Κυριακή Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου - π. Βασιλείου Θερμοῦ

Κυριακή Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου

(εφέτος Ε΄ Κυριακή Ματθαίου)

πρωτ. Βασιλείου Θερμοῦ

 πρ. Καθηγητοῦ ΑΕΑΑ - Παιδοψυχιάτρου 

 

Οι σπουδαίοι άνθρωποι οι οποίοι τιμώνται σήμερα, αδελφοί μου, γενικά παραμένουν άγνωστοι. Μνημονεύονται όλοι μαζί, συνολικά 630, πάντοτε μια Κυριακή του Ιουλίου. Αξίζει η αναφορά στο έργο τους στο σημερινό μας κήρυγμα και πιστεύω ότι θα αντιληφθήτε το γιατί.

Όπως θα γνωρίζετε, οι Οικουμενικές Σύνοδοι, εκτός από διάφορα σημαντικά εκκλησιαστικά θέματα τα οποία ρύθμισαν, αποφάσισαν και την οριστική διατύπωση των δογμάτων. Λέγοντας δόγματα εννοούμε τις θεμελιώδεις αλήθειες της πίστης μας. Είναι αυτά που μας κάνουν Χριστιανούς και στρέφουν τον αγώνα μας προς την σωστή κατεύθυνση.

Οι Άγιοι Ιεράρχες οι οποίοι το 451 συγκεντρώθηκαν στην Χαλκηδόνα, απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, είχαν να αντιμετωπίσουν πλανεμένες αντιλήψεις για το ποιος είναι ο Χριστός. Την Εκκλησία ταλαιπωρούσαν δύο αιρέσεις αντίθετες, αυτή που υποστήριζε πως ο Χριστός είναι μόνο Θεός και εκείνη που νόμιζε πως ήταν τέλειος μεν αλλά άνθρωπος μόνο. Και η Σύνοδος ξεκαθάρισε πως είναι Θεάνθρωπος, έχει δύο φύσεις δηλαδή.

Αδελφοί μου, τα δόγματα φανερώνουν τι είδους Χριστιανοί είμαστε. Τι σημαίνει ότι ο Χριστός μας είναι Θεάνθρωπος; Ποια σημασία έχει αυτό για εμάς; Και όμως, από το πώς θα βιώσουμε αυτή την αλήθεια εξαρτάται η ποιότητα της πίστης μας. Το αν σκεφτόμαστε και πράττουμε σύμφωνα με τις δύο φύσεις του Χριστού καθορίζει αν η χριστιανωσύνη μας είναι υγιής ή άρρωστη.

Οι Πατέρες που γιορτάζουμε σήμερα γνώριζαν πολύ καλά, με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, ότι στο Πρόσωπο του Ιησού μπόρεσαν να συνυπάρξουν η θεϊκή με την ανθρώπινη φύση χωρίς η μία να επηρεάζει την άλλη. Οι λέξεις που χρησιμοποίησαν για να περιγράψουν το φαινόμενο ήταν ασυγχύτως (δηλαδή χωρίς να μπερδεύονται ή να συγχωνεύονται) και αδιαιρέτως (χωρίς να αποχωρίζονται και να διασπώνται).

Μα, πώς γίνεται αυτό; Πώς είναι δυνατόν να μην παραμερίζει η μια φύση την άλλη; Πώς συνεργάζονται; Αυτές είναι πολύ λογικές απορίες, μόνο που εδώ έχουμε καταστάσεις που ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες της λογικής μας. Και ευτυχώς. Διότι μόνο έτσι θα μπορούσαμε να σωθούμε.

Γιατί; Διότι ο Θεός πήρε την πρωτοβουλία να κάνει τα ανθρώπινα δικό Του τόπο, έτσι ώστε τα δικά Του, η θεότητα, να γίνουν τόπος του ανθρώπου. Αυτό είναι αγιασμός και θέωση. Με το να υπάρχουν μαζί, για πάντα, οι δύο φύσεις στον Χριστό μπορεί πλέον ο καθένας μας να γίνει θεός κατά χάριν.

Αυτό είναι, με δυο λόγια, το μυστήριο της σωτηρίας μας. Όμως υπάρχει και κάποια άλλη σημαντική συνέπεια του ασυγχύτως και αδιαιρέτως για τη ζωή μας. Ποια είναι αυτή; ο άνθρωπος τώρα μπορεί να συνυπάρχει και να συνεργάζεται με τον Θεό.

Γνωρίζουμε, αδελφοί μου, πως όλοι μας έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε με την λογική των άκρων. Ή το ένα θα ισχύει ή το άλλο, δύσκολα μπορεί να συλλάβει το μυαλό μας ότι δύο καταστάσεις ισχύουν ταυτόχρονα. Έτσι λοιπόν, τον τέταρτο και τον πέμπτο αιώνα μετά Χριστόν, άλλοι σκέφτονταν ότι μπροστά στην θεϊκή φύση η ανθρώπινη δεν θα μπορούσε να σταθή, ενώ άλλοι θεωρούσαν πως η θεϊκή απουσίαζε διότι δεν θα μπορούσε να συνυπάρξει με την ανθρώπινη. Και η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος είπε «όχι» και στις δύο πλευρές!

Μετά την Ενανθρώπηση, λοιπόν, μας χαρίστηκε το δώρο να συνυπάρχουμε με τον Θεό και να συνεργαζόμαστε μαζί Του. Μας πρόσφερε την ανεκτίμητη ευλογία να δέχεται την προσωπικότητά μας, να σέβεται την ελευθερία μας, να στέλνει τη Χάρη Του μέσα από τους ιδιαίτερους δρόμους που έχει κάθε ψυχή. Με τον τρόπο αυτό, καθώς ο άνθρωπος αγιάζεται, λαμβάνει σάρκα και οστά πάλι ο Χριστός μέσα σε αυτόν, με έναν ξεχωριστό τρόπο κάθε φορά. Όπως έγραψε ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, «ο Υιός και Λόγος του Θεού επιθυμεί σε κάθε ανθρώπινη πράξη, να ενεργείται ξανά το μυστήριο της Ενανθρωπήσεώς Του». Ναι, κάθε Άγιος είναι ο Χριστός με διαφορετική μορφή!

Όπως αντιλαμβανόμαστε, η ψυχή και η ζωή του καθενός μας γίνονται ο χώρος εκείνος όπου ξετυλίγεται και πάλι το ασύλληπτο μυστήριο της συνεργασίας Θεού και ανθρώπου, όπως έγινε για πρώτη φορά με την Παναγία μας. Μέσα στο νου μας και στην καρδιά μας υπάρχουν πια μαζί και συνεργάζονται, ασυγχύτως και αδιαιρέτως, το θεϊκό με το ανθρώπινο.

Συχνά χάνουμε αυτή την ευλογημένη ισορροπία. Άλλοτε ο άνθρωπος παραμερίζει και εξαφανίζεται, δηλαδή τα περιμένουμε όλα από τον Θεό χωρίς να κάνουμε εμείς όσα μας αναλογούν. Και άλλοτε εμείς σπρώχνουμε τον Θεό στην άκρη για να πράξουμε τα δικά μας, σαν Αυτός να μην υπάρχει ή σαν να είναι εμπόδιο. Αυτούς τους δύο κινδύνους θέλει να διώξει από τη ζωή μας ο Χριστός. Αυτούς τους δύο τρόπους να ζημιωθούμε πνευματικά προλαβαίνει και διορθώνει το δόγμα της Χαλκηδόνας. Να γιατί έχουν υπαρξιακή σημασία οι αλήθειες της πίστης.

Οι Άγιοι που γιορτάζουμε σήμερα συνέχισαν το έργο του Χριστού και το έκαναν πιο φανερό στα μάτια μας. Μακάρι να το συνειδητοποιήσουμε ώστε να πιάσει τόπο και για εμάς αυτό το ασύλληπτο δώρο! Δηλαδή να γίνουμε χριστοειδείς, όμοιοι με τον Χριστό.

Πηγή: Περιοδικό Εφημέριος