Krishti u Ngjall – Χριστός Ανέστη / Αναστάσιος Γιαννουλάτος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

 

Krishti u Ngjall – Χριστός Ανέστη

Αναστάσιος Γιαννουλάτος

Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας

(κατά το ήμισυ συντοπίτης μας)

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Όλες αυτές οι μέρες έχουν για τους ανθρώπους θέμα ασχολίας το πρόσωπο του αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου, που έφυγε «επιστρέφοντας στο σπίτι του Πατέρα μας». Δικαίως, πρεπόντως και αξίως.

Εμείς οι Πρεβεζάνοι έχουμε την τιμή ότι ήταν συμπολίτισσα μας η μητέρα του. Μια γυναίκα με θυσιαστική αγάπη η οποία παρά την «ιατρική» υπόδειξη εκτρώσεως του, λόγω πιθανών προβλημάτων, έγινε ευεργέτης των ανθρώπων, αρνούμενη τέτοιο ενδεχόμενο «τιθηνούσα» και φροντίζουσα τον Αναστάσιο. Το όνομα της Ρωξάνη. Ας την θυμόμαστε με ευχαριστίες για το μεγάλο δώρο της.

Ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ευμοίρησε από τον Θεό να έχει τάλαντα και δυνατότητες πολλές. Είχε την σύνεση και την πρόνοια να τα πολλαπλασιάσει. Τώρα ακούει από τον Χριστό: «ἐπί ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπί πολλῶν σέ καταστήσω». Όπως ο ίδιος περιγράφει, στις συνεντεύξεις που εξέδωσε η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου, (και μεταφράστηκαν στα Ελληνικά από την Απ. Διακονία ελάχιστη ανταπόδοση για την διακονία του ως Διευθυντού... την εν μέσω προσκομμάτων...!) την γενική θρησκευτική του μόρφωση, (οικογενειακή και από τα κατηχητικά της Αδελφ. ΖΩΗ) την προσανατόλισε και την σάρκωσε μια εξ ακοής (ήταν το 1954 που υπηρετούσε στον στρατό στις διαβιβάσεις και μη μπορώντας να βρίσκεται στην Ακολουθία της Μ. Τρίτης την άκουγε από ραδιόφωνο) προτροπή - διαπίστωση του Χριστού: «...ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν γῆν ἀποθάνῃ, αὐτὸς μόνος μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάνῃ, πολὺν καρπὸν φέρει». Αυτό το άκουσμα, όπως ο ίδιος είπε, «έγινε για μένα οδηγός στην ζωή μου» («Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, Διάκονος Χριστού σε χώρες πολλές» Απ. Διακονία, Αθήνα 2023, σελ. 36).

Έγινε μέλος της Αδελφότητας ΖΩΗ που τότε ήταν η μόνη πραγματική έκφραση θρησκευτικής ζωής. (Η επίσημη Εκκλησία ήταν στήριγμα και έκφραση της... εθνικής αυτοσυνειδησίας...!!!) Εκεί μέσα γνωρίστηκε και με άλλα χαρισματικά πρόσωπα (Δημήτριος Τρακατέλλης πρ. Αμερικής–Χρήστος Γιανναράς και άλλοι) με ευρείς ορίζοντες και ουσιαστικούς προβληματισμούς.

Η δική του θεολογική ασχολία τον κατηύθυνε σε ένα ξεχασμένο για τους ορθοδόξους πελώριο θέμα... την Εξωτερική Ιεραποστολή. Όταν βρίσκεσαι σε εθνικό ομφαλοσκοπισμό, δεν γίνεται (... τεχνικά!!) να δεις τίποτε άλλο... πέραν της μύτης σου!! Σαφώς βέβαια και η ΖΩΗ υπηρέτησε το εθνικό αφήγημα! Είχε ανοιχτές διασυνδέσεις με το Παλάτι, και αντικομμουνιστικές απόψεις, όπως η πλειοψηφία του λαού. Αλλά έχοντας, πασιφανή παρότι ανομολόγητη, επιρροή από προτεσταντικές θεολογικές αντιλήψεις, στόχευε στην γνωριμία του Ευαγγελίου από τον λαό και δούλευε οργανωμένα γι’ αυτό. Κύκλοι Μελέτης Αγίας Γραφής!!

Προφανέστατα η γνώση της Ευαγγελικής Διδαχής φέρνει στο προσκήνιο το θέμα των αδελφών (των όποιων) και του Ευαγγελισμού τους. Των εγγύς και των μακράν.

Ο Αναστάσιος «πήρε στα σοβαρά» το Ευαγγέλιο και ξεκίνησε. Η προσπάθεια του ανακόπηκε κατ’ αρχάς από το αφρικανικό «φιλοδώρημα» μιας ελονοσίας που τον ανάγκασε να επιστρέψει στην Ευρώπη. Έκανε τότε σπουδές στην Γερμανία, πάντα με θέμα την Ιεραποστολή και την διακονία της σωτηρίας των αδελφών!

Στην Ελλάδα εν τω μεταξύ υπήρξε η επιβολή της Χούντας στα πολιτικά και η Εκκλησιαστική αλλαγή με τον ποιοτικό (όσον αφορά την πίστη και την έγνοια του για την Εκκλησία...!) αφελή υπνοβάτη αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Όντας από τον ίδιο πνευματικό χώρο, ο Ιερώνυμος τον χειροτόνησε βοηθό του επίσκοπο και του ανέθεσε την Αποστολική Διακονία. Μια Ιεραποστολή των εντός και των εκτός δια των βιβλίων... ! Συγχρόνως εξελέγη Έκτακτος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών στην Ιστορία των Θρησκευμάτων. Ό,τι ανέλαβε προσπάθησε ολοψύχως να το φέρει σε πέρας κατά τον αποδοτικότερο τρόπο. Το 1981 τον προσκάλεσαν να «ξαναθυμηθεί» και να επιστρέψει στην Αφρική ως... τοποτηρητής (...να αποδείξει ότι το αξίζει, και να μπορεί όποτε του καπνίσει του «Πατριαρχείου» να του πει...τέλειωσε η ανάθεση...!). Στην Αφρική απόχτησε άσθμα και άρχισε η περιπέτεια με τα μάτια! Εκεί είδε και το φυλλορρόημα του ονείρου της διοίκησης της Αφρικής από Αφρικανούς! Οι περισσότεροι όταν ανέλαβαν... έγιναν δικτάτορες!

Το 1991 προέκυψε η Αλβανία. Στα αποκαΐδια του τριαντάχρονου απηνούς διωγμού ο Χριστός ξαναϋλοποίησε το αρχαίο Γραφικό... ἐμφανής ἐγενόμην τοῖς ἐμέ μή ζητούσιν...! Αυτό ίσχυσε και για τον Χριστό και για τον Αναστάσιο που βρέθηκε στην Αλβανία στο όνομα του Χριστού, «διαγγέλων τό πρόσταγμα Κυρίου». Στο κήρυγμα του Pashko Vasa... «Η θρησκεία των Αλβανών είναι ο Αλβανισμός» ο Αναστάσιος κήρυττε τον Εσταυρωμένο Ελευθερωτή από την φρικτότερη ανθρώπινη αιχμαλωσία, του εαυτουλίστικου εγωκεντρισμού που ρημάζει τα πάντα. Τον κήρυττε ουσιαστικά με τον τρόπο και την ποιότητα της ζωής του και με την πρόταση ζωής που κόμιζε... Ο Αναστάσιος στην Αλβανία λειτούργησε ως ένας μυθικός Φοίνικας, που έπρεπε να αναγεννήσει από τις στάχτες και τα αποκαΐδια την ομορφιά του Μυστηρίου της Εκκλησίας του Χριστού, η οποία είναι «κόκκος σινάπεως» και «λήμμα» και καρποφορία «εἰς ἑκατόν» του σπόρου, (όπως ο ίδιος άκουσε και ξεκίνησε) που πεθαίνει και συγχρόνως δεν μένει μόνος!!

Επίσκοπος σημαίνει... ο πρεσβύτερος που δεν «κοιμάται» αλλά επιβλέπει και φροντίζει τους αδελφούς του! Αυτός που αντιγράφει τον Χριστό σε ποιότητα υπηρεσίας των άλλων... «ἐγὼ δὲ εἰμί ἐν μέσῳ ὑμῶν ὡς ὁ διακονῶν»!! Επίσκοπος είναι (λέει η ευχή της χειροτονίας) «οδηγός τυφλών, φῶς τῶν ἐν σκότει, παιδευτής αφρόνων, διδάσκαλος νηπίων, φωστήρ τῶν ἐν κόσμω.» Ο Αναστάσιος ήταν όλα αυτά σε πληρότητα, όχι τόσον όσον αφορά τις δυνατότητες του, που αδιαμφισβήτητα ήταν πολλές και μεγάλες, αλλά όσον αφορά τις συνθήκες των χριστιανών. «Τυφλοί» «εν σκότει» «άφρονες» «νήπιοι», «καταδικασμένοι» να είναι έτσι για τριάντα τουλάχιστον χρόνια, ήσαν όλοι οι εκεί κατοικούντες χριστιανοί.

Ο Αναστάσιος δεν ανέβηκε σε θρόνο (αλλά κατά το λόγιο του αγίου Κοσμά) σε «ένα σκαμνί γεμάτο καρφιά»!! Περπάτησε τον δρόμο του Γολγοθά (Via Dolorosa) έχοντας «παράκλησιν ἐν ταῖς θλίψεσιν» το περιεχόμενο της επωνυμίας του!... Αναστάσιος!!

Λογικός και ελεύθερος από αγκυλώσεις που μπερδεύουν την παράδοση συγχέοντας την στάχτη που η φωτιά γεννάει με τα κάρβουνα που είναι η φωτιά-περιεχόμενο, μεταφράζει το Ευαγγέλιο και την Λειτουργία στην τοπική γλώσσα!!! Δεν υπάρχει ευαγγελισμός χωρίς κοινά κατανοητή γλώσσα. «Ἤκουον ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ» Πώς αλλιώς μπορεί να ακούσουν; Στην ακολουθία της κηδείας του Αναστάσιου έβλεπε κανείς κάποιους κληρικούς Έλληνες να ασχάλλουν γιατί (σωστά) η ακολουθία γινόταν στα Αλβανικά! Χωρίς να σκέπτονται τους χριστιανούς της Ελλάδος πώς αισθάνονται κατ’ αναλογία... ακατανοησίας! Άραγε θα μπορούσαν οι ίδιοι αυτοί να υποστούν το ακατανόητο... κάθε Κυριακή;;

Ο Αναστάσιος ξεκαθάρισε ότι χρειάζονται: Πρώτον, Μεταφορά του μηνύματος του Ευαγγελίου και της λειτουργικής ζωής στην τοπική γλώσσα (σελ. 50). Δεύτερον, Δημιουργία τοπικού κλήρου. Τρίτον, Οικονομική αυτοδυναμία για την Εκκλησία! Αυτό το είχε δει να το προσπαθεί, δυστυχώς ατελέσφορα (από κακεντρέχεια «εκκλησιαστική» και πολιτική κουτοπονηρία!!) ο μέντορας του αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Κοτσώνης. Ο Αναστάσιος, δόξα τω Θεώ, το κατόρθωσε! Έγινε όπως ο ίδιος έλεγε «Διεθνής επαίτης», που όμως λόγω του ποιοτικού του κύρους τον βοηθούσαν οι πάντες.

Οικοδόμησε 155 νέους ναούς και επισκεύασε 162 παλαιούς ναούς και μοναστήρια. Αθροιστικά κατεσκεύασε 455 κτίρια υποστηρικτικά της ζωής της Εκκλησίας της Αλβανίας. Έστησε Νομικό πλαίσιο της Εκκλησιαστικής Υπόστασης αναγνωρισμένο με Νόμο του Κράτους. Ήρθε ξένος και υπέστη το ανάλογο bulling όχι μόνο από τα κυβερνητικά στελέχη αλλά και από κοντόθωρους Έλληνες χριστιανούς εθνικιστές των συνόρων (κληρικούς και μη) ΑΛΛΑ και «ἀφ’ ὧν οὐκ ἔδει»!! Τέλος πάντων! «Σιγῆ τιμάσθω τά ἄρρητα...»! Έλαβε την Αλβανική υπηκοότητα μετά από 27 χρόνια τα Χριστούγεννα του 2018 με την ευγενική πρωτοβουλία του προέδρου Ιλίρ Μέτα (σελ. 63)

Είχε νόμο ζωής το Γραφικό από τις Παροιμίες «ποιεῖν δίκαια καὶ ἀληθεύειν ἀρεστὰ παρὰ Θεῷ μᾶλλον ἢ θυσιῶν αἷμα.» (Παροιμίες 21,3) [Το να ενεργεί κάποιος με δικαιοσύνη και να αγαπά την αλήθεια, είναι περισσότερο ευάρεστο στον Θεό , από τα αίματα πολλών θυσιών!!] Όπως έλεγε από τηλεφώνου στον φίλο του Χρ. Γιανναρά , λίγους μήνες προ του θανάτου εκείνου. «Δόξα τω Θεώ, νομίζω ότι πήραμε στα σοβαρά τον Χριστό στην ζωή μας» Και υπογράφοντας τον αββά Δωρόθεο πρόσθετε: «Όσο πλησιάζουμε τον Χριστό με όλο μας το είναι, τόσο πλησιάζουμε και ο ένας τον άλλον»!!

Ήταν διδάσκαλος της πίστης στον Χριστό, και στην ποιοτική ζωή που γεννάει αυτή η πίστη, όταν είναι ελεύθερη αποδοχή, που στα διλήμματα απαντάει (μαζί με τον αρχαίο εκείνο Πατριάρχη Ιωσήφ)... «τοῦ Θεοῦ εἰμί ἐγώ»!!

Πίστευε (πράγμα απολύτως αληθές και σωστό) ότι η πίστη «ελέγχεται» στον δημόσιο χώρο και όχι στα συναισθήματα του προσευχηταρίου. Στο προσευχητάρι μας σε ένα βαθμό... εκτονωνόμαστε. Στον δημόσιο χώρο... ελεγχόμαστε για τη γνησιότητα των πιστευμάτων ή για τον «πνευματικό» εγωκεντρισμό μας. Η αρένα το στάδιο και η αγορά ανέκαθεν έλεγχαν τους χριστιανούς! Οι χριστιανοί ήταν στον δημόσιο χώρο χριστιανοί!

Οι διαιρέσεις των χριστιανών πίστευε και ο Αναστάσιος πως είναι σκάνδαλο θανατηφόρο. Δηλητήριο που σκοτώνει προβληματισμούς υγιείς και καλοπροαίρετες διαθέσεις ψυχών. Είχε καλές ανθρώπινες αγαπητικές σχέσεις με κάθε ομολογίας χριστιανό αλλά και με αλλοδόξους. Μέχρι τέλους «διετύπωνε επανειλημμένως εκκλήσεις προς τα εκκλησιαστικά περιβάλλοντα για σύγκληση Πανορθοδόξου Διαβουλεύσεως προς θεραπεία των προκληθέντων τραυμάτων» (σελ. 89). Μέχρι τώρα δεν εισακούστηκε. Ευχόμαστε και ελπίζουμε τώρα που θα έχει αμεσότερη και «πρόσωπο προς πρόσωπο» σχέση με τον Χριστό, να Τον ικετεύει, ώστε να παρέμβει ο Χριστός και δούμε όλοι... Θεού πρόσωπο!!

Τα υλικοτεχνικά κατορθώματα του Αναστάσιου είναι το δεύτερο και μικρότερο κατόρθωμα του. Μπορεί να τα κάνει και ένας καλός μάνατζερ! Το κύριο έργο του είναι, ότι αποτέλεσε γέφυρα πρόσβασης στον Χριστό για τους Αλβανούς χριστιανούς αλλά και για κάθε καλοπροαίρετο αναζητητή, κάθε χρώματος, στο δέρμα και στις πολιτικές αντιλήψεις!!

Πάνω απ’ όλα παντού όπου βρέθηκε, έζησε, διακόνησε, ήταν, ένας Πρόδρομος του Χριστού που με όλη του την ύπαρξη φώναζε και θα φωνάζει...:

α. Να ο Αμνός του Θεού, που μπορεί να σηκώσει στην πλάτη τις αμαρτίες του κόσμου!

β. Να ο Χριστός ο Υιός του Θεού του Ζώντος.

γ. Να η Χώρα των Ζώντων, σε όποια βιολογική συνθήκη και αν βρίσκεται κάποιος!

Ο Χριστός να τον αναπαύσει, «ἐν χώρᾳ ζώντων». Να έχουμε την ευχή του.

Να προσεύχεται και για εμάς τους κατά το ήμισυ συμπατριώτες του.

Να εύχεται να αγαπήσουμε τον Χριστό σωστά και να τον ακολουθήσουμε στην ανθρώπινη πορεία της ζωής μας κατά το πρότυπο που ο Χριστός μας έδειξε, για συνακολούθησή Του, «ἄχρις οὗ καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (Εφεσ. 4,13) ΑΜΗΝ.-

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος