Βίοι Αγίων σε Έκθεση Βιβλίου;

Βίοι Αγίων σε Έκθεση Βιβλίου;

Πρόσφατα, με αφορμή έκθεση βιβλίου που διεξήχθη σε δημόσιο χώρο, προκλήθηκε συζήτηση και, για ορισμένους, «αγανάκτηση» λόγω της παρουσίας περιπτέρων που παρουσίαζαν χριστιανικά βιβλία, ανάμεσά τους και βίους Αγίων. Κάποιοι έσπευσαν να ειρωνευτούν, να απαξιώσουν και να υποβαθμίσουν το περιεχόμενο αυτών των εκδόσεων, αναφερόμενοι υποτιμητικά στους "βίους αγίων", λες και δεν πρόκειται για μέρος της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.

Αξίζει να αναρωτηθούμε: γιατί σε μια εποχή που τιμούμε τη διαφορετικότητα, την πολυφωνία και τη συμπερίληψη, η παρουσία χριστιανικών βιβλίων σε έναν πολυθεματικό χώρο όπως μια έκθεση βιβλίου προκαλεί τέτοια αντίδραση; Μήπως η ανεκτικότητα, για την οποία μιλάμε τόσο συχνά, ισχύει επιλεκτικά;

Η ειρωνική στάση απέναντι σε βιβλία θρησκευτικού περιεχομένου, και δη Ορθόδοξου, δεν είναι απλώς αδικαιολόγητη. Είναι και αντιφατική. Ζούμε σε μια εποχή που προωθεί την αποδοχή της διαφορετικότητας σε κάθε της μορφή: πολιτιστική, θρησκευτική, φυλετική, σεξουαλική. Κι αν η κοινωνία μας επιδιώκει να είναι πράγματι ανοιχτή, τότε η παρουσία των βίων των Αγίων σε έναν τέτοιο χώρο δεν θα έπρεπε να ενοχλεί κανέναν — όπως δεν θα ενοχλούσε και η παρουσία βιβλίων άλλων θρησκευτικών παραδόσεων.

Οι βίοι των Αγίων δεν είναι "παραμύθια". Είναι κομμάτια Ιστορίας, βιώματα ανθρώπων που έζησαν με πίστη, θυσία, αγώνα. Ιδίως οι Νεομάρτυρες, οι οποίοι μαρτύρησαν κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, αποτελούν ένα ζωντανό τεκμήριο της πνευματικής αντίστασης ενός λαού που δεν θέλησε να αλλοιωθεί, να απαρνηθεί την πίστη του και να χάσει την ταυτότητά του. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί εξ αυτών ήταν απλοί άνθρωποι — ψαράδες, τεχνίτες, έμποροι — που όμως έδειξαν απίστευτη ψυχική δύναμη μπροστά στον θάνατο που επέβαλλε ένα τυραννικό καθεστώς.

Αυτά τα κείμενα δεν διαμορφώνουν απλώς θρησκευτική συνείδηση. Διαμορφώνουν χαρακτήρες. Προβάλλουν αξίες όπως η αφοσίωση, η ταπείνωση, η ελπίδα, η συγχώρεση. Είναι αναγνώσματα που καλλιεργούν ψυχή και νου, που εμπνέουν και καθοδηγούν. Ακόμα και αν κάποιος δεν είναι πιστός, μπορεί να βρει στους βίους των Αγίων πλούσιο ηθικό και ιστορικό υλικό.

Το βιβλίο, σε κάθε του μορφή, είναι ένα παράθυρο στον κόσμο. Κι αν θέλουμε πραγματικά να είμαστε μια κοινωνία ανοιχτή, τότε οφείλουμε να αποδεχόμαστε την ύπαρξη όλων των παραθύρων — ακόμη και εκείνων που δεν επιλέγουμε να κοιτάξουμε. Η ειρωνεία και η περιφρόνηση προς τα χριστιανικά βιβλία δεν είναι ένδειξη προοδευτικότητας. Είναι ένδειξη προκατάληψης.

Η δημοκρατία και ο σεβασμός δεν χτίζονται με αποκλεισμούς. Χτίζονται με διάλογο, με αποδοχή, με κατανόηση. Και οι εκθέσεις βιβλίου είναι, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι, χώροι όπου όλες οι φωνές μπορούν να συνυπάρξουν — από τη φιλοσοφία και την επιστήμη ως την πίστη και την παράδοση.

Ας μην επιλέγουμε τι θα σεβαστούμε και τι θα χλευάσουμε ανάλογα με τις προσωπικές μας πεποιθήσεις. Γιατί τότε ο σεβασμός παύει να είναι καθολικός και γίνεται «προνόμιο». Κι αυτό, τελικά, δεν είναι ελευθερία. Είναι απλώς άλλη μια μορφή αποκλεισμού.

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος