» Ο Δημητράκος όμως προχωρά περαιτέρω: «Ο ατενίζων επί μακρόν συνεχώς και εντατικώς τον ίδιον ομφαλόν προς το επιτυχείν ούτως έκστασιν, έλλαμψιν, ήτοι δι᾿ αυθυποβολής παραισθήσεις, εν αις κυρίως προέχει το ως εκ φωτός θάμβος· η ἀσκησις αύτη παλαιόθεν εν χρ. παρά τοις Ινδοίς φακίραις· ειδ. ο οπαδός της κατά τον 13ον και 14ον αι. αιρέσεως πολλών εν Αγίω Όρει μοναχών (Ησυχαστών), επιδιωκόντων εν παρατεταμένη αδρανεία δια της εις τον ομφαλόν προσηλώσεως των οφθαλμών να ίδωσι το φως το περιβαλόν τον Ι. Χριστόν κατά την επί του Θαβώρ μεταμόρφωσιν, ομφαλόψυχος βλ. λ". Την ερμηνεία αυτή την έχει πάρει από τον DuCange που είχε ιησουίτικη παιδεία (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CF%85%CE%BA%CE%AC%CE%B3%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82), κι εδώ παρουσιάζει ως τάχαμου αιρετικούς αυτούς που δικαίωσαν οι σύνοδοι του 1341, 1347 και 1351 (μακάρι να έφτανα το μικρό τους δαχτυλάκι!) ενώ ορθοδόξους θα θεωρεί τους Βαρλαάμ, Ακίνδυνο κλπ. που καταδίκασαν οι παραπάνω σύνοδοι και τους αναθεματίζουμε κάθε Κυριακή της Ορθοδοξίας. Τον ευχαριστώ, λοιπόν, γι᾿ αυτό τον χαρακτηρισμό. Με τιμάει!

---

[i] Βλ. το βιβλίο ενός Ρωμαιοκαθολικού, του Johan Meijer, A Successful Council of Union. A Theological Analysis of the Photian Synod of 869-880, Θεσσαλονίκη 1975.

[ii] «Οι Οικουμενικές Σύνοδοι είναι σύνοδοι εκκλησιαστικών αξιωματούχων (Επισκόπων και Αρχιεπισκόπων) και θεολογικών εμπειρογνωμόνων που συνέρχονται από όλο τον κόσμο για να συζητήσουν και να επιλύσουν οικουμενικά ζητήματα και εξασφαλίζουν την έγκριση ολόκληρης της Εκκλησίας (. Στον χαρακτηρισμό των Οικουμενικών Συνόδων δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν το μέγεθος του αριθμού των συμμετεχόντων επισκόπων, λόγω του ότι αυτός μπορεί να ποικίλλει σε κάθε σύνοδο, ούτε η αντιπροσωπευτικότητα την οποία έχει έναντι των κατά τόπους εκκλησιών. Μέτρο για την ανάδειξη των Συνόδων ως Οικουμενικές είναι η επακόλουθη αποδοχή των αποφάσεών τους και η παγκόσμια αναγνώριση της οικουμενικότητάς αυτών. Οι Οικουμενικές Σύνοδοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μέχρι στιγμής, είναι εννιά

...

Σειρά συνόδων (1341,1347,1351) που έλαβαν χώρα στην Κωνσταντινούπολη με αιτία τις Ησυχαστικές Έριδες. Η Σύνοδος του 1341 δογμάτισε για την Άκτιστη Ουσία και την Άκτιστη Ενέργεια του Θεού, καθώς επίσης και για τον Ησυχασμό, καταδικάζοντας τον Βαρλαάμ Καλαβρό. Η Σύνοδος αυτή ασχολήθηκε με θεολογικά ζητήματα, συγκλήθηκε από Αυτοκράτορα (Συνοδικός Τόμος του 1341) συμμετείχε Θεούμενος (Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς), και οι αποφάσεις της έγιναν δεκτές από ολόκληρη την Εκκλησία. Συνεπώς, και η Σύνοδος αυτή έχει αξία Οικουμενικής Συνόδου για τους Ορθοδόξους (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%A3%CF%8D%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CE%B9 ─ Τοποθετεί λανθασμένα τη δεύτερη σύνοδο στο 1349, αλλά στην πραγματικότητα αυτή διεξήχθη το 1347).