ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ
Αρκετά χρόνια μετά τη φοιτητική
εργασιακή μας σύμπτωση και συνεργασία στη Διεκπεραίωση του φύλλου της «Ζωής», ο Μιχάλης Γοντικάκης έχει κάνει
σπουδές στο εξωτερικό, και όπως φέρεται στον πατέρα του να έχει πει-«Πατέρα … εγώ ακόμα δεν έμαθα να ξεριζώνω τα πάθη μου,
και μου λες να γίνω ιεροκήρυκας; Εγώ θέλω να σκάψω γερά στο χωράφι, κάποτε να
βρω τον εαυτό μου»-είναι στο Άγιο
Όρος, Αρχιμανδρίτης Βασίλειος της Σταυρονικήτα, σε μικρή απόσταση από το
θερμουργό βλέμμα της αγάπης του τότε ακόμα ταπεινού μοναχού ερημίτη Γέροντα
Παϊσίου, με ό, τι αγαθό συνεπάγεται αυτό. Και, ο γράφων στις Σπέτσες, θεολόγος καθηγητής,
λειτουργός του Ευαγγελίου του Χριστού στη νέα γενιά, έγγαμος με δυο παιδιά.
Όπου ο ταχυδρόμος του φέρνει δεματάκι με βιβλίο από το Άγιο Όρος, τι ευλογία,
τιμή, και χαρά.
«Με το βιβλίο αυτό, λοιπόν-«Εισοδικόν», Στοιχεία λειτουργικής βιώσεως του μυστηρίου της ενότητος μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία του Αρχιμ. Βασιλείου, Καθηγουμένου της Μονής Σταυρονικήτα, έκδοση της ίδιας Μονής, Άγιο Όρος 1974-τα χάνει κανείς, δεν ξέρει να γράψει τι. Έτσι, αν γράψει, μόνο ο συγγραφέας θα μπορούσε να μας το παρουσιάσει, μη σας φανεί παράξενο. Αυτός διαθέτει το πνεύμα που χρειάζεται για να πάρει ζωή ή τη γλώσσα που του πρέπει για παρουσίαση. Είναι τόσο ωραίο, που ο χαρακτηρισμός «αριστούργημα» του πέφτει λίγος, και τόσο ενδιαφέρον, που η διαπίστωση «καταπληκτικό» δείχνει πολύ γήινη. Η αξία του βρίσκεται πέρα από αυτά, και ίσως στην απλή επισήμανση, «κάτι άλλο», ή στη δραματικά τολμηρή υποψία ότι ο συγγραφέας τιμήθηκε με την Παύλεια αρπαγή στα ύψη, από όπου έφερε ένα κείμενο θείας δωρεάς.
Το βιβλίο αυτό είναι στοιχείο Πνεύματος από τη Βασιλεία του Θεού, σημείο της καινής «εν Χριστώ» βιωτής. Θα έλεγα είναι το πρώτο
τέτοιο στοιχείο ελληνικής δημιουργίας και γραφής που έρχεται στα χέρια μου. Και
είναι ευτύχημα ότι έρχεται από το Άγιο Όρος, και ιδιαίτερη η τιμή για τη Μονή
Σταυρονικήτα. Νιώσαμε κάποια ανακούφιση μέσα απ’ τους καπνούς της πληθωρικής τρέχουσας
«ορθοδοξίας» που κοντεύει να μας πνίξει, και μας δημιουργήθηκε η ελπίδα πως η
λύτρωση της ορθόδοξης ελληνικής θεολογίας από τα ξυλοκέρατα του ακαδημαϊσμού
και τη φτήνια της ανθρωποφάνειας θα αργήσει ίσως, αλλά θα μας έρθει ευτυχώς και
πάλι από την ησυχία της αγίας ερημίας.
Ο συγγραφέας είναι α-συγγένευτος εντελώς με
την ανθρώπινη του λόγου τεχνική-πλοκή. Με μια προφητική υπέρβαση μυστικής
ενόρασης, θαρρείς, μας δίνει το μυστήριο της ενότητας στην Ορθόδοξη Εκκλησία
από τη θεολογία, την οργάνωση, τη λατρεία, την πνευματικότητά της «με τις διαστάσεις της ελευθερίας της»,
και το μόνο αποκαλυπτικό καρπό της, «το
πολίτευμα της καινής βιωτής». Γιατί
το Ευαγγέλιο δεν είναι φιλολογία, ούτε το δόγμα φιλοσοφία, αλλά και τα δυο μαζί
«πλήρωμα της νέας ζωής που κρύβεται μέσα
στην Εκκλησία», η οποία δεν ενδιαφέρεται «για επιστημονική επεξεργασία ή
νομική κωδικοποίηση, αλλά για
χαρισματική διατύπωση «τω βραχεί ρήματι
και πολλή συνέσει» των Θεοδίδακτων όρων της πίστεως».
Και συμπληρώνει: «Το να γράφει κανείς ορθόδοξη θεολογία είναι το ίδιο δύσκολο με το να
πάψει να ζει για τον εαυτό του, και να ζει για τον υπέρ ημών αποθανόντα και
αναστάντα» ! Και για να μη ζει κανείς στην πλάνη, πως η ορθόδοξη θεολογία
είναι αποκλειστικό έργο των ειδικών-τόσο ανθρώπινα και τόσο ψεύτικα αυτά τα
στεγανά-επισημαίνει : «Εάν ο ορθόδοξος
θεολόγος καθοδηγεί τον πιστό, και ο πιστός αγωνιζόμενος τον καλό αγώνα του στην
Εκκλησία ευθύνει και φωτίζει το δρόμο της θεολογικής γνώσεως». Και όλα αυτά
γιατί και ο θεολόγος και ο πιστός
ζουν στη Βασιλεία του Θεού, που «δεν
είναι Ταλμούδ, ούτε μηχανική συλλογή γραφικών ή πατερικών χωρίων έξω του είναι
της ζωής μας. Η Βασιλεία του Θεού εντός ημών εστί, σαν προζύμι δυναμικό, που
μεταστοιχειώνει όλη τη ζωή, το πνεύμα και το σώμα του ανθρώπου».
Όταν περνάει από την συμβολικά τριαδική
οργάνωση της Εκκλησίας παρατηρεί ότι : «Η
ύπαρξή της δεν είναι κανένας φόβος, αλλά παράκληση, μαρτυρία αγάπης του Θεού,
και απόδειξη της προνοίας του». Και τούτο πάλι γιατί «Η Εκκλησία δεν είναι μια οργάνωση «ευσεβών» που διαθέτει λειτουργικές ευκαιρίες για τις ψυχολογικές
ανάγκες των πιστών, ή η θεολογία για να λύνει μεταφυσικά προβλήματα και
γρίφους. Είναι η σκηνή του Θεού μετά των
ανθρώπων». Και όταν θα φτάσει στο σημείο να θυμίσει ότι «το Άγιον Πνεύμα οδηγεί την Εκκλησίαν
εις πάσαν την αλήθειαν, αλλά δεν της την
επιβάλλει, δεν δογματίζει άνευ συναινέσεως της», θα ανοίξει το δρόμο που θα
τον φέρει ίσια στη θέση, ότι «κάθε
πιστός καλείται να ζει θεολογικώς. Και όλο το σώμα της Εκκλησίας θεολογεί,
θεολογεί με τη ζωή και τον αγώνα του. Έτσι το ex kathedra της Ορθοδοξίας,
απ’ όπου αποφαίνεται αλαθήτως, είναι
το εκ του σταυρού» !
Από δω και μπρος ο δρόμος για την επισήμανση της προσοχής που χρειάζονται όλες οι
κινήσεις προς και από τη Δύση, και
της κάθετης δυσκολίας που παρουσιάζουν, «παίρνει
την ανηφοριά της σοβαρής αποδοχής, και ανοίγει στην απεραντοσύνη της αγάπης».
Αλλά, αν φαίνεται ματαιοπονία η συζήτηση με το Βατικανό, δεν είναι άνευ
σημασίας και έξω από τον αγώνα της εγχριστώσεως
των πάντων η επαφή με τους
Ρωμαιοκαθολικούς. Εάν είναι επηρεασμένη η σκέψη ή η νοοτροπία από την βατικάνεια
δικανικότητα, όμως η βαθειά ανθρώπινη
φύση τους δεν παύει να ανασαίνει άνετα κατά φύσιν, μόνο μέσα στην Ελευθερία και
την τριαδική παράκληση, «την ευρυχωρίαν της πίστεως»-Γρηγόριος Νύσσης.
Έτσι το
χρέος των Ορθοδόξων είναι σήμερα
αυξημένο. Όλη η τραγωδία του Ρωμαιοκαθολικισμού δεν είναι κάτι ξένο από τον πόνο και τη μέριμνα της Ορθοδόξου
Εκκλησίας. Είναι ένας πόνος
ορθόδοξος, μια υπόθεση δική μας. Οι Ρωμαιοκαθολικοί είναι κατ’ εξοχήν
συμπαθείς σήμερα, γιατί πονούν και αγωνίζονται. Ανήκουν στους αδελφούς μας τους εν ανάγκαις…». Και εδώ
παραθέτει την κατάθεση του π. Δημητρίου Στανιλοάε, του αγίου αυτού Ρουμάνου
θεολόγου τη γεμάτη τόση ειλικρίνεια και τόση αγάπη. «Ίσως ούτε εμείς είμαστε ακόμη τόσο ώριμοι, ούτε η κατάσταση των άλλων
Εκκλησιών είναι ώριμη αρκετά, για να καταλάβουν, ότι εμείς μπορούμε να τους
βοηθήσουμε … παρ’ όλα τούτα, μου φαίνεται πάντως, πως βρισκόμαστε σε κατάσταση
πολύ καλύτερη από ότι π.χ. πριν πενήντα χρόνια».
Αυτή είναι η Ορθοδοξία, χρέος, σταυρός και αγάπη, που ξέρει να
αγκαλιάζει όλη την οικουμένη. Ας τα ακούσουν αυτά οι κεκράχτες της Αθήνας και
αλλού που πληθύνονται τελευταία, αλλά και δεν καταλαβαίνουν, πως ο θόρυβός τους
είναι «χαλκός ηχών και κύμβαλον αλαλάζον». Ευχαριστώ
το Θεό που κάτω από ένα τέτοιο κείμενο υπάρχει μια υπογραφή από το Άγιο Όρος.
Δυστυχώς δεν μπορώ να γράψω άλλα, δεν
είναι μόνο ότι δεν έχω χώρο, αλλά ότι
αισθάνομαι αδύνατος. Πρέπει να παραθέτω αδιάκοπα, και δεν ξέρω τι να
παραλείψω, δεν υπάρχει σειρά χειρότερη από την άλλη, δεν υπάρχει κομμάτι
αγιότερο από το άλλο. Όλα θαρρείς και σε δονούν στη συμφωνία του νέου κόσμου, σε ανεβάζουν εκεί από όπου κατέβηκε ο
συγγραφέας για να μας πει αυτά τα θεία
λόγια. Θα ήθελα να παραθέσω το μακάριο τέλος με το βύθισμα της ελπίδας στην
αγκαλιά της αιωνιότητας και την ενθύμηση της νίκης που μας εισάγει στην
ατελεύτητη συνέχεια.
Προτιμώ για πρώτη φορά σε κριτική
παρουσίαση, να συστήσω σε όσους τυχόν καταδέχονται και διαβάζουν αυτές τις
γραμμές, να ρουφήξουν κυριολεκτικά αυτό
το βιβλίο, και να είναι βέβαιοι πως θα έρθουν μέσα τους χυμοί νέας πνοής ζωής.
Επίσης θα ήθελα να μου επιτραπεί η καινοτομία να προτείνω ιδιαίτερη ευχή-προσευχή
στο Θεό να μας στείλει και άλλες τέτοιες δωρεές από τον ίδιο ή άλλο δικό του
άνθρωπο. Περιοδικό «Ανάπλασις» τ.227
Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1974.
Η σημερινή προσθήκη είναι. Αυτά γράφονται από
τον αρχιμανδρίτη Βασίλειο της Σταυρονικήτα δυο χρόνια μοναχά από την εκδημία στον
Κύριο του μακαριστού Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα. Και δείχνουν, από την
πλευρά του μεγάλου Πατριάρχη, ποιοι και ξέρουν και τολμούν αυτό που ζητεί ο
Θεός από την Ορθοδοξία την κρίσιμη στιγμή ! Από την πλευρά του Βασιλείου, πότε
και πως, και με ποιους όρους αυτό είναι Σταυρικό χρέος της Ορθοδοξίας υπεύθυνο
και σοβαρό. Και βέβαια τέλος, δείχνουν τι είναι πάντα τα λοιπά που ακούστηκαν
και έγιναν τότε και εφεξής από τη δήθεν «πούρα ορθόδοξη» πλευρά.
ΥΓ. Κρατάω ως ευχαριστήριο δικό του και Αγιορείτικο
φυλαχτό το μικρό ξύλινο δίπτυχο με την εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας και
την κλασσική ορθόδοξη του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού στην άλλη πλευρά.
Αθανάσιος Κοτταδάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου