Οι Δυτικοί αδελφοί μας… (Καθολική Εκκλησία) - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Οι Δυτικοί αδελφοί μας… (Καθολική Εκκλησία)

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Ο Πάπας Φραγκίσκος... κι εμείς…

Α. Γενική Επισκόπηση

Διαβάζοντας το Ευαγγέλιο εύκολα συνειδητοποιούμε ότι οι αναφορές στο πρόσωπο του Πέτρου είναι εντυπωσιακά περισσότερες από όσες στους άλλους Αποστόλους. Ήδη στα Ευαγγελικά κείμενα φαίνεται η ξέχωρη (για να μην πούμε υπεροχική) θέση του Πέτρου. Μέσα στο Ευαγγέλιο ο Χριστός τον χρίει θεμέλιο της Εκκλησίας λέγοντας του ότι «Συ είσαι Πέτρος, δηλαδή βράχος (ακόμη και τώρα τα μεγάλα βράχια στην Κύπρο τα λένε… Πέτρους!!) πάνω στον οποίο θα θεμελιώσω την Εκκλησία μου». Και θυμάται κανείς τις επισημάνσεις του Χριστού για το πού πρέπει ο οποιοσδήποτε να χτίζει το σπίτι του (Ματθ. 7,24–27). Αυτή η αντίληψη για τον Πέτρο “στοίχειωσε” την Εκκλησία. 

Ο επίσκοπος της Ρώμης κάτοχος–διάδοχος της θέσεως του Πέτρου είχε για την αδιαίρετη Εκκλησία κύρος και ισχύ αναφοράς και δικαίωμα αρνησικυρίας. Το παλαιό προχριστιανικό αξίωμα για την Ρώμη, εν πολλοίς ισχύει και για τους χριστιανούς: Roma locuta, causa finita! Εν απουσία του επισκόπου Ρώμης και χωρίς την συμφωνία του η οποιαδήποτε εκκλησιαστική απόφαση στασιαζόταν. Λόγω παράκαμψης του αντιπροσώπου του Ρώμης προσετέθη λόγος ακυρώσεως της Ληστρικής συνόδου. Ο Ρώμης εξεδίκαζε ως εφετείο και Άρειος Πάγος όλα τα της Εκκλησίας εκκρεμούντα θέματα.

Είναι τότε που η Εκκλησία περίμενε τον Τόμο του Λέοντος για να περιγράψει φραστικά την πίστη της στο πρόσωπο του Χριστού και τα ιδιώματα των δύο φύσεων Του. Τον μέγα Μάξιμο τον προστάτευε με το κύρος του ο Πάπας, και στην Εικονομαχία η Ρωμαϊκή Εκκλησία ήταν καταφύγιο των διωκομένων.

Και μπήκε ο διάβολος εν τω μέσω των αδελφών και άρχισαν οι αποστασιοποιήσεις και η ακατανοησία και οι προσχηματικές επικλήσεις στα… χωρίζοντα που προϋπήρχαν, αλλά τα κάλυπτε η αγάπη. Τότε τα… αποκάλυπτε η κακοδιάθετη “παρατηρητικότητα”. Οι Ανατολικοί ασχολιόντουσαν με τα ανύπαρκτα γένια των Δυτικών κληρικών, τον άζυμο άρτο, και την νηστεία του Σαββάτου και οι Δυτικοί με το ζέον και τον γάμο των κληρικών και ανάλογες υπολεπτομέρειες. Και πάνω απ’ όλα, και οι δύο έκαναν διελκυστίνδα το Filioque και άκουγε καθένας τον εαυτό του χωρίς να ακούει τον άλλον.

Τα χρόνια ή μάλλον οι αιώνες έφεραν “σκουριά” εγωισμού και “παραδόσεις” από τις οποίες αποκτούσε θεολογικό ποιοτικό κύρος ο εγωισμός κάθε πλευράς, και ήρθε το 1054 μια διακοπή κοινωνίας και σχέσεων (υπήρξε και στο παρελθόν -Ακακιανό σχίσμα), που κανένας δεν την πίστευε οριστική. Συγχρόνως όμως η πολιτική αστάθεια της Ανατολικής πλευράς και ο υπερτροφικός εγωισμός της Δυτικής μπέρδεψαν τα πράγματα. Το πρωτείο της θυσιαστικής συνεισφοράς στην ειρήνη της Εκκλησίας, μεταλλάχθηκε σε πρωτείο εξουσίας ακόμη και έναντι του πολιτικού–αυτοκράτορα (Κανόσσα) και η ατμόσφαιρα του φτωχού συγγενούς (Ανατολικοί) αγωνιούσε να αντισταθμίσει το πράγμα με την θεολογική ποιότητα (…δεν παραλλάξαμεν…) γνησιότητας, που τυπικώς υπήρχε και αδελφικά ήταν χαμένη. 

Η αλήθεια δεν δίνει δικαιώματα, επιβάλλει θυσίες. Αντί συνάντησης όμως κακή διάθεση που γέννησε… Απόσταση. Διαίρεση και χωρισμό. Οι Σύνοδοι της Λυών και της Φλωρεντίας, είναι οι αποδείξεις και τα αποτελέσματα της κακοδιάθετης συνάντησης. Ο Μάρκος Ευγενικός… νυκτικόραξ ἐν οἰκοπέδῳ και για τις δύο πλευρές. 

Πριν περάσουν εκατό χρόνια από την Σύνοδο στην Φλωρεντία… να και η Μεταρρύθμιση!!! Άλλα βάσανα. Ξανά εγωισμοί. Ξανά χωρισμοί. “Δεκαοκτάχρονες”… (και) σύνοδοι (Τρίδεντο) για να… μεγαλώσει το χάσμα! Το χειρότερο…;! Και προς τις δύο πλευρές!!! Οι Ρωμαιοκαθολικοί αποστασιοποιούμενοι από την Μεταρρύθμιση απομακρύνθηκαν και από τους Ανατολικούς! Διδασκαλίες που παρεισήλθαν για την αντιμετώπιση των Ευαγγελικών αυξάνουν τα διαιρούντα και… μακραίνουν, αν δεν μακρύνουν τον διάλογο!!!

Πέρασαν χρόνια χωρίς να λέμε καλημέρα. Ο φανατισμός έγινε κύρος αληθείας και γνησιότητας. Αμφοτερόπλευρα. Τώρα και προς τρίτον. (Προτεσταντισμός… διαιρούμενος). Ο δαιμονικός χορός καλά κρατεί. Ο ένας για τον άλλον πιστεύει ότι θα πάει ο… άλλος σίγουρα στην κόλαση. Ο κοινός Χριστός δεν “καταφέρνει” να συγκρατήσει την αμετροέπεια θεολογικών ανοησιών αποκλειστικότητας. Κάποιοι όντως “μέτοχοι” του Αγίου Πνεύματος δεν εισακούονται, και μάλλον βλέπονται με καχυποψία προδίδοντος. 

– Θα χαίρεσαι αν βλέπεις στον αδερφό σου στην κόλαση; Ρωτάει ο άγιος Σιλουανός και ο ανοηταίνων συμμοναστής του του απαντά:

– Αυτός φταίει…! 

Και τότε ο άγιος Σιλουανός του απαντάει

– Η αγάπη δεν μπορεί να το υποφέρει… Πρέπει να προσευχόμαστε για όλους…

Ας σκεφτούμε το ενδεχόμενο της επισήμανσης του αγίου Σιλουανού υλοποιούμενο!! Η αμφοτερόπλευρη προσευχή θα γεννούσε καλή διάθεση και εκείνη (η καλή διάθεση), ελλείψει αντιπαλότητας, θα γεννούσε την ηρεμία να ακούμε ο ένας τον άλλον χωρίς ανόητους ιεραποστολισμούς (Propaganda fidei – Γραφεία Αιρέσεων…) και σφιγμένη καρδιά, που δεν αφήνει το μυαλό να σκεφτεί και την καρδιά να είναι ελεύθερη να δεχτεί και κάποιον που αλλεοτρόπως προσεύχεται ή συνηθίζει τις θρησκευτικές λατρευτικές εκφράσεις!

Β. Η περίπτωση και η περίοδος… Φραγκίσκος!

Ο Πάπας Φραγκίσκος επέστρεψε στο Πατρικό μας οίκο. Γίνεται χαρά ἐν τῷ οὐρανῷ. Ας μη μένουμε απ’ έξω γκρινιάζοντας από έλλειψη αγάπης σαν τον πρεσβύτερο υιό. Δεν θα “καταλάβει” τη θέση μας! Στον παράδεισο, «Μοναί πολλαί εἰσί». Ο Πάπας Φραγκίσκος αγωνίστηκε να αναδείξει την υπόληψη της Αγίας Ιερωσύνης και να παρουσιάσει το όντως πρόσωπο του Χριστού και της Εκκλησίας, που είναι «…οἰκτίρμων καί ἐλεήμων καί δίκαιος»!! Ο Πάπας μάς φανέρωσε την αγάπη de facto όχι στα λόγια!

Το να αγαπάς, εξ’ ορισμού σημαίνει να είσαι ευάλωτος. 

Αγαπήστε οτιδήποτε και σίγουρα θα νιώσετε την καρδιά σας να σφίγγεται. Είναι πολύ πιθανό ακόμα να σπάσει. Αν θέλετε να βεβαιωθείτε ότι θα παραμείνει ανέπαφη, δεν πρέπει να την δώσετε σε κανέναν ούτε καν σε ένα ζώο. Τυλίξτε τη προσεκτικά με διάφορα χόμπι και μικρές πολυτέλειες, αποφύγετε κάθε μπλέξιμο, κλειδώστε τη ερμητικά στο φέρετρο του εγωισμού σας. 

Εκεί όμως, “ασφαλής πλέον”, μέσα στο σκοτάδι, στην ακινησία, χωρίς αέρα, η καρδιά σας θ’ αλλάξει. Δεν θα σπάσει, αλλά θα γίνει άθραυστη, αδιάτρητη, και θα χάσει την ικανότητα να μεταμορφωθεί. Η εναλλακτική λοιπόν λύση αντί της “τραγωδίας”, ή τουλάχιστον του ρίσκου της τραγωδίας να υποφέρετε από αγάπη, είναι η καταδίκη! 

Το μόνο μέρος εκτός του Παραδείσου όπου μπορείτε να είστε απόλυτα ασφαλείς από όλους τους κινδύνους και τις ενοχλήσεις της αγάπης, είναι η Κόλαση.

C. S. Lewis “ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΑΓΑΠΕΣ”

ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ

Ο Πάπας Φραγκίσκος έβλεπε (πιο σωστά από κάμποσους ορθόδοξους) το Νόμο του Θεού ως θεραπεία των τραυμάτων της αμαρτίας, σε αντίθεση με όσους βλέπουν το Νόμο του Θεού ως περιφρούρηση της “ποιότητας” και του κύρους τους! Ως αυτοκαταξίωση! Ξαναδιαβάστε το διάλογο του Ντοστογιέφσκι μεταξύ Χριστού και Ιεροεξεταστή. Στη θέση του Χριστού είναι ο Φραγκίσκος και από την άλλη, ΟΛΟΙ οι κάθε Εκκλησίας Ιεροεξεταστές!

Άκουσε πολλά από όσους θεωρούν αυτοκαταξίωση την συντηρητικότητα. Καρδινάλιοι, παγωμένοι όσο και ο Θισνέρος του Μοντερλάν, και ζηλωτές κουτσομπόληδες κακεντρεχείς (αμερικανικά site) επικεντρώθηκαν στα λάθη του (φυσικά έκανε λάθη γιατί ΔΕΝ ήταν αλάθητος· το ήξερε και γι’ αυτό ζητούσε τις προσευχές των χριστιανών…) για να τον απαξιώσουν! Έγινε κι αυτός, όπως ο Κύριος του, …φάγος και οινοπότης, αμαρτωλών φίλος… Η Εκκλησία του ξέχασε γρήγορα το aggiornamento “βουλιαγμένη” στην μακρά πολωνική αιχμαλωσία και ξαναγύρισε στα μεσαιωνικά της τερτίπια, βρίζοντας τον γονατιστό Καρντενάλ, και διαλύοντας Πανεπιστήμια και θεολογίες, αντί να αγωνιά και να σκέφτεται… Γιατί απελευθέρωση;

Η οκταετία του σοφού scholar Βενεδίκτου, που γοήτευε τον Σαλβίνι (My Pope is Benedict, αδικώντας, ομολογουμένως, τον Βενέδικτο!) φυσικά δεν άντεχε τον Φραγκίσκο να διακηρύσσει: «Καλύτερα άθεος πάρα ρατσιστής» και φυσικά δε χώραγε στο μυαλό (του Σαλβίνι και των ομογνωμόνων του, κληρικών και λαϊκών) η εναντίωση του Φραγκίσκου στην υποχρεωτική επιβολή του Σταυρού στα δημόσια κτίρια! «Ο Σταυρός δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι σύμβολο ταυτότητας, αλλά φανέρωση τρόπου ζωής και διαμαρτυρίας απέναντι στην αδικία της βίας και τον θάνατο» (Φραγκίσκος). Όσο για την πικρή διαπίστωσή του: «Κανείς δεν αντιδρά αν ευλογήσω ένα επιχειρηματία που εκμεταλλεύεται τους υπαλλήλους του… ποικιλοτρόπως, αλλά κάποιοι αντιδρούν αν ευλογήσω έναν ομοφυλόφιλο», είναι τραγική πραγματικότητα, που προκύπτει όταν η εποχιακή διοίκηση της κάθε Εκκλησίας θέλει να έχει καλό πρόσωπο με τους κρατούντες…!! Μόνον άρρωστοι δυαλιστές, που κόβουν τον κόσμο σε μαύρο-άσπρο και χτίζουν αγάλματα υπερεγώ για τον εαυτό τους, δεν μπορούν να διαβάσουν την πανέμορφη ειρωνεία του Χριστού στις ανάλογες αντιρρήσεις των σύγχρονων του: «Δεν έχουν ανάγκη οι… υγιείς γιατρού, αλλά οι άρρωστοι». Όποιος χριστιανός δεν αντιλαμβάνεται ότι είναι άρρωστος, τότε είναι… πολύ άρρωστος! Όποιος δεν καταλαβαίνει ότι ο Χριστός δεν μας είπε ότι ο ποιμένας είναι άγιος, αλλά ότι δεν είναι μισθωτός. δεν μπορεί να κατανοήσει αυτά τα κριτήρια αξιολόγησης. Δεν υπονοιάζεται ότι η χειρότερη… εκμίσθωση του ποιμένα είναι στο τυραννικό ΥΠΕΡΕΓΩ! Τότε χρειάζεται την προτροπή από εκείνο το αρχαίο μαρτύριο «…Ὕπαγε πρῶτον γενοῦ χριστιανός»!!

Γ. Αποτίμηση τετελεσμένων

Ο Πάπας Φραγκίσκος πλήρωσε το κοινόφλειτον χρέος του θανάτου και βρίσκεται στην Βασιλεία του Θεού, προσδοκών Ανάσταση. Εκεί μαζί με τον εκ των προκατόχων του εγγύτερό του Γρηγόριο τον Διάλογο (όλος ο Φραγκίσκος ήταν ένας διάλογος με ΚΑΘΕ άνθρωπο… “ελεύθερο” τυπικά αλλά και φυλακισμένο) coram fratribus (μαζί με τους αδελφούς) ας τον παρακαλέσουμε να προσευχηθεί εντονότατα για την εκλογή του διαδόχου του! Να είναι ο νέος Πάπας… άνθρωπος, και όχι θρησκευτική μαριονέτα, λογικός φυσικά, και θεολογικός ουσιαστικά (όχι με συνέπεια απλώς στο Magisterium!).

Σ’ αυτήν την δωδεκαετία της Πατριαρχίας του Φραγκίσκου παρατηρεί κάθε ειλικρινής άνθρωπος το… απίθανο φαινόμενο-εκδήλωμα, οι γενικώς απλά βαπτισμένοι χριστιανοί να ενθουσιάζονται με τις ενέργειες του και να κατανοούν τα λάθη του και τις αποτυχίες του και κάποιοι κληρικοί και λαϊκοί (από κάθε Εκκλησία!!! Ιδίως καθολικοί) να εξοργίζονται και να τον θεωρούν δημαγωγό. Να φρίττουν μπροστά στην ελευθερία του από τύπους, λες και ξέχασαν την στάση του Χριστού μπροστά στο θρησκευτικό κατεστημένο της εποχής Του και το μέτρο που Εκείνος θέσπισε λέγοντας: «Τό Σάββατον διά τόν ἄνθρωπο ἐγένετο, οὐχ ὁ ἄνθρωπος διά τό Σάββατον» (Μαρκ. 2,27).

Φώναζε ο Φραγκίσκος μαζί με τον άγιο μάρτυρα Κυπριανό της Καρχηδόνας: «Ο Χριστός μας είπε ότι είναι η αλήθεια, όχι η συνήθεια. Η αρχαιότητα καθ’ εαυτήν είναι δυνατόν να είναι αθεράπευτη προκατάληψη» (epist. 74). «Ο Κύριος Ιησούς Χριστός απεκάλυψε τον εαυτό του όχι ως έθιμο αλλά ως αλήθεια» (Τερτυλιανός, De Virginibus valandis 1,1). 

Η γνώμη των σημερινών ανθρώπων, από, και για την Εκκλησία, είναι ότι πρόκειται για μια θεσμοποιημένη θρησκευτικότητα επιλεγόμενη από κάποιους και για την πλειοψηφία αδιάφορη ή παραδοσιακά «μέσα στα πόδια μας», αφού γεννηθήκαμε στο… δικό του “ΕΔΩ” ο καθένας! Πάντως οι πιο πολλοί… βαπτισμένοι αμφισβητούν τα δεδομένα της Εκκλησίας και την χρησιμότητα της Εκκλησίας, με κάποιους που φτάνουν να την θεωρούν κοινωνικά χρήσιμη κατά την αναλογία της Αστυνομίας! Κάποιοι την κατηγορούν για υπερβολικό πλούτο! Για ψυχολογικές αγκυλώσεις στο παρελθόν! Για καταπίεση… Όταν οι σημερινοί “χριστιανοί”- άνθρωποι λένε-νομίζουν-παραδέχονται όλα τα παραπάνω, το κάνουν διότι οι διοικούντες την Εκκλησία, τούς έχουν αποκλείσει από την συνδιοίκηση! Τους θέλουν ως ποίμνιο… όχι πνευματικής φροντίδας μόνον, αλλά και ως… κολλήγους που αγνοούν τις τεχνικές υποθέσεις της καθημερινότητας της κάθε τοπικής Εκκλησίας. Το ΕΝΑ σώμα του Ζώντος Χριστού αποκεφαλίστηκε με ενέργειες της “αυτονομημένης” κεφαλής, που κατάντησε μόνο να κρίνει και να διαμαρτύρεται για τις λογικές αντιρρήσεις και την “απόρριψη” εκ μέρους του Σώματος.

Ο Πάπας Φραγκίσκος (δώρο του Χριστού στην Εκκλησία Του και στον κόσμο ολόκληρο) έκανε πολλά σε μια δωδεκαετία για να αλλάξει όλα τα παραπάνω. Αγωνίστηκε να ενώσει τα διεστώτα (…κλήρος-λαός) de facto. Διόρισε γυναίκες σε θέσεις ανδροκρατούμενές-κληρικοκρατούμενες. Απέρριψε θεωρητικά και στην πράξη τον κληρικαλισμό! “Έφτυσε” την θεολογική κατάψυξη που απαιτούσε αποδοχή με δόγμα το: «Πάντα το κάναμε έτσι»!!! Ξεκίνησε και την προσπάθεια Συνοδικότητας σωστά-ελεύθερα-οδυνηρά. Ποιος να του έλεγε ότι στο θέμα Συνοδικότητα οι φλυαρούντες Ορθόδοξοι συνάδελφοι-αδελφοί του ΑΤΥΧΩΣ “υπογράφουν” το θέμα με τον ακροτελεύτειο στίχο του Umberto Eco: NOMINA NUDA TENEMUS. 

Δ. Εμείς και… αυτοί…!

Ερώτηση σε επισκέπτη παπά στην εντατική νοσοκομείου, από άρρωστο άλλον από εκείνον τον οποίον ο ιερέας επισκέπτονταν: 

– Γιατί πάτερ είμαστε χωρισμένοι με τους Καθολικούς; Για το filioque;

Ο ιερέας, έκπληκτος από την ερώτηση και την γνώση του όρου filioque από ένα ηλικιωμένο μέσης μορφώσεως αγρότη, αρχίζει να «φλυαρεί» τα συνήθη τετριμμένα έχοντας συγχρόνως εσωτερική απορία… για την απορία του ασθενούς! 

Ο άρρωστος δυσφορώντας για τα λεγόμενα του παπά ανταποκρίνεται: 

– Πάτερ, το filioque υπήρχε ήδη στην Ισπανία από τον 6-7ο αιώνα! Και δεν είμασταν χωρισμένοι… (Σοκ ο παπάς για τις γνώσεις του… παππού!!) Μήπως αντί θεραπείας του λάθους έγινε πολιτική η διαφορά, και αντί να μη βιαζόμαστε, κάναμε το λάθος τους, θέμα της δικής μας… ορθοδοξίας; Γιατί ο Χριστός λέει στους μαθητές… Ἄλλον Παράκλητον πέμψω ὑμῖν…; 

Ο άνθρωπος και διάβαζε και σκεπτόταν!! Διευκρίνισε ότι είναι ορθόδοξος εν επιγνώσει! Είπε στον παπά για την εκπόρευση και την εν χρόνω πέμψιν!!! Και απορούσε:

– Τώρα που «κρύωσαν» λίγο τα μυαλά και μειώθηκε η κόντρα, τουλάχιστον στα μυαλά των σκεπτόμενων, (–η διευκρίνηση από τον άρρωστο!!) γιατί δεν καθόμαστε σαν πρώην τσακωμένα αδέρφια με ηρεμία να ξαναδούμε με αγάπη την περιουσία που μας άφησε ο Πατέρας μας; Δεν βλέπετε, εσείς οι παπάδες, το σκάνδαλο της διαίρεσης; Τον σχισμένο χιτώνα του Χριστού; Την «γύμνια Του» στις συνειδήσεις; Έχω μεγάλο πόνο μέσα μου (έλεγε ο άρρωστος) γιατί τα παιδιά μου ζώντας στο εξωτερικό και έχοντας παντρευτεί ο ένας μια προτεστάντισσα και ο άλλος μια καθολική (και οι δυο γυναίκες τυπικά χριστιανές…) με ειρωνεύονται (…τα παιδιά μου, όχι οι νύφες…!!) απορριπτικά στην πρόταση μου να γίνουν χριστιανοί, λέγοντας μου (δικαίως πρέπει να το ομολογήσω…): Σε ποια Εκκλησία από τις τρεις; (Φυσικά δεν ξέρουν για τους… Κόπτες!!!!)

Λοιπόν…

Ο θάνατος του Φραγκίσκου ξαναβγάζει στην επιφάνεια το σκάνδαλο. Εμείς ας προσευχηθούμε γι’ αυτόν τον άνθρωπο, που στην απορούσα ανθρωπότητα έδειξε ένα πρόσωπο του Χριστού γοητευτικής ομορφιάς και ισορροπίας. «Φανέρωσε ότι το Αποστολικό κήρυγμα δεν διατηρείται απλώς, αλλά ζει εντός της Εκκλησίας. Ότι η έκφραση ʺακολουθώντας του Πατέρεςʺ δεν σημαίνει απλώς να παραθέτουμε λόγια τους αλλά να αποχτούμε το φρόνημα τους. Ότι η σωτηρία είναι κάτι περισσότερο από την μετάνοια. Είναι γνήσια ανανέωση του ανθρώπου», όπως διδάσκει ο ημέτερος μέγας θεολόγος π. Γεώργιος Φλωρόφσκι.

Ο Χριστός να αναπαύσει, εκ των κόπων του, τον Πάπα Φραγκίσκο, πρεσβείαις και της Πανυμνήτου Αγίας Του Μητρός, της Σωτήριας γέφυρας όλων των ανθρώπων, προς Αυτόν (Salus Populi).

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος