Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στις εικόνες να ιστορείται ο Άγιος Γεώργιος έφιππος και με το δόρυ του να σκοτώνει έναν δράκο.

Ιστορία αληθινή πίσω από αυτή την απεικόνιση δεν υπάρχει.

Στα αρχαία αγιολογικά κείμενα μεταξύ των θαυμάτων του Αγίου Γεωργίου δεν υπάρχει ιστορία που να σχετίζεται με φόνο δράκου. Ούτε στο απόκρυφο έργο με τα θαύματα του Αγίου Γεωργίου (5ος-8ος αιώνας).

Για αυτό και δεν υπάρχει καμμία αναφορά στην υμνολογία σε δρακοκτονία και στην εικονογραφία στα αρχαία χρόνια έμφαση δινόταν στην ιστόριση του Αγίου ως Χριστιανού Μάρτυρα. Ο Άγιος αποτελεί πρότυπο θάρρους, ομολογίας πίστεως, και αγάπης προς τον Χριστό.

Τον 9ο αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες απεικονίσεις του Αγίου έφιππου να κρατάει δόρυ. Η αλλαγή στην εικονογραφία οφείλεται στους κινδύνους που είχε να αντιμετωπίσει το Βυζάντιο την εποχή εκείνη από ανατολή και δύση. Ο Άγιος Γεώργιος από μάρτυρας και υπερασπιστής της πίστεως εξελίσσεται σε υπερασπιστή της κοινότητας των Χριστιανών, του στρατού και της Αυτοκρατορίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους Αγίους Θεοδώρους.

Τον 11ο αιώνα εμφανίζεται η απεικόνιση του Αγίου Γεωργίου ως δρακοκτόνου. Έφιππος να σκοτώνει με το δόρυ του έναν δράκο. Η εμφάνιση του δράκου είναι συμβολική και φαίνεται ότι προηγήθηκε η συμβολική απεικόνιση και ύστερα δημιουργήθηκε η λαϊκή δοξασία περί της σωτηρίας μίας βασιλοπούλας. Ο δράκος συμβολίζει το κακό. Τους εχθρούς της Αυτοκρατορίας. Αλλά συμβολίζει ακόμα και τον διάβολο και τις αιρέσεις.

Η έμπνευση για την δρακοκτονία προφανώς προήλθε από τις παλαιότερες μυθολογικές παραδόσεις. Όπως του Βελερεφόντη, του Περσέα, του Ηρακλή, του Απόλλωνα, του Βαβυλώνιου Μαρντούκ, του Αιγύπτιου Σεθ.

Την ίδια εποχή ως δρακοκτόνοι εμφανίζονται και οι Άγιοι Θεόδωροι.

Με τις σταυροφορίες η απεικόνιση της δρακοκτονίας μεταφέρθηκε και στην Δύση.

Η πληρέστερη μορφή του θρύλου καταγράφεται σε λατινικά κείμενα, όπως στο Legenda Aurea (Χρυσός Θρύλος) του Ιακώβου του Βοραγγίνου (Jacobus de Voragine), επισκόπου της Γένοβας, γύρω στο 1260 μ.Χ. Στο έργο αυτό, που αποτέλεσε δημοφιλές ανάγνωσμα για τους χριστιανούς της εποχής, περιγράφεται ο Άγιος Γεώργιος να σώζει μια βασιλοπούλα από έναν δράκο, προσφέροντας έτσι ένα παράδειγμα σωτήρα και πιστού υπερασπιστή των αδυνάτων. Η μορφή του Αγίου Γεωργίου, από μάρτυρας της πίστεως μετατράπηκε σε ιππότη-σωτήρα, ενσαρκώνοντας τις αρετές του θάρρους, της αυτοθυσίας και της θείας παρέμβασης. Ο δράκος, αντίστοιχα, λειτούργησε ως πολυσήμαντο σύμβολο – είτε ως η προσωποποίηση του κακού, είτε ως πολιτισμικός φόβος, είτε ως κοινωνική απειλή. Η νίκη του αγίου απέναντι σε αυτό το τέρας αποτέλεσε μια αλληγορική νίκης της χριστιανικής πίστεως, αλλά και της ελπίδας των ανθρώπων για σωτηρία απέναντι σε σκοτεινές και απειλητικές δυνάμεις.

Επίσης, ας μην παραβλέψουμε πως η αφήγηση αυτή εξυπηρετούσε και πολιτικές σκοπιμότητες. Οι ηγεμόνες της εποχής χρησιμοποιούσαν συχνά θρησκευτικά σύμβολα για να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους. Η προβολή του Αγίου Γεωργίου ως προστάτη της πατρίδας και των στρατευμάτων ενίσχυε τη συνοχή του λαού και την πίστη στη θεία υποστήριξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χρήση του Αγίου Γεωργίου ως προστάτη της Αγγλίας από τον 14ο αιώνα και εξής, με τη δημιουργία του Τάγματος της Περικνημίδας (Order of the Garter) από τον βασιλιά Εδουάρδο Γ΄.

Τέλος, στο εορτολόγιο έχουμε αρκετούς Αγίους οι οποίοι με την προσευχή τους σκότωσαν δράκους (τεράστια και φοβερά φίδια) που κατέστρεφαν τις σοδειές και τα ζώα των ανθρώπων, όπως ο Άγιος Δονάτος στην Ήπειρο και ο Άγιος Ιλαρίων στην Επίδαυρο.

(φωτογραφία: 11ος αιώνας, απεικόνιση των Αγίων Γεωργίου και Θεοδώρου να σκοτώνουν δράκο στον Ναό της Αγίας Βαρβάρας στο Γκόρεμε, Καππαδοκία)