ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΤΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΟΡΕΥΤΗΚΕ ΖΩΝΤΑΝΗ ΣΕ ΑΦΡΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΙΑ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ  

ΟΤΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΟΡΕΥΤΗΚΕ ΖΩΝΤΑΝΗ 

 ΣΕ ΑΦΡΙΚΗ  ΚΑΙ  ΑΛΒΑΝΙΑ   

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

      Περιδιάβαζα πλατεία Ποσιδωνείου εκείνη τη μέρα, κάμποσα χρόνια πριν, και τι ευλογία, τι θαύμα, εμπρός μου ο Άγιος Αλβανίας Αναστάσιος απροσδόκητα. «Θανάση, πώς από δω», μου λέει, και μ’ αγκαλιάζει αδελφικά. Μόλις που είχε βγει από το Φέρρυ-Μποτ, που είχε δέσει από κει λόγω καιρού.

     Ερχόταν κατά καιρούς Σπέτσες διακριτικά, κατέλυε στη γαλήνη της Μονής των Αγίων Πάντων. Ή κατέβαινε στην πλαγιά, στο σπίτι του Αλέκου Βάμβα, αδελφού του πνευματικού στη «Ζωή» παλιά, τους «Καλούς Λιμένες» ως ο Σπετσιώτης το έλεγε βιβλικά, όπου απερίσπαστος έγραφε …

     Απ’ τη Μονή, ζήτησε -δεν ξέρω αν τότε- και έλαβε ολοπρόθυμα για την Αλβανία μία από τις όχι λίγες εκλεκτές μοναχές. Και ευλόγησε μια τρίχρονη διακονία της, ταπεινή και από καρδίας συμβολή στο επιτελούμενο μέγα έργο του εκεί-Υπεύθυνη  Οικοτροφείου Μαθητριών στο Δυρράχιο, ευρύτερα Κατηχήτρια όπου δει, σε ειδική ενισχυτική διδασκαλία ως φιλόλογος που ήταν, και άλλα που γνωρίζει ο Θεός.

      Μνήμη, μικρό αντίβαρο ταύτα στο μέγα πένθος των ημερών … Παρασκευή περασμένα μεσάνυχτα, «έκτακτη είδηση» στο κινητό. «Απότομη επιδείνωση υγείας Αναστασίου … Γιατροί και νοσηλευτές σε κόκκινο συναγερμό». Λέω πιο ικετευτικά την προσευχή. «Δόξα τη Αγία, και Ομοουσίω, και Ζωοποιώ, και Αδιαιρέτω Τριάδι πάντοτε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.». Κλείνω το φως, μα πού ο ύπνος. Νωρίς το πρωί χτυπάει το τηλέφωνο, δεν το σηκώνω, μέσα μου όλα πικρά. Δεν αντέχω ν’ ακούσω αυτό που φοβάμαι. «Τον πήρε πάνω, κοντά του ο Θεός». Δεν τον άφησε λίγο ακόμα, ένα-δυο χρόνια, ως έτσι ικέτευα όπως αμέτρητοι άλλοι και περίμενα.

      Κυριακή πρωί Λειτουργία στο Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας, όλη στην αγάπη του, και στο κέντρο το σκήνωμά του για προσκύνημα. Στο Τρισάγιο συμπροσευχή εκτός της Εκκλησιαστικής, και η Θεσμική, και η Πολιτική ηγεσία της χώρας, άλλοι εκπρόσωποι, πλήθος ευσεβούς λαού, εκεί. Στο οφειλόμενο κατευόδιο στην Αλβανία παν-άξιου τέκνου της Ελλάδος, τριάντα και τρία χρόνια εκεί. Να κρατάει σφιχτά του Θεού το χέρι, και ν’ ανασταίνει την Ορθόδοξη Εκκλησία της απ’ τα ερείπια των ερειπίων, πολύτροπα, δημιουργικά, καρποφόρα! «Αύτη η αλλοίωσις της δεξιάς του Υψίστου !»-Ψ.76,11.

******   ***   ******

     Αναστάσιος Γιαννουλάτος. Στο φως αυτού του κόσμου στον Πειραιά, 1929,  εγκύκλιες σπουδές στην Αθήνα. Νεανίσκος δεκατεσσάρων Μαϊων, του Γυμνασίου μαθητής, Ναζιστική Γερμανική Κατοχή, τρόμος, πείνα, θάνατος, οδύνης υπέρ πλησμονή, και να αναρωτιέται. «Να υπάρχει κάτι απόλυτο στον κόσμο αυτό;». Ήτοι. «Υπάρχει, είναι, που είναι ο Θεός» !

     Μερικά χρόνια μετά, τι παράξενο, αν μη και ανεξήγητο. Άριστος στα μαθήματα θετικής κατεύθυνσης, όχι θεωρητικής, και αντί για εγγραφή στο Πολυτεχνείο, ως ήταν λογικό και θα περίμενε ο καθείς, πρωτοετής στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού-Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών !

       Κάτι είχε πει μέσα του, είχε αγγίξει την καρδιά του, και μάλλον ως τα κατάβαθα κάτι απ’ αυτά που έλεγε η περί τον Ευσέβιο Ματθόπουλο θεολογική συντροφιά -«Ζωή»- που πάσχιζε να μαθαίνει στον κόσμο τα βασικά, πώς και γιατί κάνει το σημείο του Σταυρού. Ιδιαίτερα στην από 1927 φάση διαδοχής Σεραφείμ Παπακώστα, πιο συστηματικά, ευρύτερα, πολύτροπα, και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια να έχει φτάσει σε κορύφωση και να έχει αποφέρει πανελλήνια στο Χριστό-Εκκλησία, «καρπόν πολύν». 

       Όντως είχε αγγίξει κατάβαθα την ευγενική, όσο και ανήσυχη νεανική του ψυχή. Και, όχι μόνο, αλλά και «είχε βάλει χέρι στο αλέτρι», που λέει η Γραφή, και το κρατούσε γερά. Ενδεικτικά. Ανώτερο Κατηχητικό Αγίου Κωνσταντίνου, Ομόνοια, Αθήνα, μαθητές επιπέδου Λυκείου νυν διακόσιοι πενήντα. Συγκριτικά με τωρινά δεδομένα, αριθμός απλησίαστος, ούτε και στο Κατώτερο Κατηχητικό, παιδάκια του Δημοτικού σχολείου, τέτοιος αριθμός. Και να μην προστεθεί ή αναφερθεί, ανάμεσα τους και ονόματα όχι τυχαία αργότερα, γνωστά, «επώνυμα» που λένε, μεγάλα, ονομαστά.

     Ενδεικτικά επίσης. Χριστιανικές Μαθητικές Ομάδες, ίδιου επιπέδου μαθητές, ακόμα πιο πολύ, και από πρώτο χέρι. Αξέχαστο μέσα μου ως σήμερα εκείνο το βραδινό προσευχής-περισυλλογής Μεγάλης Εβδομάδας. Όλοι εμείς, ΧΜΟ Ανωτέρου Αθήνας και Πειραιά στη μεγάλη αίθουσα-παρεκκλήσι του ιστορικού Καρύτση 14. Και τι θαυμάσιος διάκοσμος, τι φως ημίφως απαλό ως επέβαλε η περίοδος, κι ώρα, και. «Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα …», χαμηλά, απαλά, ευλαβικά, γλυκόηχα και να πηγαίνουν κατ’ ευθείαν μέσα μας τα από Αναστάσιο Γιαννουλάτου σχετικά λεγόμενα. Από εκείνον με το αγγελικά ωραίο πρόσωπο και εξωτερικά. Είναι που λέει. «Οία η μορφή, τοιάδε και η ψυχή» !

******   ***   ******

      Έτος 1952, με άριστα το πτυχίο Θεολογίας στο χέρι, κι αμέσως στον Ελληνικό Στρατό, έφεδρος αξιωματικός. Στο διάστημα αυτό-1952-54 και οι αποφάσεις για τα παραπέρα, κρίσιμες και οριστικές. «Θα αφιέρωνα τη ζωή μου ολοκληρωτικά στο Θεό, μέσα στην Εκκλησία». Και η διευκρινιστική προσθήκη σαφής. «Αποφάσισα να αφοσιωθώ στη λεγόμενη «Εσωτερική Ιεραποστολή» ως μέλος της Αδελφότητος», ήγουν της «Ζωής». Προσθέτω όμως εδώ και τινά άλλα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα διευκρινιστικά. Ο ρηξικέλευθος Σεραφείμ Παπακώστας που είχε συνεπάρει τους πάντες στο κατακόρυφο, εκείνη την ώρα λόγω υγείας, είναι από καιρό απόν, εκτός. Και δυο χρόνια αργότερα-Αύγουστος 1954, έχει κοιμηθεί εν Κυρίω και είναι άνω, κοντά στο Θεό. Και εκ των πραγμάτων δεν αργεί, ούτε είναι δύσκολο να καταλάβει ότι όλα αλλάζουν ριζικώς.

     Και, η «Εσωτερική Ιεραποστολή» π.χ. όσα είχε να δώσει, και δεν ήταν λίγα, ήταν αρκετά, τα έδωσε, από δω και πέρα τι; Αργός δε μένει, πάει παραέξω, ανοίγεται στον ευρύτερο Ορθόδοξο νεανικό κόσμο -«Σύνδεσμος»- πιο πέρα στον ευρύτερο χριστιανικό-«Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών». Σε αμφότερα όχι θεωρητικά ή εκ του μακρόθεν, αλλά με θεωρήσεις ενδιαφέρουσες, και από θέσεις ευθύνης συνακόλουθα. Κι εδώ ανακύπτει το θέμα, «Εξωτερική Ιεραποστολή». Και όχι μόνο, ρωτά, ερευνά, μαθαίνει πώς ή τι  γι αυτό στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και την Προτεσταντική. Συν και διαπιστώνει ότι το όλο θέμα είναι  σε χειμερία νάρκη στην ορθόδοξη Ελλάδα, ευρύτερα στην καθ’ ημάς Ανατολή. Και το 1958 το ανακινεί, ιδρύει το, «Πορευθέντες», μαζί με κάποιους ψυχωμένους αδελφούς για συστηματική μελέτη δεδομένων, τι και πώς, κατάλληλη προετοιμασία στελεχών, και ενδεχόμενη εξόρμηση.

     Δεν φεύγει από τη «Ζωή», μένει μαζί με Δημήτριο Τρακατέλη, πρότερο μια χρονιά αριστούχο θεολόγο κι αυτόν, στην υπό τον π. Ηλία Μαστρογιαννόπουλο προκύψασα συνέχεια αυτής, μετά την τραγική και ανεπίτρεπτη διάσπαση. Πρώτοι άμεσοι και βασικοί συνεργάτες του εμφανώς, τουλάχιστον μέχρι και τα στο μεταξύ  οργανωθέντα Θεολογικά Συνέδρια «Έφεσος». Χειροτονείται Διάκονος -είμαι παρών, το δάκρυ της συγκίνησης ποταμός- ξέρει όμως πολύ καλά ότι η καρδιά του έχει περάσει στην άλλη όχθη, αυτή της «Εξωτερικής Ιεραποστολής.

      Το παλεύει, προχωρεί βήμα-βήμα υπεύθυνα, πολύ προσεκτικά. Χριστούγεννα 1962 είναι στην Πάτμο, στο Γέροντα Αμφιλόχιο Μακρή, στενό συνεργάτη της «Ζωής» τότε, Άγιο της Εκκλησίας νυν. Γέροντα με κεραίες υψηλής εμβέλειας στο θέμα που τον ενδιαφέρει, έχει ήδη στείλει δικά του πνευματικά παιδιά για  Ιεραποστολή στην Αφρική. Το καίριο ερώτημα μέσα του έχει απαντηθεί, και σφραγιστεί. «Μου φτάνει ο Θεός», λέει, ήγουν αυτό παραδίδομαι όλος στην Εξωτερική Ιεραποστολή. «Το Δεκέμβριο του 1963 αποχώρησα από τη «Ζωή». Παραπέμπω στο βιβλίο μου για τον π. Ηλία-Εκδόσεις «Ταώς», κεφ. «14 Η διαφυγή», ιδιαίτερα σελ.83κε-όπου ο μεταξύ τους δραματικός διάλογος …

      Παρεμβάλλω πρωθύστερα. Η ιστορία με πάει σε Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο που ασκήτευε για τα καλά κάποια χρόνια σε σπηλιά, και αρρώστησε σοβαρά.  Και του είπε λέει άγιος Γέρων. «Σήκω και φύγε» ! Και σηκώθηκε και έφυγε, και άρχισε αλλιώς, και ευλογήθηκε να φτάσει το μεγάλο του έργο για και στην Εκκλησία εκεί που όλοι γνωρίζουμε. Έφυγε και ο Αναστάσιος, και άρχισε Ιεραποστολή από Ουγκάντα της Αφρικής. Όπου εκείνο το Γεροντάκι που με παραξένεψε πολύ, τότε που δευτεροετής φοιτητής τον συνάντησα στο διάδρομο της Θεολογικής-ο π. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος-είχε κάνει την έκπληξη, ήταν ήδη εκεί.

     Αφήνω τώρα τα της ελονοσίας και της αυστηρής ιατρικής γνωμάτευσης που ήταν σαν του γκρεμίζει το όνειρο από την αρχή. Καταλαβαίνει καθείς τι ή πώς θα ένιωσε. Ώσπου να φανεί ότι ήταν μια δοκιμασία που παραχωρούσε ο Θεός, έχοντας συνάμα ευλογήσει όλα τα περεταίρω, τις ανώτερες σπουδές του στη Γερμανία, όχι άσχετες και με τα της Ιεραποστολής, την Πανεπιστημιακή Καθηγεσία του στην Αθήνα, και την επάνοδο στο μεγάλο πόθο-έργο του πιο άρτιο, και αποτελεσματικό. Έτερον τι εδώ δε λέω. Τις πένθιμες αυτές μέρες όλα έχουν γίνει γνωστά. Διό απλώς ξαναγράφω το πρώτο μέρος του τίτλου. «Όταν η αγάπη του Χριστού πορεύτηκε ζωντανή στην Αφρική» ! Συν Ουγκάντα, Κένυα, Τανζανία … όπου έφερε-στέριωσε το φως του Χριστού που διασώζει η Ορθοδοξία πάρα πολύ καλά !

******   ***   ******

      Αρχές δεκαετίας 1990 και πέφτει σαν χάρτινος πύργος στη μια μετά την άλλη χώρες ο μαρξιστικός σοβιετικός ολοκληρωτισμός, συνακόλουθα και η πολεμική κατά Χριστού-Εκκλησίας. Και βέβαια και στην Αλβανία, όπου τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα. Καθώς εκεί η αθεϊα έχοντας επιβληθεί Συνταγματικά, είχε φτάσει η ορθόδοξη Εκκλησία να γίνει «γης Μαδιάμ», ερείπια επί ερειπίων ... Και ποιος να πάει, ποιος να μπορέσει να κάνει τι;

     Ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ Βαρθολομαίος όμως γνώριζε πολύ καλά, αλλά και αναγνώριζε, προσθέτω με νόημα και νεύμα προς όπου δει, ποιο θησαυρό ζωής Χριστού, και ακάματης δημιουργικής Ιεραποστολικής δράσης αντιπροσωπεύει ο Επίσκοπος, φτάνει αυτό, Αναστάσιος Γιαννουλάτος. Και, του διαμηνύει αρμόδια στο Όνομα του Χριστού, περίπου. «Αρκετά και καλά ως εδώ. Ιεραποστολή στοπ. Προέχει και επείγει τώρα, να πορευτεί στην Αλβανία η Αγάπη του Χριστού ζωντανή» !

      Και πορεύτηκε, και σήκωσε αυτόν τον και πολύ πιο βαρύ Σταυρό ! Τριάντα και τρία ολόκληρα χρόνια κρατώντας ακόμα πιο σφιχτά το χέρι του Θεού. ! Και άρχισε με κείνο το. «Χριστός Ανέστη», που είπε με όλη τη δύναμη της ψυχής και της φωνής του Αλβανικά. Και βήμα-βήμα, και πράξη στην πράξη, για το τι έγινε κι εδώ, επίσης τι να πω; Αρκεί μόνο εκείνο το υπέροχο. «Αύτη η αλλοίωσις της δεξιάς του Υψίστου», εδώ όμως στο τετράγωνο και πιο πολύ !

      Ενδεικτικά και ελλειπτικά. Τόσοι και τόσοι νέοι Ναοί, κορυφαίος ο περικαλλής της «Αναστάσεως του Κυρίου» στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας Τίρανα. Τόσοι άλλοι ανακαινισμένοι. Μοναστήρια, Θεολογική και Ιερατική Σχολή. Και Σχολεία γενικής Παιδείας, και Οικοτροφεία, και Φαρμακεία, Ιατρεία, Νοσοκομεία  … Και, για φαντάσου έργο υδροηλεκτρικό … Και πιο πολύ ειρήνη με όλους και συνδιαλλαγή. Κι ακόμα πιο πολύ πολύπλευρη και ευρύτατη προς όλους κοινωνική προσφορά … Πριν ή πάνω απ’ όλα Εκκλησιαστική Ηγεσία, Ιερατείο γενικά έτοιμο να συνεχίσει στην ίδια γραμμή όταν έρθει η στιγμή ! Και επειδή ήρθε ελπίδα όλων, ευχή, προσευχή.

******   ***   ******

    Κοιμήθηκε στο Όνομα του Κυρίου 25 Ιανουαρίου 2025, Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, δεν είναι τυχαίο, είναι συμβολικό, και ο Αναστάσιος είναι της Θεολογίας εραστής και διάκονος όχι μικρός, και με λόγο λίαν επίκαιρο ! Κηδεύεται 30 Ιανουαρίου 2025, των Τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου, Ιωάννη του Χρυσόστομου, αυτό κι αν δεν είναι τυχαίο, αλλά με το παραπάνω για τον Αναστάσιο συμβολικό. Ιδιαίτερα ως προς το ευρύ, ευρύτατο κοινωνικό έργο, έργο της Αγάπης προς πάντα «ελάχιστο αδελφό του Χριστού». Μόνη ο οδό από την οποία μπορεί και σήμερα να δει ο κόσμος και να γνωρίσει-αναγνωρίσει ποιος είναι όντως του Χριστού χριστιανός !

      Τέλος «τελευταίου ασπασμού» προσωπικό. Όλο το γραπτό υπό την κοινή στη Μονή Αγίων Πάντων Σπετσών φωτογραφία μας, στο Γραφείο πάνω απ’ τον υπολογιστή, κάτω απ’ το Εικονοστάσι, θέα και συνάντηση στο εξής ζωντανή !

Αθανάσιος Κοτταδάκης