Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης Ο μέγας κανονολόγος της Ορθοδόξου Εκκλησίας - κ. Πέτρου Ρηγάτου

 

Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης

Ο μέγας  κανονολόγος της Ορθοδόξου Εκκλησίας

 

Άρθρον υπό του κ. Πέτρου Ρηγάτου

 Δικηγόρου παρ΄Αρείω Πάγω

  Μ.Δ.Ε.

 Νομικού Συμβούλου της Ι.Μ.Π.

 Το σπουδαιότερον Έργον με ανεκτίμητον, διαχρονικήν και οικουμενικήν αξίαν το οποίον προσέφερεν εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν ο χαρισματούχος,  πολυτάλαντος και φωτισμένος από το Άγιον Πνεύμα Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, είναι το Ιερόν Πηδάλιον.

 Το Πηδάλιον της νοητής Νηός της μίας, αγίας, καθολικής και αποστολικής των ορθοδόξων Εκκλησίας, δηλαδή άπαντες οι Ιεροί και Θείοι Κανόνες των αγίων πανευφήμων αποστόλων, των αγίων οικουμενικών και τοπικών συνόδων και των κατά μέρος θείων Πατέρων, ερμηνευόμενοι υπό Αγαπίου ιερομονάχου και Νικοδήμου Μοναχού.Ότι προσέφερεν εις την  Εκκλησία με το Πηδάλιον ο Άγιος Νικόδημος είναι  οι “συμφωνίες” που αποτελεί σύστημα του σοφού Νικοδήμου, μέσω των οποίων τους πρώην αντιφάσκοντες από κακή ερμηνεία κανόνες, έφερε σε θαυμαστή αρμονία. Περαιτέρω με το πλήθος των φωτισμένων από τον Θεόν υποσημειώσεών του, που είναι διατυπωμένες σε απλή γλώσσα και ως εκ τούτου προσιτώτερες, είναι τόσον αξιόλογες από κανονικής απόψεως, ώστε να θεωρούνται ισόκυροι με τους Ιερούς Κανόνες που σχολιάζουν και να θεωρούνται ως επέκτασίς τους.

  Ο Ιερός Νικόδημος εφρόντισε να εύρη τα βιβλία των Ιερών Πανδεκτών και από εκεί όχι μόνον να μεταγράψει ολόκληρον και ακέραιον αυτολεξεί το Ελληνικόν κείμενον των Θείων Κανόνων, αλλά και να ερμηνεύσει εις την απλουστέραν διάλεκτον τις αληθείς και ελληνικές ερμηνείες των παρά της Εκκλησίας εγκρίτων ερμηνευτών των Θείων και Ιερών Κανόνων. Εχρησιμοποίησε δηλαδή τις ερμηνείες του Ιωάννη του Ζωναρά, Θεοδώρου του Βαλσαμώνος, Αλεξίου του Αριστηνού του Ανωνύμου και άλλων.

  Το Πηδάλιο είναι μία από τις σημαντικότερες κανονικές συλλογές της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η τελική δε θεώρηση του έγινε από τους δύο πρωτεργάτες του Φιλοκαλικού και Κολλυβαδικού Κινήματος, τους Αγίους Μακάριο Κορίνθου και Αθανάσιο Πάριο.

 Το Ιερό Πηδάλιο ενώ φέρει και το όνομα του “Αγαπίου Ιερομονάχου”, ως συγγραφή ολόκληρο το έργο είναι κόπος και έργον του Αγίου Νικοδήμου, ο οποίος από ταπείνωση δεν άλλαξε την αρχική αναφορά του ονόματος του Αγαπίου, ο οποίος τελικά αποσύρθηκε και έγραψε σαφώς ότι αυτός παραιτείται και ότι θέλει ας πράξει ο Νικόδημος.

  Χαρακτηριστικόν είναι το απόφθεγμα του αοιδίμου λογίου Αγιορείτου Γέροντος Θεοκλήτου Διονυσιάτου “Ουδείς προσέχει τόσον Ράλλην και Ποτλήν” (Σύνταγμα Θείων και Ιερών Κανόνων, η μεγαλύτερη, πληρέστερη και εγκυρότερη συλλογή κανόνων και εκκλ. νόμων της Ορθοδόξου Εκκλησίας),  αλλά προσέχει τι λέγει ο Ιερός Νικόδημος.Η αξία και η σημασία του Πηδαλίου αποδεικνύεται όχι μόνον από τις αλλεπάλληλες εκδόσεις και μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες, αλλά και  από την  υιοθέτησίν του από όλα τα Ορθόδοξα Πατριαρχεία και τις Αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Αποτελεί την έκφρασιν της Ορθοδόξου ακριβείας σε ότι αφορά την Εκκλησίαν και τον εκκλησιαστικόν βίον κληρικών και λαϊκών.

 Κατακλείοντας την σύντομον αναφοράν μας εις το Ιερόν Πηδάλιον χρησιμοποιούμε τα λόγια του Ιερού Νικοδήμου “Αύτη η βίβλος των προσταγμάτων του Θεού και νόμος ο υπάρχων εις τους αιώνας” (Βαρούχ). Αυτή η βίβλος είναι η μετά την Παλαιάν και Καινήν Διαθήκην τα μετά τα πρώτα και θεόπνευστα λόγια, δεύτερα και θεόπνευστα λόγια.Αυτή είναι τα αιώνια όρια που έθεσαν οι πατέρες μας, οι νόμοι οι υπάρχοντες εις τον αιώνα.Αυτή η Βίβλος αληθώς είναι το Πηδάλιον της Εκκλησίας, δια μέσω του οποίου κυβερνωμένη παραπέμπει τους ναύτες και επιβάτες που ευρίσκονται εις αυτήν, δηλαδή τους κληρικούς και λαϊκούς, προς τον ακύμαντον λιμένα της βασιλείας των Ουρανών.