Μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Λαυρεντίου Αρχιδιακόνου, Ξύστου Πάπα Ρώμης, και Ιππολύτου (10 Αυγούστου) - Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης

Ούτοι οι Άγιοι ήτον κατά τους καιρούς του βασιλέως Δεκίου εν έτει σν’ [250]. Και ο μεν Άγιος Ξύστος, ήτον από τας Αθήνας, εις τας οποίας εδιδάχθη τα μαθήματα της φιλοσοφίας. Πηγαίνωντας δε εις την Ρώμην, εχειροτονήθη Επίσκοπος, αφ’ ου εμαρτύρησεν ο Άγιος Στέφανος ο Πάπας της Ρώμης. Επειδή δε τότε εκοιλοπόνει να γεννηθή ο κατά των Χριστιανών διωγμός, δια τούτο επρόσταξεν ο Άγιος Ξύστος τον Αρχιδιάκονόν του Άγιον Λαυρέντιον, να οικονομήση τα σκεύη της Εκκλησίας της Ρώμης, ο δε θείος Λαυρέντιος εμοίρασε ταύτα εις τους πτωχούς. Όταν λοιπόν ο Δέκιος εγύρισεν από την Περσίαν, εφέρθη έμπροσθεν αυτού ο Άγιος Ξύστος. Και επειδή δεν επείσθη να αρνηθή τον Χριστόν, αλλά ωμολόγησεν αυτόν παρρησία Θεόν αληθινόν και Δημιουργόν του παντός, απεκεφαλίσθη, και έλαβεν ο αοίδιμος του μαρτυρίου τον στέφανον.

Έπειτα εφέρθη έμπροσθέν του και ο Αρχιδιάκονος Λαυρέντιος, από τον οποίον εζήτει ο Δέκιος χρεωστικώς, να λάβη τα σκεύη και άσπρα της Εκκλησίας. Όθεν ο Άγιος εζήτησεν αμάξια, πέρνωντας δε αυτά, εστοίβασεν επάνω τους πτωχούς και κουτζούς και μισερούς εκείνους, εις τους οποίους εμοίρασε τα άσπρα, και έφερεν αυτούς εις τον βασιλέα. Ο δε βασιλεύς βλέπωντας αυτούς, εθυμώθη, και επρόσταξε να δείρουν τον Άγιον δυνατά, έπειτα έβαλεν αυτόν εις την φυλακήν. Εκεί δε ο Άγιος ευρισκόμενος, ιάτρευεν όλους τους ασθενείς, οπού επήγαιναν προς αυτόν. Βλέπωντας δε τας ιατρείας ταύτας ο τριβούνος Καλλίνικος, ο οποίος ήτον επιστάτης εις την φυλακήν, επίστευσεν εις τον Χριστόν και εβαπτίσθη.

Μετά ταύτα επαραστάθη πάλιν εις τον βασιλέα ο Άγιος Λαυρέντιος, και επειδή δεν επείσθη να θυσιάση εις τα είδωλα, δια τούτο άπλωσαν αυτόν επάνω εις μίαν σκάραν πεπυρακτωμένην, υπό κάτω εις την οποίαν άναπτε φωτία. Ο δε Άγιος απλωθείς εις αυτήν, και ευχαριστήσας τω Θεώ, παρέδωκε το πνεύμα, λαβών τον της αθλήσεως αμάραντον στέφανον. Το δε άγιον αυτού λείψανον, έλαβε τον πρέποντα ενταφιασμόν από τον Άγιον Ιππόλυτον. Τούτο δε μαθών ο ασεβής βασιλεύς, έστειλε και έφερε τον Ιππόλυτον, και επρόσταξε να δείρουν αυτόν με σιδηράς κινάρας, και έπειτα να τον δέσουν εις άλογα άγρια, από τα οποία συρόμενος με βίαν ο του Χριστού αθλητής εις πολύ διάστημα τόπου, παρέδωκεν ο μακάριος την ψυχήν του εις χείρας Θεού. Η δε Σύναξις τούτων και εορτή τελείται εις τόπον καλούμενον Τρίκογχον, κοντά εις το Καπετώλιον της Ρώμης. Λέγουσι δε, ότι επτά ημέρας ύστερον από το μαρτύριον του Αγίου Ιππολύτου, ο βασιλεύς Δέκιος και ο Βαλλεριανός καθήμενοι επάνω εις τα άλογά των, επήγαν εις το θέατρον, και εκεί απέρριψαν τας μιαράς των ψυχάς. Και ο μεν Δέκιος έκραξεν εν τη ώρα του θανάτου, και είπεν, ω Ιππόλυτε, ωσάν σκλάβον, έτζι με τραβίζεις δεμένον. Εφώναξε δε και ο Βαλλεριανός, ο Ιππόλυτος έδεσέ με με πυρίνας κατένας, ήγουν αλυσίδας, και με τραβίζει. (Λατινικώς γαρ η αλυσίδα λέγεται κατένα.) Ταύτα δε τα λόγια εφανερώθησαν εις όλην την Ρώμην, και δια της Ρώμης, τα έμαθεν όλη η οικουμένη. Όθεν και όλοι εστερεώθησαν εις την πίστιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.

Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης